علوم و فناوری بذر ایران
سال:1397 | دوره:7 | شماره:2 |تعداد مقالات:21

ارزیابی تعداد جمعیت لازم و کافی در برنامه جمع آوری بذر هر گونه گیاهی، نیازمند اطلاعات دقیقی در مورد تنوع و تمایز ژنتیکی گونه است. در این پژوهش تنوع و تمایز ژنتیکی 11 جمعیت شمشاد خزری (Buxus hyrcana Pojark) توسط ویژگیهای مورفولوژی و پروتئینهای ذخیره ای بذر مطالعه شد. نتایج نشان دادند که ویژگیهای مورفولوژیکی و پروتئینهای ذخیره ای بذر جمعیتهای مورد مطالعه تنوع قابل ملاحظه ای داشته ولی تنوع آنها از الگو جغرافیایی تبعیت نمی کنند. تجزیه و تحلیل خوشه ای UPGMA با استفاده از هر دو نشانگر مورفولوژی و پروتئینهای ذخیره ای بذر، نشان داد جمعیتهای دور از هم سمندکیش (گیلان) و بندرگز (گلستان) در یک گروه قرار گرفتند و برعکس جمعیتهای مجاور نمک آبرود1 و 2 در گروه های جداگانه ای قرار گرفتند. این نتایج می تواند ناشی از پدیده قطعه قطعه شدن جمعیتهای شمشاد باشد. بدین ترتیب جمع آوری انتخابی بذر، از بعضی جمعیتها می تواند باعث از دست رفتن برخی ژنها شده و ساختار ژنتیکی جمعیت ها را تغییر دهد که نشان دهنده اهمیت جمع آوری بذر از اکوتیپهای محلی است. به عبارت دیگر جمع آوری بذر صرفاً از یک جمعیت در هر منطقه اکوجغرافیایی کافی نیست و غالبا جمعیتهایی که حتی در یک منطقه اکوجغرافیایی قراردارند ممکن است ساختار ژنتیکی متفاوتی داشته باشند. این داده ها نشان می دهد که بانک ژن منابع طبیعی ایران برای جلوگیری از فرسایش ژنتیکی شمشاد، می بایست از تعداد جمعیت بیشتری در هر منطقه اکوجغرافیایی بذر جمع آوری نماید.

این آزمایش با هدف مقایسه بنیه بذرهای گیاه مادری همیشه بهار حاصل از کاربرد کودهای آلی، زیستی، نانو و شیمیایی، در قالب طرح کاملأ تصادفی با 10 تیمار و سه تکرار در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی خراسان رضوی در سال 1394 انجام گرفت. گیاهان تحت تأثیر 10 تیمار کودی شامل کمپوست (15 تن در هکتار)، ورمی کمپوست (پنج تن در هکتار)، کود گاوی پوسیده (15 تن در هکتار)، کمپوست همراه با تلقیح باکتری سودوموناس پوتیدا، ورمی کمپوست همراه با تلقیح باکتری سودوموناس پوتیدا، نانوبیومیک (5/1 لیتر در هکتار)، نانوکلات ZFM (مقدار دو در هزار)، نانوکامپوزیت بیوارگانیک(200 کیلوگرم در هکتار)، کود شیمیایی NPK (شامل اوره 150، سوپرفسفات تریپل 50 و سولفات پتاسیم 50 کیلوگرم در هکتار) و شاهد قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بیشترین درصد جوانی زنی با 94 درصد در تیمار کمپوست و کمترین آن در تیمار شاهد با 76 درصد (5/24 درصد افزایش) بدست آمد. بیشترین سرعت جوانه زنی در تیمار کمپوست بدون سودوموناس (05/6) و کمترین سرعت جوانه زنی در تیمار شاهد (54/2) بود (بیش از 138% افزایش). استفاده از کود کمپوست (بدون سودوموناس) در مقایسه با تیمار شاهد 06/46 % در صفت متوسط زمان جوانه زنی کاهش نشان داد. بطور کلی تیمار کمپوست بهترین نمود را در بهبود صفات بذر و گیاهچه همیشه بهار نشان داد.

به منظور بررسی تاثیر پیش تیمارهای اسموپرایمینگ بر خصوصیات جوانه زنی و بنیه بذر گیاه بابونه Tanacetum parthenium، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 3 تکرار در سال 1394 در آزمایشگاه تکنولوژی بذر در بانک ژن منابع طبیعی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع انجام گرفت. فاکتورهای آزمایش شامل شرایط نگهداری ) سردخانه پایه (دمای 18-درجه سانتی گراد)، سردخانه فعال (دمای4 درجه سانتی گراد)، بذرهای پیر شده بصورت مصنوعی (با دمای41 درجه سانتی گراد )و بذرهای احیاء شده (شاهد) بودند. تیمارهای پرایمینگ پلی اتیلن گلایکول 3/0-و 6/-مگاپاسکال، اسید جیبرلیک (500 و 1000 پی پی ام، هیدروپرایمینگ (خیساندن در آب مقطر) و شاهد بدون پرایمینگ بود. خصوصیات جوانه زنی رایج اندازه گیری شد. بیشترین میانگین صفات درصد و سرعت جوانه زنی، طول ساقه چه در بذرهای احیاء شده با شرایط نگهداری (دمای Cº 24) بدست آمد. بیشترین میانگین صفات جوانه زنی در بذرها با شرایط نگهداری سردخانه فعال( 10 الی 20 سال)، مشاهده شد. کمترین میانگین خصوصیات جوانه زنی مربوط به بذرهای پیر شده به روش مصنوعی بود. بیشترین میانگین صفات جوانه زنی با تیمارسید جیبرلیک 1000 پی پی ام بود. حداکثر بعضی از صفات جوانه زنی با تیمار پلی اتیلن گلایکول 6/0-مگا پاسکال بود. در سردخانه فعال بیشترین میانگین صفات جوانه زنی، با تیمارهای اسید جیبرلیک 1000 پی پی ام و پلی اتیلن گلایکول 6/0-مگاپاسکال بود. در سردخانه پایه، تاثیر اسموپرایمینگ با )تیمار پلی اتیلن گلایکول 6/0-مگا پاسکال( نسبت به سایر تیمارها بیشتر بوده درصورتی که در بذرهای پیر شده به روش پیری زودرس تاثیر تیمار اسموپرایمینگ (پلی اتیلن گلایکول3/0-و 6/0-مگا پاسکال) در بازیابی بذرها نسبت به سایر تیمارها بیشتر بود.

باباآدم، گیاهی دارویی از خانواده کاسنی، که درنواحی گرم می روید. بذرهای این گیاه به علت خواب به سختی جوانه می زنند. در این تحقیق به منظور تعیین مناسب ترین روشی شکستن خواب بذر و مطالعه خصوصیات جوانه زنی بذر، آزمایشی در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار و هر تکرار شامل 25 عدد بذر اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل پیش سرمادهی بذور مرطوب در دمای 4 درجه سانتیگراد برای مدت 1 و 2 هفته، خیساندن بذرها در محلول اسیدجیبرلیک 300 و 500 قسمت در میلیون و در دو دوره زمانی 24 و 48 ساعت، تیمار تلفیقی خیساندن بذر در محلول اسید جیبرلیک با غلظت 500 قسمت در میلیون با دوره زمانی 24 و 48 ساعت به انضمام سرمادهی بذور به مدت 1 و 2 هفته، خیساندن بذرها در اسید سولفوریک 98% با دوره زمانی 10 و 20 دقیقه)، خیساندن بذرها در آب داغ (C° 70 با دوره زمانی10 و 15 دقیقه) و خیساندن بذرها در اسید هیومیک ( mg/L54) بودند. نتایج نشان داد که خواب بذر باباآدم از نوع فیزیولوژیک است، زیرا بیش ترین درصد جوانه زنی بذرها در اثر اعمال تیمار تلفیقی پیش سرمادهی به مدت دو هفته و اسیدجیبرلیک (48 ساعت) به دست آمد. علاوه بر این، تلفیق تیمار سرمادهی مرطوب (14 روز) و اسید جیبرلیک (ppm 500-48 ساعت) جوانه زنی را تا 78/97 % افزایش داد. تأثیر سایر تیمارهای استفاده شده در این تحقیق اگرچه از نظر آماری بر شکست خواب این بذرها معنی دار ارزیابی شد، ولی در مقایسه با تأثیر تیمارهای اسید جیبرلیک و تلفیق سرما و اسید جیبرلیک زیاد نبود.

یکی از مهم ترین زمینه های تحقیقی در گیاهان دارویی، بررسی اثر تنش های محیطی تأثیرگذار بر میزان عملکرد کمی و کیفی این گیاهان و یافتن راه کارهای بهبود تحمل به این تنش ها است. به منظور بررسی تأثیر پیش تیمار با باکتری Pseudomonas fluorescens و قارچ Trichoderma harzianum بر برخی شاخص های جوانه زنی و رشدگیاهچه ای رازیانه تحت تنش خشکی، آزمایشی به صورت فاکتوریل دو عاملی در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با چهار تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل تلقیح زیستی در 9 سطح (تلقیح با 4 سویه باکتری سودوموناس فلورسنت (PF2، PF16، CHA0 و PF56)، 4 سویه قارچ تریکودرما هارزیانوم (T13، T36، T39 و T43) و تیمار نشده (به عنوان شاهد)) و تنش خشکی در سه سطح (صفر، 3-و 6-بار) بود. شاخص های جوانه زنی و رشد گیاهچه ارزیابی شدند. نتایج نشان داد با کاهش پتانسیل اسمزی از صفر به 3-و 6-بار، جوانه زنی کاهش یافت. در سطح صفر بار بیشترین درصد جوانه زنی و طول ریشه چه و شاخص طولی بنیه گیاهچه از سویه باکتری -CHA0 و در هر سه سطح تنش، بیشترین میزان سرعت جوانه زنی، طول ساقه چه، وزن خشک گیاهچه و شاخص وزنی بنیه گیاهچه در بذور تیمار شده با سویه قارچ T39 به دست آمد. باکتری CHA0 توانست میزان رشد ریشه چه را به ترتیب در سطوح پتانسیل اسمزی صفر، 3-و 6-به ترتیب 46، 51 و 51 درصد نسبت به بذور تلقیح نشده افزایش دهد. با توجه به نتایج بدست آمده می توان نتیجه گیری نمود که تیمارهای قارچی و باکتریایی موجب افزایش شاخص های جوانه زنی و گیاهچه ای رازیانه در شرایط بهینه و تنش می شوند.

به منظور بررسی اثر پیری بذر بر شاخص های جوانه زنی در شرایط آزمایشگاهی و استقرار گیاهچه و عملکرد گیاه لوبیا در شرایط مزرعه، پژوهشی در سال 90-1389 در آزمایشگاه و مزرعه آموزشی-پژوهشی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه تهران روی دو رقم لوبیا قرمز انجام شد. ارقام لوبیا شامل اختر و صیاد و سطح پیری مصنوعی شامل، صفر (شاهد)، 2، 4 و 6 روز پیری مصنوعی با طرح فاکتوریل و درقالب طرح بلوک های کاملا تصادفی در 4 تکرار بود. نتایج نشان داد که تیمار پیری بذر، درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، گیاهچه های طبیعی و بنیه وزنی گیاهچه را در آزمون جوانه زنی استاندارد به طور معنی داری کاهش داد. همچنین، تیمار پیری بذر سبب کاهش معنی دار صفات درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، طول و وزن خشک گیاهچه، گیاهچه های طبیعی و بنیه وزنی گیاهچه در آزمون پیری تسریع شده گردید. بین رقم های مورد مطالعه نیز تفاوت معنی داری از نظر درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، گیاهچه های طبیعی، طول گیاهچه، بنیه وزنی گیاهچه و هدایت الکتریکی بذر مشاهده گردید. در آزمون هدایت الکتریکی، مقدار به دست آمده با افزایش شدت پیری افزایش یافت که این افزایش در رقم اختر بیشتر از صیاد بود. در شرایط مزرعه، صفات سبز شدن و عملکرد تحت تاثیر رقم و تیمار پیری قرار گرفت. اعمال پیری بذر سبب کاهش معنی دار شاخص ظهور گیاهچه، درصد استقرار و عملکرد دانه گردید که این کاهش در رقم اختر بیشتر از صیاد بود.

پیش بینی قابلیت حیات بذر برای تولیدکنندگان بذر مهم است و پیش بینی آن در انبار به درک روابط کمی بین زوال بذر، رطوبت بذر و دمای انبار بستگی دارد. به منظور بررسی اثر دما، محتوی رطوبت بذر و زمان بر روی زوال بذرهای اسفرزه و همچنین کمی سازی این اثر و تعیین ضرایب حیات، این بررسی در آزمایشگاه بذر پردیس کشاورزی دانشگاه تهران به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی انجام گرفت. دما در4 سطح (5، 15، 25 و 35درجه سانتی گراد)، محتوی رطوبت بذر در 4 سطح (5، 9، 13 و 17 درصد) و شش زمان (یک، دو، سه، چهار، پنج و شش ماه) به عنوان فاکتورهای این آزمایش بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر دما در رطوبت بذر در زمان برای شاخص های جوانه زنی در سطح یک درصد معنی دار بود. با افزایش دما و رطوبت انبارداری با گذشت زمان شاخص های جوانه زنی کاهش یافت. ضرایب حیات نیز بعد از شش ماه انبارداری با استفاده از معادله قابلیت حیات بذرمحاسبه گردید. ضرایب KE (99/3)، CW (52/1-)، CH (042/0) و CQ (00183/0-) محاسبه شد.

در آزمایش اول، اثر 7 مدت زمان خیساندن بذر (0، 6، 8، 10، 12، 14 و 16 ساعت ) بر ویژگیهای جوانه زنی و رشد گیاهچه ارقام گندم استار، چمران و فونگ مورد بررسی قرار گرفت. در آزمایش دوم، برخی صفات بیوشیمیایی و فعالیت های آنزیمی در بذرهای پرایم شده در سه مدت زمان 6، 8 و 10 ساعت اندازه گیری شد. نتایج آزمایش اول نشان داد که هیدروپرایمینگ با مدت 8 ساعت خیساندن بیشترین اثرات مثبت را بر بنیه بذر ارقام گندم داشت. درمیان ارقام نیز سرعت جوانه زنی در رقم های استار و چمران با یکدیگر اختلاف معنی داری نداشت و کمترین سرعت جوانه زنی در رقم فونگ مشاهده شد. بیشترین طول و وزن خشک ریشه چه در رقم استار مشاهده شد. نتایج آزمایش دوم نشان داد که با افزایش مدت هیدرو پرایمینگ، فعالیت آنزیم α آمیلاز و محتوی قندها و پروتئین های محلول در بذر افزایش یافت. همچنین افزایش محتوی مالون دی آلدئید و فعالیت ناکافی آنزیم های آنتی اکسیدان (افزوده نشدن فعالیت آنزیم با افزایش مدت زمان هیدروپرایمینگ یا کاهش فعالیت آنزیمی) در مدت زمان 10 ساعت هیدروپرایمینگ نسبت به مدت زمان 8 ساعت مشاهده گردید. درمیان ارقام نیز بیشترین و کمترین فعالیت آنزیم α آمیلاز، محتوی قندها و پروتئین های محلول به ترتیب متعلق به رقم های استار و فونگ بود. در این آزمایش همبستگی فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدان با ویژگیهای جوانه زنی و رشد گیاهچه مثبت و معنی دار بود.

به منظور مطالعه تأثیر تنش شوری و خشکی بر جوانه زنی و رشد گیاهچه و برازش مدل هیدروتایم و آستانه تحمل به شوری دو گونه مختلف ریحان، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملأ تصادفی در دانشگاه محقق اردبیلی در سال 1394 اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل دو گونه ریحان، نمک های مختلف و پتانسیل های مختلف (0، 3-، 6-و 9-) بود. نتایج خروجی مدل نشان داد که سرعت جوانه زنی در شرایط تنش خشکی در گیاه ریحان قرمز (32/37 = θ H) نسبت به ریحان بنفش (20/106 = θ Hبیشتر و یکنواختی جوانه زنی برای ریحان بنفش ( نسبت به ریحان قرمز (44/1 =σ ψ b) کمتر بود. از نظر مقاومت به خشکی ( ریحان قرمز نسبت به ریحان بنفش بیشتر بود. آستانه تحمل به شوری در مرحله جوانه زنی نشان داد، در ریحان بنفش در تیمارهای NaCl، K2SO4 و NaCl+K2SO4 به ترتیب دارای استانه تحمل 59/0-، 13/0-و 87/0-بار و در ریحان قرمز در تیمارهای فوق به ترتیب برابر با 31/0-، 25/0-و 88/2-بار بود. تنش شوری و خشکی موجب کاهش در رشد گیاهچه و شاخص قدرت بذر شد. بیشترین و کمترین میزان استفاده از ذخایر در مورد ریحان بنفش به ترتیب از نمک NaCl و استفاده همزمان از NaCl+K2SO4 مشاهده شد. این در حالی است که بیشترین میزان استفاده از ذخایر در مورد ریحان قرمز از نمک K2SO4 و کمترین مقدار از کاربرد NaC1 به دست آمد. بالاترین شاخص وزنی قدرت ریحان بنفش از پتانسیل اسمزی صفر مشاهده شد. کمترین شاخص وزنی ریحان بنفش نیز از پتانسیل 9-مانیتول حادت شد.

در این پژوهش اثر کودهای میکروبی بایوفارم و پروبیو96 بر پارامترهای کمی و کیفی گندم مورد بررسی قرار گرفت. این بررسی در مزرعه ای به مساحت نیم هکتار در قالب طرح آزمایشی بلوک های کاملا تصادفی در بخش خنجین استان مرکزی اجرا شد. نتایج نشان داد تیمار محصول پروبیو96 با 8/366 بوته در متر مربع بیشترین تعداد جوانه زنی را دارد. در این بررسی محصول پروبیو 96 با 33/47 سانتیمتر بالاترین ارتفاع بوته را به خود اختصاص داد. از نظر پنجه زنی بایوفارم با متوسط 14/3 پنجه در هر بوته در رتبه نخست قرار گرفت. کاربرد هر دو پروبیوتیک گیاهی سبب بهبود وزن هزاردانه نسبت به تیمار شاهد داشت. تیمار بذرها با بایوفارم و پروبیو96 سبب بهبود وزن هزار دانه به ترتیب تا 1/41 و 8/39 گرم شدند. این در حالی است که وزن هزاردانه در مورد تیمار شاهد 2/37 گرم بود. نتایج نشان داد که عملکرد گندم در تیمارهای مختلف تفاوت معنی دار و چشمگیری نسبت به شاهد دارد. کاربرد هر دو کود بیولوژیک سبب افزایش عملکرد نسبت به تیمار شاهد داشت. تیمار بذرها با بایوفارم و پروبیو96 سبب افزایش عملکرد به ترتیب به میزان 64 و 44 درصد نسبت به شاهد شدند. میزان عملکرد نیز به ترتیب 9/1900 و 7/1661 کیلوگرم در هکتار بدست آمد. این در حالی است که عملکرد گندم در تیمار شاهد 8/1152 کیلوگرم در هکتار بود. نتایج بخش آنالیز کیفی گندم های تولید شده تحت سه تیمار مختلف نشان داد که این تیمارها بر روی خصوصیات کیفی دانه گندم اثر قابل ملاحظه ای نداشته اند.

در خاک های آلوده استقرار ضعیف گیاهچه و در نتیجه محدویت زیست توده گیاه، کارآیی فناوری گیاه پالایی را کاهش می دهد. در این پژوهش، اثر سطوح مختلف پیش تیمار بذر ( سالیسیلیک اسید، نیترات پتاسیم و شاهد) و 3 غلظت سرب شامل (صفر، 200، 400 و 600 میلی گرم سرب بر کیلوگرم خاک) بر رشد گیاهچه ای آفتابگردان بررسی گردید. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشگاه شهرکرد در سال 1393 اجرا شد. بطور کلی صفات مورد مطالعه با افزایش غلظت سرب به طور معنی داری کاهش یافت. در سمی ترین غلظت سرب تیمارهای نیترات پتاسیم و سالیسیلیک اسید مانع از کاهش 42% وزن خشک ریشه نسبت به تیمار شاهد شدند. تیمار نیترات پتاسیم از کاهش وزن خشک برگ و کلرفیل a (به ترتیب 24% و 60%) تیمار و سالیسیلیک اسید از کاهش کلرفیلb (55%) نسبت به بذور پرایم نشده جلوگیری کرد. وزن خشک ساقه با تیمارهای پرایمینگ بذر تغییر معنی داری نشان نداد. به موازات افزایش غلظت سرب میزان کاراتنوئید، پرولین و نشت یونی گیاهچه افزایش یافت. این در حالی است تیمار سالیسیلیک اسید موجب کاهش 21% نشت الکترولیتی شد. تیمار نیترات پتاسیم مانع از افزایش 24% کاروتنوئید گردید ولی میزان پرولین از 104 به 111 میکرومول بر گرم افزایش داد. بطور کلی نتیجه گیری می شود که کاربرد سالییلیک اسید و نیترات پتاسیم با کاهش میزان کاروتنوئید و نشت الکترولیتی و افزایش محتوای پرولین بردباری گیاهچه آفتابرگردان را به سمیت سرب افزایش می دهد.

تنش های محیطی به وِیژه خشکی، از مهمترین عوامل کاهش رشد در مراحل رشد و نمو گیاه به ویژه مرحله جوانه زنی گیاه است. بنابراین به منظور بررسی مکانیسم جوانه زنی و بهبود شاخص های جوانه زنی بذر چغندرقند تحت تنش خشکی با استفاده از پلی اتیلن گلیکول و تحت پیش تیمار با پرولین، مطالعه ای در آزمایشگاه زراعت، دانشکده کشاورزی، دانشگاه شهرکرد به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار در سال 1395 انجام گرفت. در این آزمایش تیمارها شامل پنج سطح پتانسیل آب (شاهد یا آب مقطر، 2-، 6-، 10-و 14-بار) و قرار گرفتن بذور در محلول های 5 و 10 میلی مولار پرولین و آب مقطر (شاهد) بودند. صفات درصد جوانه زنی، ضریب سرعت جوانه زنی، جوانه زنی نسبی، زمان جوانه زنی، ضریب آلومتری، شاخص طولی بنیه و وزنی بذر چغندرقند اندازه گیری شدند. صفات درصد جوانه زنی، ضریب سرعت جوانه زنی، جوانه زنی نسبی، شاخص طولی بنیه و وزنی بذر چغندرقند با افزایش سطوح خشکی کاهش یافتند، در حالی که متوسط زمان جوانه زنی و ضریب آلومتری افزایش داشتند. پیش تیمار بذر با پرولین، درصد جوانه زنی، ضریب سرعت جوانه زنی، جوانه زنی نسبی و شاخص طولی بنیه و وزنی چغندرقند را تحت تنش خشکی افزایش داد. به علاوه، پیش تیمار بذر با 10 میلی مولار پرولین باعث کاهش به ترتیب 10 و 25 درصدی متوسط سرعت جوانه زنی و ضریب آلومتری نسبت به تیمار شاهد شد. در نهایت، پیش تیمار بذر با پرولین به طور موثری می تواند اثرات بازدارنده تنش خشکی بر صفات جوانه زنی بذر چغندرقند را کاهش دهد.

جوانه زنی و تولید گیاهچه نقش مهمی در تولید گیاهان زراعی دارند. این مرحله به شدت تحت تاثیر کیفیت بذر قرار می گیرد. در این آزمایش اثر پیش تیمار بذر با اسید جیبرلیک و براسینواستروئید در بذرهای زوال یافته گندم (Triticum aestivum. L) مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملا تصادفی با سه تکرار در در سال 1395 انجام شد. تیمارهای آزمایش شامل پیری بذر (پیرنشده و پیرشده) و پیش تیمار بذر با اسید جیبرلیک و براسینواستروئید بود. از تیمارهای بدون پرایمینگ و هیدروپرایمینگ به عنوان شاهد استفاده شد. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر متقابل پیری تسریع شده در پرایمینگ بر درصد جوانه زنی، طول ساقه چه، نسبت طول ریشه چه به ساقه چه، سرعت جوانه زنی، میانگین جوانه زنی روزانه و شاخص جوانه زنی در سطح احتمال یک درصد و بر طول ریشه چه، سرعت جوانه زنی روزانه و ضریب سرعت جوانه زنی در سطح احتمال پنج درصد معنی دار بود ولی بر طول گیاهچه و میانگین زمان جوانه زنی معنی دار نبود. همچنین نتایج نشان داد که پیری تسریع شده به طور معنی داری پروتئین محلول گیاهچه را کاهش داده و در مقابل سبب افزایش معنی داری در محتوای مالون دی آلدهید، قند محلول و پرولین شد. در این پژوهش بهترین پیش تیمار برای بهبود ویژگی های جوانه زنی بذرهای پیر شده و پیر نشده گندم، استفاده از اسید جیبرلیک بود.

بزچره با نام علمی (Dodartia orientalis) علف هرزی چندساله و مهاجم از تیره میمون (Scrophulariaceae) است که تاکنون پژوهش جامعی درباره زیست شناسی و اثر برخی از عوامل محیطی بر تولید مثل جنسی آن صورت نگرفته است. از این رو، آزمایش هایی با هدف شناسایی عوامل موثر بر جوانه زنی بذر این علف هرز از جمله اثر دمای ثابت و متناوب، نور، اسید سولفوریک غلیظ، ژیبرلین و تنش شوری (NaCl) در بخش تحقیقات علف های هرز، موسسه تحقیقات گیاه پزشکی کشور انجام شد. نتایج نشان داد که زیستایی بذر بزچره 5/62 درصد و وزن هزار دانه آن 058/0 گرم بود. دمای بهینه ثابت و متناوب برای جوانه زنی به ترتیب 22 و 15/25 درجه سانتی گراد است. دمای متناوب برای جوانه زنی بذر بزچره مناسب تر از دمای ثابت بود. بذر بزچره برای جوانه زنی نیاز به نور ندارد. تیمار بذر بزچره با اسید سولفوریک غلیظ به مدت دو دقیقه، بهترین محرک برای شکستن خواب آن بود، در حالی که تیمار بذر با ژیبرلین، تاثیری بر جوانه زنی آن نداشت. بذر بزچره دوزهای کمتر از 200 میلی مولار کلرید سدیم را تحمل می کند.

در این پژوهش خصوصیات بیولوژیک بذر گیاه دارویی بالنگو در واکنش به دما ارزیابی شد. برای کمی سازی جوانه زنی و تعیین دمای کاردینال از چهار مدل رگرسیونی دندان مانند، دوتکه ای، مدل بتا و چند جمله ای درجه دوم و برای توصیف تابع برتر از ضرایب رگرسیونی ( a و b )، ضریب تبیین چندگانه ( R2 )، ضریب همبستگی ( r ) و سطح معنی داری توابع بین زمان(ساعت) جوانه ‍ زنی مشاهده شده و زمان(ساعت) جوانه زنی پیش بینی شده استفاده شد. نتایج نشان داد جوانه زنی بالنگو در دامنه دمایی 5 تا 25 درجه سانتی گراد امکانپذیر است. بالاترین درصد جوانه زنی در شرایط آزمایشگاه در دمای 20 درجه به وقوع پیوست (5/98 درصد). بیشترین رشد گیاهچه و کمترین زمان تا ظهور ساقه چه نیز در همین دما رخ داد (به ترتیب 03/60 میلی متر و 58 ساعت). بر اساس نتایج برازش مدل های رگرسیونی غیرخطی، واکنش جوانه زنی نسبت به دما توسط مدل دو تکه ای بهتر از سه مدل دیگر توصیف شد، لذا برای کمّی سازی پارمترهای بیولوژیک و ظهور گیاهچه بالنگو می توان از این تابع استفاده کرد. با استفاده از این مدل، دمای کمینه، بهینه و دمای بیشینه جوانه زنی بذر بالنگو به ترتیب در دمای 1، 6/22 و 30 درجه سانتی گراد تعیین گردید. دستاوردهای این پژوهش نشان داد بالنگو یک گیاه سرما پسند بوده و جوانه زنی آن در دامنه دمایی 20 تا 6/22 درجه سانتی گراد نتایج مطلوب را در پی خواهد داشت. در این پژوهش معادلاتی جهت بررسی همزمان جوانه زنی بذر و رشد گیاهچه در واحد زمان ارائه شد که با عنوان «ارزش جوانه زنی ( GV )» معرفی گردید.

به منظور شناخت اثر آشفتگی های پوشش تاجی بر کمیت و کیفیت جوانه زنی بذر درختان جنگلی، بذر دو گونه تجاری جنگل های شمال ایران شامل راش و ممرز از روشنه های طبیعی و مصنوعی با مساحت های مختلف جمع آوری و صفات جوانه زنی آنها بررسی شد. در این راستا، تعداد 48 روشنه در یک تیپ راشستان آمیخته در طرح جنگلداری حاجیکلا-تیرانکلی از حوزه آبخیزرودخانه تجن-ساری شناسایی شد. روشنه ها در سه کلاسه مساحت شامل کمتر از 150 (کوچک)، 350-150 (متوسط) و 500-350 (بزرگ) مترمربع طبقه بندی شده و بذر گونه های راش و ممرز از داخل روشنه و از توده مجاور آنها بعنوان شاهد جمع آوری و بلافاصله آزمون جوانه زنی بر روی آنها انجام شد. درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی و میانگین زمان جوانه زنی برای تمامی بذرها محاسبه و مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. مقایسه نتایج بدست آمده نشان داد که بین صفات جوانه زنی دو نوع روشنه طبیعی و مصنوعی اختلاف قابل ملاحظه-ایوجود ندارد در حالی که بذرهای جمع آوری شده از هر دو گونه از داخل روشنه های متوسط و بزرگ، درصد جوانه زنی و گاهی اوقات سرعت جوانه زنی بیشتری داشتند. بنظر می رسد که شرایط بهینه محیطی از قبیل رطوبت، دما و نور در داخل روشنه های بزرگتر از 150 مترمربع در جهت حفظ کیفیت بذرهای راش و ممرز فراهم تر می باشد. پیشنهاد می گردد که تحقیق مشابه بر روی بذر سایر درختان جنگلی نیز مورد توجه قرار گیرد.

این تحقیق طی سال های 94-1393 و 95-1394 در آزمایشگاه مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان زنجان به صورت طرح کرت های خرد شده در قالب طرح کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. تاریخ کاشت گیاه مادری به عنوان عامل اصلی در 3 سطح: D1: 15/7/93 و 15/7/94، D2: 30/7/93 و 30/7/94، D3: 15/8/93 و 15/8/94 بود و 10 رقم گیاه مادری شامل: Opera، Karaj3، KR4، GAo96 × Zarfam (1)(2)، Okapi × GAo96 (2)(5)، Orient × Modena (2)(4)، Orient × Modena (5)(4)، Okapi × GAo96 (2)(2)، Okapi × GAo96 (5)(2)، GAo96 × Zarfam (5)(1) به عنوان عامل فرعی در نظر گرفته شدند. صفات مورد بررسی شامل: درصد جوانه زنی، مدت زمان لازم برای جوانه زنی، جوانه زنی روزانه، سرعت جوانه زنی، طول ریشه، طول ساقه چه و وزن خشک گیاهچه بودند. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که اثر ساده تاریخ کاشت و رقم و اثرمتقابل آنها بر کلیه صفات مذکور معنی دار بود. نتایج مقایسه میانگین های اثر متقابل تاریخ کاشت و رقم بر درصد جوانه زنی در سطح 5 درصد نشان داد که در هر سه تاریخ کاشت، ارقام و لاین های Opera، Okapi x GA096 (5)(2) و GA096 x Zarfam (5)(1) بیشترین درصد جوانه زنی را داشتند. به طور کلی نتایج نشان داد که تأخیر در کاشت، باعث کاهش درصد جوانه زنی شد. نتایج نشان داد که ارقام و لاین هایی که بالاترین درصد جوانه زنی را داشتند، بیشترین طول ریشه چه و ساقه چه را نیز دارا بودند.

در پژوهش حاضر حفاظت انجمادی بذور گیاه سیاه دانه به روش شیشه ای شدن مورد بررسی قرار گرفت. این آزمایش در سه تکرار با دو فاکتور، در دو سطح محلول آب گیری (PVS2 و PVS3) و زمان های آبگیری از بذور قبل از فرآیند انجماد طی 7 سطح زمانی (20، 40، 60، 80، 100، 120 و 140 دقیقه) به صورت فاکتوریل و آرایش طرح کاملاً تصادفی (CRD) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج تجزیه واریانس نشان داد که زمان تیمار برای صفت طول ریشه چه و طول ساقه چه در سطح احتمال 1 درصد معنی دار بود. ولیکن برای صفت درصد جوانه زنی غیر معنی دار بود. همچنین، تجزیه واریانس بذور تیمار شده بر اساس نوع محلول برای کلیه صفات مورد مطالعه در سطح احتمال 1 درصد تفاوت معنی دار نشان داد. اثر متقابل زمان تیمار در نوع محلول برای صفات طول ریشه چه و طول ساقه چه در سطح احتمال 1 درصد و برای صفت درصد جوانه زنی در سطح احتمال 5 درصد معنی دار بود. به طور کلی نتایج تجزیه واریانس حاکی از این بود که نوع محلول و زمان آبگیری در فرآیند شیشه ای شدن و حفاظت انجمادی گیاه سیاه دانه در شاخص های مورد ارزیابی مؤثر است. همچنین، تیمار بذور با استفاده از محلول PVS3 و طی بازه های زمانی 20 و 40 دقیقه، دارای بیشترین مقدار طول ریشه چه، طول ساقه چه و درصد جوانه زنی بود. نتایج این مطالعه می تواند در حفاظت از ژرم پلاسم گیاه دارویی و با اهمیت سیاه دانه مؤثر باشد.

این تحقیق به منظور بررسی تاثیر تأثیر پوشش دار نمودن بذر با ترکیبات مختلف عناصرکم مصرف بر جوانه زنی، سبزشدن و رشد گیاهچه چغندرقند به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار در سال 1395 در موسسه اصلاح و تهیه بذر چغندرقند تحت شرایط آزمایشگاه و گلخانه انجام شد. هیبرید (شکوفا و پارس) و ترکیبات مختلف عناصرکم مصرف که شامل 14 تیمار به همراه یک تیمار شاهد (بدون پوشش دار کردن) فاکتورهای این آزمایش بودند. نتایج نشان داد درصد، سرعت جوانه زنی و سبزشدن، رشد گیاهچه به طور معنی داری تحت تاثیر هیبرید و تیمارهای پوشش بذر (Seed coating) قرار گرفت. به طور کلی نتایج نشان داد که هیبرید پارس از نظر مولفه های جوانه زنی و سبزشدن و رشد اولیه گیاهچه نسبت به هیبرید شکوفا برتری داشت. درصد جوانه زنی در تیمار شاهد 16/91 درصد بود و درصد جوانه زنی به غیر از تیمار پوشش دار کردن با بور، در دیگر تیمارها نسبت به تیمار شاهد بیشتر بود و تیمار روی+منگنز+بور (456/0 روی، 502/1 منگنز و 189/2 بور، گرم در هر کیلوگرم بذر) با 97 درصد جوانه زنی، بیشترین درصد جوانه زنی را به خود اختصاص داد. در بین تیمارهای مختلف پوشش بذر، تیمارهای پوشش بذر با روی با مقادیر 912/0 و 367/1 گرم در کیلوگرم بذر و تیمار پوشش بذر با منگنز با مقدار 507/4 نسبت به دیگر تیمارها از بیشترین مقدار وزن خشک ریشه برخوردار بودند. وزن خشک ریشه در تیمارهای پوشش بذر با بور با مقادیر 379/4 و 568/6 نسبت به شاهد به ترتیب به مقدار 15/11 و 76/18 درصد کاهش نشان داد.

این پژوهش با هدف بررسی و شناخت گیاهان هرز منطقه ی مشهد و نام گذاری آن ها و همچنین مطالعه و معرفی بذرهای این گیاهان با توجه به خصوصیات مورفولوژیکی بذر آنان انجام شد. در آغاز این مطالعه 205 گونه علف هرز جمع آوری و نمونه های هرباریومی آنان تهیه و شناسایی شدند. در مرحله ی بعد و در زمان رسیدگی کامل بذرهای هر گونه، بذرهای گونه های مورد مطالعه جمع آوری شدند و پس از پاک سازی، بذرهای خالص حاصل و درون ظروف شیشه ای کوچک ریخته شدند. سپس با توجه به نبود تجهیزات پیش ساخته، اقدام به طراحی و ساخت یک جعبه به منظور نگه داری و نمایش بذرها شد. در مرحله ی پایانی، با توجه به اهمیت تصاویر بذرها در شناسایی و مطالعه ی خصوصیات ریختی آنان، از بذرهای موجود در مجموعه ی بذر تصاویری با کیفیت مناسب تهیه شد. نتایج این مطالعه می تواند به عنوان یک مرجع شناسایی بذر علف های هرز منطقه و همچنین به عنوان منبع مطالعه ی خصوصیات ریخت شناسی این بذرها مورد استفاده قرار گیرد.

به دلیل استفاده از بذور چمن وارداتی و به طبع تحمیل هزینه های سنگین خرید بذر و سازگاری کم آنها با شرایط اقلیمی کشور، توجه به اکوتیپ های چمن بومی ایران حائز اهمیت است. یکی از دلایل توجه اندک به بذور بومی، عدم سبز شدن سریع و یکنواخت آنها خصوصا در شرایط تنش خشکی است. هدف پژوهش، بررسی پیش تیمار اسید سالیسیلیک (1/0، 5/0، 1 و 5/1 mM)، کلرید سدیم (15، 30 و 45ds/m ) و آب مقطر و مقایسه آن با شاهد (بدون پیش تیمار) روی بذر چمن فتان بلند بومی منطقه گزبرخوار اصفهان در شرایط تنش خشکی شدید، متوسط و خفیف بود. بدین منظور صفات درصد سبز شدن، میانگین زمان سبز شدن، ارتفاع بخش هوایی، وزن خشک گیاه، محتوای آب نسبی برگ، نشت الکترولیت، میزان کلروفیل کل و میزان کاروتنوئید گیاهچه ها اندازه گیری شد. نتایج نشان داد پیش تیمار با اسید سالیسیلیک 5/0 mM در شرایط تنش متوسط سبب افزایش معنی دار میزان سبز شدن بذور (10/96%) و در شرایط تنش خفیف سبب کاهش زمان سبز شدن گیاهچه ها (70/3 روز) شد. اگر چه گیاهان تیمار ذکر شده در سایر صفات تفاوت معنی داری با تیمار شاهد نداشتند، نظر به اهمیت صفات میزان و زمان سبز شدن برای بذور بومی اصلاح نشده، می توان این پیش تیمار را برای بهبود صفات سبز شدن بذور فتان بلند گزبرخوار توصیه نمود.