نشریه دانشکده ادبیات و علوم انسانی (تبریز)
سال:1385 | دوره:49 | شماره:200 (پژوهش زبانهای خارجی) |تعداد مقالات:8

امروزه تقریبا تمام یافته های علم زبان شناسی در حوزه های مختلفش را مرهون تلاش های دانشمندان عمدتا غربی در طول یکی دو قرن اخیر می دانند و به جز در موارد معدود، سرچشمه ای جز این برای این یافته ها متصور نمی شود. چنین اعتقادی به ویژه در باب شاخه هایی از زبان شناسی، چون تحلیل کلام که در دهه های اخیر در اوج شکوفایی خود قرار گرفته اند، به طور پررنگ تری مطرح است. مقاله حاضر سعی دارد با ارایه نمونه هایی بارز از مطالعات دانشمندان اسلامی در بحث الفاظ علم اصول فقه که سابقه ای حداقل بیش از ده قرن دارد، دیدگاه غالب یاد شده را مورد چالش قرار دهد. این مطالعه نشان می دهد که برخی نظرات اصولیون با سابقه ای دیرین با یافته های جدید زبان شناسی به ویژه در حوزه های معنی شناسی و تحلیل کلام مطابقت می کند؛ تا جایی در مواردی این یافته های نو، چیزی بر آن نظرات نیفزوده اند. با این حال به نظر می رسد اساسی ترین برتری مطالعات زبان شناسی در این حوزه ها، در مقایسه با مطالعات اسلامی، دقت علمی، طبقه بندی های کارآمد و به کارگیری اصطلاحات و نامگذاری های علمی است.

از میان عوامل متعددی که ممکن ست با کاربرد یک زبان دوم مرتبط باشند، بررسی رابطه دو عامل اجتماعی فرهنگی قوم مداری زبانی و جمع گرایی با کاربرد زبان فارسی در میان دانش آموزان ترک زبان منطقه مغان، موضوع این پژوهش است. جامعه آماری این تحقیق تمام دانش آموزان شاغل به تحصیل در منطقه مغان اعم از شهری و روستایی و دختر و پسر هستند که در سال تحصیلی 83-82 به تحصیل مشغول بوده اند. انتخاب یکصد و بیست نفر آزمودنی این تحقیق به صورت نیمه تصادفی صورت گرفته است و ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه است و اطلاعات بدست آمده از طریق آن، توصیف و تحلیل شده اند. این تحقیق نشان داد که جامعه دانش آموزان منطقه، اساسا جامعه ای جمع گراست و این خصوصیت یکی از موانع کاربرد زبان فارسی به شمار می رود. از سوی دیگر، علاقه به قومیت و زبان مادری یکی از ویژگی های دانش آموزان منطقه است. اما این ویژگی بر خلاف تصور، رابط مثبتی با میزان کاربرد زبان فارسی به عنوان زبان دوم دارد.

درونمایه اصلی نمایشنامه هملت، اثر شکسپی، پدر کشی، انتقام، یا ازدواج با محارم نیست. اگر آن را تردید و تعلل روشنفکرانه بدانیم، می توان گفت که این اثر مضمونی اگزیستانسیالیستی دارد. از این نظر درونمایه اصلی آن دغدغه اگریستانسیالیستی است: دغدغه بودن (چرا و چگونه من هستم)، دغدغه مرگ (به نظر افلاطون فلسفیدن یعنی چگونه مردن را فراگرفتن، و به نظر تولستوی یعنی مرگ اندیشی)، دغدغه اینجا و اکنون (چرا در این مکان و زمان به دنیا آمدن و نه در احتمالات دیگر)، دغدغه آزادی (انسان آزادی انتخاب دارد و این دغدغه آفرین است). تمامی این دغدغه ها در کن اگزیستانسیالیسم که تقدم وجود بر گوهر است پیدا می شوند. در واقع ایده «خویش» که اگزیستانسیالیستی است از این گرفته شده که انسان گوهری ثابت ندارد و باید از طریق بی شمار انتخاب خود خویش را خلق کند.

مقاله حاضر به بررسی ارتباط بین اعتقادات معلمان و عملکردهای کلاسی آنان در خصوص تصحیح خطاهای زبانی فراگیران در کلاس های زبان انگلیسی می پردازد. این تحقیق سعی دارد با استفاده از مشاهدات کلاسی، چگونگی مقابله معلمان با خطاهای کلاسی زبان آموزان را مورد بررسی قرار دهد. علاوه بر این محقق با استفاده از پرسشنامه به بررسی اعتقادات معلمان درباره انواع مختلف تصحیح خطاهای کلاسی زبان آموزان می پردازد. مقایسه اطلاعات به دست آمده از طریق مشاهده و پرسشنامه نشانگر آن است که در برخی موارد بین اعتقادات معلمان و عملکردهای کلاسی آنان مطابقت وجود ندارد. یافته ها نشان می دهد هر گونه تصمیم گیری در خصوص تاثیرگذاری و تناسب انواع بازخورد - به خصوص در مواردی که تاکید بر روی روانی کلام است - مستلزم هزینه می باشد. به عبارت دیگر، انواع تاثیرگذار بازخورد ممکن است باعث ایجاد اختلال در برقراری ارتباط شود و به کند شدن فرآیند مکالمه بیانجامد. به همین ترتیب، مناسب ترین انواع بازخورد ممکن است از تاثیرگذاری چندانی در سوق دادن زبان آموزان به تولید شکل صحیح ساختارهای مورد نظر برخوردار نباشد. نتایج حاصله حاکی از آن است که بررسی عملکردهای کلاسی معلمان در ارتباط با اعتقادات و باورهای آنان می تواند منجر به شناخت دقیق تر ما از ملاحظات عملی، موقعیت ها و محدودیت هایی شود که باعث عدم تطابق بین اعتقادات عملکردهای کلاسی معلمان می گردد.

یکی از زمینه های زبان که در پرتو نظریه های جدید به عنوان بخشی از مهارت زبانی تلقی می شود. توانش متنی است که شامل دو مولفه انسجام و ساخت بلاغی است. پژوهش حاضر می کوشد دانش ساخت بلاغی زبان آموزان ایرانی را از راه خلاصه نویسی ساخت دار و بی ساخت اندازه بگیرد و بر آن است که دریابد آن نوع متن و شکل آزمون خلاصه نویسی بر عملکرد زبان آموزان اثری دارد یا نه. همچنین روایی و پایایی این دو شکل آزمون با هم مقایسه شده است.نتایج حاصل تاثیر نوع متن و شکل آزمون بر عملکرد زبان آموزان در آزمون خلاصه نویسی را تایید کرد و بر نظرات کوبایاشی (2000) و باخمن (1990) در مورد اثر ساختار متن و شیوه آزمون بر عملکرد آزمودنی ها صحه گذاشت. در ضمن تعامل معنی داری بین نوع متن و شکل آزمون مشاهده شد. در بررسی روایی و پایایی دو شکل آزمون، معلوم شد که خلاصه نویسی ساخت دار از روایی همزمان و پایایی بین و میان ارشیابان بالاتری برخوردار است؛ ولی هر دو آزمون روایی صوری پایینی نشان دادند.

هدف اصلی این پژوهش، بررسی تاثیر بازخورد تعاملی بر گونه گونگی زبان بینابینی فراگیران زبان، از نظر صحت دستوری، پیچیدگی کلامی، و روانی گفتار کنش زبانی در انجام دو فعلیت زبانی، یکی با اختصاص زمان برنامه ریزی قبلی و دیگری بدون اختصاص زمان برنامه ریزی قبلی می باشد. تعداد 40 شرکت کننده در پژوهش به طور تصادفی به دو گروه آزمایش و شاهد تقسیم شده و هر یک از 40 شرکت کننده، دو فعلیت زبانی یاد شده را انجام دادند. گروه آزمایش در حین تولید گفتار فعلیت انگیخته بازخورد تعاملی دریافت کردند، در حالی که گروه شاهد، هیچ نوع بازخوردی دریافت ننمودند. نتایج بررسی آماری داده ها بیانگر نتایج زیر است: 1) صحت دستوری و پیچیدگی کلامی در گفتار فعلیت انگیخته شرکت کنندگان بهره مند از بازخورد تعاملی بیشتر است. 2) روانی گفتار شرکت کنندگان بهره مند از بازخورد تعاملی در پاسخ به انجام هر دو فعلیت زبانی کمتر بوده است. 3) بالاترین میزان صحت دستوری و نیز بالاترین میزان پیچیدگی کلامی در کنش زبانی شرکت کنندگانی مشاهده گردید که فعلیت زبانی دارای زمان برنامه ریزی را ضمن دریافت بازخورد تعاملی انجام داده بودند. 4) همچنین بالاترین میزان روانی گفتار در کنش زبانی شرکت کنندگانی که در حین انجام فعلیت زبانی دارای زمان برنامه ریزی، بازخورد تعاملی دریافت نکرده بودند، مشاهده گردید. نتایج حاصله از این پژوهش نشان دهنده لزوم توجه بیشتر به عامل بازخورد تعاملی به عنوان یکی از شرایط انجام فعلیت زبانی بوده و در درجه بندی و توالی فعلیت های زبانی در حوزه تهیه و تدوین مطالب درسی مورد استفاده قرار خواهد گرفت.

هنر در اشکال مختلف خود، محل انواع جنایات و انتقام جویی هاست. ادبیات نیز از این مقوله مستثنی نیست. در قرن 17، الگوهایی که راسین در تراژدی های خود به نمایش می گذارد اکثرا چهره واقعی کینه جویی ها، جنایات و انتقام جویی ها را منعکس می کنند. در این مقاله برای بسط مطلب، دو نمونه از متن نمایشنامه «فدر» انتخاب شده است تا به طور واضح استراتژی ها و مکانیسم هایی که گفتمان انتقام جویانه شخصیتهای راسین بر آن استوار است  به واسطه آن گفتمان خودشان را توجیح می کنند نشان داده شود. چگونه از نظر علم معانی و بیان و استدلال، گفتمان شخصیتهای مختلف موضوع انتقام را به بحث می کشند و احساسات، عقلانیت، اخلاق و بالاخره جبر چه جایگایی در تار و پور روایت این اثر دارند. از خلال همه این موارد، شاخصه های اصلی انتقام - یا نوع شناسی انتقام که انعکاس زبان خاص راسین است و به وضوح لمس خواهد شد.

هدف تحقیق حاضر بررسی سه موضوع می باشد: نخست اینکه آیا مواد درسی بسامد نگاری شده (concordanced materials) که از طریق روش یادگیری داده محور (Data-driven Learning) ارایه می شود در تدریس و فراگیری باهمایی (collocation) حروف اضافه زبان انگلیسی به دانشجویان ایرانی تاثیری دارد یا خیر. دوم اینکه آیا زبان اول در یادگیری و کاربرد دانش باهمایی حروف اضافه زبان دوم تاثیر می گذارد. سوم اینکه آیا دانش باهمایی حروف اضافه در بین سطوح مختلف این دانشجویان تمایزی ایجاد می کند. برای رسیدن به اهداف این تحقیق، دویست نفر از دانشجویان کارشناسی زبان انگلیسی سه دانشگاه در شهرکرد (شامل دانشگاههای شهرکرد، پیام نور و آزاد اسلامی) به عنوان شرکت کننده در این تحقیق انتخاب شدند. در ابتدا آزمون بسندگی میشیگان برای تعیین سطوح مختلف شرکت کنندگان اجرا گردید. بر اساس نتایج آزمون مشیگان و انحراف معیار بدست آمده فراگیران به سه گروه ضعیف، متوسط و خوب تقسیم شدند. سپس آنها بصورت تصادفی و بطور مساوی به دو گروه شاهد و تجربی تقسیم شدند. در گروه شاهد شرکت کننده ها آموزش حروف اضافه را از طریق شیوه سنتی و با استفاده از توضیحات صریح به فارسی و یا انگلیسی فرا گرفتند. و در گروه تجربی، فراگیران حروف اضافه و همایی آنها را از طریق روش DDL آموزش دیدند. آزمون تکمیلی حروف اضافه به عنوان پیش آزمون و پس آزمون برای مقایسه نتیجه این دو روش تدریس به شرکت کنندگان داده شد. سپس اطلاعات بدست آمده بوسیله روشهای آماری مختلف همچون تحلیل واریانس (یک طرفه)، و مقایسه از طریق آزمون شفه (the Scheffe test) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج بدست آمده به چهار نتیجه گیری انجامید. نخست آنکه روش داده محور (DDL) نشان داد که در آموزش باهمایی حروف اضافه انگلیسی موثر است. دوم اینکه فرگیران تمایل دادند که الگوهای زبان مادری خود را در زبان دوم بکار گیرند. سوم، روش DDL نشان داد که دانش باهمایی حروف اضافه در بین سطوح مختلف بسندگی فراگیران ایرانی تمایز ایجاد می کند.