فیزیولوژی گیاهان زراعی
سال:1395 | دوره:8 | شماره:29 |تعداد مقالات:8

به منظور بررسی اثر غلظت، زمان و نحوه ی مصرف عصاره ی جلبک دریایی بر برخی ویژگی های مرفولوژیک ریشه و اندام هوایی گیاه گلرنگ، در سال 1393 این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه ی کاملا تصادفی در سه تکرار در گلخانه ی تحقیقاتی دانشکده ی کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا شد. فاکتورهای آزمایش شامل غلظت های مصرف عصاره ی جلبک دریایی در چهار سطح (عدم مصرف و مصرف 1، 1.5 و 2 لیتر در هکتار)، مراحل مصرف عصاره ی جلبک دریایی در دو سطح (مصرف در مرحله ی رویشی و مصرف در مرحله ی زایشی) و نحوه ی کاربرد عصاره ی جلبک دریایی در دو سطح (کاربرد به صورت محلول پاشی برگی و کاربرد در خاک) بودند. نتایج نشان داد که غلظت های مصرف عصاره ی جلبک دریایی بر تمامی صفات اندازه گیری شده در این آزمایش اختلاف معنی داری (p<0.01) داشت. زمان های مصرف عصاره ی جلبک دریایی نیز بر تمامی صفات اندازه گیری شده به غیر از ارتفاع اولین شاخه از سطح خاک اثر معنی داری نشان داد. نحوه ی مصرف عصاره ی جلبک دریایی بر حجم ریشه، وزن خشک ریشه، چگالی ریشه، عملکرد بیولوژیک غوزه ی اصلی و ارتفاع اولین شاخه از سطح خاک معنی دار بود. بر اساس نتایج به دست آمده در بر همکنش غلظت و زمان مصرف عصاره ی جلبک دریایی بیش ترین وزن خشک ریشه و چگالی ریشه مربوط به مصرف دو لیتر در هکتار عصاره ی جلبک دریایی در مرحله ی رشد رویشی گیاه بود. مصرف 1.5 لیتر در هکتار عصاره ی جلبک دریایی نسبت به عدم مصرف آن باعث اختلاف 54.08 درصدی در عملکرد بیولوژیک کل شد. هم چنین مصرف عصاره ی جلبک دریایی در مرحله ی زایشی نسبت به مرحله ی رویشی گیاه بیش ترین مقدار عملکرد بیولوژیک را به خود اختصاص داد که این تفاوت در حدود 20.22 درصد بود.

به منظور بررسی اثر تنش خشکی در طی مرحله گل دهی بر میزان پرولین، قندهای محلول کل، فروکتوز، گلوکز و ساکارز برگ های لوبیا این آزمایش به صورت کرت های دو بار خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. عامل اصلی شامل چهار رقم لوبیا (Taylor، COS16، خمین و اختر)، عامل فرعی شامل سه سطح تنش خشکی (30، 60 و 100 درصد ظرفیت زراعی) و عامل فرعی فرعی شامل دو سطح مدت زمان تنش (سه و نه روز) بود. نتایج نشان داد که تنش خشکی به طور معنی داری باعث کاهش محتوای آب نسبی و ساکارز و افزایش مقدار نشت الکترولیتی، کربوهیدرات های محلول کل، فروکتوز، گلوکز و پرولین گردید. همبستگی منفی معنی داری بین محتوای آب نسبی و نشت الکترولیتی، کربوهیدرات های محلول در آب، محتوای فروکتوز و گلوکز وجود داشت. در شرایط تنش آبی، تجمع کربوهیدرات های محلول و پرولین در ارقام متحمل Taylorو COS16 بیش تر از حساس اختر و خمین بود. افزایش مدت زمان تنش از سه به نه روز باعث افزایش معنی داری در میزان پرولین، گلوکز، فروکتوز و قندهای محلول کل گردید. برهمکنش اثر تنش × رقم و تنش × مدت زمان بر تمامی صفات مورد ارزیابی معنی دار بود، درصورتی که برهمکنش رقم × مدت زمان اثر معنی داری بر میزان نشت الکترولیتی، پرولین و کربوهیدرات های محلول کل داشت. نتایج این بررسی نشان داد که پرولین و کربوهیدرات ها در سازوکارهای تحمل به تنش نقش دارند و متابولیسم آن ها تحت اثر تنش آبی خاک قرار می گیرد.

به منظور بررسی اثر کاربرد خارجی هورمون های مختلف رشد (IAA،GA3 و6-BAP ) به همراه آب مقطر (شاهد) در مراحل مختلف رشد و نمو (برجستگی دوگانه، بوتینگ، ابتدای رشد دانه و بوتینگ + ابتدای رشد دانه) سنبله دو رقم گندم (ریژاو و آذر-2)، یک آزمایش دو ساله به صورت فاکتوریل بر پایه طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار تحت شرایط دیم در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی اجرا گردید. نتایج آزمایش نشان داد که هریک از اجزای عملکرد تحت اثر تیمارهای نوع هورمون خاص و زمان مصرف هورمون تغییر کرد. به طوری که اثر6-BAP و IAAبه ترتیب در مراحل بوتینگ + ابتدای رشد دانه و بوتینگ، بالا ترین مقدار تعداد دانه را داشت و هورمون6-BAP در مرحله ابتدای رشد دانه بر وزن هزار دانه با میانگین های 41.8 و 37.4 گرم در دو سال آزمایش بیش ترین اثر را داشت. بیش ترین عملکرد نهایی دانه با کاربرد6-BAP وGA3 و در مرحله بوتینگ + ابتدای رشد دانه به دست آمد. ارتباط مثبت و بالایی بین تعداد دانه و عملکرد دانه وجود داشت. نتایج به دست آمده از تجزیه بای پلات نشان داد صفت تعداد دانه در سال های متفاوت می تواند واکنش متفاوتی به نوع هورمون استفاده شده داشته باشد ولی برای مرحله رشد و رقم این واکنش ثابت است و هم چنین تغییرات وزن هزار دانه و تعداد دانه در سنبله برای بهترین ترکیبات تیماری انتخاب شده نسبت به سایر صفات واکنش پذیری کم تری دارند.

به منظور بررسی اثر تنش قطع آب و کاربرد کود کمپوست بر عملکرد و اجزای عملکرد لوبیا چشم بلبلی، این آزمایش در سال زراعی 92-1391 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد دامغان به روش اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی اجرا شد. تیمار تنش قطع آب (بدون تنش، قطع آب در مرحله گل دهی و غلاف بندی) به عنوان عامل اصلی و دو رقم (بسطامی و دامغانی) و کود کمپوست (عدم مصرف کود و مصرف 10 تن کود) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که بین ارقام مختلف لوبیا اختلاف معنی داری از لحاظ صفات مورد مطالعه وجود نداشت. هم چنین نتایج نشان داد که لوبیا به تنش قطع آب حساس می باشد. تمامی صفات مورد مطالعه با قطع آب در مراحل گل دهی و غلاف بندی کاهش معنی داری را نسبت به تیمار شاهد نشان دادند. میانگین عملکرد دانه (45 درصد)، تعداد غلاف در شاخه فرعی (33 درصد) و اصلی (26 درصد)، تعداد شاخه فرعی (25 درصد) و تعداد دانه در غلاف شاخه اصلی (25 درصد) به ترتیب بیش ترین کاهش را نسبت به تنش قطع آب داشتند. هم چنین نتایج نشان دادند که لوبیا به مصرف کود کمپوست واکنش مثبت نشان داد. هم چنین نتایج حاکی از آن بودند که با مصرف کود کمپوست، می توان اثر سوء کمبود آب را بر روی عملکرد و اجزای عملکرد لوبیا چشم بلبلی کاهش داد. نتایج ضرایب همبستگی نشان داد که عملکرد دانه لوبیا بالا ترین همبستگی مثبت و معنی داری را با صفات تعداد دانه در غلاف شاخه اصلی (**0.91) و تعداد غلاف در شاخه اصلی (**0.90) داشت. هم چنین نتایج تجزیه ضرایب همبستگی (تجزیه علیت) نشان داد که صفات تعداد شاخه فرعی، تعداد دانه در غلاف شاخه اصلی و ارتفاع بوته، موثر ترین صفات در بهبود عملکرد دانه شناخته شدند.

پرایمینگ بذر روشی است که پیش از کشت، اجازه جذب آب به صورت کنترل شده به بذر تا اندازه ای داده می شود که فعالیت های نخستین جوانه زنی آغاز می شود، اما از خروج ریشه چه جلوگیری می شود. به منظور بررسی امکان افزایش تحمل به تنش آبی در گندم با استفاده از فناوری پرایمینگ بذر، این آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملا تصادفی و با سه تکراردر گلخانه دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز اجرا شد. تیمار های آزمایشی شامل دو رقم گندم (آذر 2 و شیراز)، چهار سطح پرایمینگ (عدم پرایمینگ، اسموپرایمینگ، فسفوپرایمینگ و هیدروپرایمینگ) و چهار سطح تنش آبی (فاصله آبیاری 2 (بدون تنش)، 4، 6 و 8 روز یک بار) بودند. در هر دو رقم گندم، بیش ترین سطح تنش (فاصله آبیاری هشت روز) موجب افزایش اندازه کاتالاز در سطح احتمال پنج درصد گردید. با افزایش تنش آبی، مقدار آنزیم های اسکوربیک پراکسیداز و پراکسیداز به طور معنی داری افزایش یافت. انواع تیمار های پرایمینگ باعث اختلاف معنی دار در سطح احتمال پنج درصد در فعالیت آنزیم کاتالاز نشد. در این پژوهش رقم آذر 22 نسبت به رقم شیراز به عنوان رقم مقاوم تری به تنش آبی شناخته شد. فعالیت آنزیم های پراکسیداز و اسکوربیک پراکسیداز تحت اثر تیمار اسموپرایمینگ به ترتیب 10.01 و 4.21 درصد در مقایسه بابدون پرایمینگ افزایش نشان داد. بیش ترین تجمع پرولین (13.68 میکرومول بر گرم وزن تر) مربوط به تیمار اسموپرایمینگ در رقم آذر 2 تحت بیش ترین سطح تنش (فاصله آبیاری هشت روز) بود. با توجه به نتایج به دست آمده از این پژوهش به نظر می رسد که تیمار اسموپرایمینگ با اثر بر سیستم دفاع آنتی اکسیدانی گیاه، در فرآیند افزایش مقاومت به خشکی در گیاهچه های گندم نقش داشته باشد.

تنش کم آبی به عنوان عاملی مهم در کاهش عملکرد گیاهان زراعی مطرح است هم چنین باکتری اکسید کننده گوگرد باعث افزایش تحمل گیاهان به ویژه ذرت نسبت به تنش های محیطی می شود. به منظور بررسی اثر باکتری زیستی تیوباسیلوس و گوگرد بر عملکرد و ویژگی های بیو شیمیایی ذرت دانه ای (Zea mays L. Var Maxima) در شرایط قطع آبیاری، تحقیقی به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی شماره دو دانشگاه آزاد اسلامی ورامین در سال زراعی 1393 اجرا شد. تیمارهای این آزمایش شامل کم آبیاری در سه سطح به عنوان کرت اصلی: (شاهد (آبیاری معمول)، عدم آبیاری در مرحله گل دهی و عدم آبیاری در مرحله پر شدن دانه) و مصرف باکتری زیستی تیوباسیلوس و گوگرد در چهار سطح به عنوان کرت فرعی شامل: شاهد(بدون مصرف)، مصرف کود زیستی تیوباسیلوس به صورت اختلاط با بذر در هنگام کاشت، مصرف گوگرد و مصرف ترکیبی گوگرد و تیوباسیلوس. بر اساس آزمون خاک میزان توصیه شد، مصرف کود گوگرد 250کیلوگرم در هکتار و مصرف کود زیستی تیوباسیلوس5 کیلوگرم در هکتار بود. نتایج جدول تجزیه واریانس نشان داد که تمامی صفات مورد بررسی به جز بیومارکر دی هیدروکسی گوآنزین تحت اثر کم آبیاری و تیوباسیلوس قرار گرفتند. قطع آبیاری باعث کاهش عملکرد دانه شد، هرچند مصرف گوگرد و تیوباسیلوس اثر منفی قطع آبیاری را کاهش داد، کم ترین میزان عملکرد دانه از بر همکنش تیمار قطع آبیاری در مرحله گل دهی و عدم مصرف گوگرد و تیوباسیلوس (4.892 تن در هکتار) به دست آمد که نسبت به تیمار آبیاری معمول و مصرف توأم کود زیستی تیوباسیلوس و گوگرد، 58.2 درصد کاهش داشت. به کارگیری تیوباسیلوس و گوگرد در شرایط قطع آبیاری در مراحل حساس رشدی از اثرات منفی کم آبیاری بر عملکرد دانه کاست (50 درصد).

به منظور بررسی اثر پرایمینگ بذر در سطوح مختلف کاربرد نیتروژن بر عملکرد و اجزای عملکرد آفتابگردان رقم پروگرس، این آزمایش در مزرعه مرکز تحقیقات کشاورزی شاهرود در سال 1389 اجرا گردید. آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار بود. کود نیتروژن در کرت های اصلی در سه سطح (60، 90 و 120 کیلوگرم در هکتار) و تیمار پرایمینگ بذر در کرت های فرعی در چهار سطح (شاهد بدون پرایم، اسموپرایمینگ با نیترات پتاسیم، هیدروپرایمینگ با آب خالص و اسموپرایمینگ با پلی اتیلن گلیکول) انجام شد. نتایج نشان داد که عملکرد، اجزای عملکرد و سایر صفات مورد مطالعه تحت اثر تیمار های پرایمینگ و کود نیتروژن و برهمکنش آن ها قرار گرفتند به طوری که صفات وزن هزار دانه، درصد مغز دانه و عملکرد روغن با افزایش مصرف کود نیتروژن افزایش معنی داری یافت و تیمار 120 کیلوگرم نیتروژن در هکتار در صفات وزن هزار دانه، درصد مغز دانه و عملکرد روغن نسبت به تیمار 60 کیلوگرم نیتروژن در هکتار برتر بود ولی با تیمار 900 کیلوگرم نیتروژن در هکتار به جز در مورد صفت درصد مغز دانه اختلاف معنی داری نداشت. اثر پرایمینگ صفات وزن هزار دانه، درصد مغز دانه و عملکرد روغن را معنی دار بود. اسموپرایمینگ با نیترات پتاسیم با میانگین وزن هزار دانه 60.11 گرم، 74.50 درصد مغز دانه و عملکرد روغن 1614 کیلوگرم نسبت به تیمار های دیگر بذر برتری داشت و اسموپرایمینگ بذر با پلی اتیلن گلیکول به عنوان بهترین تیمار بعد از نیترات پتاسیم شناخته شد. برهمکنش کود نیتروژن و پرایمینگ بذر برای صفات قطر طبق، تعداد دانه در طبق، عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت و عملکرد روغن معنی دار شد و نتایج نشان داد که بیش ترین عملکرد دانه مربوط به تیمار پلی اتیلن گلیکول در سطح کودی 120 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بود.

به منظور بررسی اثر تراکم بوته و سایکوسل بر ویژگی های کمی و پروتئین جو رقم جنوب، این آزمایش در سال 94-1393 در مزرعه ای واقع در شهرستان حمیدیه به اجرا در آمد. آزمایش به روش کرت های یک بار خرد شده در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار اجرا شد. تراکم بوته در سه سطح (300،400 و 500 بوته در مترمربع) در کرت های اصلی و سه غلظت سایکوسل (صفر، 1500 و 3000 پی پی ام) در کرت های فرعی مقایسه گردید. نتایج نشان داد که تیمار تراکم اثر معنی داری بر عملکرد و اجزای عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، درصد پروتئین دانه و عملکرد پروتئین دانه داشت. بیش ترین عملکرد دانه با میانگین 500.73 گرم در مترمربع از تیمار 300 بوته در مترمربع و کم ترین با میانگین 354.08 گرم در مترمربع از تیمار 500 بوته در مترمربع به دست آمد. هم چنین نتایج نشان داد که کاربرد سایکوسل باعث افزایش معنی دار تعداد سنبله در مترمربع، عملکرد دانه، وزن هزاردانه و عملکرد پروتئین دانه نسبت به شاهد گردید. بیش ترین عملکرد دانه با میانگین 496.3 گرم در مترمربع از تیمار 3000 پی پی ام سایکوسل و کم ترین با میانگین 356.05 گرم در مترمربع از تیمار شاهد به دست آمد. به طورکلی می توان نتیجه گرفت، تراکم 300 بوته در مترمربع و هم چنین کاربرد 3000 پی پی ام سایکوسل از بالاترین پتانسیل جهت رسیدن به حداکثر عملکرد دانه برخوردار بودند.