نشریه بین المللی مهندسی صنایع و مدیریت تولید (فارسی)(نشریه بین المللی علوم مهندسی)
سال:1391 | دوره:23 | شماره:2 |تعداد مقالات:10

مدلهای تصمیم گیری چندشاخصه که به انتخاب گزینه برتر از بین گزینه های موجود می پردازند، در مسائل مختلف اجتماعی، اقتصادی، مدیریتی، نظامی و ... قابل استفاده اند. با توجه به اینکه طی سال های اخیر مدل های تصمیم گیری چندشاخصه بسیار مورد توجه قرار گرفته است، در اکثر تحقیقات انجام شده، تصمیم گیری ها فقط بر مبنای داده ها و شرایط موجود در یک دوره انجام شده اند، در حالیکه اطلاعات شاخص ها به ازای گزینه های مختلف در هر دوره زمانی لزوما ثابت نیستند. از اینرو در این مقاله نحوه استفاده از مدل تصمیم گیری چندشاخصه TOPSIS به صورت چنددوره ای و با کمک معادلات رگرسیونی ارائه گردیده و مدل پیشنهادی به عنوان یک مطالعه موردی در صنعت نساجی پیاده سازی می شود.

در این مقاله، یک مدل ریاضی چندهدفه جدیدی برای زمان بندی تولید در محیط کارگاه باز ارایه می شود. اهداف مدل پیشنهادی شامل حداقل نمودن حداکثر زمان تکمیل کارها، مجموع زمان دیرکرد و زودکرد کارها و مجموع هزینه راه اندازی کارها است. مساله مورد نظر با توجه به ماهیت پیچیده آن در زمره مسایل NP-hard قرار می گیرد، بنابراین یک الگوریتم فرا ابتکاری چندهدفه بر مبنای روش جستجوی پراکنده برای حل آن ارایه می شود و مسایل متنوعی با ابعاد مختلف مورد حل قرار می گیرد. در نهایت برای اثبات کارایی روش پیشنهادی، نتایج حاصل از آن با جواب های تولید شده توسط یک روش تکاملی چندهدفه معروف به NSGA-II مقایسه می شوند. نتایج مربوطه نشان دهنده کارایی روش پیشنهادی در تولید جواب های با کیفیت، متنوع و دارای پراکندگی بالا است.

مساله مکانیابی هاب یکی از موضوعات جدید در حوزه مسائل مکانیابی بشمار می رود. این دسته از مسائل؛ کاربردهای فراوانی در سیستمهای حمل و نقل، در شبکه های پستی و همچنین در شبکه های ارتباطی دارند. در این تحقیق؛ فرموله نمودن مسائل هاب پوششی (یکی از انواع مسائل مکانیابی هاب) در محیط فازی انجام می شود و به منظور لحاظ نمودن عدم قطعیت های موجود در زمانهای انتقال و جابجایی محموله ها، فرمول بندی برنامه ریزی خطی فازی برای آن پیشنهاد می گردد. هدف اصلی مدل ارائه شده، یافتن مکان هاب ها و تخصیص گره های غیر هاب به گره های هاب می باشد بطوریکه زمان سفر بین هر جفت از گره های مبدا – مقصد از محدودیت از پیش تعیین شده (محدودیت پوشش) تجاوز نکند. سپس یک الگوریتم ابتکاری مبتنی بر الگوریتم ژنتیک به عنوان راه حل مدل ارائه شده مورد مطالعه و توسعه قرار خواهد گرفت. از نتایج مهم این مقاله می توان به اثبات موضوع نیاز به افزایش تعداد هاب های تاسیس شده با فرض فازی در نظر گرفتن پارامترهای مساله و نیز توانایی الگوریتم ارائه شده در حل مسائل با اندازه بزرگ و برتری محاسباتی آن از لحاظ زمان انجام محاسبات و کیفیت جوابها اشاره نمود. معتبر بودن و کارایی محاسباتی الگوریتم ارائه شده، برروی مجموعه داده های شناخته شده CAB ,AP از طریق آزمایشات شبیه سازی نشان داده شده است.

در این مقاله به دنبال برآورد اهمیت نسبی الزامات فنی محصول در ماتریس QFD با در نظر گرفتن نیازمندی های مشتریان و محدودیت های پیش روی تولیدکنندگان هستیم. با توجه به اینکه ماتریس QFD فقط خواسته های مشتریان را در الزامات فنی دخیل می کند، لذا به دنبال تکنیکی هستیم که علاوه بر نیازمندی ها، به بررسی محدودیت ها نیز در طراحی محصول بپردازد. از این رو مدل DEA که یک مدل برنامه ریزی خطی است، پیشنهاد می شود. در آغاز به بررسی ادبیات موضوع در زمینه های QFD و DEA می پردازیم و پس از تشریح فرآیند تلفیق دو مدل با یکدیگر، مطالعه موردی را بررسی می کنیم. به برآورد نیازمندی های مشتریان و اهمیت نسبیشان، محدودیت های پیش روی تولید کنندگان و مشخصات فنی در صنعت کاشی و سرامیک می پردازیم و همچنین رابطه بین نیازمندی ها با مشخصات فنی از یک سو و محدودیت های پیش روی تولید کنندگان و مشخصات فنی از سوی دیگر را برآورد می کنیم. در نهایت با ساخت مدل DEA و محدودیت های آن، اهمیت نسبی الزامات فنی در صنعت کاشی و سرامیک را بدست می آوریم.

مساله خوشه بندی به منظور کمینه کردن مجموع مجذور انحراف، یک مساله غیر خطی و غیر محدب بوده و دارای تعداد زیادی نقاط بهینه محلی است. در مسائل خوشه بندی در دنیای واقعی، اغلب با مجموعه داده هایی مواجهیم که از ترکیبی از مقادیر عددی و دسته ای تشکیل شده اند. در حالیکه اغلب روشهای خوشه بندی موجود تنها بر روی داده های عددی از کارایی مناسبی برخوردارند و قابلیت استفاده بر روی داده های مختلط را ندارند. از سوی دیگر، بیشتر روشهای سنتی، تعداد خوشه ها را به عنوان ورودی از کاربر طلب می کنند. در حالیکه در بیشتر موارد تعداد خوشه ها برای کاربر مقداری نامعلوم است و حدس زدن مقدار آن نیز به خصوص در مورد مجموعه داده های بزرگ کاری مشکل و حتی غیرممکن است. در این مقاله قصد داریم تا با بهره گیری از روشی دقیق تر جهت اندازه گیری فاصله میان مقادیر دسته ای، روش جدیدی را برای خوشه بندی داده های مختلط ارائه نماییم که نیازی به تعیین تعداد خوشه ها به عنوان ورودی الگوریتم نداشته و قادر است همزمان با خوشه بندی داده ها، مقدار بهینه برای تعداد خوشه ها را محاسبه نماید. در روش پیشنهادی معکوس شاخص Davies-Bouldin به عنوان تابع برازش در نظر گرفته شده و به منظور جستجوی فضای جواب از الگوریتم ژنتیک استفاده می شود. برای ارزیابی عملکرد الگوریتم از دو گروه از داده های استاندارد و شبیه سازی شده استفاده شده است. نتایج بدست آمده، عملکرد بسیار بالای الگوریتم پیشنهادی را نشان می دهد.

در این مقاله یک روش ابتکاری بر مبنای شبیه سازی و طراحی آزمایش ها برای بهبود عملکرد خط مونتاژ معرفی شده است. روش معرفی شده تمام عوامل تاثیرگذار بر عملکرد خط مونتاژ را با استفاده از نظر افراد خبره و کارشناسان شناسایی نموده سپس یک طرح عاملی 2k برای غربال نظرات و یافتن موثرترین عوامل اجرا می نماید. نهایتا با شناسایی مهمترین عوامل تاثیرگذار و تعیین سطوح ممکن آنها یک طرح عاملی برای مقایسه سطوح مختلف و تاثیر متقابل موثرترین عوامل بر یکدیگر انجام می شود. در این روش به جای تغییر سیستم واقعی، طراحی آزمایش ها بر روی مدل شبیه سازی شده سیستم انجام می گیرد، تا تاثیر عوامل مشخص گردد. به منظور بررسی عملکرد روش پیشنهادی مدل شبیه سازی خط مونتاژ کارخانه تولید چراغ اتومبیل طراحی شد و عوامل تاثیرگذار از روش طوفان فکری تعیین گردیدند. عوامل موثر، غربال شده و سه عامل نیروی انسانی، سرعت ماشین آلات و تعداد ایستگاه های کاری به عنوان موثرترین عوامل انتخاب شدند. عوامل تعیین سطح گردیده و طرح عاملی برای مقایسه سطوح عوامل اصلی و تاثیر متقابل آنها بر یکدیگر انجام شد. روش پیاده شده باعث بهبود عملکرد خط مونتاژ کارخانه گردید.

عدم قطعیت جز لاینفک مدیریت زنجیره تامین است که می تواند از نوسانات تقاضای مشتری، تغییر ظرفیت تولید و عدم قابلیت اطمینان تامین کنندگان مواد اولیه و پیمانکاران ناشی شود. برای واکنش صحیح در برابر این موارد می توان از ذخیره های اطمینان استفاده کرد.در این مقاله با توجه به مشکلات و شرایط موجود در شرکت قطعات محوری خراسان که در متن آورده شده است، یک مدل دو هدفه فازی بر اساس هزینه کل و سطح سرویس مشتری جهت تنظیم ذخیره اطمینان در زنجیره تامین این شرکت، توسعه یافته است. همچنین انواع محدودیت های موجود در این واحد صنعتی مانند ظرفیت تولید، اندازه دسته در سفارش مواد اولیه و محدودیت مالی در خرید مواد اولیه در مدل لحاظ شده است. قابلیت اطمینان فازی تامین کنندگان و پیمانکاران به وسیله یک سیستم خبره فازی تعیین گردیده و هیچ گونه فرضی پیرامون توزیع تقاضا نشده و برای کنترل و اصلاح انحراف پیش بینی از واقعیت، از تکنیک افق غلتان استفاده شده است و در نهایت ذخیره اطمینان به نحوی تنظیم گردیده که هزینه کل مینیمم و سطح سرویس مشتری به یک حد از پیش تعیین شده رسیده است.

مسیریابی روبات عبارتست از یافتن یک توالی حرکت برای روباتی که در محیطی با اشیای ثابت یا متحرک از ‏یک ﻧﻘﻄه آغازین شروع شده و بدون برخورد با موانع به یک نقطه پایانی ختم می گردد. چنین مساله ای در مسیریابی خودروهای هوشمند و AGV ها نیز مطرح می شود. این مبحث از منظر محدودیت های سینماتیکی به دو دسته هولونومیک و غیرهولونومیک تقسیم می شود. در ناحیه عاری از مانع، در حالت اول روبات آزادانه می تواند از هر نقطه به نقطه دیگر حرکت کند اما در حالت دوم به دلیل وجود محدودیت های سینماتیکی دامنه حرکتی روبات محدودتر می شود، به عنوان مثال یک ماشین نمی تواند به پهلو حرکت کند. در این مقاله به وسیله روش پیشروی سریع - که یک روش حل عددی برای معادله دیفرانسیل جزئی غیر خطی Eikonal است - بدون در نظر گرفتن محدودیت غیرهولونومیکی روبات ماشین واره، مسیری ایمن و هموار ایجاد می شود و سپس با اصلاح مسیر به دست آمده توسط مفهوم جدیدی به نام مانع مجازی و تطبیق آن با محدودیت غیرهولونومیک روبات ماشین واره، مسیری جهت حرکت آن برنامه ریزی می شود. روش ارائه شده، کوتاه ترین مسیر ممکن را پیدا کرده و در عین حال دقیق، سریع و مستقل از شکل موانع است. نتایج مقایسات این روش با روش جستجوی گراف برتری آن را از نظر طول مسیر و زمان حل نشان داده است.

خوشه بندی مشتریان با رویکرد داده کاوی برای بهینه سازی برنامه حمل و نقل یکی از مباحث مطرح در حوزه مدیریت ارتباط با مشتریان است. در این مقاله داده ها و اطلاعات واقعی توزیع قطعات یدکی شرکت ایساکو در طی 36 ماه گذشته مورد بررسی قرارگرفته است و به کمک ابزار داده کاوی شباهت رفتار تقاضای قطعات یدکی توسط مشتریان در مناطق مختلف کشور ایران سنجیده شده است. تابع سنجش شباهت رفتار مشتریان در مناطق مختلف بر اساس ترکیب قواعد تعریف گردیده است. بر اساس این تابع و به کمک الگوریتم k-means عملیات خوشه بندی انجام گرفته و مشتریان مشابه در یک خوشه قرارگرفته اند. تابع سنجش شباهت رفتار مشتریان در پنج مرحله تشکیل شده است. تابع شباهت مشتریان بر اساس فواصل اقلیدسی (مکان استقرار آنها)، زمان تقاضای مشتریان و مقدار ارزش حجمی تقاضای مشتریان به صورت جداگانه تعریف شده است. سپس این سه عامل با هم ترکیب شده و تابع DCB به وجود آمده است. در مرحله نهایی با درنظر گرفتن وزن های مختلف برای سال ها و فصول گوناگون تابع BCD بهبود داده شده است. عملیات خوشه بندی به وسیله سه تابع فاصله اقلیدسی، تابع DCB و تابع BCD بهبود یافته در نرم افزار R انجام و تابعBCD  بهبود یافته به عنوان بهترین تابع برای خوشه بندی انتخاب شده است. سپس با استفاده از مدل DTM رفتار هر بخش تحلیل شده و سیاست های توزیع مناسب برای آن بخش تبیین شده است. نتایج حاصل بیانگر کاهش 32 درصد هزینه های توزیع در شرکت ایساکو می باشد.

زمانبندی پروژه از اصلی ترین پایه های مدیریت پروژه است و به همین دلیل روش هایی که بتواند محدودیت های حاکم بر پروژه را بیشتر پوشش دهد، بسیار با ارزش می باشند. فن ارزیابی و بازنگری پروژه، روش آنالیز شبکه ای است که از قابلیت های بالایی در مقایسه با دیگر روش های برنامه ریزی و کنترل پروژه برخوردار می باشد. از سوی دیگر در دنیای واقعی، در اکثر موارد، تطابق کامل میان برنامه ریزی و اجرا مشاهده نمی شود. بنابراین محیط اجرای پروژه همواره با عدم قطعیت همراه است. در این تحقیق به منظور کاهش محدودیت های مربوط به عدم قطعیت در برنامه ریزی و اجرای پروژه، منطق و سیستم کنترل فازی پیشنهاد و در آن میانگین، واریانس، ارزش و تعداد حلقه های شبکه گرت و همچنین عوامل تاثیرگذارِ محیطی بر اجرای پروژه به صورت فازی در نظر گرفته شده اند. بدین ترتیب برای اولین بار، با استفاده از قابلیت های موجود در شبکه های گرت و همچنین منطق و سیستم فازی، سیستم کنترل فازی طراحی شده و در آن سعی گردیده تا تمامی حالت های موجود در اجرای یک پروژه تحلیل شود. مطابق با نتایج بدست آمده از 15 آزمایش مختلف بر روی پروژه های با ابعاد متوسط که عمدتا در حوزه احداث واحدهای صنعتی بوده اند، می توان گفت که با استفاده از روش پیشنهادی، زمانبندی فعالیت ها منطقی تر و دقیق تر بدست خواهد آمد.