مجله علوم دانشگاه شهید چمران
سال:1387 | دوره:- | شماره:19 (قسمت ب) |تعداد مقالات:13

ردیفی از سنگ های آهکی ضخیم لایه تا توده ای و صخره ساز و گاه انیدریتی تحت عنوان سازند تاربور نام گذاری و برش نمونه آن در کوه گدایون واقع در شمال شرق شیراز به طور رسمی معرفی شده است. در مطالعاتی که اخیرا بر روی سازند تاربور در برش نمونه صورت گرفت، مشخص گردید که مشخصات واقعی سازند تاربور در برش نمونه با آن چه قبلا توصیف شده بود، متفاوت است، به طوری که نه تنها مرز بالایی سازند تاربور در برش مزبور نامشخص و گسلی است، بلکه ضخامتی از رسوبات راس سازند تاربور نیز جزء سازند ساچون محسوب شده است و همین نواقص ضرورت انتخاب و معرفی یک برش مکمل را برای سازند تاربور ایجاب نموده است. به همین منظور و در راستای این تحقیق یک برش کامل از سازند تاربور در منطقه خرامه که از لحاظ ویژگی های سازندی کامل تر از برش نمونه می باشد و در فاصله نسبتا کمی از آن قرار دارد به عنوان برش مکمل انتخاب و پیشنهاد شده است.

کارآیی مدل های معکوس در رسیدن به اهداف مدیریتی و به دست آوردن پارامترهای بهینه و دقیق ثابت گردیده و بر انجام استفاده از آن برای بررسی و ارزیابی عدم قطعیت برای افزایش کارآیی مدل و تخمین هر چه صحیح تر پارامترهای هیدروژئولوژیکی، مورد تاکید قرار گرفته است. در این تحقیق با توجه به اطلاعات زمین شناسی منطقه، مدل جریان آب زیرزمینی آبخوان دشت کازرون به منظور بهینه سازی پارامترهای هیدروژئولوژیکی آبخوان تهیه گردیده و روش واسنجی خودکار مورد ارزیابی و تاثیر آنالیز حساسیت و تجزیه و تحلیل مشخصه های آماری در کمی سازی عدم قطعیت مورد بررسی قرار گرفته است. پس از تعیین هدف از تهیه مدل فرآیند تهیه مدل آب زیرزمینی کازرون با تحلیل داده های ورودی و پیرو آن تهیه مدل مفهومی آغاز گردید و سپس با توجه به توانایی های مدل MODFLOW2000 در ارایه مشخصه های آماری ارزشمند به صورت خروجی، بهینه سازی پارامترهای هیدروژئولوژیکی با استفاده از روش رگرسیون غیرخطی، روند مدل سازی با توجه به کمی سازی، عدم قطعیت داده ها و پارامترهای مدل صورت گرفت. در مرحله طراحی مدل، محدوده مورد مطالعه به شبکه های منظم تقسیم بندی گردیده، و شرایط اولیه و همچنین شرایط مرزی مشخص شد. پس از مشخص کردن پارامترهای هیدروژئولوژیکی مجهول، برای تعیین مقادیر بهینه این پارامترها از روش واسنجی خودکار استفاده و برای بالا بردن کیفیت واسنجی، از حساسیت های محاسبه شده، ضریب همبستگی، و فواصل اطمینان استفاده شد. حساسیت مرکب مقیاس بندی شده نیز برای مشخص کردن این که کدام پارامتر را می توان با دقت بالاتری تخمین زد موثر واقع شد. مشخصه های آماری مذکور را نمی توان با استفاده از روش واسنجی دستی سعی و خطا به دست آورد و در نتیجه چنان چه مدل ساخته شده در این تحقیق به روش سعی و خطا واسنجی می گشت، از قابلیت اعتماد کم تری برخوردار می بود.

تجزیه و تحلیل 9 نمونه از ماسه سنگ اهواز (سازند آسماری) در میدان نفتی اهواز در دو چاه AZ11 و AZ85 و وارد نمودن نمونه ها در دیاگرام های طبقه بندی ماسه سنگ ها، ترکیب این ماسه سنگ ها را ساب آرکوز، کوارتزآرناریت و ساب لیتارنایت معرفی نموده است. همچنین، مطالعات ژئوشیمیایی و استفاده از دیاگرام های تفکیکی، دوتایی و مثلثی، منشا این رسوبات را کراتون و کوه زایی با چرخه مجدد معرفی نموده و جایگاه زمین ساختی آن ها را حاشیه غیرفعال قاره ای نشان می دهد. به علاوه، اثر هوازدگی بر روی این ماسه سنگ ها در منطقه منشا، با استفاده از اندیس CIW′، در حد متوسط تعیین شده است که می تواند حاکی از آب و هوای خشک و نیمه خشک، در حضور چرخه مجدد رسوبی باشد. این نتایج، رسوب گذاری در سمت حاشیه غیرفعال حوضه فورلند آسماری، یعنی حاشیه سمت عربستان با ورود رسوب از کراتون عربستان را پیشنهاد می نماید.

فرآیند نفت زایی سنگ منشا تحت تاثیر دما و زمان رخ می دهد. دمای یک لایه تحت تاثیر عوامل مختلفی قرار می گیرد که پس از بازسازی تاریخچه تدفین، تاریخچه دمای لایه مشخص می شود. نرخ رسوب گذاری لایه های مختلف در حقیقت نرخ تدفین لایه های پایین تر را مشخص می سازد. چین خوردگی زاگرس در روند تدفین لایه های مختلف رسوبی و فرآیند نفت زایی سنگ منشا اثر گذاشته است. در این مطالعه یک مقطع عرضی تاقدیس گچساران با استفاده از مدل سازی حرارتی مورد مطالعه قرار گرفته است و ویژگی های سنگ منشا در مقطع عرضی تاقدیس بررسی شده است. این مطالعه نشان می دهد، میزان پختگی سنگ های منشا کژدمی و پابده از بالای تاقدیس به سمت یال ها افزایش می یابد. زمان ورود سازند کژدمی به پنجره نفت زایی الیگوسن است. این سازند در قسمت های عمیق تاقدیس در انتهای پنجره نفت زایی است در حالی که در قسمت های کم عمق تر در ابتدای پنجره نفت زایی قرار دارد. سازند پابده دارای پختگی کم تری نسبت به کژدمی است و تنها در قسمت عمیق تاقدیس به پنجره نفت زایی نزدیک شده است. بررسی حجمی مقدار نفت زایی نشان می دهد سازند کژدمی در قسمت های مختلف تاقدیس مقادیر بسیار متفاوتی هیدروکربن تولید کرده است در حالی که سازند پابده، مقدار اقتصادی نفت تولید نکرده است.

زون های ماسه سنگی مخزن آسماری در میدان نفتی منصوری به زون های 2، 3، 4، و 5 متعلق است. دو زون اول از جمله افق های عمده تولید ماسه به واسطه سیمان شدگی ضعیف و سست بودن ذرات سازنده در زمان بهره برداری و استخراج نفت می باشد. در این مطالعه، با استفاده از نمودارهای چاه پیمایی، مقاطع نازک میکروسکوپی و همچنین اطلاعات پتروفیزیکی، به شناسایی و مطالعه این افق ها پرداخته شده است. نتایج حاصل از این مطالعه نشان داد که پدیده عدم سیمان شدگی و تولید ماسه، بیش تر در قسمت های مرکزی و شرقی میدان و در بخش های بالایی زون 2 وجود دارد. از طرفی، با نزدیک شدن به سطح آب و نفت، بر میزان سیمان شدگی و پیوستگی ذرات سازنده ماسه سنگ ها افزوده می شود. بر اساس مطالعات پتروگرافی، مشخص گردید که دانه های اصلی سازنده بخش های ماسه سنگی مخزن آسماری، اغلب از کوارتز و مقداری هم از آهک، دولومیت، انیدریت و ژیپس تشکیل شده که دارای جورشدگی ضعیف تا متوسط هستند. بر اساس نتایج حاصل از این مطالعه، مهاجرت و جانشینی هیدروکربن در ماسه سنگ های مخزن آسماری میدان منصوری، از جمله مهم ترین عوامل عدم سیمان شدگی به حساب می آید. به طوری که، ورود هیدروکربن به داخل مخزن، باعث کاهش تراوایی نسبی آب موجود و در نتیجه، کاهش سرعت فرآیند سیمان شدگی شده است. همچنین، تنوع و توزیع سنگ شناسی، عامل کنترل کننده موثری در وضعیت سیمان شدگی ماسه سنگ های این میدان می باشد.

در منطقه سرچشمه، واقع در جنوب غربی رفسنجان، عملیات معدن کاری و ذوب مس موجب ورود مقدار قابل توجهی دی اکسید گوگرد (789 تن در هر شبانه روز) و ذرات معلق به اتمسفر منطقه می شود. به منظور بررسی تاثیر این مواد خروجی بر شیمی بارندگی های منطقه، نمونه برداری، اندازه گیری pH و تجزیه شیمیایی برخی بارندگی های منطقه در سال های 84 و 85 در جهات مختلف جغرافیایی نسبت به مجتمع مس سرچشمه صورت گرفت. نتایج حاصل وقوع بارش های اسیدی در مناطق اطراف مجتمع مس را نشان داد. ضمن این که توالی غلظت کاتیون ها و آنیون های اصلی بارش ها به صورت Ca2+>Na+>NH+4>K+>Mg2+ و SO2-4>HCO3->Cl->NO3- بوده و مقدار اغلب آنیون ها و کاتیون های اصلی به ویژه یون سولفات بیش از مقادیر معمول در جهان می باشد. همچنین حضور مقادیر زیادی از فلزات مس، سرب، روی و کادمیوم در بارندگی های منطقه به ویژه در مناطق شمالی و شمال شرقی مجتمع مشاهده گردید. ترتیب فراوانی فلزات مذکور به صورت Cd<Pb<Zn<Cu است. مقدار ضریب غنی شدگی (E.f.) در مقایسه با میانگین جهانی به صورت Zn<Cd<Pb<Cu می باشد. رابطه بین فراوانی نسبی فلزات بررسی شده در نمونه های برف و باران با فراوانی آن ها در ذرات معلق دودکش های کارخانه، همچنین آلودگی و اسیدیته بیش تر نمونه های مناطق پایین دست جهات غالب باد تایید کننده این مطلب است که منشا اصلی این آلاینده ها مواد خروجی از بخش های مختلف مجتمع مس به ویژه کارخانه ذوب می باشد.

آبخوان دشت عباس یکی از منابع آب زیرزمینی حایز اهمیت در شمال غرب استان خوزستان است که سالیانه بیش از بیست میلیون مترمکعب آب از آن برداشت می شود. علی رغم پتانسیل آبخوان از نظر آبدهی، کیفیت آب زیرزمینی در بخش وسیعی از دشت نامطلوب است و آنیون و کاتیون غالب به ترتیب سولفات، سدیم و کلسیم می باشد. نمونه های آب زیرزمینی دشت عباس نشان دهنده تکامل ژئوشیمیایی است و رخساره هیدروشیمیایی سولفاته- کلسیک- منیزیک، کلروره سدیک- کلسیک و کلروره- سدیک می باشد. علی رغم آن که در مسیر تکاملی نسبت غلظت یون کلراید افزایش می یابد، ولی نسبت غلظت سولفات تقریبا حالت کاهشی دارد. کاهش نسبت غلظت سولفات به معنای کاهش غلظت مطلق سولفات در مسیر تکاملی نمی باشد، بلکه این امر نشان گر آن است که نرخ افزایش غلظت یون کلراید بیش از نرخ افزایش یون سولفات می باشد. در توصیف آماری داده های هیدروشیمیایی، نسبت یون های بی کربنات به سولفات، سدیم به کلراید مورد بررسی قرار گرفته است. با بررسی نمایه اشباع ژیپس نمونه های آب زیرزمینی دشت عباس مشخص گردید که در مسیر تکامل هیدروژئوشیمیایی آبخوان، آب زیرزمینی نسبت به ژیپس به حالت اشباع رسیده است. هدف از این بررسی ارزیابی وضعیت کیفی آب زیرزمینی و توصیف فرآیندهای شیمیایی کنترل کننده در منطقه مورد مطالعه می باشد.

استفاده از عوارض سطحی در مطالعات هیدروژئولوژی کارست همواره نمی تواند به عنوان اصلی ترین عامل تعیین کننده مناطق با پتانسیل زیاد آب زیرزمینی باشد لذا همواره استفاده از اکتشافات زیرسطحی به عنوان مکمل این مطالعات توصیه می شود. در تحقیق حاضر که در محدوده تاقدیس آسماری واقع در شمال شرق خوزستان انجام گردیده تلفیقی از تحلیل های سطحی و اکتشافات ژئوالکتریکی با فنون نوین معکوس سازی استفاده شده است. این تکنیک ها بر پایه معکوس سازی داده های مقاومت الکتریکی استوار است. در انجام این روش از نرم افزار RES2DINV بهره جسته شد که با توجه به سیستم حاکم بر تاقدیس آسماری از روش الگوریتم محدودیت همواری و جهت حل ماتریکس ژاکوبی از روش عناصر محدود استفاده گردید. مدل در فرآیند معکوس سازی، مقاومت را با به حداقل رساندن اختلاف بین داده های مشاهده ای و محاسباتی تخمین می زند. توموگرافی الکتریکی بر روی داده های مقاومت ظاهری سه پروفیل e, T و GTα که با آرایه شلومبرژه داده برداری شده اند صورت گرفته است. با مقایسه نتایج حاصل از مطالعات زمین شناسی سطح الارضی و ژئومورفولوژی با مطالعات تحت الارضی (ژئوالکتریک و حفاری های اکتشافی) عدم همبستگی بین نمایان گرهای سطحی آب زیرزمینی و کارست شدگی عمقی در تاقدیس آسماری محرز گردید. بر اساس شواهد سطحی، نتایج حفاری ها و مطالعه ژئوالکتریک، تکامل کارست سطحی در تاقدیس آسماری به صورت ناقص (درجه مروکارست) و تکامل کارست عمقی به صورت پیشرفته (درجه هولو کارست) می باشد. در تعیین مناطق با کارست شدگی بالا در تاقدیس آسماری نمی توان فقط به استفاده از نمایان گرهای آب زیرزمینی اکتفا نمود.

در سال های اخیر تلفات زیادی در اثر آلودگی های انگلی از قبیل آلودگی به انگل های کالیگوس و لپئوفتیروس اتفاق افتاده است اما اکثر گزارشات مربوط به آزاد ماهیان بوده است اما مطمئنا این بیماری ها در گونه های دیگر دریایی نیز مشکل ساز خواهند بود. ماهیان شانک زردباله و شانک دونواری از جمله ماهیان مهم خلیج فارس و دریای عمان می باشند که از ارزش اقتصادی و بازارپسندی خوبی برخوردار هستند. علی رغم اهمیت این ماهیان، تاکنون بررسی جامعی در ارتباط با بررسی آلودگی کرمی این ماهیان صورت نگرفته است. در این تحقیق که هدف آن بررسی میزان شیوع و شدت آلودگی ماهیان شانک زردباله و شانک دو نواری به انگل های پریاخته بوده است، 40 قطعه ماهی شانک زردباله و 40 قطعه ماهی شانک دو نواری تازه از ماهی فروشان سطح شهر اهواز خریداری شده و مورد بررسی قرار گرفتند. ابتدا طول کل، طول استاندارد، عرض بدن و وزن هر ماهی جداگانه اندازه گیری شد سپس اندام های مختلف بدن ماهی با روش های انگل شناسی متداول از لحاظ آلودگی به انگل های کرمی بررسی گردید. از 40 قطعه ماهی شانک دونواری مورد مطالعه 39 قطعه (97.5 درصد) به انواع انگل ها آلوده بودند که به ترتیب 95 درصد به ترماتودها، 55 درصد به نماتودها و 32.5 درصد به سخت پوستان بوده است. بیش ترین میزان آلودگی در آبشش 78.5 درصد مشاهده گردید. انگل های شناسایی شده در این ماهی شامل: ترماتودهای مونوژن آبشش گونه پلی لابرویدس و لاملادیسکوس، ترماتودهای دیژن اسمفیلودورا و سینکولیوم، نماتودهای کاپیلوسپرورا و کاپیلاریا، گناتاستوما، رافیدآسکاریس، و کونتراسکوم و سخت پوستان کالیگوس و لپئوفتریوس بوده است. از 40 قطعه ماهی شانک زردباله مورد مطالعه، 31 قطعه آن ها (75%) به انگل ها پریاخته آلوده بوده اند که به ترتیب شامل: 55 درصد سخت پوست، 45 درصد نماتود 37.5 درصد ترماتود بوده است. انگل های شناسایی شده در این ماهی عبارتند از: لارو نماتودهای کنتراسکوم، گناتوستوما و آنیزاکیس، ترماتود دیزن اسمفیلودورا، ترماتود مونوژن و سخت پوستان اکترس، کالیگوس و لپئوفتریوس بوده است.

مایع سمینال انسان دارای انواعی از آنتی اکسیدان های آنزیمی و غیرآنزیمی می باشد که با جمع آوری و خنثی سازی رادیکال های آزاد نقش مهمی در حیات و عملکرد طبیعی اسپرم ها اعمال می کنند. بنابراین، این احتمال وجود دارد که هر گونه کاهش در غلظت آنتی اکسیدان های تام منجر به اثرات عمیقی بر روی توانایی باروری مردان گردد. در این تحقیق فعالیت TAC در مایع سمینال مردان سیگاری و غیرسیگاری نابارور اندازه گیری شد. سپس ارتباط آن با پارامترهای اسپرمی مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور نمونه های semen مردان نابارور سیگاری (n=20) و غیرسیگاری (n=17) از مراکز IVF بابل بر اساس قانون WHO جمع آوری گردیدند. پس از سانتریفوژ، مایع سمینال از سلول های اسپرم جداسازی شد و فعالیت TAC نمونه ها به روش FRAP اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد بین فعالیت آنتی اکسیدان تام در مایع سمینال مردان و کیفیت پارامترهای اسپرمی ارتباط نزدیکی وجود داشته باشد و از طرفی این احتمال وجود دارد که فعالیت پایین TAC در مایع سمینال مردان سیگاری به عنوان یکی از مکانیسم های دخیل در کاهش کیفیت اسپرمی در این افراد باشد. یافته های این تحقیق و تحقیقات مشابه انجام شده توسط دیگر محققان نشان می دهد چون کاهش فعالیت آنتی اکسیدان های تام با کاهش کیفیت اسپرم همراه است لذا احتمال دارد کاهش TAC در مایع سمینال نقش بسیار مهمی در توانایی باروری اسپرم ها داشته باشد و کاهش آن حیات اسپرم، مخصوصا در مردان سیگاری را به مخاطره می اندازد.

آنفلوانزا بیماری ویروسی است که به وسیله ویروسی از خانواده ارتومیکسو ویریده ایجاد می شود. ویروس های آنفلوانزا دارای 3 تیپ A, B و C می باشند. ویروس های تیپ A انسان، پرندگان وحشی، پرندگان ساحل زی، پرندگان اهلی، خوک و اسب را مبتلا می کنند. این مطالعه به منظور اندازه گیری و مقایسه عیار پادتن ویژه آنفلوانزای A تحت تیپ H9N2 در سرم خون افراد وابسته به صنعت طیور و افراد غیروابسته به این صنعت انجام شد. یک صد نمونه سرم خون از افراد وابسته به صنعت پرورش طیور مانند دامپزشکان، دانشجویان دامپزشکی، کارکنان کشتارگاه طیور و یک صد نمونه سرم خون از افراد غیروابسته به طیور جمع آوری گردید. پادتن ویژه آنفلوانزا A تحت تیپ H9N2 به روش جلوگیری از هماگلوتیناسیون (HI) اندازه گیری شد. این مطالعه نشان داد میانگین عیار پادتن ویژه آنفلوانزا A تحت تیپ H9N2 در افراد وابسته به صنعت پرورش طیور به طور معنی داری بیش تر از افراد غیروابسته به صنعت پرورش طیور است (P<0.01). میانگین عیار پادتن ویژه آنفلوانزا تحت تیپ H9N2 در مردان و زنان وابسته به صنعت پرورش طیور به شکل معنی داری بیش از مردان و زنان غیروابسته به صنعت پرورش طیور است (p<0.05). همچنین عیار پادتن سرم خون کارگران و رانندگان حمل مرغ به کشتارگاه طیور به طور معنی داری بیش از دامپزشکان بود (P<0.01). این بررسی نشان داد در کشورمان در سرم خون افراد وابسته به صنعت پرورش طیور پادتن ویژه ویروس آنفلوانزا A تحت تیپ H9N2 وجود دارد بنابراین این افراد با ویروس H9N2 آلوده و مبتلا به عفونت شده اند.

در این تحقیق یک روش آسان و موثر برای تهیه دی و تری تیوکربنات های حلقوی از اپوکسیدهای مربوطه معرفی می گردد. از واکنش آلومینای بازی و کربن دی سولفید، به عنوان حلال و واکنشگر، آنیون تری تیوکربنات تشکیل و به عنوان نوکلئوفیل در واکنش باز کردن حلقه اپوکسید عمل می کند و در نهایت با بسته شدن حلقه، دی و تری تیوکربنات های حلقوی متناظر در مدت زمان کوتاه و با راندمان خوب تا عالی به دست می آیند.