JOURNAL OF RESILIENT CITY
Year:2018 | Volume: | Issue: |Papers Count:7

ﻣﻨﻄﻘﮥ 12 ﺗﻬﺮان ﺑﻪ-دﻟﯿﻞ ﻗﺮارﮔﯿﺮی ﮐﺎرﺑﺮیﻫﺎی ﻣﻬﻢ ﺳﯿﺎﺳﯽ، اداری و ﺗﺠﺎری ﮐﺸﻮر ﻫﻤﭽﻮن ﻣﺠﻠﺲ ﺷﻮرای اﺳﻼﻣﯽ، ﺑﺎزار ﺗﻬﺮان، ﮐﺎخ ﮔﻠﺴﺘﺎن، ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎی ﻣﺘﻌﺪد و … ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ﺑﺨﺶﻫﺎی اﺳﺘﺮاﺗﮋﯾﮏ ﺷﻬﺮی ﺑﻪ-ﺣﺴﺎب ﻣﯽآﯾﺪ. در ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ، ﺿﻤﻦ ﺑﺮرﺳﯽ ادﺑﯿﺎت ﻣﻮﺿﻮع ﭘﯿﺮاﻣﻮن ﭘﺪاﻓﻨﺪ ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻣﻞ، 7 ﺷﺎﺧﺺ اﺻﻠﯽ ﺗﺄﺛﯿﺮﮔﺬار در ﺑﺤﺚ آﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮی ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮی اﺳﺘﺨﺮاج ﺷﺪه و ﺑﻪ ﺳﻨﺠﺶ و ارزﯾﺎﺑﯽ آنﻫﺎ در ﻧﻤﻮﻧﮥ ﻣﻮردی ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪ. ﻟﺬا ﻫﺪف اﺻﻠﯽ در ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﭘﻬﻨﻪﺑﻨﺪی ﻣﻨﻄﻘﮥ 12 از ﻧﻈﺮ ﻣﯿﺰان آﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮی در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻄﺮات اﻧﺴﺎنﺳﺎﺧﺖ ﺑﺎ روﯾﮑﺮد ﭘﺪاﻓﻨﺪ ﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺿﻤﻦ ﺑﺮرﺳﯽ ﮐﻠﯽ ﻧﻤﻮﻧﮥ ﻣﻮردی، ﻻﯾﻪﻫﺎی GIS ﻣﻨﻄﻘﮥ 12 ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان ﺑﺮاﺳﺎس ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی 7ﮔﺎﻧﻪ، ﺗﻬﯿﻪ و ﻣﻮرد ارزﯾﺎﺑﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. ﺟﻬﺖ ﺗﻌﯿﯿﻦ اوﻟﻮﯾﺖ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎ ﻧﺴﺒﺖ ﺑﻪ ﻫﻢ، ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ANP، ﻣﻘﺎﯾﺴﮥ زوﺟﯽ آنﻫﺎ در ﻗﺎﻟﺐ ﺗﻮزﯾﻊ ﭘﺮﺳﺸﻨﺎﻣﻪای در ﺑﯿﻦ 20 ﻋﻀﻮ ﻫﯿﺌﺖ ﻋﻠﻤﯽ ﻓﻌﺎل در ﺣﻮزهﻫﺎی ﻣﺸﺘﺮک ﺷﻬﺮﺳﺎزی، ﻣﻌﻤﺎری و ﭘﺪاﻓﻨﺪ ﻏﯿﺮ ﻋﺎﻣﻞ داﻧﺸﮕﺎهﻫﺎی دوﻟﺘﯽ ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان ﺑﻪﺻﻮرت ﻧﻤﻮﻧﻪﮔﯿﺮی (اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ)، ﺧﻮﺷﻪای ﺗﮏﻣﺮﺣﻠﻪای و ﺑﺎ درﻧﻈﺮ ﮔﺮﻓﺘﻦ ﺗﻌﺪاد ﺑﺮاﺑﺮ ﻣﺮدان و زﻧﺎن و ﺑﺎ ﭘﺮاﮐﻨﺶ ﻣﺘﻌﺎدل در ﺗﺎﺑﺴﺘﺎن 1396، اﻧﺠﺎم ﭘﺬﯾﺮﻓﺖ. در اداﻣﻪ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ روش ANP ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی وزندﻫﯽ ﺷﺪه، ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از اﺑﺰار Fuzzy در ﻣﺤﯿﻂ GIS و ﺑﺎ رویﻫﻢﮔﺬاری ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی ﻣﺬﮐﻮر، ﭘﻬﻨﻪﻫﺎی ﺧﻄﺮ و آﺳﯿﺐ در ﻣﻨﻄﻘﮥ 12 ﺳﻨﺠﺶ ﺷﺪﻧﺪ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ در ﻣﺠﻤﻮع 89/5 درﺻﺪ از ﺑﻠﻮکﻫﺎی ﻣﻨﻄﻘﻪ 12 در ﭘﻬﻨﻪﻫﺎی ﺑﺎ آﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮی ﻣﺘﻮﺳﻂ ﺑﻪ ﺑﺎﻻ ﻗﺮار ﻣﯽﮔﯿﺮﻧﺪ ﮐﻪ ﻧﺸﺎن از ﻋﺪم اﻣﻨﯿﺖ اﯾﻦ ﻣﻨﻄﻘﻪ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺣﻤﻼت اﺣﺘﻤﺎﻟﯽ دارد. ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻘﺸﮥ ﻓﺎزی آﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮی ﻣﺤﻼت ﻧﯿﺰ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ ﻣﺤﻼت 12 ،19 ،10 ،11 ،20 ،22 ،23 ﺑﻪﺻﻮرت ﺑﺎﻟﻘﻮه ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ دارای ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان آﺳﯿﺐ ﭘﺬﯾﺮی در ﺑﺮاﺑﺮ ﺧﻄﺮات اﻧﺴﺎن ﺳﺎﺧﺖ ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ.

ﮐﺎرﺷـﻨﺎﺳـﺎن و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰان ﺷـﻬﺮی ﺗﺨﻤﯿﻦ ﻣﯽزﻧﻨﺪ ﮐﻪ ﺗﺎ ﺳـﺎل 2050 ﺑﯿﺶ از 75 درﺻـﺪ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺟﻬﺎن در ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷــﻬﺮی زﻧﺪﮔﯽ ﺧﻮاﻫﻨﺪ ﮐﺮد و ﺑﯿﺶ از 90 درﺻــﺪ اﯾﻦ اﻓﺰاﯾﺶ ﺟﻤﻌﯿﺖ ﺷــﻬﺮی در ﮐﺸــﻮرﻫﺎی در ﺣﺎل ﺗﻮ ﺳﻌﻪ رخ ﺧﻮاﻫﺪ داد. ﺟﺎﯾﯽﮐﻪ ﻣﻬﺎﺟﺮت اﻧﺒﻮه رو ﺳﺘﺎﯾﯿﺎن ﺑﺎ ﺷﺘﺎب روزاﻓﺰون اداﻣﻪ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ. ﺑﻪدﻧﺒﺎل ﺗﻮ ﺳﻌﻪ و ﮔﺴﺘﺮش روزاﻓﺰون ﺷﻬﺮﻫﺎ، آﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮی اﯾﻦ ﻣﻨــــــــﺎﻃﻖ از ﺟﻮاﻧﺐ ﻣﺨﺘﻠﻒ اﻓﺰاﯾﺶ ﻣﯽﯾﺎﺑﺪ. در اﯾﻦ ﺷﺮاﯾﻂ ﺿﺮورت ﺗﻮﺟﻪ ﻣﺪﯾﺮان ﺷﻬﺮی ﺑﻪ ﺣﻮزه اﯾﻤﻨﯽ ﻣﻨﺎﻃﻖ ﺷﻬﺮی دو ﭼﻨﺪان ﮔﺮدﯾﺪه ا ﺳﺖ. ﺑﻪﮔﻮﻧﻪای ﮐﻪ در ﭼﺎرﭼﻮب روﯾﮑﺮد ﺗﻮ ﺳﻌﻪ ﭘﺎﯾﺪار ﺷﻬﺮی، ﺷﻬﺮﻫﺎ ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺳﯿﺴﺘﻢﻫﺎی ﻣﺪﯾﺮﯾﺘﯽ ﮐﺎرآﻣﺪ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮرﮐﻨﺘﺮل ﺣﺠﻢ وﺳﯿﻊ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖﻫﺎ، ﺧﻄﺮات و رﯾﺴﮏﻫﺎی ﻣﻮﺟﻮد ﻫﺴﺘﻨﺪ. در ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان از ﯾﮏﺳﻮ ﺑﺮ اﺛﺮ ﻋﻮاﻣﻞ ﻃﺒﯿﻌﯽ ﻣﺎﻧﻨﺪ ﻗﺮارﮔﯿﺮی ﺑﺮ روی ﮐﻤﺮﺑﻨﺪ زﻟﺰﻟﻪ و از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ ﺗﺤﺖ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﻋﻮاﻣﻞ اﻧﺴﺎﻧﯽ و ﻣﺪاﺧﻠﻪﻫﺎی ﻏﻠﻂ ﮐﻪ در ﻧﺘﯿﺠﻪ ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺷﻬﺮی ﻧﺎﮐﺎرآﻣﺪ ﺣﺎﺻﻞ ﺷﺪه اﺳﺖ، ﺗﻤﺮﮐﺰ ﺑﺮ ﺣﻮزه اﯾﻤﻨﯽ ﺷﻬﺮ از ﺿﺮورتﻫﺎی ﻧﻈﺎم ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺷﻬﺮی ﺑﺮﺷﻤﺮده ﻣﯽﺷﻮد. ﺑﺎﯾﺪ ﺗﻮﺟﻪ داﺷﺖ اﻧﺠﺎم ﻫﺮﮔﻮﻧﻪ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی در اﯾﻦ ﺣﻮزه ﻧﯿﺎزﻣﻨﺪ ﺷﻨﺎﺧﺖ دﻗﯿﻖ و ﺻﺤﯿﺢ از ﭼﮕﻮﻧﮕﯽ وﺿﻌﯿﺖ اﯾﻤﻨﯽ و اﻣﻨﯿﺖ ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﻪ ﮐﻤﮏ اﻃﻼﻋﺎت ﺣﺎﺻﻞ از اﯾﻦ ﺷﻨﺎﺧﺖ ﺑﺘﻮان ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﮐﺎرآﻣﺪ و ﻣﻮﺛﺮ در ﺟﻬﺖ ارﺗﻘﺎی اﯾﻤﻨﯽ و اﻣﻨﯿﺖ ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان ﻃﺮاﺣﯽ ﻧﻤﻮد. ﺑﻪ اﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر در ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺣﺎﺿﺮ از ﮔﺰارش وﺿﻌﯿﺖ اﯾﻤﻨﯽ ﺷﻬﺮﻫﺎ ﮐﻪ در ﺳﺎل 2017 در ﺳﻄﺢ 60 ﺷﻬﺮ ﺟﻬﺎن ﺻﻮرت ﮔﺮﻓﺘﻪ، اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﺑﺮرﺳﯽﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ، ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان ﻋﻤﺪﺗﺎً در زﻣﺮه 10 ﺷﻬﺮی اﺳﺖ ﮐﻪ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ اﻣﺘﯿﺎزﻫﺎ را ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺷﺎﺧﺺ اﯾﻤﻨﯽ و اﻣﻨﯿﺖ ﮐﺴﺐ ﮐﺮدهاﻧﺪ. ﻫﺪف اﺻﻠﯽ ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺣﺎﺿﺮ آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ، اﺑﺘﺪا وﺿﻌﯿﺖ ﻣﻮﺟﻮد ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان را ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎ و اﺳﺘﺎﻧﺪاردﻫﺎی اﯾﻤﻨﯽ در ﺳﻄﺢ ﺟﻬﺎن ﺑﺮرﺳﯽ ﻧﻤﻮده و ﺳﭙﺲ راﻫﮑﺎرﻫﺎﯾﯽ را در ﺟﻬﺖ ارﺗﻘﺎی ﺷﺎﺧﺺ اﯾﻤﻨﯽ در آن اراﯾﻪ ﻧﻤﺎﯾﺪ.

ﻃﯽ دﻫﻪﻫﺎی اﺧﯿﺮ، اﻓﺰاﯾﺶ ﻗﺎﺑﻞ ﺗﻮﺟﻪ وﻗﻮع ﺑﻼﯾﺎی ﻃﺒﯿﻌﯽ در ﺳﺮاﺳﺮ ﺟﻬﺎن ﺳﺒﺐ ﺷﺪه ﺗﺎب آوری ﺑﻪﻋﻨﻮان روﯾﮑﺮدی ﺟﺎﻣﻊ در ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﺑﺎ ﻣﺨﺎﻃﺮات ﻣﻮرد ﺗﻮﺟﻪ ﻗﺮار ﮔﯿﺮد. ﻣﻨﻄﻘﻪ 10 ﺷﻬﺮداری ﺗﻬﺮان واﻗﻊ در ﺑﺨﺶ ﻣﺮﮐﺰی ﺷﻬﺮ، دارای ده ﻣﺤﻠﻪ اﺳﺖ و ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻼت ﮐﺎﻟﺒﺪی ﺑﺴﯿﺎری روﺑﺮو ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ ﮐﻪ در ﺻﻮرت وﻗﻮع زﻟﺰﻟﻪ، دﭼﺎر ﺧﺴﺎرات ﺟﺒﺮان ﻧﺎﭘﺬﯾﺮی ﻣﯽﮔﺮدد. ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ، ﻫﺪف ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺮرﺳﯽ ﻣﯿﺰان ﺗﺎبآوری ﮐﺎﻟﺒﺪی ﻣﻨﻄﻘﻪ 10 ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮏ ﻣﻨﻄﻘﻪ ﻗﺪﯾﻤﯽ و ﻓﺮﺳﻮده ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. ﺑﻪاﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر اﺑﺘﺪا ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از روش دﻟﻔﯽ ﺑﻪ ﺗﺒﯿﯿﻦ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎ ﭘﺮداﺧﺘﻪ ﺷﺪ و ﺳﭙﺲ ﺟﻬﺖ ﺗﻌﯿﯿﻦ وزن آنﻫﺎ از روش AHP اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﯾﺪ. در اداﻣﻪ، ﻣﺤﻠﻪﻫﺎی ﻣﻮردﻣﻄﺎﻟﻌﻪ ﺑﺎ ﺑﻪﮐﺎرﮔﯿﺮی روش وﯾﮑﻮر ﻣﻮرد ارزﯾﺎﺑﯽ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺖ. ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎی ﺣﺎﺻﻞ از روش AHP ﻧﺸﺎن ﻣﯽ دﻫﺪ ﺷﺎﺧﺺﻫﺎی ﺑﺎﻓﺖ ﻓﺮﺳﻮده”، ﻓﻀﺎﻫﺎی ﺳﺒﺰ و ﺑﺎز”، ﻣﻌﺎﺑﺮ اﺻﻠﯽ” و ﻣﺮاﮐﺰ ﺳﺘﺎد ﺑﺤﺮان” ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻧﻘﺶ را در ﺗﺎبآوری ﮐﺎﻟﺒﺪی ﻣﻨﻄﻘﻪ 10 اﯾﻔﺎ ﻣﯽﮐﻨﻨﺪ. ﻧﺘﺎﯾﺞ روش وﯾﮑﻮر ﻧﯿﺰ ﺣﺎﮐﯽ از آن اﺳﺖ ﮐﻪ ﻣﺤﻠﻪﻫﺎی زﻧﺠﺎن ﺟﻨﻮﺑﯽ، ﺷﺒﯿﺮی-ﺟﯽ و ﺳﻠﯿﻤﺎﻧﯽ-ﺗﯿﻤﻮری ﺑﯿﺸﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﺗﺎبآوری ﮐﺎﻟﺒﺪی و ﻣﺤﻠﻪﻫﺎی ﻫﺎﺷﻤﯽ، ﮐﺎرون ﺟﻨﻮﺑﯽ، ﺑﺮﯾﺎﻧﮏ و ﻫﻔﺖ ﭼﻨﺎر ﺑﻪﺗﺮﺗﯿﺐ ﮐﻤﺘﺮﯾﻦ ﻣﯿﺰان ﺗﺎبآوری ﮐﺎﻟﺒﺪی را دارﻧﺪ.

اﻣﻨﯿﺖ ﻓﻀﺎﻫﺎی ﺷﻬﺮی از ﻣﻬﻤﺘﺮﯾﻦ ﮐﯿﻔﯿﺖﻫﺎی ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ارزش اﻣﻼک اﺳﺖ. اﻣﻨﯿﺖ از ﺟﻨﺒﻪ ﻋﯿﻨﯽ، در ارﺗﺒﺎط ﺑﺎ اﻧﻮاع ﺑﺰﻫﮑﺎری و ﻗﺎﺑﻞ ﺳﻨﺠﺶ ﺑﺎ ﻣﯿﺰان ﺟﺮم و از ﺟﻨﺒﻪ ذﻫﻨﯽ، ﺷﺎﻣﻞ اﺣﺴﺎس ﻧﺎاﻣﻨﯽ ﺳﺎﮐﻨﯿﻦ از ﻓﻀﺎ و دارای راﺑﻄﻪ ﻣﺴﺘﻘﯿﻢ ﺑﺎ ﺗﺼﻮﯾﺮ ذﻫﻨﯽ آنﻫﺎ از ﻓﻀﺎﻫﺎی ﺷﻬﺮی و ﻏﯿﺮ ﻣﻠﻤﻮس اﺳﺖ. ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﻪ ﻟﺤﺎظ ﻫﺪف، ﮐﺎرﺑﺮدی و ﺑﺎ روش ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ- ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﺻﻮرت ﻣﯽﮔﯿﺮد. ﻫﺪف از اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺧﻮاﻧﺶ ﺗﺼﻮﯾﺮ ذﻫﻨﯽ ﺳﺎﮐﻨﯿﻦ از اﻣﻨﯿﺖ ﻓﻀﺎﻫﺎی ﺷﻬﺮی و اراﺋﻪ راﻫﻨﻤﺎی ﻃﺮاﺣﯽ ﻓﻀﺎﻫﺎی ﺷﻬﺮی اﻣﻦ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ارﺗﻘﺎء ارزش اﻣﻼک اﺳﺖ. ﺑﺪﯾﻦ ﻣﻨﻈﻮر ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﭘﺎرک ﻗﻠﻤﺴﺘﺎن، واﻗﻊ در ﻣﻨﻄﻘﻪ 1 ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪ ﻣﻮردی، در اﺧﺘﯿﺎر ﺳﺎﮐﻨﯿﻦ اﻃﺮاف ﭘﺎرک ﻗﺮار داده ﺷﺪ؛ ﺗﺎ ﻓﻀﺎﻫﺎﯾﯽ را ﮐﻪ در آن اﺣﺴﺎس ﻧﺎاﻣﻨﯽ دارﻧﺪ، ﺑﺮ روی ﺗﺼﺎوﯾﺮ ﻣﺸﺨﺺ ﻧﻤﻮده و ﺑﺮ اﺳﺎس آن ﺑﻪ ﯾﮏ ﻧﻘﺸﻪ ﺟﻐﺮاﻓﯿﺎی ﻧﺎاﻣﻨﯽ دﺳﺖ ﯾﺎﻓﺖ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﺿﻤﻦ ﻫﻤﭙﻮﺷﺎﻧﯽ ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎی ﻣﺴﺘﺨﺮج از ﺗﺼﻮﯾﺮ ذﻫﻨﯽ ﻣﺮدم ﺑﺎ ادﺑﯿﺎت ﻣﻮﺿﻮع، ﻣﻮﻟﻔﻪﻫﺎی ﮐﺎﻟﺒﺪی- ﻓﻀﺎﯾﯽ ﻣﻮﺛﺮ ﺑﺮ ارﺗﻘﺎء اﻣﻨﯿﺖ ﻓﻀﺎﻫﺎی ﺷﻬﺮی ﺷﺎﻣﻞ ﻓﺮم ﻓﻀﺎ، ﻧﻔﻮذﭘﺬﯾﺮی، ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ، آﺳﺎﯾﺶ ﻣﺤﯿﻄﯽ و ﺑﺼﺮی و ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﺷﻬﺮی ﻣﯽﺑﺎﺷﻨﺪ.

ﺣﻮادث و ﺑﻼﯾﺎ ﻫﻤﯿﺸﻪ ﺗﺄﺛﯿﺮ ﭼﺸﻤﮕﯿﺮی ﺑﺮ ﺑﻬﺪاﺷﺖ، ﺳﻼﻣﺖ ﻋﻤﻮﻣﯽ و رﻓﺎه ﺟﻤﻌﯿﺖ آﺳﯿﺐ دﯾﺪه ﺑﻪ ﺟﺎ ﻣﯽ ﮔﺬارد و ﺑﺎ وﻗﻮع ﺑﺤﺮانﻫﺎی ﻃﺒﯿﻌﯽ و ﺑﻮﯾﮋه در زﻣﺎن وﻗﻮع زﻟﺰﻟﻪ و ﻋﺪم ﺗﻮﺟﻪ ﮐﺎﻓﯽ ﺑﻪ ﻧﻘﺶ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎن ﻫﺎ، ﺑﺮﻧﺎﻣﻪرﯾﺰی، ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ و ﮐﻨﺘﺮل ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺑﯿﺶ از ﭘﯿﺶ ﺑﺎ ﻣﺸﮑﻞ ﻣﻮاﺟﻬﻪ ﻣﯽ¬ﺷﻮد. ﺷﻬﺮ ﻣﺸﻬﺪ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ﻣﺮاﮐﺰ ﺟﻤﻌﯿﺘﯽ، ﺗﻮﻟﯿﺪی، ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ، ﮔﺮدﺷﮕﺮی و زﯾﺎرﺗﯽ در ﺗﻌﺎﻣﻞ ﻣﺤﯿﻄﯽ، اﻗﺘﺼﺎدی، اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﺑﺎ ﺷﻬﺮﻫﺎی اﻃﺮاف و ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﻣﺮاﺟﻌﺎت ﮔﺴﺘﺮده¬ی ﺷﻬﺮﻫﺎی اﺳﺘﺎن ﺧﺮاﺳﺎن رﺿﻮی و دﯾﮕﺮ ﺷﻬﺮﻫﺎی ﮐﺸﻮر و ﺣﺘﯽ ﮐﺸﻮرﻫﺎی ﻫﻤﺴﺎﯾﻪ در ﺣﻮزه ﻫﺎی ﺗﺨﺼﺼﯽ ﺳﻼﻣﺖ ﺑﻪ اﯾﻦ ﺷﻬﺮ، ﻧﺸﺎن دﻫﻨﺪه اﻫﻤﯿﺖ ﺑﺎﻻی اﯾﻦ ﺷﻬﺮ ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. ﻫﺪف اﺻﻠﯽ ﺗﺤﻘﯿﻖ، ارزﯾﺎﺑﯽ ﻣﯿﺰان آﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮی ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎی ﻓﺮاﻣﻨﻄﻘﻪای ﺷﻬﺮ ﻣﺸﻬﺪ در ﺑﺮاﺑﺮ زﻟﺰﻟﻪ و اراﺋﻪ راﻫﮑﺎرﻫﺎﯾﯽ ﺟﻬﺖ ﮐﺎﻫﺶ آﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮی ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. در اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از ﺷﺎﺧﺺﻫﺎﯾﯽ ﭼﻮن ﻓﺎﺻﻠﻪ از ﮔﺴﻞ ﻫﺎ، ﻣﻨﺎﻃﻖ ﻣﺴﺘﻌﺪ رواﻧﮕﺮاﯾﯽ، ﺧﻄﻮط اﻧﺘﻘﺎل آب، ﺑﺮق، ﮔﺎز و ﺗﺮاﮐﻢ ﺳﺎﺧﺖ، ﺗﺮاﮐﻢ ﺟﻤﻌﯿﺖ و… از ﻃﺮﯾﻖ ﻣﺪل IHWP (ﺗﺤﻠﯿﻞ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺒﯽ ﻣﻌﮑﻮس) ارزﯾﺎﺑﯽ ﺷﺪه اﺳﺖ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﭘﮋوﻫﺶ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎی ارﺗﺶ، اﻣﺎم رﺿﺎ، ﺷﺮﯾﻌﺘﯽ، ﻗﺎﺋﻢ، ﮐﺎﻣﯿﺎب و ﻓﺎراﺑﯽ از آﺳﯿﺐ ﭘﺬﯾﺮی ﮐﻢ، ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎی ﻣﻮﺳﯽ اﻟﺠﻌﻔﺮ، اﺑﻦﺳﯿﻨﺎ، ﻫﻔﺪه ﺷﻬﺮﯾﻮر و ﺣﺠﺎزی از آﺳﯿﺐ ﭘﺬﯾﺮی ﻣﺘﻮﺳﻂ و ﺑﯿﻤﺎرﺳﺘﺎنﻫﺎی رﺿﻮی و ﻫﺎﺷﻤﯽ ﻧﮋاد ﺑﺎ آﺳﯿﺐ ﭘﺬﯾﺮی زﯾﺎد ﻣﻮاﺟﻪ ﻫﺴﺘﻨﺪ.

اﻣﺮوزه در ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺑﻪ ﺟﻬﺖ اﯾﻦﮐﻪ ﺳﻠﺴﻠﻪ ﻣﺮاﺗﺐ ﺷﺒﮑﻪ ﻫﺎی ارﺗﺒﺎﻃﯽ رﻋﺎﯾﺖ ﻧﺸﺪه، ﻋﺮض راه ﻫﺎ ﮐﻢ و از ﻣﺮاﮐﺰ ﺧﺪﻣﺎﺗﯽ و درﻣﺎﻧﯽ دور ﺑﻮده ﺑﻨﺎﺑﺮاﯾﻦ آﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮی ﺷﻬﺮﻫﺎ ﺑﺎﻻ ﻣﯽﺑﺎﺷﺪ. از اﯾﻦ رو دﻓﺎع ﻏﯿﺮﻋﺎﻣﻞ ﺑﻪﻋﻨﻮان ﯾﮑﯽ از ﻣﺆﺛﺮﺗﺮﯾﻦ روشﻫﺎی ﻣﻘﺎﺑﻠﻪ ﺑﺎ ﺗﻬﺪﯾﺪات ﺷﻨﺎﺧﺘﻪ ﻣﯽ ﺷﻮد. ﺗﻬﺮان، ﺑﺰرﮔﺘﺮﯾﻦ ﺷﻬﺮ اﯾﺮان ﮐﻪ ﻗﻄﺐ اﻗﺘﺼﺎد، ﺟﻤﻌﯿﺖ، ﻓﺮﻫﻨﮓ و ﻧﯿﺰ ﻣﻨﺸﺎء ﺑﺰرگ ﺗﺮﯾﻦ ﻓﻌﺎﻟﯿﺖ ﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ، ﻣﺬﻫﺒﯽ، ﺳﯿﺎﺳﯽ و ﻣﻠﯽ و دارای ﯾﮏ ﻧﻈﺎم ﻣﺘﻤﺮﮐﺰ اﺳﺖ. ﺗﺤﻘﯿﻖ ﺣﺎﺿﺮ در زﻣﺮه ﺗﺤﻘﯿﻘﺎت ﮐﺎرﺑﺮدی ﻣﯽ ﺑﺎﺷﺪ. در اﯾﻦ ﻣﺴﯿﺮ از روش ﻫﺎی اﺳﻨﺎدی (ﮐﺘﺎﺑﺨﺎﻧﻪ ای)، ﭘﺮﺳﺶ ﻧﺎﻣﻪ (ﮐﻤﯽ)، ﺟﻬﺖ ﮔﺮدآوری اﻃﻼﻋﺎت اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه اﺳﺖ. روش ﺗﺤﻘﯿﻖ ﭘﺎﯾﺎنﻧﺎﻣﻪ ﺣﺎﺿﺮ ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ ﺗﺤﻠﯿﻠﯽ و ﺟﻬﺖ ﺗﺠﺰﯾﻪ و ﺗﺤﻠﯿﻞ آﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮی ﻧﯿﺰ از ﻣﻨﻄﻖ IHWP در ﻧﺮم اﻓﺰار GIS اﺳﺘﻔﺎده ﺷﺪه و ﺟﻬﺖ اﺳﺘﺨﺮاج ﺗﻬﺪﯾﺪ اﻧﺴﺎن ﺳﺎﺧﺖ ﭘﺎﯾﻪ ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان ﻧﯿﺰ از روش AHP اﺳﺘﻔﺎده ﮔﺮدﯾﺪ. دراﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺑﺎ اﺳﺘﻔﺎده از 16 ﺷﺎﺧﺺ ، آﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮی ﺷﻬﺮ، ﻣﺪﻟﺴﺎزی ﮔﺮدﯾﺪ ﮐﻪ ﺗﻬﺪﯾﺪ ﭘﺎﯾﻪ ﺷﻬﺮ ﺗﻬﺮان، ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻫﻮاﯾﯽ ﺷﺪ. ﻧﺘﺎﯾﺞ ﭘﮋوﻫﺶ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ 29,83 درﺻﺪ ﻗﻄﻌﺎت ﺷﻬﺮ در ﺑﺮاﺑﺮ ﺗﻬﺎﺟﻢ ﻫﻮاﯾﯽ از آﺳﯿﺐ ﭘﺬﯾﺮی ﺧﯿﻠﯽ ﭘﺎﯾﯿﻦ، 24,54 درﺻﺪ ﭘﺎﯾﯿﻦ، 42,86 درﺻﺪ ﻣﺘﻮﺳﻂ، 15,96 درﺻﺪ ﺑﺎﻻ و 8,97 درﺻﺪ ﻗﻄﻌﺎت از آﺳﯿﺐﭘﺬﯾﺮی ﺧﯿﻠﯽ ﺑﺎﻻ ﺑﺮﺧﻮردار ﻫﺴﺘﻨﺪ.

ﻗﻠﻤﺮو ﻓﻀﺎﻫﺎی ﺷﻬﺮی ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻓﻀﺎی زﻧﺪﮔﯽ روزﻣﺮه ی ﺷﻬﺮوﻧﺪان، ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﺑﺮﺧﯽ از ﻋﻮاﻣﻞ ﻣﺤﯿﻄﯽ ﻗﺮار دارد ﮐﻪ ﮔﺎه اﯾﻦ ﻋﻮاﻣﻞ ﺳﺒﺐ ﻋﺪم ﺣﻀﻮر ﻣﺮدم و زﻣﯿﻨﻪﺳﺎز ﻣﻌﻀﻼت و آﺳﯿﺐﻫﺎی اﺟﺘﻤﺎﻋﯽ ﻣﯽﺷﻮد. در دﻫﻪﻫﺎی اﺧﯿﺮ ﻣﻔﻬﻮم (ﭘﯿﺸﮕﯿﺮی ﻣﮑﺎﻧﯽ از ﺟﺮم) ﺑﺎ ﺗﻐﯿﯿﺮ در ﺟﻨﺒﻪﻫﺎی ﮐﺎﻟﺒﺪی- ﻓﻀﺎﯾﯽ ﻣﺤﯿﻂ ﺳﻌﯽ در اﯾﺠﺎد ﺟﻮاﻣﻊ ﭘﺎﯾﺪار، اﻣﻦ و ارﺗﻘﺎی ﮐﯿﻔﯿﺖ زﻧﺪﮔﯽ ﺷﻬﺮوﻧﺪان دارد. از ﺳﻮی دﯾﮕﺮ ﻣﺮاﮐﺰ ﮐﻬﻦ ﺷﻬﺮی ﺑﺎ ارزشﻫﺎی ﻓﺮاوان ﺗﺎرﯾﺨﯽ و ﻓﺮﻫﻨﮕﯽ، اﻣﺮوزه ﺑﺎ ﭼﺎﻟﺶﻫﺎی ﻓﺮاواﻧﯽ از ﺟﻤﻠﻪ: وﻗﻮع ﺟﺮاﯾﻢ و ﺗﺤﺖ ﺗﺎﺛﯿﺮ ﻗﺮار ﮔﺮﻓﺘﻦ اﺣﺴﺎس اﻣﻨﯿﺖ روﺑﺮو اﺳﺖ ﮐﻪ در ﻣﻮرد ﻣﺮﮐﺰ ﺷﻬﺮ ﺳﻨﻨﺪج ﺑﻪﻋﻨﻮان ﻧﻤﻮﻧﻪی ﻣﻮردی اﯾﻦ ﭘﮋوﻫﺶ ﺻﺎدق ﻫﺴﺘﻨﺪ. در اﯾﻦ راﺳﺘﺎ، ﭘﮋوﻫﺶ ﺣﺎﺿﺮ ﺑﺮ آن اﺳﺖ ﺗﺎ ﺑﺎ روﺷﯽ ﺗﻮﺻﯿﻔﯽ- ﻣﻮردی در ﻗﺎﻟﺐ ﯾﮏ روﯾﮑﺮد ﮐﺎرﺑﺮدی و ﺑﺎ ﺑﻬﺮهﮔﯿﺮی از اﺻﻮل ﭘﯿﺸﮕﯿﺮی ﻣﮑﺎﻧﯽ از ﺟﺮم ﺑﻪوﯾﮋه روﯾﮑﺮد (ﻣﮑﺎنﻫﺎی اﻣﻦ و ﭘﺎﯾﺪار)، ﭘﺲ از ﺷﻨﺎﺳﺎﯾﯽ و ارزﯾﺎﺑﯽ ﺟﺎﻣﻊ وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی اﯾﻦ ﻣﺮﮐﺰ، ﺑﻪ اراﺋﻪی راﻫﺒﺮدﻫﺎ، ﺳﯿﺎﺳﺖﻫﺎ و ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﻋﻤﻠﯿﺎﺗﯽ ﺑﺎزﺗﻮﺳﻌﻪ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر ارﺗﻘﺎی اﻣﻨﯿﺖ ﻓﻀﺎﻫﺎ ﺑﭙﺮدازد. ﯾﺎﻓﺘﻪﻫﺎ ﻧﺸﺎن ﻣﯽدﻫﺪ ﮐﻪ از ﻣﯿﺎن اﺻﻮل و وﯾﮋﮔﯽﻫﺎی ﮐﻠﯿﺪی (ﻣﮑﺎنﻫﺎی اﻣﻦ و ﭘﺎﯾﺪار)، ﻋﻮاﻣﻞ دﺳﺘﺮﺳﯽ و ﺟﺎﺑﺠﺎﯾﯽ، ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ و ﻧﮕﻬﺪاری ﺳﺎﯾﺖ و ﺳﺎﺧﺘﺎر از اﻫﻤﯿﺖ ﺑﺎﻻﯾﯽ ﺑﺮای ﺗﺪوﯾﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدی ﺑﻪ ﻣﻨﻈﻮر ﺑﺎزﺗﻮﺳﻌﻪی ﻓﻀﺎﻫﺎی ﻣﺮﮐﺰ ﺷﻬﺮ ﺳﻨﻨﺪج ﺑﺮﺧﻮردار ﻫﺴﺘﻨﺪ. ﻫﻤﭽﻨﯿﻦ ﺑﻪﻣﻨﻈﻮر دﺳﺘﯿﺎﺑﯽ ﺑﻪ ﻧﺘﺎﯾﺞ ﻣﻮﻓﻘﯿﺖآﻣﯿﺰ در ﮐﺎرﺑﺴﺖ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪﻫﺎی ﭘﯿﺸﻨﻬﺎدی ﻣﺬﮐﻮر، ﺿﻤﻦ ﺗﺎﮐﯿﺪ ﺑﺮ ﻣﺸﺎرﮐﺖ ﺷﻬﺮوﻧﺪان ﭘﯿﺸﻨﻬﺎد ﻣﯽﺷﻮد ﮐﻪ ﺑﺴﺘﺮ ﻗﺎﻧﻮﻧﯽ ﻻزم ﺑﺮای ﮔﺴﺘﺮش اﯾﻦ روﯾﮑﺮد ﺑﺎ ﺗﺪوﯾﻦ ﺑﺮﻧﺎﻣﻪ ﺟﺎﻣﻊ ﺑﺮای ﺷﻬﺮ ﺳﻨﻨﺪج ﻣﻬﯿﺎ ﺷﻮد و ﻧﻘﺶ ﭘﻠﯿﺲ ﺑﺎ ﺗﺸﮑﯿﻞ ﮐﺎرﮔﺮوه ﻣﺪﯾﺮﯾﺖ ﯾﮑﭙﺎرﭼﻪ ﻣﺮﮐﺰ ﺷﻬﺮ ﺳﻨﻨﺪج ﭘﺮرﻧﮓﺗﺮ ﮔﺮدد.