پژوهش و نگارش کتب دانشگاهی
سال:1395 | دوره:20 | شماره:39 |تعداد مقالات:6

در این نوشتار ضمن تاکید بر لزوم بهسازی روش های آموزش دروس ترجمه عملی در مقطع کارشناسی رشته مترجمی زبان انگلیسی، طرحی برای آموزش ترجمه ادبی ارائه شده است. در این طرح، که مبتنی بر رویکرد ساخت گرایی - اجتماعی است، بر نقش هدایتگر تمرین و پروژه به عنوان ابزارهای سکوساز در یادگیری متمرکز شده ایم و در طراحی آن ها به مسائلی همچون تلفیق نظریه و عمل، نیازهای ترجمه آموزان و ترویج کار گروهی توجه کرده ایم. تربیت مترجم، از دیدگاهرویکرد ساخت گرایی - اجتماعی، فرایندی پویا و تعاملی است و بر توانمند ساختن دانشجویان، اعتلا بخشیدن به نقش هدایتگری مدرسان و متمرکز ساختن تدریس بر یادگیری به منزله فعالیتی ذاتا اجتماعی مبتنی است. بر این اساس، طرحی برای تدریس درس ترجمه ادبی تنظیم کرده ایم که در آن تمرین و پروژه نقش کلیدی در فرایند آموزش و یادگیری دارند. بر این باوریم که کسب مهارت ترجمه در سطح پایین صرفا با ترجمه کردن میسر نمی باشد، چرا که توانش ها در این سطح آگاهانه و قانون مدار عمل می کنند. بنابراین، در این نوشتار به ذکر نمونه هایی از تمرین و پروژه پرداخته ایم و شرحی از سازوکار، کارکردها و اهداف هر یک و چگونگی تعامل آن ها در ساختن کلیتی منسجم ارائه کرده ایم.

تصویر یکی از مهم ترین عوامل تاثیرگذار بر فرایند یادگیری - یاددهی است که از دیرباز در کتاب های آموزشی از آن استفاده شده است. برخی کتب آموزشی تاریخ ادبیات نیز با استفاده از تصویر، یادگیری مسائل تاریخی را ملموس تر و عینی تر می کنند. اما تصویر موقعی به یادگیری متن کمک می کند که تنها تزیین گر کتاب نباشد، بلکه گسترش دهنده متن باشد و این امر، تنها با رعایت استانداردهای تصویر آموزشی در یک کتاب امکان پذیر است. از این رو، شناخت این استانداردها و رعایت آن ها اهمیت فراوانی دارد.پژوهش حاضر با استفاده از روش توصیفی - تحلیلی و با تکیه بر نظر صاحب نظران در خصوص شاخصه های تصویر مناسب برای کتاب آموزشی، به بررسی میزان رعایت استانداردهای تصویر آموزشی در کتاب تاریخ الادب العربی نوشته حنا الفاخوری می پردازد، که یکی از منابع مهم درسی و پژوهشی در دانشگاه های ایران است. یافته های پژوهش نشان می دهد که بیشتر معیارهای مهم و تاثیرگذار یک تصویر مناسب برای کتاب آموزشی در تصاویر این کتاب رعایت نشده یا به ندرت رعایت شده است.

کاربرد ادبیات رایج و زبان ساده در قلمرو علوم اسلامی به ویژه فلسفه اسلامی به منظور تفسیر و تحلیل کارآمد و ثمربخش، نادر و بدون فراوانی پیشینه است. در این زمینه آثار غنی با تحلیل فربه و متناسب نیز کمتر مشاهده می شود. در هر دوره اگرچه نمونه هایی اندک می توان یافت، اما فکر فلسفی همچنان در جایگاه غریب خود قرار دارد. قلم توانمند استاد عبودیت این شهامت را به خود دیده که در این مسیر دشوار گام بردارد و مسیر ناهموار اندیشه فلسفی و ناهموارتر معرفت نفس را برای علاقه مندان ژرف اندیش تا حدود بسیاری رام سازد. نکات بدیع و تحلیل های ارزنده و عمیق در این اثر، بسیار و امتیازاتش چشمگیر و خرسندکننده است. با همه این ویژگی های مثبت، کاستی های چندی هم انگشت اشارت به نقاط اوج رام نشدنی در حکمت متعالیه دارد که اثبات می کند مدام باید توسن اندیشه را به تکاپو واداشت و از مدد سایر متفکران اگرچه از طریق بیان کاستی ها، بی بهره نماند. به این منظور چندین مورد از این کاستی ها، در این نوشتار گوشزد می گردد، مهم تر از همه توجه نکردن به آموزه «حقیقت و رقیقت» برای پردازش مباحث پیچیده معرفت نفس، مانند بیان «مراتب نفس»، «حدوث و قدم نفس»، آموزه «جسمانیت الحدوث و روحانیت البقا»، «اتحاد نفس با قوا و با عقل فعال» می باشد. امید است تامل نگارنده محقق و اندیشمند مدقق در این اثر، به تکمیل آن بینجامد و نوآوری در حکمت متعالیه، برجسته گردد.

در این مقاله، پس از ذکر چالش های موجود در آموزش زبان و ادبیات خارجی در محیط غیر بومی، پیشنهاد می شود که با توجه به ویژگی ها و ظرفیت های ادبیات کودک از آن در آموزش زبان خارجی بهره گرفته شود، به ویژه آنگاه که آموختن ادبیات خارجی در نظر باشد. برای بیان روشن تر منظور، برنامه درسی زبان و ادبیات انگلیسی دانشگاه های ایران به اختصار توصیف و به جای خالی ادبیات کودک در آن اشاره می شود. در ادامه، بعضی نظریه ها و پژوهش ها که توجیه کننده استفاده از ادبیات کودک در آموزش زبان خارجی هستند ذکر می گردد. سپس از گنجاندن ادبیات کودک در برنامه آموزشی رشته زبان و ادبیات انگلیسی دفاع و بیان می شود که توجه حساب شده به ادبیات کودک، هم در سطح دروس پایه و هم دروس تخصصی، پاسخگوی بخش بزرگی از نیازهای آموزشی دانشجویان این رشته است و به ارتقای کیفی آموزش در این رشته کمک می کند. هدف اصلی مقاله آن است که نشان دهد به کار گرفتن نظام مند ادبیات کودک در آموزش زبان و ادبیات انگلیسی به خارج شدن آن از حالت ناپایدار و ناکارآمد کمک می کند و به عمق، پایداری و معنادارتر شدن آموخته های فراگیرندگان این حوزه می انجامد. در پایان، به پاره ای از نقاط ضعف و محدودیت های این پیشنهاد و تنگناهای احتمالی اجرای آن اشاره می شود.

با توجه به فراگیر شدن فناوری اطلاعات و ارتباطات و ضرورت تلفیق آن در فرایندهای یاددهی - یادگیری، این پژوهش به هدف بررسی تاثیر رمان های گرافیکی مبتنی بر تلفن همراه بر میزان یادگیری دانشجویان در درس تاریخ آموزش و پرورش انجام گرفت. روش پژوهش نیمه آزمایشی در قالب طرح پیش آزمون - پس آزمون با گروه کنترل و آزمایش اجرا شد. برای رسیدن به این هدف دانشجویان دارای تبلت یا گوشی هوشمند شناسایی و سپس به صورت تصادفی در دو گروه کنترل و آزمایش قرار گرفتند. نمونه پژوهش دانشجویان کارشناسی رشته علوم تربیتی بود که با روش نمونه گیری در دسترس انتخاب شدند و در دو گروه کنترل و آزمایش به ترتیب 18 و17 قرار گرفتند. با استفاده از برنامه کمیک استریپ برای محتوای کتاب تاریخ آموزش و پرورش رمان گرافیکی تولید شد و در اختیار گروه آزمایش قرار گرفت. گردآوری داده های مربوط به یادگیری، آزمون پیشرفت تحصیلی محقق ساخته روا و پایای (0.68) بود که پیش و پس از مداخله اجرا شد. نتایج تحلیل کوواریانس نشان داد تفاوت بین نمره های یادگیری گروه آزمایش با گروه کنترل (P<0.002، f=11.17) معنی دار است. مجذور ایتا نشان 25 درصد از واریانس نمره های یادگیری تاریخ مربوط به استفاده از رمان های گرافیکی است. با توجه به یافته پژوهش و فراگیر شدن تلفن همراه، برای دروس دانشگاهی به ویژه دروس مربوط به حوزه تاریخ توصیه می شود ناشران بزرگ مانند «سمت» در کنار هر کتاب درسی مجموعه رمان های گرافیکی مبتنی بر تلفن همراه را ارائه کنند.

پنجمین ویرایش کتاب خانواده درمانی: یک مرور کلی اثر گلدنبرگ و گلدنبرگ (Goldenberg & Goldenberg, 2000)، را حسین شاهی برواتی، زنده یاد نقشبندی و ارجمند به فارسی ترجمه کردند. این کتاب را از سال 1382-1392 با عنوان خانواده درمانی انتشارات روان در سیزده نوبت منتشر کرده است و به طور گسترده در دانشگاه های کشور پذیرش و در 10 سال گذشته به عنوان منبع درسی دانشگاهی تدریس شده است. این مقاله با به کارگیری روش اسنادی و بازبینی و روشن سازی دامنه محاسن و کاستی های کتاب گرد آمده است و آشکار می سازد که متن آن علی رغم همخوانی قابل قبول با متن اصلی، رسایی و روان بودن و برخورداری از واژگان تخصصی پسندیده، کاستی های قابل توجهی دارد. از جمله، در هم سنجی با ویرایش های موخر نسخه اصلی (انگلیسی)، به روز بودن و یکپارچگی آن اندک و از فراگیری متوسطی برخوردار است، چندان که اکنون با مروری سراسری و نیمه کاره درباره خانواده درمانی به نظر می رسد. سودمندی آموزش آن به عنوان یک کتاب درسی ویژه دوره کارشناسی در حد متوسط و برای آموزش در مقاطع آموزشی بالاتر اندک است. افزون بر این، می توان گفت برای نگارش کتاب درسی در زمینه خانواده درمانی، تالیف کتاب هایی که به حساسیت فرهنگی توجه دارند در هم سنجی با ترجمه کتب نویسندگان خارجی کارآمدتر است. از این رو پیشنهاد می شود که نگارش و انتشار کتاب های تالیفی هدف هماهنگی و همسویی فرهنگی را برآورده سازند.