مجله بین المللی علوم و فناوری کشاورزی
سال:1388 | دوره:12 | شماره:2 |تعداد مقالات:15

در این بخش با انتخاب ایالت کاوارا به عنوان مطالعه موردی به بررسی طبیعت الگوی مصرف برنج در نیجریه پرداخته شده است. روش تحقیق شامل تکنیک نمونه گیری دو مرحله ای است که به بررسی 110 خانوار مصرف کننده برنج از دو روستا و شش شهر در ایالت کاوارا انتخاب شده است. ابزار تحلیل مورد استفاده در تحقیق شامل آمار توصیفی و مدل لوجیت چند جمله ای میباشد. عوامل اصلی که به طور معنی داری رجحان مصرف کننده را برای استفاده از برنج وارداتی و یا ترکیبی از برنج داخلی و وارداتی تحت تاثیر قرار داده عبارتند از: درآمد سرپرست خانوار، اندازه خانوار و سطح تحصیلات سرپرست خانوار خواهد بود که قیمت هر کیلوگرم برنج اثر معنی داری بر الگوی مصرف نداشته است. این بخش پیشنهاد میکند که باید تلاشهایی صورت گیرد تا تولید برنج با امکانات استانداردهای لازم افزایش یابد. این امر کمک میکند که مزیت نسبی رقابتی برنج داخلی در مقایسه با برنج وارداتی تقاضای برنج داخلی را افزایش دهد.

بیولوژی زنبور Chrysocharis pentheus (Walker) (Hymenoptera: Eulophidae) یکی از فراوانترین پارازیتوئیدهای داخلی شب پره مینوز برگ مرکبات Phyllocnistis citrella Staintion (Lepidoptera: Gracillariidae) در استان اهیم ژاپن، درشرایط مزرعه و آزمایشگاهی مورد بررسی قرار گرفت. متوسط طول دوره رشدی مراحل نابالغ و طول عمر حشرات بالغ 22) الی 31 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی 70-50 درصد) با افزایش درجه حرارت کاهش یافته و طول عمر حشرات ماده طولانی تر از حشرات نر محاسبه گردید. صفر رشد (Developmental threshold) حشرات نر و ماده به ترتیب 8.9 و 11.9 درجه سانتیگراد و ثابت حرارتی (Thermal constant) از مرحله تخم تا حشرات کامل 181.8 و 238.1 درجه- روز تعیین گردید. درصد جنسی نوزادهای پرورش یافته در شرایط آزمایشگاهی 73.8 درصد نر و 26.2 درصد ماده بودند. تخمریزی در حشرات ماده یک یا دو روز بعد از ظهور شروع و تا 40 روز ادامه داشت. متوسط تعداد تخم گذاشته شده توسط یک حشره ماده در طول 32.3±0.3 روز حدود 118.2±10.10 عدد (دمای 27±1 درجه سانتیگراد و رطوبت نسبی 70-50 درصد) با نرخ ذاتی افزایش جمعیت 0.144 محاسبه گردید. متوسط مرگ و میر لارو میزبان به روش تغذیه ای (Host-feeding) و نیش زدن (Stinging) به ازای هر زنبور ماده 65.7±8.65 عد معین گردید. ترجیح میزبانی توسط زنبور ماده در شرایط مزرعه ای، 62.7 درصد تخم روی سن سه لاروی میزبان و 37.3 درصد روی مرحله پیش شفیرگی گذاشته شد. نسبت جنسی (M:F) زنبورهای پرورش یافته از سن سه لاروی و شفیرگی در شرایط مزرعه ای به ترتیب 3.3:1.0 و 1.0:3.0 تعیین گردید.

بررسی نوع توزیع فضایی آفت و عکس العمل دشمن طبیعی آن درک بهتری از روابط متقابل بین آنها فراهم می کند و این امر در مدیریت تلفیقی آفت می تواند نقش موثری داشته باشد. بدین منظور توزیع فضایی و فعالیت فصلی کنه های Panonychus ulmi (Koch) (Acari: Tetranychidae) و (Acari: Zetzellia mali Stigmaeidae) (Ewing) در باغ سیب خرمدره در استان زنجان طی سال 1386 بررسی و تعیین شد و بین شکارگر و طعمه آن مقایسه گردید. نمونه برداری از جمعیت کنه های مذکور دوبار در هفته انجام گرفت. برگهای سب به عنوان واحد نمونه برداری انتخاب شدند و اندازه نمونه و RV محاسبه شده برای کنه قرمز اروپایی پس از انجام نمونه برداری اولیه، در سطح احتمال 5 درصد و خطای 25 درصد به ترتیب 59 برگ و 18.8 درصد تعیین گردید. بالاترین تراکم جمعیت کنه های P. ulmi و Z. mali به ترتیب در تاریخ های 11 آگوست 23.92) در هر برگ) و 11 سپتامبر در هر برگ) ثبت شد. داده های حاصل از نمونه برداری با استفاده از نه روش مورد تجزیه قرار گرفتند که عبارتند از: روش رگرسیونی تیلور، روش رگرسیونی آیوائو، شاخص پراکندگی، شاخص های ضریب K، موریسیتا، کول، گرین، لوید و دیوید مورس. توزیع فضایی کنه آفت و شکارگر هر دو از نوع تجمعی تشخیص داده شد. شیب خط رگرسیون لگاریتم واریانس و لگاریتم میانگین جمعیت در روشهای تیلور و آیوائو به ترتیب 1.82 و 2.18 برای آفت و 1.39 و 1.92 برای شکارگر تعیین شد. شیب های به دست آمده در این رگرسیون ها اختلاف معنی داری از یک داشتند که موید توزیع تجمعی برای آفت و کنه Z. mali می باشد. رگرسیون بین جمعیت آفت و شکارگر در سطح احتمال 5 درصد معنی دار نبود. با توجه به این نتایج می توان چنین استنباط کرد که توزیع فضایی این شکارگر تابعی از توزیع فضایی P. ulmi نیست و به صورت مستقل از تراکم جمعیت این طعمه عمل می کند لذا جمعیت آن تابعی از جمعیت آفت دیگری است از جمله دلایل این امر می توان به پایین بودن جمعیت کنه شکارگر در مقایسه با جمعیت کنه قرمز اروپایی اشاره کرد. همچنین ارتباط جمعیت این دو گونه با دما و رطوبت مورد مطالعه قرار گرفت. رگرسیون بین این دو عامل با جمعیت گونه های فوق معنی دار نبود. لذا جمعیت آنها به طور مستقیم وابسته به این دو عامل نیست.

محتوی استرول سه واریته پرمصرف برنج ایرانی (خزر، هاشمی و علی کاظمی) اندازه گیری گردید. سبوس ها بعد از هیدرولیز اسیدی و قلیایی، صابونی شدند. مواد غیرقابل صابونی استخراج گردیدند، به روش SPE خالص سازی شدند، سیلیله شدند و قسمت استرولی آنها توسط  دستگاه GC-MS اندازه گیری شد. محتوی استرولی سه واریته به ترتیب نزولی عبارت بودند از: بتا سیوسترول 1330.69)، 1279.95، 1313.17 به ترتیب در مورد واریته های خزر، علی کاظمی، و هاشمی) بر حسب میلی گرم در کیلوگرم سبوس، کمپسترول 747.52)، 696.05، 756.80 به ترتیب در مورد واریته های خزر، علی کاظمی، و هاشمی) بر حسب میلی گرم در کیلوگرم سبوس، -5-Δ آوناسترول 112.8)، 115.36، 114.24 به ترتیب در مورد واریته های خزر، علی کاظمی، و هاشمی) بر حسب میلی گرم در کیلوگرم سبوس، -7-Δ آوناسترول 38.912)، 33.08، 38.24 به ترتیب در مورد واریته های خزر، علی کاظمی، و هاشمی) بر حسب میلی گرم در کیلوگرم سبوس، کلسترول 8.05)، 7.07، 7.56 به ترتیب در مورد واریته های خزر، علی کاظمی، و هاشمی) بر حسب میلی گرم در کیلوگرم سبوس، براسیکاسترول 4.20، 3.99، 4.23 به ترتیب در مورد واریته های خزر، علی کاظمی، و هاشمی) بر حسب میلی گرم در کیلوگرم سبوس، و استرول تام 2722.016، 2706.176، 2717.68 به ترتیب در مورد واریته های خزر، علی کاظمی، و هاشمی) بر حسب میلی گرم در کیلوگرم سبوس. نتایج نشان داد که تفاوت قابل ملاحظه آماری بین مقادیر استرول تام در سه واریته وجود نداشت و در بین اجزا استرولی به جز کمپسترول و -7-Δ آوناسترول تفاوت قابل ملاحظه آماری وجود نداشت.

گیاهان کامل چهار رقم زیتون ′فرانتیو′، ′لچینو′، ′روغنی′ و ′زرد′ تحت تنش شوری ناشی از نمک کلرید سدیم مطالعه و چندین صفات فیزیولوژیکی و رویشی برای گزینش میزان مقاومت آنها یادداشت گردید. صفات فیزیولوژیکی نسبت سدیم به پتاسیم بافت برگ و ریشه و مقاومت روزنه ای از شاخصهای مناسب جهت گزینش ارقام در سطح گیاه کامل مشخص گردید. مطالعه صورت گرفته در سطح دانه گرده در محیط کشت درون شیشه ای حاوی سطوح مختلف شوری نشان داد که درصد جوانه زنی و نه طول لوله دانه گرده می تواند به عنوان معیار گزینشی مناسب برای ارزیابی میزان مقاومت ارقام باشد. رابطه نزدیکی بین پاسخ ارقام به تنش شوری در سطح اسپوروفیت (گیاه کامل) و گامتوفیت (دانه گرده) وجود دارد، بطوریکه درصد جوانه زنی دانه گرده ارقام مقاوم تر نیز بالا بود. وجود چنین همپوشانی بالا در پاسخ سطوح اسپوروفیتی و گامتوفیتی گیاهان، به عنوان گامی موثر و مکمل در پیشبرد و تسریع برنامه های اصلاحی بویژه در درخت زیتون به عنوان یک گونه گیاهی چوبی و چند ساله خواهد بود.

ایران یکی از مهم ترین کشورهای تولید کننده خرما (Phoenix dactylifera) در جهان است. اطلاعات اندکی در زمینه قوه نامیه و شرایط مناسب نگهداری ارقام خرمای نر ایران وجود دارد. این پژوهش به منظور بررسی شرایط بهینه جوانه زنی درون شیشه ای گرده سه رقم نر خرما، شامل "غنامی"، "سمسماوی" و "غیبانی" در غلظت های مختلف اسید بوریک 0)، 50، 100 و 200 میلی گرم در لیتر)، نیترات کلسیم 0)، 200 و 300 میلی گرم در لیتر) و ساکارز (نسبت وزن به حجم %15 و (%25 بر اساس محیط تغییریافته بروبیکر و کواک انجام گردید. نتایج نشان داد که بهترین جوانه زنی در شرایط 50 میلی گرم در لیتر اسید بوریک، 200 میلی گرم در لیتر نیترات کلسیم و %15 ساکارز بدست آمد. پس از تعیین بهترین شرایط جوانه زنی، قوه نامیه (% جوانه زنی) این سه رقم طی مدت زمان 200 روز نگهداری در شرایط دمای اتاق (روشنایی و تاریکی)، یخچال (4°C)، فریزر (-18°C) و نیتروژن مایع (-196°C) مقایسه گردید. برای همه ارقام آزمایش شده، با بالاتر بودن دمای نگهداری جوانه زنی کاهش یافت و پس از 200 روز گرده های قرار گرفته در شرایط نیتروژن مایع بیشترین بقا را داشتند و این شرایط را می توان بدون هر گونه اثرات سوء بر قوه نامیه برای نگهداری طولانی مدت دانه های گرده به کار برد در حالی که نگهداری در دمای اتاق به نحو چشمگیری قوه نامیه گرده ها را کاهش داد.

مطالعات ناحیه ای تاثیر تغییرات اقلیمی آینده بنا به دلایلی مانند متغیر بودن داده های اندازه گیری از منطقه ای به منطقه دیگر ضروری است و سیستمهای اقلیمی مختلف نسبت به تغییرات یکسان ممکن است واکنش های متفاوتی نشان دهند. در این تحقیق، اثرات تغییرات اقلیمی روی محدودیت بیو- اقلیمی در دو حالت کشت دیم و آبی برای اراضی شهرستان اهر (استان آذربایجان شرقی) مقایسه شده است. تیپ های بهره وری مورد مطالعه شامل گندم، یونجه، چغندرقند، سیب زمینی و ذرت بوده است. هدف عمده ارزیابی اراضی رسیدن به کشاورزی پایدار بوده که اولین قدم تعیین استرس ها و محدودیت های رطوبتی می باشد. در این میان، مدل Terraza به عنوان زیر مجموعه ای از سیستم تصمیم گیری میکرولیز (Micro LEIS DSS) استفاده شده است. داده های مرفولوژیکی و نتایج تجزیه 44 نقطه نمونه برداری بر اساس روش شبکه بندی بدست آمده و فقط یک پارامتر مکش آب توسط خاک در نظر گرفته شد. آلفی سل، انتی سل و اینسپتی سل بعنوان رده های خاک همراه با 10 زیر رده متعلق به این رده ها رده بندی شدند. از طرف دیگر، اطلاعات اقلیمی نظیر بارندگی و درجه حرارت توسط ایستگاه سینوپتیک شهرستان اهر برای یک دوره 20 ساله اخیر جمع آوری گردید. جهت پیشگویی وضعیت اقلیمی آینده برای سال 2080 میلادی از داده های تخمینی IPCC مربوط به غرب آسیا استفاده گردید و نتایج نشان داد که علیرغم افزایش بارندگی در دهه های اخیر، رطوبت نسبی بدلیل افزایش متقابل دما کاهش خواهد یافت. همچنین استرس شدید کم آبی در قرن 21 تخمین زده شده است که این مساله باعث افزایش نقش مدیریت آب آبیاری مثل استفاده از روشهای نوین آبیاری درسالهای آینده مخصوصا برای کشت سیب زمینی و چغندرقند خواهد بود. لذا، علیرغم مهم بودن آبیاری برای کشاورزی مناطق نیمه خشک، کشت دیم گندم بجای کشت آبی این محصول می تواند قابل توصیه باشد.

ابعاد بلوک های پای تنداب در حوضچه های آرامش نقش مهمی در نوع و اندازه این گونه سازه ها ایفا می کند. یکی از شاخص های مهم در طراحی این بلوک ها نوسانات فشار است که می تواند سبب بروز پدیده خستگی در بلوک ها شود. علی رغم تحقیقات صورت گرفته توسط بسیاری از محققین، اطلاعات کافی در خصوص نوسانات فشار در اطراف بلوک های پای تنداب در حوضچه های آرامش فشرده از قبیل حوضچه های SAF وجود ندارد. در این مقاله، نتایج تحقیقات آزمایشگاهی جدیدی در رابطه با نوسانات فشار در اطراف بلوک های پای تنداب حوضچه های SAF ارایه شده است. نتایج نشان می دهد که در طراحی بلوک های پای تنداب اینگونه سازه ها نمی توان نوسانات فشار را نادیده گرفت. مشاهدات بیانگر آنست که روند تغییرات نوسانات فشار با عدد فرود فوق بحرانی جریان بالادست جهش در وجوه مختلف بلوک پای تنداب، افزایشی است. همچنین مشاهده شد که درجه استعراق جهش آبی اثر کاهشی در نوسانات فشار داشته و روند تغییرات آن، در وجوه مختلف بلوک، از الگوهای متفاوتی پیروی می کند.

با هدف تعیین روابط سازگاری بین 20 ژنوتیپ گندم هگزاپلویید و 9 منطقه مورد بررسی این تحقیق انجام گرفت. در این تحقیق تعداد 18 لاین بهنژادی در یک آزمایش 20 شماره ای در 9 ایستگاه کرج، کرمانشاه، زرقان، نیشابور، اصفهان، بروجرد، ورامین، مشهد و یزد در کنار 2 رقم شاهد (شیراز و پیشتاز) به مدت دو سال زراعی 1382-84 بررسی شدند. در کلیه مناطق کشت آزمایش ها در نیمه اول آبانماه صورت گرفت. در همه ایستگاهها آزمایش در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با 3 تکرار اجرا شد. پس از برداشت عملکرد دانه در هر کرت مشخص و ثبت گردید. نتایج بدست آمده در ایستگاههای اصفهان و یزد در سال دوم آزمایش یعنی سال زراعی 1383-84 بدلیل مشکل در اجرای آزمایش در این مناطق در محاسبات و تجزیه و تحلیل ها وارد نگردیدند. تجزیه واریانس مرکب نتایج آزمایش در 9 ایستگاه ذکر شده برای سال زراعی 1382-83 و در 7 ایستگاه برای داده های دوساله آزمایش انجام شد. تجزیه پایداری و بررسی سازگاری با استفاده از روش AMMI و رسم نمودار بر اساس مولفه های معنی دار در مدل انجام گردید. نتایج سال اول نشان داد که مولفه های IPC1، IPC2 و IPC3 مجموعا 78.4 درصد از تغییرات اثر متقابل ژنوتیپ با محیط را تعریف نمودند. بای پلات دو مولفه اول دو زیر منطقه در میان ایستگاههای مورد بررسی مشخص ساخت. برخی ژنوتیپ ها نسبت به یکی از زیر منطقه ها که در معرض تنش رطوبتی و مشکل خشکی بود، سازگاری خصوصی نشان دادند. در مورد داده های دو ساله تنها مولفه اول معنی دار گردید که به تنهایی 41.5 درصد تغییرات اثر متقابل ژنوتیپ × محیط را تعریف نمود. در این مورد بای پلات مولفه اول در کنار میانگین عملکرد ژنوتیپ ها برای بررسی روابط سازگاری مورد استفاده قرار گرفت. در مورد هر دو سال ایستگاه مشهد رفتار خاصی نشان داد و نقش قابل توجهی در ایجاد اثر متقابل داشت. ژنوتیپهای M-82-8، M-82-9، M-82-11 و M-82-15 نسبت به ایستگاه مشهد سازگاری خصوصی نشان دادند. نتایج نشان داد که روش تجزیه AMMI روشی مفید برای تجزیه پایداری و تعیین سازگاری است که می تواند در اصلاح محصولات زراعی مورد استفاده قرار گیرد.

در این مطالعه، ارزیابی کمی هتروزیس مشاهده شده 11 صفت در 15 هیبرید F1 حاصل از یک طرح تلاقی نیمه دی آلل با شش قرم برنج مختلف (سه رقم بومی ایرانی دم سفید، هاشمی و بینام و سه رقم اصلاح شده درفک، کادوس و (IR30 انجام شد. پانزده هیبرید F1 و والدینشان در یک طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده علوم کشاورزی دانشگاه گیلان در سال 2006 ارزیابی شدند. صفات مورد مطالعه شامل دوره رشد رویشی، دوره رشد زایشی، سطح برگ پرچم، ارتفاع بوته، طول خوشه، تعداد خوشه در بوته، تعداد دانه پر در خوشه، وزن هزار دانه، عملکرد دانه، طول دانه قهوه ای و عرض دانه قهوه ای بود. معنی دار بودن قابلیت ترکیب پذیری عمومی (GCA) و خصوصی (SCA) برای تمامی صفات مورد مطالعه نشان داد که هر دو نوع اثرات افزایشی و غیرافزایشی ژن ها کنترل وراثت صفات را بر عهده دارند. برآورد هتروزیس استاندارد نسبت به واریته شاهد درفک نشان داد که هتروزیس معنی داری برای همه صفات مطالعه شده در 15 هیبرید حاصل وجود داشت. از نظر عملکرد دانه، تلاقی درفک × دم سفید دارای بالاترین مقدار هتروزیس بود. این هیبرید ارزش های خوبی برای بسیاری از صفات مانند دوره رشد رویشی، دوره رشد زایشی و وزن هزار دانه داشت و به عنوان بهترین ترکیب امید بخش برای توسعه ارقام هیبرید با عملکرد بالا در برنج توصیه می شود.

محصول ذرت سالهای 1384-85 استان گلستان و مغان از نظر آلودگی به داکسی نیوالنول مورد بررسی قرار گرفت. نمونه ها از مراحل مختلف شامل قبل از برداشت، در مرحله برداشت، پس از برداشت و بعد از خشک نمودن دانه های ذرت جمع آوری گردید. زیر نمونه های آسیاب شده با استفاده از آب عصاره گیری و با ستون های ایمونوافینیتی تصفیه گردید. میزان داکسی نیوالنول نمونه ها با استفاده از کروماتوگرافی مایع فاز معکوس ارزیابی شد. منحنی استاندارد برای محلول استاندارد در غلظت های 50-10000 نانوگرم در میلی لیتر کاملا خطی بود، حد تشخیص روش 10 نانوگرم در گرم و بازیافت آن برای نمونه های غنی شده حاوی 500 و 1000 نانوگرم در گرم داکسی نیوالنول به ترتیب 5.73 و 93.5 درصد بود. آلودگی به داکسی نیوالنول در 76.7 نمونه ها مشاهده گردید و گستره آلودگی برابر 54.4 تا 518.4 نانوگرم در گرم و میانگین آلودگی در نمونه های آلوده 116.25 نانوگرم در گرم ارزیابی گردید.

فرسایش پذیری خاک به دلیل تغییر برخی ویژگی های خاک در نقاط مختلف یک منطقه به طور مکانی تغییر می کند. این مطالعه جهت مقایسه تغییرپذیری مکانی عامل فرسایش پذیری خاک برآورد شده و اندازه گیری شده در USLE انجام گرفت. آزمایش در منطقه ای کشاورزی به مساحت 900 کیلومترمربع در شهرستان هشترود واقع در جنوب استان آذربایجان شرقی انتخاب شد. در سطح منطقه مورد بررسی 36 شبکه به ابعاد 5 کیلومتر در نظر گرفته شد. در هر شبکه سه کرت واحد در زمینی کشاورزی با شیب جنوبی 9 درصد احداث شد. فرسایش پذیری خاک با استفاده از نموگراف USLE برآورد و بر اساس میانگین سرعت هدررفت خاک از کرت واحد در عامل فرسایندگی باران به طور سالانه اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که تفاوت بین مقدار فرسایش پذیری برآوردی و اندازه گیری شده معنی دار (p<0.001) و همبستگی بین آنها ضعیف (r2=0.21) است. شبیه ساز نمایی مناسبترین مدل برای نشان دادن تغییرات مکانی فرسایش پذیری برآورد شده و اندازه گیری شده بود. شعاع تاثیر تغییرات مکانی فرسایش پذیری اندازه گیری شده 2.43) کیلومتر) کمتر از مقدار برآوردی 11.51) کیلومتر) بود. بین تغییرات مکانی فرسایش پذیری اندازه گیری شده و برآوردی در سطح منطقه تفاوت چشمگیری (p<0.001) وجود داشت. نقشه نسبت فرسایش پذیری برآوردی به اندازه گیری شده روی سطح منطقه مورد مطالعه تقریبا یکنواخت (بین 7.4 و (9.6 بود. این مطالعه نشان داد که استفاده از نموگراف USLE موجب می شود مقدار فرسایش پذیری در تمام نقاط روی منطقه مورد بررسی، بیشتر از مقدار اندازه گیری شده برآورد گردد.