زن در توسعه و سیاست (پژوهش زنان)
سال:1385 | دوره:4 | شماره:4 (پیاپی 16) |تعداد مقالات:7

حوا همسر آدم نخستین زنی است که در اساطیر و حکایات از او یاد می شود. آیات قرآن چگونگی آفرینش حوا را به روشنی بیان نکرده اند. در مقابل برخی روایات در منابع اولیه حدیثی یافت می شوند که حوا یا به طور کلی جنس زن را آفریده شده از آدم یا جزیی از بدن او می دانند. در این مقاله این روایات پس از دسته بندی و گزارش، نقد و بررسی می شوند. در نقد متن عرضه روایات بر قرآن، عقل و دیگر ملاک ها مبنا قرار می گیرند. در نقد سندی نیز به راویان ضعیف و انقطاع در سند اشاره می شود.

این مقاله ادبیات را با تمام الزامات ادبی خود به عنوان، روایتی از زبان در نظر می گیرد و دو نسل از نویسندگان را با توجه به متغیر جنسیت تحلیل می کند. در این مقاله با استفاده از روش تحلیل گفتمان و وارد کردن گویه های ادبیت مکتب فرمالیسم، 2 جفت متن ادبی در فاصله 40 ساله بررسی شده اند تا ویژگی های جنسیتی و ادبی شان استخراج شود. این رساله به این مساله پرداخته که ویژگی های آثار زنان و مردان در حیطه هایی چون میزان حرکت در معیارهای ادبیات متن، خروج از واژگان خارج از زبان معیار مانند بکارگیری واژگان قدیمی، واژگان بومی، آفرینش واژگان جدید و یا نزدیکی به جریان های مرکزی زبان و فرهنگ مانند استفاده از اصطلاحات و ضرب المثل ها در دو نسل از نویسندگان چگونه است. این مطالعه نشان می دهد که در متون مورد بررسی، مردان بیشتر از زنان به جریان های ادبی سازی متن نزدیک نشده اند ولی این کار را به شیوه متفاوتی از زنان انجام داده اند؛ مردان بیشتر از زنان به دشوارنویسی روی آورده اند، در حالی که متون زنان در عین حفظ کردن معیارهای ادبیت، روان تر هستند. این نکته نیز گفتنی است که حرکت دو نسل از نویسندگان در طول زمان در جهت نزدیکی به یکدیگر بوده است. یعنی نویسنده مرد نسبت به نویسنده هم جنس خود در نسل پیشین از قواعد دشوارنویسی فاصله گرفته و نویسنده زن نیز نسبت به نویسنده هم جنس نسل پیش خود از روان نویسی دور شده است. در حیطه واژگانی در دو نسل، زنان بیشتر به واژگان زبان منطقه ای و بومی و مردان بیشتر به واژگان زبان معیار وفادار مانده اند. در زمینه خلق واژگان جدید تفاوتی در دو جنس دیده  نشد. در زمینه به کارگیری دشواژه ها، نسل دوم، کمتر از نسل پیشین خود از این واژگان استفاده کرده، گر چه موضوعات این دشواژه ها با یکدیگر متفاوت است. در مجموع می توان چنین نتیجه گرفت که نویسندگان زن و مرد درطول زمان از ویژگی های افراطی تر نسل پیشین خود فاصله گرفته و در جهت مشترکی حرکت می کنند، هر چند که نقطه شروعشان متفاوت است.

این مقاله به بررسی بازی ویدئویی خانواده سیم (سیمز) از نظر ارزش های اجتماعی و خانوادگی مستور در آن می پردازد و می کوشد به چند پرسش پاسخ دهد. آیا خانواده سیم به بازنمایی ارزش های اجتماعی در جامعه آمریکا و به ویژه خانواده آمریکایی می پردازد؟ خانوده سیم چه مبنایی را برای استواری جامعه و خانواده آمریکایی پیشنهاد می کند؟ سرانجام، این نگاه چقدر با رویای آمریکایی موفقیت فاصله دارد؟

این مقاله در پی بررسی قرائت، رمزگشایی و تفسیر زنان از سریال های تلویزیون است. این بررسی بر مبنای رویکرد مطالعات فرهنگی انجام گرفته است. به همین دلیل، چارچوب نظری ما منظومه ای از نظریه هژمونی گرامشی و هال و نظریه ترکیب بندی در آثار گرامشی و آلتوسر و هال و لاکلاو و موفه است. این پژوهش با استفاده از روش کیفی مصاحبه متمرکز انجام شده است. یافته های این پژوهش نشان می دهد که زنان در اغلب موارد با قرائت مسلط  یا گفتمان حاکم بر متن (سریال) وارد گفتگو می شوند و ایده ها و ارزش ها و معناهای مرجح آن را به شیوه دیگری، یا حتی به شکلی وارونه، رمزگشایی می کنند.

این مقاله در پی مقایسه نگرش زنان و مردان نسبت به دنیای عادلانه برای زنان و مردان است. برای رسیدن به هدف فوق، 1176 نفر به صورت نمونه گیری چند مرحله ای برای پاسخگویی به دو پرسشنامه باورهای دنیای عادلانه برای زنان و مردان از مناطق مختلف شهر اصفهان انتخاب شدند. یافته ها نشان داد که زنان به جز در دریافت احترام در خور شان برای خانم ها که بالاتر از حد متوسط بود، در دیگر موارد مانند منصفانه و عادلانه بودن وضعیت زنان در دنیا، در شایستگی زنان در دستیابی به آنچه بدست می آورند، در منصفانه رفتار کردن زنان در دنیا با یکدیگر، در سزاواری خانم ها در پاداش ها و تنبیه ها، در سزاواری خانم ها در دستیابی به آنچه بدست می آورند، در دریافت توجه در خور شان و تلاشی که می کنند و در مستوجب بودن خانم ها برای بد شانسی ها دارای نگرش منفی نسبت به عادلانه بودن شرایط دنیا برای زنان هستند. گروه مردان در زمینه های فوق اندکی به ویژه در سزاواری خانم ها در پاداش ها و تنبیه ها، در سزاواری خانم ها در دستیابی به آنچه بدست می آورند، در دریافت احترام در خور شان و تلاشی که می کنند و در مستوجب بودن خانم ها برای بدشانسی ها دارای نگرش های حد متوسط (نه مثبت و نه منفی) بودند. همچنین یافته های مربوط به آزمون t گروه های مستقل نشان داد که مردان و زنان در نگرش به عادلانه بودن شرایط دنیا برای زنان دارای تفاوت معنی داری (P<0.01)  با یکدیگر هستند.  

در اغلب ادبیات موجود حضور زنان در دانشگاه ها با مقوله تربیت نیروی انسانی و مساله اشتغال مرتبط می شود و در تبیین این موضوع از نظریات اقتصاددانان درباب سرمایه انسانی یاری گرفته می شود. اما این مقاله بر ابعادی دیگر از این پدیده دست می گذارد و به ارزیابی انگیزه های اجتماعی و فرهنگی ورود دختران به دانشگاه می پردازد. پرسش اصلی این است که ورود زنان به دانشگاه را در شرایط بیکاری گسترده دانش آموختگان دانشگاهی با توجه به چه عوامل غیراقتصادی می توان توضیح داد و در این میان تقاضای اجتماعی، چه تاثیری را در جذب زنان به دانشگاه ها دارد. آیا این تقاضای اجتماعی به معنای خروج از عرصه خصوصی (خانواده) برای ورود به عرصه عمومی می باشد و یا زنان در دریافت های خود این دو مقوله را با یکدیگر پیوند می دهند؟ این مقاله با استناد به برخی زمینه های مفهومی و پاره ای مطالعات تجربی مجموعه ای از فرضیات تحلیلی را برای آزمون در پژوهشی روشمندتر ارایه می دهد. بر اساس این پنداشته ها تمایل دختران به ادامه تحصیل علاوه بر انتظارات فردی دارای معانی فرهنگی و اجتماعی بوده و از تعلق آنان به خانواده پیشین و تمایل شان برای مشارکت نمادین در ساختن خانواده آینده تاثیر می پذیرد.