پژوهش و برنامه ریزی در آموزش عالی
سال:1394 | دوره:21 | شماره:1 (75) |تعداد مقالات:7

در دهه های اخیر اهمیت و نقش سرمایه انسانی در رشد اقتصادی کشورها بیشتر مورد توجه اقتصاددانان قرار گرفته است، به طوری که در حال حاضر یکی از عوامل حیاتی برای رشد و توسعه اقتصادی کشورها انباشت سرمایه انسانی است. هدف این پژوهش بررسی ارتباط بین دو شاخص جایگزین سرمایه انسانی؛ یعنی مخارج آموزشی دولت و مخارج بهداشتی دولت، به طور همزمان، بر رشد اقتصادی 10 کشور منتخب عضو منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا با استفاده از روش GMM طی دوره زمانی 2003 تا 2011 بود. نتایج به دست آمده از برآورد الگو به روش داده های تابلویی پویا نشان داد که در کنار عوامل سرمایه فیزیکی و نیروی کار، متغیر سرمایه انسانی نیز در تابع تولید در کشورهای منطقه خاورمیانه و شمال آفریقا نقش مهمی دارد، به طوری که یک درصد افزایش در مخارج بهداشتی و مخارج آموزشی به ترتیب به افزایش 0.68 و 0.05 درصد در نسبت رشد اقتصادی منجر می شود. همچنین، در این برآورد نسبت تعدیل رشد اقتصادی برابر با 0.59 بود و این نشان می دهد که در هر سال 59 درصد از شکاف بین مقدار واقعی رشد اقتصادی و مقدار مطلوب آن از بین می رود.

سرمایه انسانی در رشد و توسعه اقتصادی نقشی اساسی و مهم دارد، اما به دلیل نبود آمار دقیق و مشکل بودن محاسبه آن معمولا از متغیرهای جایگزین نظیر نرخ ثبت نام در مقاطع مختلف، متوسط سالهای تحصیل نیروی کار و..... استفاده می شود که همگی نیز فقط بخشی از سرمایه انسانی را پوشش می دهند. هدف این پژوهش برآورد ارزش پولی سرمایه انسانی در کشور ایران بود که می تواند بیشترین حجم سرمایه انسانی را شامل شود. بنابراین، چند رویکرد و روش برآورد پولی سرمایه انسانی بررسی و با توجه به محدودیت های موجود از روش مبتنی بر درآمد استفاده شد. در این روش چند متغیر مهم مانند نرخ تنزیل، قیمت سایه، نرخ ارز و متوسط دستمزد محاسبه و برآورد شد. همچنین منابع داده ای برای متغیرهای کلیدی نیز ارائه شد. نتایج به دست آمده از محاسبات نشان دهنده رشد سالانه 5.2 درصدی ارزش پولی سرمایه انسانی طی سالهای 1339 تا 1389 بود. همچنین مشکلات موجود نظیر محاسبه نرخ ارز نیز بررسی شد.

هدف پژوهش حاضر بررسی الزامات بودجه ریزی عملیاتی در نظام آموزش عالی کشور بود. پژوهش مذکور از نظر هدف کاربردی و نوع آن توصیفی - پیمایشی بود. برای بررسی این امر با توجه به ادبیات پژوهش، پنج عامل تاثیرگذار در این امر شامل عوامل مدیریتی، عوامل محیطی، عوامل انسانی، عوامل فنی و فرایندی و عوامل ساختاری شناسایی شدند. بعد از آن با بهره گیری از نظرهای خبرگان بودجه ریزی عملیاتی در آموزش عالی (35 دانشگاه منتخب وزارت علوم، تحقیقات و فناوری) و با استفاده از روش AHP هر یک از عوامل و زیرشاخص های آنها بررسی و اولویت بندی شدند. نتایج نشان داد که از میان عوامل مذکور، عوامل مدیریتی مهم ترین عامل در استقرار بودجه ریزی عملیاتی در نظام آموزش عالی کشور به شمار می رود.

چابکی وسیله ای رقابتی برای همه سازمانهاست که امروزه، در محیط نامطمئن و در حال تغییر مطرح است. بسیاری از سازمان ها در محیط رقابتی کنونی نیازمند برنامه ریزی راهبردی برای رسیدن به چابکی هستند. در این خصوص، برای اجرای چابکی در سازمانها شناسایی عوامل توانمندساز چابکی سازمانی ضروری است، زیرا شناخت این عوامل می تواند به سازمانها در طراحی، برنامه ریزی و اجرای چابکی یاری دهد؛ اما این عوامل اولویت یکسانی ندارند، مستقل از هم نیستند و وابستگی های درونی دارند. از طرفی، دانشگاه ها نیز به عنوان یکی از سازمانهای دانش محور نیازمند چابکی هستند. بنابراین، هدف این پژوهش شناسایی و اولویت بندی عوامل توانمندساز ساختاری چابکی سازمانی در دانشگاهها با استفاده از رویکرد مدلسازی ساختاری تفسیری بود. تحقیق حاضر از نظر هدف کاربردی و از نظر ماهیت و روش توصیفی- تحلیلی و ابزار جمع آوری اطلاعات پرسشنامه بود. جامعه آماری از دو بخش تشکیل شد. در بخش اول، به منظور شناسایی عوامل توانمندساز ساختاری چابکی سازمانی در دانشگاهها بر اساس منطق مدلهای تحلیل عاملی، نمونه 283 نفری از رئیسان، معاونان، مدیران گروهها و اعضای هیات علمی و مربیان دانشگاهها و مراکز آموزش عالی شهر یزد به روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای انتخاب، بررسی و تجزیه و تحلیل شد. در بخش دوم، به منظور سطح بندی و اولویت بندی عوامل کلیدی شناسایی شده، از دیدگاه 10 نفر از استادان دانشگاه که بر موضوع تحقیق تسلط علمی و عملی داشتند، بهره گرفته شد. نتایج تحلیل عاملی نشان داد که هفت عامل فرهنگ، تشکیل سازمان دانش محور، نیروی کار چابک، بهبود مستمر، شراکت و همکاری جمعی، فناوری اطلاعات و ساختار سازمانی به عنوان عوامل کلیدی توانمندساز ساختاری چابکی سازمانی در دانشگاهها به شمار می روند. همچنین، نتایج مدلسازی ساختاری تفسیری نشان داد که عامل تشکیل سازمان دانش محور بالاترین قدرت نفوذ و کمترین وابستگی را در بین شش عامل کلیدی دیگر دارد.

هدف از این پژوهش مطالعه و بررسی تاثیر تصویر ذهنی اعتبار علمی دانشگاه بر نگرش دانشجویان درباره افزایش عملکرد تحصیلی با در نظر گرفتن نقش تعدیلگری کیفیت آموزش در دانشگاههای شهر کرمان بود. جامعه آماری پژوهش کلیه دانشجویان دانشگاههای شهر کرمان بود که تعداد آنها در سال 1392، برابر با 42190 نفر بود. همچنین، حجم نمونه به دست آمده برابر با 381 نفر بود که برای به دست آوردن آن از روش نمونه گیری تصادفی طبقه ای و فرمول کوکران استفاده شد. پژوهش حاضر از نوع تحقیقات توصیفی و همبستگی بود. برای تجزیه و تحلیل داده های پرسشنامه از آزمون های چاو و تحلیل عاملی تاییدی و مدل معادلات ساختاری استفاده شد. بر اساس یافته ها نقش تعدیل گری مثبت کیفیت آموزشی بر رابطه بین تصویر ذهنی اعتبار علمی دانشگاه و نگرش دانشجویان به افزایش عملکرد تحصیلی تایید شد. به علاوه، نتایج تحلیل مسیر وجود اثر معنادار تصویر ذهنی اعتبار علمی دانشگاه بر نگرش دانشجویان به افزایش عملکرد را نشان می دهد.

هدف مطالعه حاضر بررسی ویژگیهای روانسنجی (پایایی و روایی) مقیاس کیفیت تدریس استادان از دیدگاه دانشجویان دانشگاه گیلان بود. در این پژوهش 407 نفر از دانشجویان سال آخر دوره کارشناسی به روش نمونه گیری خوشه ای از میان چهار دانشکده (علوم انسانی، علوم پایه، کشاورزی و معماری و هنر) گزینش شدند. نتایج همسانی درونی کل مقیاس و عامل های پنج گانه (تدریس مناسب، اهداف روشن، ارزیابی مناسب، تکالیف مناسب و مهارت های عمومی) در حد قابل قبول بودند. همبستگی بین هر یک از گویه های مقیاس با نمره کل از 0.53 تا 0.74 متغیر و همگی معنادار بود. تحلیل عامل تاییدی گویه ها نشان داد که تمام گویه ها بار عاملی معنادار بر عوامل خود دارند و ساختار پنج عاملی پرسشنامه تایید شد. ضریب روایی ملاکی همزمان از طریق همبستگی بین هر یک از عامل های مقیاس تجربه دوره آموزشی با متغیر ملاک؛ یعنی مقیاس ارزشیابی دانشجویان از کیفیت آموزشی مارش که به لحاظ نظری به آن مربوط بود، معنادار بود. در مجموع، یافته های به دست آمده از پژوهش نشان داد که مقیاس پنج عاملی تجربه دوره آموزشی دانشجو را می توان به عنوان ابزار ارزشیابی معتبری در دانشگاههای ایران نیز استفاده کرد.

فرهنگ در هر جامعه ای از زمینه های اصلی رشد دانش است و فرهنگ دانشگاهی به منزله یکی از خرده فرهنگ های مهم آن تاثیر بسزایی بر توسعه دانش آفرینی دارد. هدف این پژوهش شناسایی نقش فرهنگ دانشگاهی بر دانش آفرینی از دیدگاه صاحبنظران نظام آموزش عالی بود که به روش کیفی و از طریق مصاحبه های نیمه ساختار یافته انجام شد. مولفه های فرهنگ دانشگاهی در ده موضوع دسته بندی شدند: استقلال دانشگاهی، آزادی علمی، اخلاق حرفه ای، مدیریت، ارتباطات، مشارکت و کارگروهی، فرهنگ یادگیری، اعتماد بین اعضا، نظام پاداش دهی و ارزیابی. مشارکت کنندگان در این پژوهش وضعیت این مولفه ها را ضعیف و نامناسب توصیف کردند. مولفه های دانش آفرینی نیز در هشت موضوع شناسایی شدند، شامل روحیه جست و جو گری، رعایت اخلاق حرفه ای، مدیریت مشارکتی، نظام پاداش، اعتماد بین اعضا، اهمیت دادن به کارگروهی و تیمی، آزادی علمی و فرهنگ یادگیری. یافته های پژوهش نشان داد که از دید صاحبنظران، فرهنگ دانشگاهی ایران با مولفه های دانش آفرین فاصله نسبتا زیادی دارد و همچنین بین بسیاری از مولفه های فرهنگ دانشگاهی و دانش آفرینی همپوشی وجود دارد.