Journal of National Studies
Year:2017 | Volume: | Issue: |Papers Count:8

مهم ترین ویژگی و وجه ممیزه تاریخ و فرهنگ ایران زمین، استمرار تاریخی آن در ادوار مختلف است. تمدن های باستانی مختلفی از آغاز تاریخ تا به امروز وجود داشته اند؛ اما کم تر تمدنی را می توان سراغ داشت که به زندگی و پویایی خود از هزاران سال پیش تاکنون ادامه داده باشد. تمدن یونان با تمام عظمت و اهمیت، تنها محدود به یک دوره باستانی شد و سپس از بین رفت و در نهایت به بخشی از امپراتوری های دیگر تبدیل شد؛ اما تمدن ایرانی با ماهیت آریایی خود در هر دوره به نحوی زندگی خود را ادامه داده است و به رغم این که دستخوش تغییراتی شده اما همچنان هسته سخت خود را حفظ کرده است.یکی از دلایل این استمرار تاریخی، سنت دیوانی و دولت مداری در ایران بود که همواره از نسلی به نسل دیگر منتقل شده و بخش مهمی از ایده ایرانشهری را تشکیل می داد. در این نوشتار به چگونگی استمرار ایده ایرانشهر در دوره نادری و با تمرکز بر تاریخ نگاری درباری خواهیم پرداخت. بررسی تاریخ درباری با این فرض مورد تاکید است که به نظر می رسد این دست از نوشته ها، به اراده و سلیقه پادشاه و جریان اصلی قدرت نزدیک تر بوده اند.پژوهش حاضر با ماهیت بنیادی و روش توصیفی - تحلیلی سعی دارد با استفاده از منابع کتابخانه ای به این پرسش پاسخ دهد که چه تصوری از ایده ایرانشهری در عصر نادرشاه وجود داشت. نتایج نشان می دهد که اندیشه ایرانشهری در ساحت نظر پررنگ بود اما در عمل و حوزه دولتداری و اداره رگه های کمرنگی از آن دیده می شد.

جامعه ی ایرانی در قرن بیستم تصویری از هویت اسلامی، ایرانی و مدرن است. هدف از مطالعه ی حاضر ساخت و اعتباریابی آزمون تداعی ضمنی (IAT) برای اندازه گیری هویت های اسلامی، ایرانی و مدرن است. سوال اصلی این پژوهش این است که آیا ابزار طراحی شده از روایی و اعتبار مناسبی برای سنجش هویت های اسلامی، ایرانی و مدرن برخوردار است؟ طرح تحقیق این مطالعه از نوع علی مقایسه ای و جامعه ی آماری آن دانشجویان 19 تا 30 ساله ی دانشگاه های شهر تهران است. ابتدا نمونه ای متشکل از 100 دانشجو جهت رواسازی آزمون تداعی ضمنی و در گام بعدی نیز 80 دانشجوی دیگر آزمون تداعی ضمنی تهیه شده، مقیاس افسردگی، اضطراب و تنیدگی(DAS-21)  و پرسشنامه های هویت اسلامی، ایرانی و مدرن را تکمیل کردند. نتایج نشان دهنده ی روایی بالای آزمون تداعی ضمنی و هم چنین پایایی بالای پاسخ شرکت کنندگان به این آزمون بود.

کردستان به عنوان بخشی از جغرافیای تاریخی ایران و محل زندگی کردهای ایران، عرصه ای است که مورد توجه پژوهشگران قرار گرفته است. مطابق دیدگاه رایج لفظ «کردستان» برای نخستین بار روزگار حکمرانی سلسله سلجوقیان رسمیت یافته است. بر اساس این دیدگاه سلطان سنجر، با ایجاد منطقه ای به نام «کردستان» و گماشتن برادرزاده خود «سلیمان شاه» به عنوان حاکم این مناطق، این نام را در دفاتر رسمی و اَسناد اداری آن روزگار رایج کرده است.مهم ترین مشکل دیدگاه اخیر این است که با فرض پذیرفتن آن، دلایل روی دادن این تحول در عهد سلجوقیان معلوم نمی شود و از این رو مهم ترین پرسش در خصوص پیشینه هویتی «کردستان» این است که چه تحولاتی موجب شده تا نام کردستان به عنوان نام این سرزمین در متون رسمی رواج یابد؟ متون و منابع اصلی چه زمانی را برای این تحول مطرح می کنند؟ چنین به نظر می رسد که نام کردستان پیوندی نزدیک با احیاء نام ایران در عهد ایلخانان دارد و زمان رواج و رسمیت یافتن کردستان با تحولات حکومت ایلخانان پیوند دارد؛ بنابراین این پژوهش درصدد است تا با مطالعه انتقادی متون تاریخی و تحقیقات صورت گرفته و نیز با شیوه و روش توصیفی - تحلیلی معمول در پژوهش های تاریخی، به پرسش های اخیر پاسخ گفته و فرضیه های طرح شده را مورد ارزیابی قرار دهد.

تنوع فرهنگی پدیده ا ی جهان شمول است. یکی از مهم ترین دغدغه های کشورهای با تنوع فرهنگی، حفظ و تقویت همگرایی افراد و گروه های مختلف ساکن در قلمرو سرزمینی است. برخی محققان معتقدند خرده فرهنگ نه تنها تضادی با هویت ملی و فراگیر در ایران ندارند، بلکه در نقش ستون های نگه دارنده ی آن عمل می کنند. عوامل زیادی در حفظ و تقویت همگرایی و انسجام اقوام و گروه های مختلف ساکن در یک سرزمین نقش دارند و این موضوع از ابعاد و زوایای مختلف قابل بررسی است. لذا نویسندگان در این تحقیق تلاش کرده اند تا میزان تاثیر مولفه های فرهنگی - اجتماعی و اقتصادی را بر همگرایی مردم مناطق کردنشین ایران، از منظر نخبگی مورد بررسی قرار دهند. روش این تحقیق پیمایشی و نوع آن کاربردی است. داده ها از طریق پرسشنامه محقق ساخته جمع آوری شده است. جامعه آماری تحقیق شامل صاحب نظران و نخبگان محلی و قومی در دو سطح راهبردی و اجرایی با حجم نمونه 90 نفر و روش نمونه گیری ساده تصادفی است. یافته های پژوهش نشان می دهد که مولفه های فرهنگی اجتماعی با 45.25 درصد و مولفه های اقتصادی با 49.75 درصد به عنوان عامل همگرایی است.

سوال از چیستی هویت اجتماعی جامعه ی ایرانی، پرسش ماندگاری ست. این مقاله به مطالعه ی جامعه شناختی هویت ملی و محلی لک زبانان ایران، می پردازد. روش تحقیق، پیمایشی، جامعه ی آماری تحقیق، مردمان لک زبان ساکن در چهار استان لرستان، کرمانشاه، ایلام و همدان بوده و تعداد 402 نفر از آنها به عنوان حجم نمونه با روش خوشه ای چند مرحله ای انتخاب شده است. نتایج به دست آمده نشان می دهد که بین هویت ملی و هویت محلی، همبستگی وجود داشته و شدت گرایش به هویت ملی، قویتر از گرایش به هویت محلی است. ضرایب استاندارد رگرسیون نشان می دهد که متغیرهای همزیستی فرهنگی، هویت محلی و علائق زیبایی شناختی بومی، بر هویت ملی اثرتقویتی داشته و 42 درصد واریانس هویت ملی را تبیین می کنند.

هویت یکی از مفاهیم مهم در حوزه ی مطالعات فرهنگی و اجتماعی است. هویت ملی، به احساس تعلق به سرزمین بزرگتر و در محدوده ای خاص می پردازد. مقوله ی حفظ هویت ملی (و هویت ایرانی) به یکی از مسائل و موضوع های مهم در حوزه ی مطالعات علوم انسانی امروز کشور تبدیل شده است. سینما یک رسانه ی تاثیرگذار و محملی مناسب برای بازنمایی هویت ملی در یک جامعه است. این تحقیق در پی آن است که مولفه های هویت ملی (هویت ایرانی) را که در فیلم های علی حاتمی به صورت نشانه های گوناگونی بازنمایی شده است، شناسایی و کشف کند. فیلم سینمایی «مادر» به عنوان مطالعه ی موردی انتخاب شده است. از روش پژوهشی تحلیل نشانه شناختی برای تحلیل این فیلم استفاده شده است. مهم ترین نتیجه این تحقیق نشان می دهد که در فیلم «مادر» مضامین و شاخص های سیاسی، اجتماعی، تاریخی و زبانی هویت ملی، از طریق رمزگان های اجتماعی، فنی و ایدئولوژیکی بازنمایی شده است. سه سبک نشانه شناختی مهم که در رمزگان های تحلیل شده این فیلم وجود دارد عبارتند از: مادر که در این فیلم القا کننده ی وطن است، بازگشت به اصالت و ادبیات اصیل ایرانی و با هم بودن و زندگی جمعی.

یکی از راه حل ها برای تدبیر معضل معماری امروزی ایران که آن را از محتوا و مفاهیم عالی تهی کرده و با چالش مواجه ساخته است، برقراری پیوند با معماری گذشته و تداوم آن است. تحقیق حاضر به چگونگی احیای گنبد به عنوان عنصری از هویت معماری ایران می پردازد. به همین منظور عنصر گنبد، از جنبه های گوناگون و با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی و مقایسه ای و ابزار کتابخانه ای، بررسی شده است. نتیجه این که گنبد ایرانی، دارای شاخصه هایی نظیر پشتوانه اصیل تاریخی و زیبایی شناسانه، مقاومت ذاتی هندسی به لحاظ نیارش و هم چنین خنک نگه داشتن فضای تحت پوشش آن در فصول گرم سال در نواحی اقلیمی گرم و خشک ایران در گذشته، است که موجب هویت بخشی به معماری نواحی مرکزی ایران می شود. بازشناسی این شاخصه ها به احیای این عنصر در معماری معاصر کمک خواهد کرد.

این مقاله با هدف بررسی نقش تفاوت های جنسیتی در ابعاد هویت ملی دانشجویان دانشگاه یاسوج، با استفاده از روش پیمایش اجرا شده است. بر اساس فرمول لین، حجم نمونه 400 نفر محاسبه؛ که با روش نمونه گیری تصادفی از نوع طبقه ای چند مرحله ای، انتخاب و مطالعه شد. ابزار گردآوری داده ها نیز، پرسشنامه ای 30 سوالی، ترکیبی محقق ساخته و دیگران ساخته بوده که پس از تایید اعتبار آن ها از سوی صاحب نظران، پایایی پرسشنامه با استفاده از ضریب آلفای کرونباخ (هویت ملی 0.888)، محاسبه و استفاده شد. نتایج نشان داد تفاوت معناداری در هویت ملی (کلی)؛ و ابعاد «سرزمینی»، «تاریخی» و «فرهنگی» آن در بین زنان و مردان پژوهش وجود نداشته است؛ ولی تفاوتی معنادار در بعد «سیاسی» هویت ملی آنان وجود داشت.