Rural Development Strategies
Year:2016 | Volume: | Issue: |Papers Count:8

سکونت گاه های روستایی همواره در گذر زمان دچار تغییر و تحولات از ابعاد گوناگون هستند، این تحولات می تواند قابلیت های زیست پذیری و کیفیت زندگی این سکونت گاه ها را ارتقاء بخشد. در دهه های اخیر یکی از تحولاتی که روستاهای پیراشهری با آن روبرو بوده اند این است که با گسترش فیزیکی شهرها در شهر ادغام شده اند. این ادغام باعث تحولات چشم گیری در ابعاد مختلف روستاها شده است و می تواند در ارتقاء یا تنزل زیست پذیری روستاها موثر واقع گردد. هدف اصلی این تحقیق تحلیل نقش سرمایه اجتماعی بر زیست پذیری روستاهای ادغام شده در شهر میاندوآب می باشد. گردآوری داده ها با مطالعات اسنادی و میدانی (پرسشنامه) انجام شده است. جامعه آماری پژوهش 6 روستای ادغام شده به شهر میاندوآّب می باشد، برای تعیین حجم نمونه از فرمول کوکران استفاده شده است، تعداد نمونه 377 مورد بوده است، نمونه گیری برای گردآوری اطلاعات به صورت تصادفی ساده بوده است. برای تحلیل داده ها از رگرسیون چند متغیره و رگرسیون وزنی جغرافیایی استفاده شد. نتایج نشان داد در شهر میاندوآب روستاهایی که فاصله نزدیک تری به شهر داشته اند و نسبت به سایر مسیرهای ارتباطی شهر از موقعیت مناسب تری در ارتباط با سایر شهرهای منطقه برخوردارند، مهاجرپذیرتر بوده و ضریب سرمایه اجتماعی در آن ها منفی بوده است. پایین بودن سرمایه اجتماعی در این روستاها باعث شده تا سطح زیست پذیری آن ها نیز کاهش یابد.

هدف اصلی این مقاله بررسی نقش تعاونی های تولید در افزایش توانمندی فنی و اقتصادی کشاورزان عضو و توسعه کشاورزی در شهرستان نیشابور است. پژوهش حاضر به روش توصیفی– تحلیلی انجام شده است. جامعه آماری تحقیق را 4685 نفر از کشاورزان عضو و غیرعضو تعاونی های تولید روستایی در 24 روستا در شهرستان نیشابور تشکیل می دهند. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران 252 نفر محاسبه شد و گردآوری اطلاعات در سال 1392 به صورت میدانی و با استفاده از پرسشنامه صورت گرفته است. نتایج حاصل از بررسی تطبیقی و تحلیل میزان توانمندی کشاورزان عضو و غیرعضو در سطح 13 شاخص اقتصادی نشان داد که میانگین توانمندی اقتصادی کشاورزان عضو 2.64 است که از میانگین توانمندی اقتصادی غیر عضوها که 2.47 است اندکی بالاتر است. نتایج آزمون t با نمونه های مستقل به منظور مقایسه کشاورزان عضو و غیرعضو نشان داد اختلاف معنی دار بین دو گروه کشاورز عضو و غیرعضو از نظر توانمندی اقتصادی وجود دارد. نتایج تحقیق بر اساس انجام آزمون t با میانگین فرضی سه و چهار نشان داد که بین میانگین واقعی پایداری اقتصادی و میانگین های فرضی سه و چهار، اختلاف معناداری وجود دارد و میانگین پایداری در میان اغلب شاخص ها از نظر اعضا و غیراعضا کمتر از حد متوسط بوده است که نشان می دهد تعاونی های تولید در افزایش توانمندی اقتصادی کشاورزان نقش مهمی را ایفا ننموده اند و ضروری است که دولت با حمایت های مالی و تخصصی از تعاونی های تولید، زمینه توانمندی اقتصادی کشاورزان عضو را فراهم نماید.

تحت تاثیر تبدیل روستا به شهر، عوامل اجتماعی، فرهنگی و اقتصادی گوناگونی سبک زندگی افراد ساکن در نواحی روستایی را دچار تغییر و دگرگونی می کنند. سبک زندگی در نحوه گذران اوقات فراغت، پوشاک، تغذیه، مدیریت بدن، سبک معماری و چیدمان داخلی منازل جلوه گر می شود. این پژوهش با هدف بررسی تاثیر راهبرد تبدیل روستا به شهر بر سبک زندگی ساکنان روستاهای تبدیل شده به شهر در شهرستان های خواف و رُشتخوار در استان خراسان رضوی انجام شده است. طبق اطلاعات موجود در فاصله سال های 83-1381سه نقطه روستایی به نام های نشتیفان، سلامی و جنگل در شهرستان های مورد مطالعه به شهر تبدیل شده اند. این تحقیق در سال 1394 با استفاده از نمونه گیری سهمیه ای بین 337 نفر از ساکنان این روستاها انجام شده است. روش پژوهش پیمایشی و ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه محقق ساخته است. نتایج مطالعه نشان داد بیشترین تغییر سبک زندگی در شهرهای نشتیفان و سلامی متاثر از عوامل فرهنگی و در شهر جنگل ناشی از عوامل اقتصادی بوده اند. همچنین طبق آزمون فرضیه تحقیق، بین مشارکت اجتماعی، سازمان های سیاسی و اداری، شبکه راه ها و وسایل ارتباطی، روحیه فردگرایی، هویت طبقاتی و روابط غیرمستقیم و ثانویه به عنوان عوامل اجتماعی، امکانات فرهنگی و آموزشی، مصرف رسانه ای و سرمایه فرهنگی به عنوان عوامل فرهنگی، مصرف گرایی و همچنین ایجاد مراکز خرید، تمایل به منافع سوداگرانه، کم رنگ شدن حمایت های مشترک و سطح رفاه اقتصادی به عنوان عوامل اقتصادی و سبک زندگی افراد ارتباط معناداری وجود دارد. پیشنهاد می شود با توجه به اینکه روستاهای تبدیل شده به شهر هنوز در مرحله گذار به سمت سبک زندگی مدرن هستند، بنابراین می بایست معایب و آثار زیان بار این سبک زندگی در حوزه های فردی و اجتماعی، به نحو صحیح و اثربخش اطلاع رسانی گردد.

امروزه پایداری به عنوان رویکردی غالب برای توسعه گردشگری روستایی، مورد توجه برنامه ریزان و محققان این حوزه است. بر همین اساس در پژوهش حاضر سعی گردیده تا با تعیین ظرفیت تحمل بر مبنای نحوه نگرش جامعه میزبان به گردشگری بستر مناسبی برای نیل به توسعه پایدار گردشگری در روستای قلات (شهرستان شیراز) فراهم گردد. به منظور گردآوری داده ها و اطلاعات مورد نیاز از دو روش اسنادی و میدانی و به منظور تجزیه و تحلیل آن ها از روش های آماری (توصیفی استنباطی) و روش SWOT استفاده شده است. جامعه آماری این پژوهش شامل خانوارهای ساکن و گردشگران روستای مورد مطالعه است که بر اساس روش کوکران تعداد 263 خانوار و نیز 263 گردشگر به عنوان حجم نمونه تعیین و به روش نمونه گیری تصادفی انتخاب گردیدند. با توجه به اثرات و پیامدهای درک شده از سوی ساکنین محلی نتایج به دست آمده نشان از نامطلوب بودن ماهیت توسعه گردشگری و نزدیک شدن به آستانه اشباع ظرفیت تحمل گردشگری در روستای مورد مطالعه داشت که البته در این ارتباط تفاوت معناداری بین دیدگاه جامعه میزبان بر اساس وضعیت شغلی آن ها وجود داشت. هم چنین نتایج بررسی ها نشان داد راهبرد تدافعی به عنوان راهبردی برای سیاست گذاری و برنامه ریزی گردشگری در روستای مورد مطالعه می بایست مورد توجه قرار گیرد.

بقای جوامع روستایی و عشایری از دیرباز در ایران وابسته به مراتع بوده است. تنوع اقلیمی، قومی و قبیله ای موجب شده تا نظام دامداری سنتی متکی به مراتع در مناطق مختلف ایران دارای تقویم کاری و روش های مختلف دامداری باشد. در این مطالعه به بررسی تقویم کاری و بازدهی مالی دامداری سنتی در مراتع منطقه بلده نور (بخشی از مراتع البرز مرکزی) پرداخته شده است. در این مطالعه پس از ارزیابی اولیه منطقه، سه دامدار (در روستاهای دویلات، چل و بلده) که معرف نظام دامداری منطقه بودند شناسایی شده و پایش فعالیت های دامداری و بررسی عملکرد مالی آن ها در بازه ای یک ساله انجام شد. نمونه برداری از نیمه دوم فروردین 1391 آغاز و تا فروردین 1392 ادامه داشته است. در طول دوره بررسی، محقق در فواصل زمانی 15 روزه در عرصه مراتع حضور داشته و تمام جزئیات فعالیت های دام و دامداری را ثبت نموده است. نتایج نشان داد تقویم کاری نظام دامداری سنتی منطقه دارای پنج دوره کاری با فعالیت های متفاوت دامداری در طول یک سال است. در مورد میزان بازدهی مالی دامداری سنتی، تمامی هزینه ها و درآمدها در طول سال محاسبه گردید. نتایج در این بخش نشان داد با در نظر گرفتن ارزش مالی بره ها، سود خالص روزانه دامداری در دویلات 70746 تومان، در چل 69640 تومان و در بلده 81422 تومان برآورد گردید. در نهایت آنچه در این تحقیق مدنظر بوده شناخت بیشتر دامداری سنتی در جوامع روستایی جهت بالا بردن بازدهی دامداری و حفظ نیروی فعال در جوامع روستایی و جلوگیری از مهاجرت روستائیان به شهر است.

پسته از محصولات ارزشمند صادراتی ایران می باشد که در چند سال اخیر به علت آلوده بودن به سم آفلاتوکسین صادرات آن با مشکل مواجه شده است. با توجه به نقش مهم و تاثیرگذار پسته کاران در زمینه پیشگیری از تولید آفلاتوکسین در پسته، هدف این مقاله شناسایی عوامل موثر بر نیت پسته کاران در زمینه پیشگیری از تولید آفلاتوکسین بر اساس مدل اعتقاد سلامت بود. جامعه آماری این تحقیق را تعداد 330 نفر از پسته کاران شهرستان سیرجان در استان کرمان تشکیل دادند که 120 نفر از آن ها به روش نمونه گیری تصادفی ساده انتخاب شدند. ابزار تحقیق پرسشنامه بود که روایی آن با استفاده از پانل اعضای هیأت علمی و انجام اصلاحات مورد نظر آن ها تایید شد. پایایی ابزار سنجش، با استفاده از پیش آزمون و محاسبه ضریب کرونباخ آلفا تایید شد (0.70-0.92). نتایج تحلیل رگرسیون عوامل موثر بر نیت پسته کاران نشان داد، متغیرهای راهنمای عمل، موانع درک شده و خودکارآمدی تاثیر قابل توجهی بر نیت پسته کاران در خصوص پیشگیری از تولید آفلاتوکسین دارد و می تواند 36 درصد از واریانس نیت پسته کاران در مقابله با آفلاتوکسین را تبیین نماید. هم چنین متغیر راهنمای عمل، قوی ترین متغیر پیش بینی کننده نیت پیشگیری از تولید آفلاتوکسین بوده است. در نهایت نتایج حاصل از تحقیق می تواند در سیاست ها و برنامه ریزی های مرتبط با استراتژی های پیشگیری از تولید آفلاتوکسین در پسته بسیار مهم باشد.

هدف اساسی این تحقیق بررسی عوامل موثر بر پایداری شرکت های تولیدکننده بذر استان خوزستان می باشد. روش پژوهش، پیمایشی و از نوع توصیفی- همبستگی و علی- ارتباطی می باشد. جامعه آماری این تحقیق شامل کلیه اعضای هیات مدیره شرکت های تولیدکننده بذر در استان خوزستان می باشد (72=N). با استفاده از روش تمام شماری، 72 پرسشنامه توزیع گردید. ابزار مورد استفاده برای گردآوری اطلاعات پرسشنامه بود که از لحاظ روایی و پایایی در سطح مطلوب بوده است. بر اساس نتایج حاصل از پژوهش، منابع اطلاعاتی، مشارکت اجتماعی، منزلت اجتماعی و میزان سطح تحصیلات در سطح 0.001 معنی داری شدند. همچنین، متغیرهای میزان مساحت زمین، تعداد انبار و سوله، درآمد شرکت، کلاس های آموزشی و سن در سطح 0.005 معنی داری شدند. نتایج حاصل از رگرسیون گام به گام نشان داد متغیر میزان منزلت اجتماعی، سن و درآمد شرکت 57 درصد از تغییرات متغیر وابسته تحقیق را تبیین می کنند. هم چنین نتایج تحلیل عاملی مربوط به گویه های پایدارسازی شرکت های تولیدکننده بذر استان خوزستان نشان داد پنج عامل حمایتی و نظارتی، آموزش و توانمندسازی، استانداردسازی و رضایت مندی، کاربرد فناوری های نوین و مهارت های بازرگانی در مجموع 70.25 درصد از واریانس پایداری شرکت های تولیدکننده بذر را به خود اختصاص می دهند، لذا پیشنهاد می گردد، مسئولین امر با نظارت دقیق بر بازار این نهاده از نابسامانی بازار جلوگیری و از به وجود بازارهای غیر رسمی که باعث بی ثباتی شرکت ها می شود جلوگیری به عمل آورند.

هدف این تحقیق، ارزیابی اقتصادی واحدهای گلخانه ای و عوامل موثر بر سودآوری آن ها در دشت ورامین بوده است. این تحقیق از نوع توصیفی ـ همبستگی بوده که با استفاده از روش پیمایشی انجام گرفته است. جامعه آماری این پژوهش، شامل بهره برداران گلخانه های دایر و زیر کشت دشت ورامین بودند. با استفاده از جدول کرجی و مورگان و با توجه به حجم جامعه آماری، تعداد نمونه ها 108 نفر برآورد گردید که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای، نمونه ها انتخاب شدند. ابزار اصلی این تحقیق پرسشنامه ای بود که روایی آن با کسب نظرات اساتید و صاحب نظران در حوزه کشاورزی به دست آمد و پایایی آن از طریق محاسبه آلفای کرونباخ تایید شد. یافته های تحقیق نشان داد که میانگین شاخص سودآوری درآمد به هزینه 2.286 بوده است و بین متغیرهای تجربه کاری کشاورز، سطح تحصیلات، درآمد سالانه کشاورزی، مساحت گلخانه، میزان استفاده از منابع اطلاعاتی و دانش فنی با شاخص سودآوری درآمد به هزینه رابطه مثبت و معنی داری وجود دارد. نتایج حاصل از تحلیل رگرسیون نیز حاکی از آن بود که پنج متغیر دانش فنی، مساحت گلخانه، تجربه کشاورزی، درآمد کشاورزی و میزان استفاده از منابع اطلاعاتی مهم ترین متغیرهای مستقل موثر بر تبیین شاخص سودآوری درآمد به هزینه بوده که در مجموع 51.5 درصد از تغییرات متغیر وابسته تحقیق را تبیین کردند. در انتها پیشنهاد می شود که با اقداماتی چون افزایش سطح دانش فنی و دسترسی و استفاده کشاورزان از منابع اطلاعاتی، شاخص سودآوری درآمد به هزینه بهبود بخشیده شود.