زمینه و هدف: مطالعات بسیاری استفاده از آدامسهای فاقد ساکارز (Sugar-free) را در کاهش پوسیدگی موثر دانسته اند. مطالعه حاضر به بررسی و مقایسه تاثیر آدامس تجاری فاقد ساکارز و یک نوع واجد ساکارز بر pH، تعداد کلی باکتری ها و تعداد استرپتکوک موتانس بزاق می پردازد.
روش بررسی: این مطالعه با طرح کارآزمایی بالینی تصادفی، به مدت هفت هفته و با همکاری صد و بیست نفر از دانش آموزان دختر یک دبیرستان شبانه روزی که به طور تصادفی به چهار گروه تقسیم شدند، انجام شد. یک گروه مصرف کننده آدامس حاوی ساکارز Aidin (گروه A) و سه گروه مصرف کننده آدامسهای فاقد ساکارز، Relax (گروه B)، ِDirol (گروه C)، Happydent (گروه D).
نحوه مصرف آدامس: روزی سه عدد، سه بار در روز پس از صرف غذای اصلی به مدت پنج دقیقه. نمونه گیری از بزاق به صورت غیر تحریکی سه نوبت، قبل از شروع مطالعه، هفته سوم و هفته هفتم، بعد از بیدار شدن از خواب و قبل از شستن دهان انجام شد. نمونه ها بلافاصله برای انجام آزمونهای اختصاصی به بخش میکروبیولوژی دانشکده پزشکی اصفهان انتقال یافت. سپس یافته ها توسط نرم افزار کامپیوتری SPSS و با انجام آنالیزهایrace , Repeated measure Hottelling's و سپس آزمون دو جمله ای برای تعیین ارتباطات داخل گروه و آنالیز واریانس (ANOVA) و آزمون DUNCAN جهت ارتباطات بین گروهها مورد آنالیز آماری قرار گرفت.
یافته ها: در طی سه هفته اول مطالعه در تمامی گروهها حتی گروه مصرف کننده آدامس حاوی ساکارز سطح استرپتوکوک موتانس بزاق به طور معنی داری کاهش یافت A (p=0.038) و B (p<0.001) و C (p=0.035) و D (p=0.033). ولی از هفته سوم تا هفتم فقط کاهش معنی دار استرپتوکوک موتانس بزاق در گروه D , C مشاهده شد (p=0.024) و (p=0.001). در هر حال مقایسه بین گروهها نشان داد که بر خلاف هفته سوم در هفته هفتم کاهش سطح استرپتوکوک موتانس بزاق در گروههای D, C , B نسبت به گروه A معنی دار بود (p<0.05). pH بزاق در گروه A بر خلاف سایر گروهها در نمونه گیری هفته هفتم کاهش معنی داری داشت (p=0.005). و در مقایسه بین گروهها هم این تفاوت با گروه D معنی دار بود (p<0.05). از یافته های دیگر این مطالعه افزایش معنی دار تعداد سایر کلنی های باکتریال بزاق بجز استرپتوکوک موتانس در گروه B در طی هفت هفته مطالعه بود (p<0.001).
نتیجه گیری: جویدن هر نوع آدامس بلافاصله بعد از مصرف غذای اصلی، به مدت سه هفته می تواند منجر به کاهش سطح استرپتوکوک موتانس بزاق شود. در مدت هفت هفته، جویدن آدامس فاقد ساکارز به طور معنی داری موثرتر است.