پژوهش های زراعی ایران
سال:1389 | دوره:8 | شماره:4 |تعداد مقالات:17

به منظور ارزیابی اثرات میزان کود نیتروژن و تقسیط آن بر الگوی تخصیص ماده خشک و خصوصیات کمی و کیفی چغندرقند، آزمایشی در سال 1379 در روستای برات آباد شهرستان فریمان انجام گرفت. در این آزمایش سه سطح کود نیتروژن (N1، 70؛ N2، 140؛ N3، 210 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) و چهار سطح تقسیط (S1، %100 مصرف کود، هنگام کاشت؛ S2، %75 مصرف کود هنگام کاشت و 25% در مرحله تنک کردن؛ S3، %50 مصرف کود هنگام کاشت و 50% در مرحله تنک کردن؛ S4، %25 مصرف کود هنگام کاشت و 75% در مرحله تنک کردن) به صورت آزمایش فاکتوریل و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار مورد ارزیابی قرار گرفت. برتری تخصیص ماده خشک بین اندام هوایی و زمینی در تیمار 70 کیلوگرم نیتروژن در هکتار 66 روز بعد از سبز شدن (1350 درجه روز رشد) و در تیمار 210 کیلوگرم نیتروژن در هکتار 76 روز بعد از سبز شدن (1460 درجه روز رشد ) به نفع ریشه ذخیره ای جابجا شد. الگوی تقسیط S1 در تمام مراحل رشد نسبت بیشتری از ماده خشک را به ریشه اختصاص داد به طوریکه پس از 1400 درجه روز رشد (15 مرداد ماه) میزان مواد فتوسنتزی اختصاص داده شده به ریشه و اندام هوایی مساوی و معادل 50% بود، در حالیکه در همین مرحله الگوهای دوم، سوم و چهارم تقسیط به ترتیب 47%، 44% و 38% ماده خشک را به ریشه و بقیه آن را به اندام هوایی اختصاص دادند. نتایج آزمایش نشان داد که کود نیتروژن اثر معنی داری در تغییرات عیار، پتاسیم، سدیم، خلوص شربت خام، درصد قند قابل استحصال، راندمان استحصال و درصد قند ملاس داشت اما تاثیر آن بر عملکرد ریشه، عملکرد قند و نیتروژن مضره معنی دار نبود. با افزایش مصرف کود نیتروژن میزان عیار، درصد قند قابل استحصال و راندمان استحصال کاهش ولی عملکرد ریشه، مقدار پتاسیم، سدیم، نیتروژن مضره و درصد قند ملاس افزایش یافت. بیشترین عملکرد قند خالص (4.4 تن در هکتار) مربوط به تیمار 70 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بود. در این مطالعه تاثیر الگوهای مختلف تقسیط و اثرات متقابل تقسیط و مقدار نیتروژن بر خصوصیات کمی و کیفی چغندرقند معنی دار نبود. البته بالاترین عملکرد قند خالص (4.8 تن در هکتار) در تیمارN1S1  (حداقل میزان کود نیتروژن و مصرف آن در زمان کاشت) به دست آمد.

به منظور بررسی تاثیر تاریخ کاشت بر عملکرد و اجزای عملکرد ارقام سورگوم دانه آزمایشی در سال 1386 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه تربیت مدرس انجام شد. در این تحقیق تاثیر دو عامل تاریخ کاشت و رقم سورگوم دانه ای در قالب کرت های یکبار خرد شده با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در چهار تکرار مورد بررسی قرار گرفت. عامل تاریخ کاشت در سه سطح (هجدهم خرداد، هفتم تیر و بیست و هفتم تیر) به عنوان عامل اصلی و ارقام سورگوم دانه ای (پیام، سپیده و کیمیا) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. صفات مورد بررسی شامل عملکرد بیوماس و اجزا تشکیل دهنده آن، وزن پانیکول، عملکرد دانه، درصد و عملکرد پروتئین، شاخص برداشت و اجزای عملکرد دانه بود. نتایج نشان داد که بیوماس کل و بیوماس شاخ و برگ تحت تاثیر هیچ کدام از عوامل مورد بررسی قرار نگرفت. در حالیکه تفاوت ارقام از لحاظ وزن خشک پانیکول و شاخص برداشت در سطح 1 درصد و از نظر عملکرد دانه در سطح 5 درصد معنی دار شد. وزن هزار دانه نیز تحت تاثیر تاریخ کاشت و رقم (p£0.05) همچنین تحت تاثیر برهمکنش تاریخ کاشت × رقم (p£0.01) قرار گرفت. با وجود معنی دار نبودن اثر تاریخ کاشت در مورد عملکرد دانه بالاترین عملکرد دانه (6777.2 کیلوگرم در هکتار) به رقم سپیده در تاریخ کاشت هفت تیر اختصاص یافت. در نتیجه پیشنهاد می شود برای تولید سورگوم دانه ای در این منطقه و مناطق با شرایط آب و هوایی مشابه، از رقم سپیده و تاریخ کاشت اواخر خرداد تا اوایل تیر ماه استفاده شود.

به منظور بررسی اثر تنش یخ زدگی بر نشت الکترولیت ها در دو توده بومی رازیانه، آزمایشی در سال زراعی 1383 به صورت فاکتوریل بر پایه طرح کاملا تصادفی با سه تکرار، در دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد به اجرا درآمد. تیمارهای مورد بررسی شامل دو توده بومی (خراسان و کرمان)، دو تاریخ کشت (16/7/1383 و 7/8/1383) و 6 تیمار دمایی (0، 3-، 6-، 9-، 12- و 15-) بودند. گیاهچه های رشد یافته در مزرعه در مرحله 6-4 برگی از زمین خارج شده و پس از انتقال به آزمایشگاه با استفاده از فریزر ترموگرادیان در معرض تیمارهای یخ زدگی قرار گرفتند و سپس از طریق میزان نشت الکترولیت ها در اندام های مختلف گیاهچه (ریشه، طوقه و برگ)، پایداری غشا سلولی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان دادند که با کاهش دمای یخ زدگی، درصد نشت الکترولیت در اندام های مختلف، به طور معنی دار تحت تاثیر قرار گرفت. در بین دو توده مورد بررسی دمای 50 درصد کشندگی (LT50) بر اساس درصد نشت الکترولیت ها در توده کرمان کمتر بود. LT50 در تاریخ کاشت دوم در هر دو توده بومی در مقایسه با تاریخ کاشت اول، کمتر بود. همچنین LT50 در طوقه در مقایسه با اندام های دیگر پایین تر بود. با توجه به اهمیت خسارت سرما در گیاه رازیانه انجام مطالعات بیشتر در این زمینه ضروری به نظر می رسد.

بررسی کارایی تعدای از علف کش ها در کنترل بیوتیپ های فالاریس مقاوم و حساس به علف کش های بازدارنده استیل کوآنزیم - آ - کربوکسیلاز سه آزمایش جداگانه بر روی توده های حساس و مقاوم دو گونه فالاریس P. minor و P. paradoxa انجام شد. در هر آزمایش توده های حساس و مقاوم به صورت جداگانه با 19 تیمار علف کشی در قالب طرح کاملا تصادفی با 8 تکرار در شرایط گلخانه مورد آزمایش قرار گرفتند. تیمارهای آزمایشی شامل 10 تیمار از علف کش های بازدارنده استیل کوآنزیم کربوکسیلازACCase ، 6 تیمار از علف کش های بازدارند استولاکتات سینتاز ALS و علف کش های پروسولفوکارپ، فلم پروپ - ام - ایزوپروپیل، ایزوپروترون + دیفلوفنیکان و تیمار شاهد بدون علف کش بود. برای ارزیابی تاثیر تیمار ها نیز خصوصیاتی مانند درصد خسارت بر اساس EWRC در 15 و 30 روز بعد از سمپاشی، درصد تعداد باقیمانده بعد از سمپاشی نسبت به قبل از سمپاشی و درصد وزن تر و خشک تک بوته نسبت به شاهد مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در مجموع نتایج نشان داد که در بین علف کش های بازدارنده ACCase بهترین علف کش برای کنترل توده حساس گونه های فالاریس، به ترتیب علف کش های کلودینافوپ پروپارژیل و پینوکسادن با دز 450 میلی لیتر در هکتار بود. و از بین علف کش های بازدارنده ACCase نیز فقط علف کش پینوکسادن توانست توده مقاوم گونه P. minor را در حد کمی مطلوب کنترل کند و تاثیر آن بر توده مقاوم گونه P. paradoxa نیز رضایت بخش نبود. در بین علف کش های بازدارنده ALS نیز علف کش یدوسولفورون + مزوسولفورون (شوالیه) توانست توده حساس هر دو گونه و توده مقاوم گونه P. minor را در حد بسیار مطلوب ولی توده مقاوم گونه P. paradoxa را ضعیف کنترل نماید. همچنین علف کش های یدوسولفورون + مزوسولفورون (آتلانتیس) و سولفوسولفورون + متسولفورون (توتال) نیز توانستند توده های حساس و مقاوم هر دو گونه فالاریس مورد مطالعه در حد مطلوب کنترل نمایند. تاثیر علف کش ایزوپروتون + دیفلوفنیکان (پنتر) بر توده های حساس و مقاوم گونه P. minor نیز بسیار خوب، ولی اثر آن بر توده مقاوم گونهP. paradoxa  ضعیف بود. بقیه علف کش ها نتوانستند هیچ یک از توده های حساس و مقاوم گونه های فالاریس مورد مطالعه را کنترل نمایند. به طور کلی برای مبارزه شیمیایی با گونه های فالاریس P. paradoxaو  P. minor می توان از علف کش های یدوسولفورون + مزوسولفورون (شوالیه)، یدوسولفورون + مزوسولفورون (آتلانتیس) و سولفوسولفورون + متسولفورون (توتال) و همچنین در صورتی که توده مقاوم از گونه P. Minor باشد از علف کش ایزوپروتون + دیفلوفنیکان (پنتر) استفاده نمود.

خودمسمومی به اثرات زیانبار یک گونه روی خودش، از طریق تولید و رهاسازی مواد شیمیایی مختلف اطلاق می شود. به منظور تعیین اثرات خودمسمومی عصاره آبی بقایای گیاهی کلزا روی خصوصیات جوانه زنی و رویش 2 واریته الایت و گل زرد، 2 آزمایش فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با 3 تکرار بطور جداگانه اجرا شد. تیمارهای آزمایش شامل سطوح مختلف عصاره بخش های مختلف کلزا (اندام هوایی، ریشه و مخلوط اندام هوایی و ریشه) و غلظت های 0، 25، 50، 75 و 100 درصد عصاره بود. واحدهای آزمایشی شامل پتری دیش هایی به قطر 9 و عمق 3 سانتی متر بودند. به منظور محاسبه خصوصیات جوانه زنی در انتهای دوره جوانه زنی، درصد بازدارندگی از جوانه زنی، وزن خشک ساقه چه، وزن خشک ریشه چه، طول ساقه چه، طول ریشه چه و وزن خشک کل گیاهچه طبق دستورالعمل ایستا برای هر گیاه زراعی جداگانه محاسبه شد. نتایج آزمایش نشان داد که عصاره آبی بقایای گیاهی کلزا روی خصوصیات جوانه زنی واریته های مذکور دارای اثرات خودمسمومی متفاوتی بود. افزایش غلظت عصاره به ترتیب باعث افزایش درصد باز دارندگی از جوانه زنی (29.6 و 33.9) و کاهش طول ریشه چه (63.3 و 73.8) و ساقه چه (52.2 و 76.6)، وزن خشک ریشه چه (32.6 و 64.9) و ساقه چه (59.1 و 43.6) و وزن خشک کل (42.1 و 55.5) گیاهچه واریته الایت و گل زرد شد. به استثنای وزن خشک ساقه چه در سایر صفات مورد بررسی واریته گل زرد نسبت به الایت در مجاور عصاره کلزا حساسیت بیشتری از خود نشان داد. شدیدترین اثرات خودمسمومی به عصاره ریشه و ضعیف ترین آن به اندام هوایی کلزا مربوط بود.

به منظور بررسی تاثیر تنش شوری بر خصوصیات جوانه زنی بذور گیاه خرفه، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با شش سطح شوری (0، 7، 14، 21، 28 و 35 دسی زیمنس بر متر) با استفاده از کلرید سدیم و پنج تکرار انجام گرفت. شاخص های درصد و سرعت جوانه زنی، متوسط زمان جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه اندازه گیری و نسبت طول ریشه چه به ساقه چه، وزن تر و خشک گیاهچه و شاخص بنیه گیاهچه محاسبه شدند. نتایج حاصل نشان داد درصد جوانه زنی تا سطح شوری 28 دسی زیمنس بر متر تفاوت معنی داری با شاهد (آب مقطر) نداشت ولی در سطح شوری 35 دسی زیمنس بر متر به 19 درصد کاهش یافت. سرعت جوانه زنی با افزایش تنش شوری تا سطح 14 دسی زیمنس بر متر تفاوت معنی داری نیافت، لیکن در سطوح بالاتر شوری اختلاف معنی داری نسبت به شاهد مشاهده شد. متوسط زمان جوانه زنی نیز تا سطح شوری 21 دسی زیمنس بر متر تفاوت معنی داری با شاهد نداشت اما در غلظت های بالاتر شوری، متوسط زمان جوانه زنی افزایش معنی داری یافت. طول ریشه چه و ساقه چه، همچنین وزن تر و خشک گیاهچه و شاخص بنیه گیاهچه با افزایش سطوح شوری کاهش معنی داری نشان دادند. نسبت طول ریشه چه به ساقه چه با افزایش شوری کاهش معنی داری یافت ولی در بین سطوح شوری تفاوت معنی داری مشاهده نشد. از نتایج فوق استنباط می شود که گیاه خرفه تحمل نسبتا مطلوبی به سطوح بالای شوری در مرحله جوانه زنی داشته و به نظر می رسد بتوان با اعمال مدیریت مناسب در مزرعه، استقرار این گیاه را در شرایط وجود آب و خاک شور تضمین نمود.

تولیدات گیاهان و تنوع آنها نقش مهمی در گسترش سطوح مختلف تنوع زیستی، بویژه بندپایان، در هر اکوسیستم دارد. به منظور بررسی چگونگی تاثیر گیاهان بر تنوع و فراوانی بندپایان، مطالعه ای در سه منطقه متفاوت از نظر میانگین درجه حرارت و بارندگی سالیانه در شهرستان های شیروان، مشهد و گناباد روی جامعه گیاهی و بندپایان انجام گرفت. با توجه به تاثیر فعالیت های کشاورزی بر تنوع گیاهان، دو سیستم کشاورزی کم نهاده و پرنهاده گندم و یک سیستم طبیعی در هر منطقه به عنوان اکوسیستم های مورد مطالعه انتخاب شدند. برای تعیین تنوع گیاهان، در مرحله پرشدن دانه های گندم در هر منطقه، نمونه برداری با استفاده از کوادرات و با پنج تکرار از سیستم های مورد مطالعه انجام شد و گیاهان داخل کوادرات مورد سنجش و ارزیابی قرار گرفتند. نمونه برداری از بندپایان بوسیله تور حشره گیری و از سطح بوته های مزرعه یا منطقه طبیعی و به صورت هفتگی انجام گرفته و غنای گونه ای و فراوانی حشرات و عنکبوت های جمع آوری شده تعیین گردید. فعالیت های کشاورزی غنای گونه های گیاهی را کاهش داد اما تنوع و فراوانی حشرات و عنکبوت ها در سیستم های کشاورزی افزایش یافت. یافته های این پژوهش نشان داد که غنای گونه ای گیاهان ارتباط مستقیمی با غنای گونه ای و فراوانی حشرات و عنکبوت ها ندارد، بلکه زیست توده گیاهان عامل مهم و موثر بر غنای گونه ای و فراوانی کل حشرات، عنکبوت ها و حشرات مفید است. بر اساس نتایج این مطالعه، تولیدات گیاهی در سیستم های کشاورزی و وجود درختان در حاشیه مزارع نقش قابل توجهی در حفظ و بهبود تنوع گونه ای بندپایان و کارکردهای مفید آنها دارد. بنابراین با کاهش غنای گونه ای گیاهان، که در اثر فعالیت های کشاورزی اتفاق می افتد، غنای گونه ای بندپایان کاهش نمی یابد بلکه مصرف بی رویه نهاده های شیمیایی، بویژه آفت کش ها نقش مهمی در کاهش غنای گونه ای گیاهان و بندپایان در سیستم های کشاورزی دارد.

تغییر اقلیم و پدیده گرم شدن جهانی هوا، الگوی بارندگی را در بسیاری از مناطق دیم خیز تغییر خواهد داد و ممکن است ریسک تولید در شرایط دیم بالا رود. در حال حاضر تولید در اغلب مناطق دیم خیز بدلیل عدم مدیریت مطلوب، از کارآیی مصرف آب مناسبی برخوردار نمی باشد. کمبود آب بر بسیاری از جنبه ‎های عملکرد محصول اثر می ‎گذارد و به منظور استفاده بیشینه از رطوبت موجود در خاک، تنظیم رشد ریشه و شاخساره با استفاده از مواد تنظیم کننده رشد (نظیر کلرمکوات کلرید) از اهمیت زیادی برخوردار خواهد بود. به منظور بررسی واکنش عملکرد دانه، زیست توده و کارآیی مصرف آب (WUE) چهار رقم گندم دیم به کند کننده رشد (کلرمکوات کلرید) و سطوح متفاوت کود نیتروژن، پژوهشی مزرعه ای در دو سال زراعی 86-1385 و 87-86 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شیراز واقع در منطقه باجگاه انجام شد. نتایج نشان داد که در هر دو سال پژوهش بین ارقام از نظر عملکرد دانه، زیست توده و کارآیی مصرف آب تفاوت معنی داری وجود داشت. اثر کلرمکوات کلرید و نیتروژن بر عملکرد دانه و زیست توده معنی دار شد. بیشینه عملکرد دانه و زیست توده در سال اول (به ترتیب، 192.4 و 431.2 گرم بر مترمربع) از رقم نیک نژاد و در سال دوم از رقم آذر 2 (به ترتیب، 121.5 و 333.5 گرم بر مترمربع) با تیمار کلرمکوات کلرید و کاربرد 80 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بدست آمد. کلرمکوات کلرید و سطوح نیتروژن تاثیر معنی داری بر کارآیی مصرف آب داشتند. برهمکنش کلرمکوات کلرید و سطح 80 کیلوگرم نیتروژن در هر دو سال پژوهش بر کارآیی مصرف آب معنی دار شد (بترتیب در سال های اول و دوم، 1.24 و 2.72 گرم بر مترمربع بر میلی متر). این موضوع ناشی از تاثیر نیتروژن و کلرمکوات بر افزایش توسعه رشد ریشه و جذب بیشتر آب بود. به نظر می رسد انتخاب ارقامی که نسبت به تنش خشکی انتهای فصل مقاوم باشند، همراه با کاربرد کلرمکوات کلرید و کود نیتروژن اثر بارزی در بهبود بهره وری از آب باران داشته، و بتواند عملکرد دانه گندم را در شرایط دیم بهبود بخشد.

نوع گیاه زراعی و رژیم های مدیریتی در تناوب زراعی بر پویایی و توزیع مکانی علف های هرز موثرند. به منظور ارزیابی الگوی توزیع مکانی علف های هرز و پویایی آن در طی فصل رشد، آزمایشی طی زمستان سال 1385 و بهار سال 1386 در مزرعه نمونه آستانه قدس رضوی به اجرا درآمد. به این منظور قطعه زمینی به ابعاد یک هکتار و با سابقه تناوبی یونجه - آیش - گندم انتخاب شد. علف های هرز موجود در مزرعه به روش نمونه برداری گسسته سیستماتیک و با استفاده از کوادرات 0.5×0.5 متر، طی سه مرحله به ترتیب قبل از کنترل شیمیایی، پس از کنترل شیمیایی و قبل از برداشت به تفکیک شمارش و تراکم هر گونه ثبت گردید. مجموعا از در 195 نقطه نمونه برداری شده در مزرعه 24 گونه علف هرز مشاهده شد. در ابتدای فصل رشد گونه های غالب مزرعه را شاه تره ایرانی و هفت بند تشکیل می دادند. با ادامه فصل رشد بر اهمیت گونه های چند ساله بویژه پیچک صحرایی و خارلته افزایش و از اهمیت برخی گونه های یک ساله غالب ابتدای فصل، مانند شاه تره ایرانی کاسته شد. به منظور توصیف توزیع مکانی علف های هرز مزرعه توابع واریوگرام گونه ها در هر مرحله محاسبه شدند. اجزا واریوگرام، بسته به گونه و مراحل نمونه برداری متفاوت بودند. در مورد گونه های رایج و در مرحله اول و دوم نمونه برداری، کمترین و بیشترین میزان اثر قطعه ای به ترتیب معادل 0.16 و 1.001 بود، دامنه تاثیر علف های هرز مزرعه نیز در محدوده ای بین 93.48-3.6 متر متغیر بود. از اجزا واریوگرام ها در فرایند کریجینگ استفاده شد و نقشه های توزیع مکانی علف های هرز در مزرعه رسم شدند. نتایج نشان داد که فراوانی و پویایی مکانی علف های تحت تاثیر سابقه تناوبی و عملیات زراعی متناسب با آن بوده، از سوی دیگر نقشه ها، توزیع لکه ای علف های هرز را تائید کردند این امر فرصت استفاده از مدیریت متناسب با مکان علف های هرز را فراهم می آورد.

پاسخ روند رشد ارقام عدس به تاریخ کاشت و تداخل علف های هرز در شرایط دیم شهرستان خرم آباد طی سال زراعی 85-1384 مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 4 تکرار به اجرا درآمد. فاکتورهای آزمایش شامل تاریخ کاشت در سه سطح پاییزه، زمستانه و بهاره؛ ارقام عدس شامل رقم گچساران، ژنوتیپ پیشرفته فیلیپ 92-12L و توده محلی لرستان و وضعیت تداخل علف های هرز در دو سطح کنترل و تداخل علف های هرز بود. وجین علف های هرز سبب افزایش 46.7 درصد عملکرد عدس شد. بر اساس معادلات سیگمویید برازش داده شده حداکثر ماده خشک تولیدی عدس در کشت پاییزه به ترتیب 25 و 300 درصد بیشتر از آن در کشت های زمستانه و بهاره بود. حداکثر وزن خشک تک بوته برای کشت پاییزه حدود 4 برابر کشت بهاره بود. کشت های پاییزه و زمستانه به ترتیب با میانگین عملکرد 1486 و 1161 کیلوگرم در هکتار دارای عملکردی حدود چهار و سه برابر کشت بهاره بودند. طول دوره زایشی برای کشت پاییزه بیش از سه برابر طول دوره زایشی در کشت بهاره بود. بر این اساس، دوره رشد کوتاهتر منجر به تجمع ماده خشک کمتر و به تبع آن نقصان عملکرد شد.

اثر بقایای انواع کودهای آلی و شیمیایی بر رشد و عملکرد گیاهان در سال های پس از کاربرد، یکی از مسائل مهم و ضروری در مدیریت تغذیه گیاه می باشد. این پژوهش به منظور بررسی اثرات بقایای انواع کود بر میزان رشد، عملکرد، اجزای عملکرد، برخی شاخص های فیزیولوژیکی، درصد و عملکرد اسانس گیاه دارویی بابونه تحت سطوح مختلف تنش خشکی، به صورت کرت های خرد شده و در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 87-1388 در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه زابل اجرا گردید. تیمارهای خشکی بصورت شاهد یا 90 درصد ظرفیت زراعی مزرعه (W1)،70  درصد رطوبت زراعی مزرعه (W2) و 50 درصد ظرفیت زراعی مزرعه (W3) به عنوان عامل اصلی و اثر بقایای انواع کود شامل شاهد (بدون مصرف هیچ نوع کود (F1)) ، کود شیمیایی (NPK) (F2)، کود دامی (25 تن در هکتار کود گاوی (F3)) و کمپوست حاصل از زباله شهری (25 تن در هکتار(F4) ) که در سال قبل در مزرعه بابونه استفاده شده بود، به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج نشان داد که تنش خشکی در حد 50 درصد ظرفیت زراعی، عملکرد گل در بابونه را نسبت به تیمار شاهد کاهش می دهد. در این آزمایش خشکی سبب افزایش درصد اسانس شد اما بیشترین درصد و عملکرد اسانس در سطح خشکی 70 درصد رطوبت زراعی مزرعه بر دست آمد. با بالا رفتن سطح تنش، بر میزان کربوهیدرات و پرولین در بافت سبز برگ افزوده شد. بقایای کودهای دامی و کمپوست در سال دوم بطور معنی داری باعث افزایش عملکرد گل، درصد و عملکرد اسانس گلهای بابونه آلمانی نسبت به بقایای کود شیمیایی و شاهد گردید. کودهای آلی در شرایط تنش خشکی می توانند تا حدی از بروز اثرات سوء تنش بر عملکرد تولیدی این گیاه بکاهد. در حالیکه کودهای شیمیایی در سال دوم تاثیر بسیار کمی نسبت به شاهد بر عملکرد و اسانس بابونه داشتند. بطور کلی مصرف کود دامی و تنش ملایم تا 70 درصد ظرفیت زراعی جهت کسب حداکثر عملکرد کمی و کیفی گیاه بابونه توصیه می گردد.

به منظور بررسی اثر دگرآسیبی بقایای ریشه چهار رقم نخود (Cicer arietinum L.) تیپ کابلی بر رشد رویشی آفتابگردان (Helianthus annus) و ذرت (Zea mays) در محیط کنترل شده، دو آزمایش مجزا به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با 4 تکرار در سال 1385 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد اجرا گردید. در هر دو آزمایش فاکتور اول شامل 4 رقم نخود تیپ کابلی به نام های کرج 31-60-12، فیلیپ 482-84، جم و  ILC 482به همراه شاهد (بدون بقایا) بود که در ترکیب با 3 تاریخ کاشت گونه های زراعی آفتابگردان و ذرت روی بقایای ریشه نخود (همزمان با برداشت، دو هفته پس از برداشت و چهار هفته پس از برداشت اندام های هوایی نخود) به عنوان فاکتور دوم قرار گرفتند. نتایج نشان داد که ارتفاع بوته و وزن خشک اندام هوایی آفتابگردان بطور معنی داری تحت تاثیر بقایای ریشه ارقام نخود قرار گرفت. به طوری که کمترین ارتفاع بوته آفتابگردان از کشت در بقایای ریشه ارقام نخود فیلیپ و ILC حاصل شد که به ترتیب 13.7 و 11.1 درصد نسبت به شاهد کاهش نشان دادند. تاریخ کاشت آفتابگردان بر روی بقایای ریشه نخود نیز تاثیر معنی داری بر سطح برگ، وزن خشک اندام هوایی و نسبت وزن ریشه به اندام هوایی داشت. به صورتی که کمترین سطح برگ، وزن خشک اندام هوایی آفتابگردان و همچنین بیشترین نسبت ریشه به اندام های هوایی آن در سومین زمان کاشت حاصل شد. ذرت در بقایای ریشه ارقام نخود جم و ILC، کمترین مقدار ارتفاع بوته، سطح برگ، وزن خشک ریشه، وزن خشک اندام هوایی و نیز بیشترین نسبت وزنی ریشه به اندام هوایی را (6 هفته پس از کاشت) از لحاظ آماری نشان داد. همچنین اثر تاریخ کاشت ذرت روی بقایای ریشه ارقام نخود نیز معنی دار شد. اولین تاریخ کاشت ذرت کمترین وزن خشک ریشه، وزن خشک اندام هوایی و نسبت ریشه به اندام هوایی آن را حاصل کرد. بنابراین ذرت در مقایسه با آفتابگردان حساسیت بیشتری به کشت داخل بقایای ارقام نخود از خود نشان داد و تاثیر این بازدارندگی در تاریخ کشت اول بیشتر بود.

تاثیر تاریخ کاشت بر تولید گلرنگ در شرایط دیم طی سال های زراعی 84-1383 و 85-1384 در شرایط اقلیمی شهرستان خرم آباد مورد ارزیابی قرار گرفت. آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. عامل رقم شامل رقم محلی اصفهان و رقم زرقان به کرت های اصلی و عامل تاریخ کاشت در هشت سطح (15 آبان، 5 آذر، 25 آذر، 15 دی، 5 بهمن، 25 بهمن، 15 اسفند و 5 فروردین) به کرت های فرعی اختصاص داده شد. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه واریانس مرکب داده ها رقم محلی اصفهان با میانگین عملکرد دانه 1834 کیلوگرم در هکتار، شاخص برداشت 27.7 درصد، وزن هزار دانه 40.3 گرم، تعداد طبق در بوته 16.9، تعداد دانه در طبق 30.4، درصد روغن28.9  و عملکرد روغن 532.3 کیلوگرم در هکتار دارای برتری معنی داری نسبت به رقم زرقان بود. عامل تاریخ کاشت بر تمامی صفات مورد مطالعه به استثنای درصد روغن تاثیر معنی داری داشت. بیشترین عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک، شاخص برداشت، تعداد طبق در بوته، تعداد دانه در طبق، وزن هزار دانه و عملکرد روغن به کشت پاییزه در تاریخ 15 آبان بود و کمترین این صفات به کشت بهاره در تاریخ 5 فروردین مربوط بود. با توجه به نتایج آزمایش کشت پاییزه گلرنگ در منطقه خرم آباد از لحاظ عملکرد و سایر صفات زراعی نسبت به کشت بهاره برتری داشت و مناسب ترین تاریخ کاشت برای کشت پاییزه 15 آبان و در صورت کشت بهاره 15 اسفند ماه تشخیص داده شد.

در ایران، مدیریت کرت ها و مزارع آزمایشی بر پایه اعمال یکنواخت نهاده های کشاورزی و بدون در نظر گرفتن تغییرات مکانی کوتاه - دامنه متغیر های کنترل کننده رشد گیاه انجام می شود. این امر می تواند منجر به حصول نتایج اریب در کرت های آزمایشی و در نتیجه از دست رفتن بخش قابل توجهی از تلاش محققین و اثربخشی فعالیت آنان گردد. این تحقیق به منظور بررسی تغییرات مکانی خصوصیات ذاتی و تابع - مدیریتی خاک در سطح درون کرتی و امکان تیمار کرت های آزمایشی با نرخ متغیر در یک سایت انتخابی در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گنبد انجام شد. نمونه برداری از خاک بصورت سیستماتیک و در یک شبکه منظم انجام شد. سایت انتخابی به شبکه های 5×5 متر تقسیم و تعداد یکصد نمونه در محل گوشه مربعات شبکه از خاک سطحی (30-0 سانتی متر) تهیه شد. نتایج آزمایشگاهی نمونه های خاک مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت و توزیع داده های هر متغیر تعیین گردید. با اعمال تکنیک های زمین آماری (ژئواستاتیستیکی)، ساختار مکانی متغیرهای خاکی کنترل کننده رشد گیاه تعیین شد. تکنیک های میان یابی بر پایه پارامترهای نیم پراش نگار هر متغیر اعمال و نقشه تغییرات کوتاه - دامنه متغیرهای خاکی شامل کربنات کلسیم معادل، کربن آلی، رس، فسفر قابل دسترس گیاه، پتاسیم قابل دسترس گیاه، آهن، مس، روی و منیزیم در سایت آزمایشی تهیه گردید. نتایج حاصل نشان داد که اکثر متغیرهای کنترل کننده رشد گیاه که در این تحقیق مورد بررسی قرار گرفتند، در فواصل 5×5 متر که معادل اندازه متعارف کرت های آزمایشی است دارای تغییرات کوتاه - دامنه ای هستند که پهنه گسترش آنها امکان تیمار کرت های آزمایشی با نرخ متغیر را ممکن می سازد.

به منظور بررسی اثر سطوح مختلف نیتروژن و نسبت اختلاط بر عملکرد دانه و بعضی صفات مورفولوژیک ذرت و آفتابگردان در کشت مخلوط در شرایط آب و هوایی خوزستان آزمایشی بصورت کرت های خرد شده، در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه آموزشی و تحقیقاتی دانشگاه آزاد اسلامی واحد شوشتر (خوزستان) در سال زراعی 1384 به مرحله اجرا درآمد. تیمارهای آزمایشی شامل مقادیر مختلف عنصر نیتروژن (50، 100 و 150 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار) به عنوان کرت های اصلی و نسبت های مخلوط ذرت و آفتابگردان (کشت 100 درصد خالص ذرت، کشت 75 درصد ذرت و 25 درصد آفتابگردان، کشت 50 درصد ذرت و 50 درصد آفتابگردان، کشت 25 درصد ذرت و 75 درصد آفتابگردان، و کشت 100 درصد آفتابگردان) به عنوان کرت های فرعی در نظر گرفته شدند. نتایج این آزمایش نشان داد که کمترین و بیشترین عملکرد دانه ذرت به میزان (980 و 1225 گرم در مترمربع)، و برای آفتابگردان به مقدار (346 و 387 گرم در مترمربع) به ترتیب در سطوح کودی 50 و 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار اختصاص داشت. در صورتیکه در نسبت های اختلاطی بیشترین و کمترین مقدار عملکرد دانه ذرت به ترتیب به کشت خالص آن (1265 گرم در مترمربع) و نسبت ذرت - آفتابگردان 25:75 (957 گرم در مترمربع) بدست آمد. این موضوع در رابطه با آفتابگردان هم صادق بود و موجب کاهش عملکرد دانه در نسبت 75:25 شد. کاهش سهم آفتابگردان در نسبت اختلاط، افزایش درصد روغن را به همراه داشت. همچنین افزایش میزان کود نیتروژن موجب افزایش نسبت برابری زمین (LER) شد. بگونه ای که میانگین بیشترین و کمترین نسبت برابری زمین بر اساس عملکرد دانه به ترتیب در نسبت های اختلاط 25 درصد ذرت و 75 درصد آفتابگردان، و نسبت 50:50 به میزان 1.70 و 1.40 و در سطح کودی 150 کیلوگرم نیتروژن در هکتار بود.

تولید، انتقال مجدد و اختصاص مواد فتوسنتزی در گیاهان زراعی بویژه تحت تنش خشکی از مبانی اساسی تعیین و بررسی اختلاف عملکرد در گونه ها و واریته های زراعی است. بدین منظور آزمایشی مزرعه ای، در قالب طرح کرت های خرد شده بر پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در سال زراعی 1386 در مرکز تحقیقات کشاورزی مشهد بر روی ژنوتیپ های سورگوم دانه ای به اجرا درآمد. در کرت های اصلی تیمار وضعیت رطوبتی در دو سطح شامل شرایط معمولی (بدون تنش) و تنش رطوبتی از مرحله گرده افشانی تا مرحله رسیدگی قرار گرفت. در کرت های فرعی فاکتوریل تیمار وضعیت فتوسنتزی شامل اختلال و عدم اختلال در فتوسنتز جاری و سه ژنوتیپ سورگوم دانه ای شامل رقم سپیده و دو لاین خالص امیدبخش M2 و M5 استحصالی از آزمایشات به نژادی در مشهد قرار داشتند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد، اثر تنش رطوبتی بر مقدار ماده خشک انتقال یافته، بازدهی انتقال مجدد، درصد انتقال مجدد ماده خشک در سطح (p£0.01) و بر عملکرد دانه و عملکرد بیولوژیک در سطح (p£0.05) معنی دار بود. تنش رطوبتی نسبت به شرایط نرمال موجب افزایش %10.08، %24.45 و %12.43 به ترتیب در صفات ماده خشک انتقال یافته، درصد انتقال مجدد و بازده انتقال مجدد ماده خشک شد. این تیمار همچنین موجب کاهش عملکرد دانه، عملکرد بیولوژیک و شاخص برداشت به ترتیب به میزان %36.38، %5.43 و %31.60 شد. اثر اختلال در فتوسنتز جاری بر کلیه صفات معنی دار بود و اختلال در فتوسنتز موجب افزایش به میزان %15.58، %17.50 و %36.62 به ترتیب در صفات میزان ماده انتقال یافته، بازدهی انتقال مجدد و درصد انتقال مجدد شد. مقایسه میانگین های اثرات متقابل نشان داد که بیشترین میزان انتقال، درصد انتقال و بازدهی انتقال مجدد مواد به تیمار تنش رطوبتی و اختلال در فتوسنتز تعلق داشت و به ترتیب %16.82، %62.54 و %24.60 بود که تفاوت معنی داری با سایر تیمارها نشان داد. ژنوتیپ ها از نظر درصد انتقال مجدد و بازدهی انتقال مجدد تفاوت نشان دادند و ژنوتیپ M5 از نظر این دو صفت برتری نشان داد. نتایج همبستگی بین این صفات همبستگی مثبت و معنی داری بین میزان ماده خشک انتقال یافته با صفات درصد انتقال مجدد (r=0.722, p£0.01)، بازدهی انتقال مجدد (r=0.911, p£0.01) و عملکرد بیولوژیک (r=0.534, p<0.05) نشان داد.

در سال های اخیر، مطالعه و ارزیابی واکنش گیاهان دارویی به کاربرد کودهای آلی و بیولوژیک، جایگاه ویژه ای را در تحقیقات، به خود اختصاص داده است. به منظور بررسی واکنش گیاه دارویی کدو پوست کاغذی به زمان استفاده از کود دامی و انواع کود بیولوژیک، در سال زراعی 88-1387 آزمایشی بصورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه فردوسی مشهد، اجرا شد. فاکتور اصلی، زمان کاربرد کود دامی در دو سطح پاییز و بهار و فاکتور فرعی، انواع کود زیستی در چهار سطح نیتراژین (دارای باکتری های Pseudomonas sp.،Azotobacter sp.  و Azospirillum sp.)، باکتری های حل کننده فسفات یا پی اس بی PSB (دارای باکتری های Bacillus sp. و Pseudomonas sp.)، مخلوط نیتراژین و پی اس بی، و شاهد بودند. نتایج نشان داد که عملکرد میوه و عملکرد دانه کدو تحت تاثیر زمان استفاده از کود دامی قرار گرفت و از این نظر کاربرد بهاره کود دامی بر کاربرد پاییزه آن برتری داشت. همچنین، کود زیستی نیتراژین سبب افزایش معنی دار عملکرد میوه و دانه شد. برتری کاربرد بهاره کود دامی و استفاده از نیتراژین در تعداد دانه در مترمربع و تعداد میوه در هکتار نیز مشاهده شد. بررسی رابطه بین عملکرد تر میوه و عملکرد خشک دانه (R2=0.92)، حاکی از وجود رابطه خطی بین این دو صفت در دامنه 10 تا 20 تن در هکتار عملکرد تر میوه بود. اگر چه درصد روغن و درصد پروتئین دانه تحت تاثیر تیمارهای آزمایش قرار نگرفت، ولی کودهای بیولوژیک سبب افزایش عملکرد روغن و پروتئین شدند. به طور کلی نتایج این آزمایش نشان داد که کاربرد همزمان کود دامی و کودهای زیستی می تواند سبب افزایش عملکرد و خصوصیات کیفی کدو پوست کاغذی شود.