پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی
سال:1389 | دوره:16 | شماره:4 (58) |تعداد مقالات:7

آموزش عالی فراملی عبارت از مجموعه برنامه های آموزشی و درسی (حضوری یا غیر حضوری) است که موسسه ای از کشور مبدا در کشور مقصد عرضه می کند. این نوع آموزش مشمول آیین نامه های تجارت جهانی است. آموزش عالی فراملی در کشور ایران نیز در دهه گذشته مورد توجه قرار گرفته است و تعدادی از دانشگاهها و مراکز آموزش عالی دوره های آموزش عالی فراملی برگزار کرده آند. هدف از این پژوهش بررسی وضعیت موجود آموزش عالی فراملی در کشور ایران بوده است. بدین منظور، جامعه آماری مورد نظر بررسی شد و داده های مربوط به آموزش عالی فراملی در ایران در سال تحصیلی 86-1385 از 21 دانشگاه گردآوری و اطلاعات به دست آمده از آن تحلیل شد. نتایج به دست آمده نشان داد که ایران یک کشور وارد کننده آموزش عالی [از کشورهایی نظیر انگلستان، روسیه، آمریکا و فرانسه و ...] است و همزمان صادرکننده آموزش عالی فراملی [به کشورهایی نظیر ازبکستان، افغانستان، ترکمنستان و پاکستان و ...] به شمار می آید. مطالعه دروندادها و فرایندهای این نوع آموزش در قالب برنامه های مشترک میان دانشگاههای خارج از ایران با دانشگاههای داخلی نشان دهنده آن است که وضعیت موجود آن از مطلوبیت برخوردار نبوده است. نظر به اهمیت این نوع آموزش عالی، لازم است برای گسترش آن برنامه ریزی و سازماندهی صورت گیرد.

هدف این پژوهش تحلیل عارضه های سازمانی دانشگاههای دولتی شهر اصفهان بر اساس مدل شش جعبه از دیدگاه اعضای هیات علمی و ارتباط آن با سلامت سازمانی و کیفیت محیط کار است. روش تحقیق همبستگی برای انجام یافتن این مطالعه انتخاب شد. جامعه آماری این پژوهش شامل کلیه اعضای هیات علمی دانشگاههای دولتی شهر اصفهان در سال تحصیلی 90- 1389 به تعداد 1544 نفر بود که با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای 218 نفر به عنوان نمونه انتخاب شدند. در این پژوهش از سه پرسشنامه عارضه های سازمانی با 77 سوال، پرسشنامه کیفیت محیط کار با 25 سوال و پرسشنامه سلامت سازمان با 26 سوال استفاده شد. ضریب پایایی پرسشنامه عارضه یابی با استفاده از ضریب آلفای کرانباخ %94، پرسشنامه کیفیت محیط کار %91 و پرسشنامه سلامت سازمان %93 برآورد شد. یافته ها نشان داد که در مولفه رهبری، ارتباطات و پاداش، میانگین عارضه های سازمانی کمی بالاتر از حد متوسط و در مولفه های اهداف، ساختار و مکانیزمهای یاری رسان میانگین مولفه ها پایین تر از حد متوسط بودند. همچنین، رابطه منفی، معکوس و معناداری بین هر یک از مولفه های عارضه یابی و کیفیت محیط کار و سلامت سازمانی وجود داشت.

هدف از این پژوهش بررسی خصوصیات استاد خوب از نظر دانشجویان است. طرح پژوهش توصیفی و از نوع پیمایشی بود. جامعه مورد مطالعه تحقیق 155 نفر از دانشجویان کارشناسی ارشد دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس بودند. با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده 110 نفر از دانشجویان به عنوان نمونه انتخاب شدند. ابزار گردآوری داده ها پرسشنامه بود که روایی ظاهری و محتوایی آن را جمعی از متخصصان ترویج و آموزش کشاورزی تایید کردند. برای تعیین پایایی پرسشنامه آزمون پیشاهنگ انجام شد و مقدار آلفای کرونباخ 0.82 به دست آمد. نتایج آزمونهای مقایسه میانگین نشان داد که بین جنسیت و رشته های تحصیلی دانشجویان با نظرهای آنها درباره خصوصیات یک استاد خوب اختلاف معناداری وجود ندارد؛ به عبارتی، دانشجویان با رشته های تحصیلی متفاوت در خصوص ویژگیهای یک استاد خوب دیدگاههای یکسانی داشتند. نتایج تحلیل عاملی نشان داد که پنج عامل دانش پژوهی، رفتاری، تکنیکی، ارتباطی و شخصی به ترتیب اهمیت در حدود 73 درصد از واریانس خصوصیات یک استاد خوب را تبیین می کنند.

هدف از این پژوهش شناسایی خوشه های انگیزشی دانشجویان در دروس عمومی، تربیتی و اختصاصی بود. مبانی نظری پژوهش نظریه خود تعیین گری دسی و رایان است که در آن منابع انگیزشی به پنج دسته انگیزش درونی، نظم دهی تشخیص داده شده، نظم دهی درون فکنی، نظم دهی بیرونی و بی انگیزگی تقسیم شده است. پژوهش به روش پیمایشی انجام شد. آزمودنیها 159 نفر از دانشجویان دبیری دانشگاه تربیت معلم آذربایجان بودند. برای تشخیص خوشه های انگیزشی پرسشنامه انواع انگیزش در کلاس بر روی آزمودنیها اجرا شد. با در اختیار داشتن نمرات آزمودنیها در انواع شیوه های انگیزشی در کلاس در هر سه نوع درس، تفاوت در شیوه های انگیزشی آنها در این دروس مقایسه شد. برای این مقایسه از یک تحلیل خوشه ای استفاده شد. نتایج نشان داد که در هر کدام از دروس عمومی، تربیتی و اختصاصی دو خوشه انگیزشی وجود دارد: اولین خوشه یک نیمرخ انگیزشی خود تعیین گر بود که در آن دانشجویان سطوح بالایی از انگیزش درونی و نظم دهی تشخیص داده شده و سطوح پایینی از بی انگیزگی و انگیزش بیرونی داشتند. دومین نیمرخ انگیزشی که از تحلیل خوشه ای به دست آمد شامل دانشجویانی با مقادیر بالای بی انگیزگی و نظم دهی بیرونی، مقدار متوسط در نظم دهی تشخیص داده شده و مقادیر پایین در انگیزش درونی و نظم دهی درون فکنی بود. بررسی خوشه های انگیزشی دانشجویان در دروس عمومی، تربیتی و اختصاصی نشان داد که نسبت دانشجویان خوشه یک در دروس اختصاصی بیشتر از دروس عمومی و تربیتی بود. در دروس عمومی نسبت دانشجویان هر دو خوشه یکسان بود.

هدف این پژوهش بررسی ارتباط کاربرد راهبردهای شناختی، فراشناختی و تعاملات با پیشرفت تحصیلی دانشجویان کارشناسی دانشگاههای مجازی بود. در یک بررسی توصیفی – همبستگی 352 دانشجو در دوره کارشناسی دانشگاههای مجازی انتخاب شدند. ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه دو بخشی با 38 گویه بود. معدل دانشجویان به عنوان شاخص پیشرفت تحصیلی در نظر گرفته شد. داده ها به کمک آزمونهای آماری تی، تحلیل واریانس، رگرسیون ساده و چندگانه تحلیل شد. یافته های به دست آمده از پژوهش حاکی از ارتباط معنادار راهبردهای شناختی، فراشناختی و تعاملات در محیط مجازی با پیشرفت تحصیلی است. همچنین، مولفه ای که بیشترین توان پیش بینی در تعاملات و پیشرفت تحصیلی را داشت، تعامل استاد با یادگیرنده و در راهبردهای شناختی و فراشناختی طراحی و برنامه ریزی بود.

در دهه های اخیر آموزش عالی گسترش بسیاری یافته است. دلیل اصلی این رشد عوامل قانونی، اقتصادی، عدالتخواهانه و نیز پاسخ به تقاضای اجتماعی در همه کشورهای جهان بوده است. به طوری که تعداد دانشجویان جهان از 13 میلیون نفر در سال 1960 با بیش از 12 برابر افزایش به 158.7 میلیون نفر در سال 2008 رسیده است. با وجود این، گسترش آموزش عالی با محدودیتهایی از جمله کمبود مدرس، کمبود فضای فیزیکی و کمبود منابع مالی مواجه بوده است. در مطالعه حاضر، با هدف تعیین ظرفیت بهینه پذیرش دانشجو، در چارچوب روش توصیفی و با کاربرد یک مدل برنامه ریزی خطی و در نظر گرفتن سه محدودیت اصلی گسترش آموزش عالی، میزان بهینه ظرفیت پذیرش دانشجو بر حسب تعریف «دانشجوی مقیاس» محاسبه شده است. یافته ها نشان داد که اکثریت قریب به اتفاق دانشگاههای کشور بیش از ظرفیت بهینه به پذیرش و آموزش دانشجو اقدام کرده اند، به طوری که نسبت تعداد دانشجوی موجود به مطلوب در سطح وزارت علوم، تحقیقات و فناوری معادل 2.7 به دست آمد. توصیه نهایی بررسی حاضر اولویت دادن به بخش آموزش عالی و افزایش حمایتهای مالی و قانونی از آن به جای کاهش پذیرش و نیز توجه عملی بیشتر به این بخش از جانب برنامه ریزان، سیاستگذاران و مسوولان کشور است.

هدف این پژوهش شناسایی نقش ظرفیت سازی دانش در شکل گیری پیامدهای کارآفرینانه در سازمان تحقیقات کشاورزی ایران بوده و از روش همبستگی برای تحلیل داده ها استفاده شده است. جامعه آماری شامل 2768 نفر از اعضای هیات علمی و محققان مراکز و ایستگاههای تحقیقاتی وابسته به وزارت جهاد کشاورزی بود که برای نمونه گیری از هر منطقه جغرافیایی کشور یک استان به تصادف انتخاب و از بین آنها به صورت تصادفی و با رعایت انتساب متناسب 320نفر (بر حسب محاسبه فرمول کوکران) انتخاب شدند. ابزار تحقیق پرسشنامه ای در قالب طیف لیکرت بود که برای سنجش روایی آن از روش روایی تشخیصی و برای سنجش پایایی از روش پایایی ترکیبی استفاده شد. از بسته نرم افزاری Lisrel نسخه 8.54 برای مدل یابی معادلات ساختاری (SEM) بهره گرفته شد. یافته های تحقیق حاکی از آن است که ظرفیت سازی دانش از مولفه های خلق دانش، تفسیر دانش و نشر و توزیع دانش تشکیل شده است. بعد خلق و تفسیر دانش بر شکل گیری ابعاد تحقیق و توسعه کارآفرینانه از خود اثر معناداری را نشان می دهند، لیکن نشر دانش در نظام تحقیقات کشاورزی کشور نقش معناداری را از خود نشان نداد.