علوم و فناوری بذر ایران
سال:1397 | دوره:7 | شماره:1 |تعداد مقالات:20

این تحقیق با هدف بررسی جوانه زنی دو گونه ماشک گل خوشه ای (Vicia pannonicaوVicia sativa) تحت دماهای (5، 10، 15، 20، 25، و30 درجه سانتی گراد) و پتانسیل های آبی مختلف (0، 2-، 4-، 6-، 8-و 10-بار) در آزمایشگاه زراعت دانشگاه ولی عصر رفسنجان به صورت فاکتوریل سه عامله در قالب طرح کاملاً تصادفی در چهار تکرار اجرا شد. رابطه بین سرعت جوانه زنی و دما با استفاده از مدل دو تکه ای مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در پتانسیل های مختلف آب، دمای پایه برای جوانه زنی گونه Vicia pannonica بین 3. 65-تا 1. 39، دمای مطلوب بین 23. 99 تا 25. 57 و دمای سقف بین 30 تا 58. 54 درجه سانتی گراد بود. ساعت زیستی برای جوانه زنی این گونه نیز در پتانسیل های مختلف آب بین 32. 29 تا 74. 97 ساعت بود. همچنین در پتانسیل های مختلف آب، دمای پایه برای جوانه زنی گونه Vicia sativa بین 3. 54-تا 1. 39، دمای مطلوب بین 22. 70 تا 25. 64 و دمای سقف بین 30 تا 42. 28 درجه سانتی گراد بود. ساعت زیستی برای جوانه زنی این گونه نیز در پتانسیل های مختلف آب بین 33. 10 تا 83. 54 ساعت بود. نتایج مربوط به سرعت جوانه زنی در هر دو گونه حاکی از آن بود که با افزایش پتانسیل آب، سرعت جوانه زنی کاهش یافت. در تمامی پتانسیل های آب روند سرعت جوانه زنی تا دمای 25 درجه سانتی گراد افزایشی و پس از آن کاهشی بود. از این پارامترها و روابط بدست آمده می توان برای پیش بینی زمان تا جوانه زنی یا سیز شدن این دو گونه ماشک گل خوشه ای در پتانسیل های مختلف آب استفاده نمود.

یکی از عوامل عمده تولید پایین بذر، جوانه زنی ضعیف و از بین رفتن زود هنگام گیاهچه ها براثرآلودگی به قارچ های بذرزاد می باشد، چندین قارچ بذرزاد شامل گونه هایAlternaria، Aspergillus، Penicillium و Fusarium به عنوان پاتوژن گیاهچه غلات گزارش شده اند. در همین راستا تحقیقی در مؤسسه تحقیقات ثبت وگواهی بذر و نهال، بصورت فاکتوریل دو عاملی ( رقم و دمای نگهداری بذر) با طرح پایه کاملاً تصادفی اجرا گردید. باتوجه به نتایج به دست آمده، اثرات متقابل دمای نگهداری بذرها در انبار x رقم، بعد از سه ماه انبارداری بر وضعیت گسترش قارچ های بذرزاد درشرایط انبار معنی دار بود، بطوریکه روند تغییرات گسترش قارچ ها متفاوت بود. بذرهایی که دردمای متناوب30-20 درجه سانتی گراد (16 ساعت20 درجه سانتی گراد و 8 ساعت30 درجه سانتی گراد) نگه داری شده بودند، درصدآلودگی به قارچ های انباریPenicillium spp. وAspergilau flavusدرآنها کاهش یافت. به علاوه نگهداری بذرها دردمای متناوب 30-20 درجه سانتی گراد موجب کاهش درصد آلودگی به قارچFusarium spp. درارقام یوسف، نصرت و پروداکتیو گردید، در حالی که درصد آلودگی به قارچ Alternaria alternata دربذرهای انبارشده دردمای متناوب 30-20 در مقایسه با دمای نگهداری20 درجه سانتی گراد، افزایش یافت که این افزایش بیشتر در دو رقم صحرا و پروداکتیو قابل توجه بود. بذرهای نگهداری شده در دمای متناوب 30-20 درجه سانتی گراد ازشاخص بنیه بیشتری برخوردار بودند، درصد تولید گیاهچه های عادی درآنها افزایش یافت، که این روند تغییرات نیز بین ارقام موردآزمایش متفاوت بود، بطوریکه ارقام صحرا، پروداکتیو در مقایسه با سایر ارقام از نظر تولید درصد گیاهچه عادی برتری نشان دادند. با کاهش درصد آلودگی بذرها به قارچ های بذرزاد بویژه Aspergilau flavus، Penicillium spp. و Fusariumspp. درصد جوانه زنی نهایی، تولید گیاهچه های عادی و بنیه بذرافزایش یافت. بطورکلی نگهداری بذرها دردمای متناوب30-20 درجه سانتی گراد جهت جلوگیری ازگسترش قارچ های بذرزاد انباری Aspergilau flavus و Penicillium spp. و قارچ بذرزاد مزرعه ای بویژه Fusarium spp. و کاهش بنیه بذر، برای ارقام مورد مطالعه قابل توصیه است.

به منظور بررسی اثر پیش تیمار ملاتونین بر جوانه زنی، رشد اولیه و برخی خصوصیات فیزیولوژیکی گیاه دارویی بادرشبویه تحت شرایط تنش اسمزی، آزمایشی بصورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 25 تیمار و 3 تکرار انجام گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل غلظت های مختلف ملاتونین (µ mol 0، 5، 10، 50 و 100) و تنش اسمزی (MPa0،-0. 2 0. 4، 0. 6-و 0. 8-) بودند. بذرهای بادرشبویه، به مدت 24 ساعت در غلظت های مختلف ملاتونین پیش تیمار شدند، سپس به منظور انجام آزمون جوانه زنی به پتری دیش های حاوی 10 میلی لیتر محلول پلی اتیلن گلایکول با غلظت های ذکر شده منتقل شدند. نتایج نشان داد با افزایش تنش، درصد و سرعت جوانه زنی، وزن خشک گیاهچه، شاخص بنیه بذر، طول ریشه چه، وزن خشک ریشه چه، طول اندام هوایی و خشک اندام هوایی، رنگیزه های فتوسنتزی و محتوی پروتئین در بادرشبویه بطور معنی داری کاهش و محتوی قندهای محلول افزایش یافت. پیش تیمار بذر با ملاتونین موجب افزایش تحمل گیاه در برابر تنش اسمزی گردید. ملاتونین موجب افزایش درصد و سرعت جوانه زنی، شاخص بنیه بذر و در نهایت موجب افزایش وزن خشک گیاهچه های بادرشبویه تحت شرایط تنش گردید. بذرهایی که با غلظت های بالاتر ملاتونین (µ mol 50 و 100) پیش تیمار شده بودند، افزایش صفات فیزیولوژیکی مذکور (رنگیزه های فتوسنتزی، محتوی قندهای محلول و پروتئین) تحت شرایط تنش نسبت به شاهد مشاهده گردید. در تنش اسمزی 0. 6-و 0. 8-مگاپاسکال، بذرهایی که با آب مقطر پیش تیمار شده بودند، هیچ گونه جوانه زنی نداشتند، در حالیکه بذرهایی که با غلظت های 50 و 100 میکرو مولار ملاتونین پیش تیمار شده بودند جوانه زنی در تمامی سطوح تنش مشاهده گردید.

بطور کلی دلایل مهم جایگزینی ارقام شامل مزیت عملکرد، بهبود کیفیت و جلوگیری از کاهش عملکرد ارقام در برابر تنش های زنده و غیرزنده می باشند. اهداف پژوهش، تعیین میانگین وزنی عمر ارقام گندم و مقایسه آن با سایر کشورها، تعیین میزان اثر روند زمانی بر میانگین وزنی عمر ارقام و بررسی شاخص های سودآوری برخی ارقام با منشاء های مختلف می باشد. این مطالعه در سال 1395 برای ارقام کشت شده گندم در مناطق مختلف کشور طی سال های 95-1383 بوده که اطلاعات آن از معاونت زراعت و موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال جمع آوری شد. متدولوژی تحقیق، استفاده از تحلیل رگرسیون خطی روند زمانی، معادلات شاخص وزنی عمر ارقام، ضریب همبستگی و شاخص های سودآوری می باشد. طبق نتایج، میزان تاثیر روند زمانی بر میانگین عمر جایگزینی ارقام دارای منشا داخلی و بین المللی مثبت و بترتیب 0. 091 و 0. 46 برآورد شده و بر اساس آماره t از لحاظ آماری معنی دار بود. شاخص سودآوری نسبت فایده به هزینه و نرخ بازده داخلی رقم گنبد با منشاء ملی به ترتیب 5. 5 و 41. 9% و برای رقم سیروان با منشاء بین المللی به ترتیب 6. 1 و 54. 3% برآورد شد. نتیجه گیری کلی اینکه متغیر روند زمانی از فاکتورهای مهم تاثیرگذار بر میانگین وزنی عمر ارقام بوده و پیشنهاد می گردد برای تاثیرگذاری بیشتر ارقام بر درآمد کشاورزان طبق نتایج اقتصادی، انتخاب رقم مناسب با سودآوری بالا و تامین بموقع و به میزان کافی بذر ارقام اصلاح شده در طول عمر ارقام مد نظر قرار گیرد.

بذر گیاهان روغنی مستعد زوال بوده و با گذشت زمان قدرت بذر در گیاهان روغنی سریع تر کاهش می یابد. به منظور بررسی اثر اسید سالیسیلیک برشاخص های جوانه زنی و تغییرات بیوشیمیایی بذر گلرنگرقم صفه در شرایط زوال، آزمایشی به صورت فاکتوریل، در قالب طرح کاملا تصافی با چهارو سه تکرار به ترتیب برای شاخص های جوانه زنی و بیوشیمیایی انجام شد. عامل اول شامل هفت سطح پرایمینگ بذر با اسیدسالیسیلیک صفر (آب مقطر)، 50 و 100 میلی گرم در لیتربرای مدت زمان 24 و 48 ساعت در دمای 15 درجه سانتی گراد و بذر بدون پرایمینگ(شاهد) و عامل دوم شامل چهار سطح زوال تسریع شده بذر به مدت صفر، 2، 4 و 6 روز بود. نتایج نشان داد اثر متقابل پرایمینگ بذر وزوال بر سرعت جوانه زنی، درصد گیاهچه طبیعی، درصد گیاهچه غیر طبیعی، طول گیاهچه، بنیه وزنی، وزن خشک گیاهچه، بنیه طولی و هدایت الکتریکی در سطح احتمال یک درصد معنی دار بود، ولی درصد جوانه زنی و میزان فعالیت کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز و میزان پروتئین فقط تحت تاثیر اثرات اصلی قرار گرفت. نتایج نشان داد که با افزایش دوره زوال شاخص های جوانه زنی به طور معنی داری کاهش یافت و استفاده از تیمار پرایمینگ سبب افزایش در شاخص های جوانه زنی شد. میزان پروتئین و تغییرات کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز با افزایش زوال بذر کاهش یافت. اما استفاده از تیمار پرایمینگ، میزان پروتئین، کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز را تحت شرایط زوال و عدم زوال افزایش داد. در این تحقیق استفاده از تیمار پرایمینگ بذر با اسید سالیسیلیک 50 میلی گرم در لیتر برای مدت زمان 48 ساعت به طور معمول منجر به افزایش شاخص های جوانه زنی و فعالیت آنتی اکسیدانی و پروتئین محلول بذر گلرنگ نسبت به شاهد گردید.

به منظور بررسی تأثیر ضدعفونی با قارچ کش ویتاواکس تیرام و حشره کش ایمیداکلوپراید بر برخی شاخص های جوانه زنی و بنیه بذر ذرت هیبرید سینگل کراس704، این پژوهش در آزمایشگاه دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج به اجرا درآمد. بذرهای تولید مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان کرمانشاه با حشره کش ایمیداکلوپراید(گائوچو)در دو میزان 3 و 6 گرم در یک کیلو گرم بذر، قارچ کش کاربوکسین تیرام در دو میزان 2 و 2. 5 در هزار و 3 گرم گائوچو + 2 در هزار کاربوکسین تیرام ضدعفونی شدند و بذرهای ضدعفونی نشده به عنوان شاهد محسوب گردید. بذرهای ضدعفونی شده و شاهد به مدت3 ماه در انبار با دمای اتاق(25 درجه سانتی گراد) ذخیره شدند. سپس آزمون-جوانه زنی استاندارد انجام گردیده و درصد جوانه زنی نهایی(قوه نامیه)، درصد گیاهچه های عادی و برخی خصوصیات مرتبط با بنیه بذر شامل طول گیاهچه، طول ریشه چه و ساقه چه، وزن خشک ساقه چه، وزن خشک ریشه چه، وزن خشک گیاهچه، شاخص وزنی و طولی بنیه گیاهچه اندازه گیری شدند و داده های آزمایش به صورت طرح کاملاً تصادفی با 4 تکرار تجزیه آماری شدند. نتایج مقایسه میانگین های تیمار ضدعفونی بیشترین و کم ترین درصد جوانه زنی نهایی به ترتیب مربوط به تیمار گائوچو 6 گرم و بذرهای شاهد بود، بیشترین و کم ترین متوسط زمان جوانه زنی به ترتیب مربوط به بذرهای شاهد و تیمار کاربوکسین تیرام 2 درهزار بود، همچنین بیشترین وکم ترین شاخص وزنی بنیه گیاهچه مربوط به تیمار گائوچو6 گرم و کاربوکسین تیرام 2 در هزار بود. بنابراین می توان نتیجه گرفت که تیمارهای ضدعفونی مانع از فرسودگی سریع بذر گردیدند، لذا ضدعفونی برای حفظ و بهبود کیفیت بذرتوصیه می شود.

به منظور ارزیابی توانایی مدل هیدروترمال تایم برای توصیف جوانه زنی در گیاه گاوپنبه مطالعه ای تحت شرایط مختلف دمایی و رطوبتی اجرا شد. بدین منظور، آزمایشی در هشت سطح دمایی (15، 20، 25، 30، 35، 37، 40 و 42 درجه سانتی گراد) و پنج سطح پتانسیل آب (صفر، 0. 18-، 0. 36-، 0. 54-و 0. 72-مگاپاسکال) انجام شد. درصد و سرعت جوانه زنی به طور معنی داری تحت تأثیر پتانسیل آب قرار گرفتند. مدل هیدروترمال تایم مقدار دماهای پایه، بهینه و سقف برای این گیاه و در شرایط مطلوب رطوبتی (صفر مگاپاسکال) را به ترتیب 11. 8، 35. 4 و 45. 2 درجه سانتی گراد تعیین نمود. ثابت هیدروتایم از دمای پایه تا دمای بهینه کاهش یافت و در دماهای بالاتر از دمای بهینه مقدار آن ثابت (24 مگاپاسکال در ساعت) باقی ماند. در دماهای بالاتر از دمای بهینه، مقدار پتانسیل آب پایه به طور خطی افزایش یافت. شیب رابطه خطی بین پتانسیل پایه و دماهای بالاتر از دمای بهینه برابر 0. 1011 مگاپاسکال در درجه سانتی گراد در ساعت برآورد گردید (یعنی به ازای افزایش یک درجه دما بالای دمای بهینه مقدار پتانسیل پایه برابر با 0. 1011 مگاپاسکال در درجه سانتی گراد در ساعت کاهش خواهد یافت). پتانسیل آب پایه در دماهای پایین تر از دمای بهینه تقریباً ثابت و معادل 0. 91-مگاپاسکال تعیین شد. به طور کلی، با استفاده از مدل هیدروترمال تایم به سادگی می توان پاسخ جوانه زنی گاوپنبه را در کلیه شرایط دمایی و رطوبتی به طور دقیق کمّی سازی نمود.

به منظور تعیین بهترین روش افزایش کارایی جوانه زنی و رشد اولیه گیاهچه گیاه دارویی گل راعی (Hypericum perforatum L. ) آزمایشی در دو مرحله در دانشگاه شهرکرد انجام شد. ابتدا آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار درآزمایشگاه علوم و تکنولوژی بذر دانشکده کشاورزی انجام گرفت. تیمارهای آزمایشی شامل پیش تیمار بذر با پلی اتیلن گلایکول 6000 در پنج سطح (صفر، 3-، 6-، 9-و 12-بار)به عنوان فاکتور اول و کاربرد هورمون جیبرلین در چهار سطح (صفر، 500، 1000 و 1500 پی پی ام) به عنوان فاکتور دوم بودند. نتایج نشان داد تیمار PEG-12 bar + GA 1000 ppm با میانگین 91. 5 درصد بالاترین درصد جوانه زنی را به خود اختصاص داد که با تیمارهای PEG-9 bar + GA 1500 ppm و PEG-9 bar + GA 1000 ppm به ترتیب با میانگین 88. 5 و 88 درصد جوانه زنی تفاوت معنی داری نداشت. درحالی که بذرهای شاهد با میانگین 5/53 پایین ترین درصد جوانه زنی را داشتند. تیمار PEG-9 bar + GA 1000 ppm دارای بیش ترین طول گیاهچه، وزن خشک گیاهچه، بنیه بذر یک و دو بود و میزان این پارامترها را به ترتیب به اندازه 1. 19، 1. 3، 1. 96 و 2. 14 برابر نسبت به شاهد افزایش داد. آزمایش دوم در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه شهرکرد انجام شد. تیمارهای استفاده شده در این آزمایش شامل بهترین تیمارهای آزمایش اول به همراه شاهد بودند. بررسی نتایج گلخانه ای نشان داد تیمار PEG-12 bar + GA 1000 ppm با میانگین 82 درصد بالاترین درصد سبز شدن را به خود اختصاص داد که نسبت به شاهد با میانگین 41. 33 درصد عملکرد بهتری داشت. لذا پیشنهاد می شود به منظور بهینه سازی و افزایش کارایی جوانه زنی بذر گیاه دارویی گل راعی از پیش تیمار PEG-12 bar + GA 1000 ppm و PEG-9 bar + GA 1000 ppm استفاده گردد.

به منظور ارزیابی تاثیر پیش تیمار و اندازه ی بذر بر مولفه ی های جوانه زنی، عملکرد اقتصادی و برخی ویژگی های سوخ ژنوتیپ قرمزآذرشهر و رقم زرگان پیاز خوراکی، این پژوهش در دو سال زراعی (1391 و 1392) به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در آزمایشگاه و مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان آذربایجان شرقی اجرا گردید. فاکتورهای آزمایش شامل پرایمینگ در چهار سطح (هیدرو پرایمینگ با آب مقطر به مدت 4 ساعت، هالوپرایمینگ با نیترات پتاسیم 2درصد به مدت 8 ساعت، پرایمینگ با ماده ی فولامین 2 درصد به مدت 8 ساعت و شاهد) اندازه ی بذر در سه سطح (ریز، متوسط و درشت) و ژنوتیپ و رقم مورد بررسی قرمزآذرشهر و زرگان بود. مولفه ی های جوانه زنی شامل: درصد جوانه زنی، شاخص ویگورگیاهچه، طول ریشه چه، ساقه چه و گیاهچه، ویژگی های سوخ شامل: عملکرد اقتصادی، پیازهای درجه یک، دو، سه، میخی، دوقلو، آلوده به فوزاریوم، تعداد اسپورات و درصد سوخ های چند مرکزه مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که اثر پرایمینگ و اندازه بذر از نظر تمام ویژگی های مورد بررسی از لحاظ آماری تفاوت معنی دار نشان داد. نتایج نشان داد که پرایمینگ بذر موجب بهبود مولفه ی های جوانه زنی و عملکرد اقتصادی گردید به طوری که بیشترین درصد جوانه زنی، شاخص بنیه گیاهچه و عملکرد اقتصادی به ترتیب برابر97. 75 درصد، 697. 83 و 43. 87 تن در هکتار به پرایمینگ با اسید آمینه فولامین تعلق داشت و کمترین آنها از تیمار شاهد به دست آمد

به منظور تعیین دمای ویژه بذرهای گیاه دارویی شاهدانه (Cannabis sativa)، تاثیر درجه حرارت های مختلف بر جوانه زنی، ، در یک مطالعه آزمایشگاهی در قالب طرح کاملا تصادفی با سه تکرار مورد بررسی قرار گرفت. ارزیابی واکنش جوانه زنی در دماهای ثابت3، 5، 10، 15، 20، 25، 30، 35، 40 و 45 درجه سانتی گراد انجام شد. بذرهای جوانه زده هر روز شمارش شده و سپس سرعت جوانه زنی و درصد جوانه زنی محاسبه و نمودار دماهای ویژه جوانه زنی بذر شاهدانه بر اساس سه مدل رگرسیونی دو تکه ای، بتا و دندان مانند ترسیم شد. نتایج نشان داد که با افزایش دما از 3 تا 25 درجه سانتی گراد سرعت جوانه زنی بذرها به طور معنی داری افزایش یافت، در حالی که اختلاف معنی داری در سرعت جوانه زنی دماهای 25 تا 40 درجه سانتی گراد مشاهده نشد. همچنین با افزایش دما به بیش از 25 درجه سانتی گراد، درصد جوانه زنی کاهش یافت. در میان مدل های محاسبه شده، مدل دندان مانند دقت بالاتری را در تعیین دماهای ویژه جوانه زنی بذر شاهدانه داشت، که بر اساس آن دمای پایه، بهینه و بیشینه جوانه زنی بذر شاهدانه به ترتیب برابر 1، 39. 3-26 و 48 درجه سانتی گراد محاسبه شد.

به منظور ارزیابی واکنش جوانه زنی بذر چغندرقند به تنش گرمایی این تحقیق طی چند مرحله تحت شرایط آزمایشگاهی در قالب طرح کاملاً تصادفی شامل چهار تکرار، در سال1394 انجام شد. آزمایش اول جهت تعیین دمای بیشینه مناسب برای تفکیک توده های اصلاحی با استفاده از 4 رقم در محدوده دمائی 20 تا 44 درجه سانتی گراد به فواصل 3 درجه سانتی گراد انجام شد. در آزمایش دوم، جوانه زنی بذر 39 ژنوتیپ در دمای بهینه 20 درجه سانتی گراد و دمای بیشینه ارزیابی شد. با توجه به تنوع موجود، دو ژنوتیپ متحمل و دو ژنوتیپ حساس به دمای بالا انتخاب شد که به همراه نتاج تمام خواهری شان، در دمای مطلوب و بیشینه ارزیابی شدند. در هر سه مرحله، هفت روز بعد از شروع آزمایش صفات درصد جوانه زنی، طول ریشه چه، طول ساقه چه، شاخص بنیه بذر و نسبت طول ریشه چه به ساقه چه در دو دمای مذکور اندازه گیری و نسبت هر صفت در دمای بیشینه به مطلوب تعیین شد. براساس رگرسیون خطی بین درصد جوانه زنی و دما، 30 درصد بذور در دمای 30 درجه سانتی گراد قادر به جوانه زنی نبودند، لذا این دما به عنوان دمای بیشینه انتخاب شد. نتایج آزمایش دوم حاکی از وجود تنوع در بین ژنوتیپ ها از نظر صفات مورد بررسی بود. نتایج حاصل از آزمایش سوم حاکی از وراثت پذیری بالا برای جوانه زنی بذر در شرایط تنش گرمایی بود که نشان می دهد اصلاح برای این صفت می تواند با موفقیت همراه باشد.

در این پژوهش به منظور ارزیابی آزمون های بنیه بذر در ارتباط با ظهور گیاهچه در مزرعه و عملکرد شبدر سه آزمایش جداگانه شامل آزمون جوانه زنی و آزمون تسریع پیری بذر در قالب طرح کاملاً تصادفی با 4 تکرار در دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز و کشت در شهرستان شوشتر در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار بر روی 11 رقم و توده شبدر از 3 گونه (T. pratense L.، T. alexandrinum L. وT. resupinatum L. ) در سال 1393 به اجرا در آمد. صفات درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، وزن تر و وزن خشک گیاهچه در شرایط آزمایشگاه و صفات درصد و سرعت ظهور گیاهچه، ارتفاع بوته، تعداد ساقه اصلی در بوته و عملکرد علوفه خشک در شرایط مزرعه اندازه گیری شد. نتایج آزمایش نشان داد که تسریع پیری سبب کاهش درصد جوانه زنی (21 درصد)، سرعت جوانه زنی (59 درصد) و وزن تر (6 درصد) و خشک گیاهچه (48 درصد) گردید. از لحاظ درصد و سرعت جوانه زنی و ظهور گیاهچه در هر3 آزمایش ارقام شبدر برسیم مولتی کات و شبدر برسیم ساکرومونت برتر بودند. بیشترین عملکرد علوفه خشک با 9. 26 تن در هکتار به رقم شبدر برسیم مولتی کات تعلق داشت. بنابراین مشخص شد که گونهAlexandrinum. برترین گونه نسبت به دو گونه دیگر در شهرستان شوشتر می باشد. نتایج همبستگی متعارف بین شرایط نشان داد که بین خصوصیات ساقه در مزرعه و مؤلفه های جوانه زنی و رشد در آزمون جوانه زنی و تسریع پیری ارتباط معنی داری وجود دارد. بنابراین آزمون تسریع پیری بذر و آزمون جوانه زنی به خوبی توانستند درصد ظهور گیاهچه و استقرار گیاه شبدر در مزرعه را پیش بینی کنند.

با توجه به اینکه جوانه زنی بذر درخت سیدالاشجار (Firmiana simplex L. ) مشکل بوده و تکثیر بذری این گیاه را با مشکلاتی روبرو کرده است، لذا در این پژوهش به بررسی عوامل بازدارنده جوانه زنی بذر و چگونگی رفع آنها پرداخته شده است. این آزمایش ها در قالب طرح کاملاً تصادفی و به صورت فاکتوریل با سه تکرار در آزمایشگاه علوم باغبانی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان در سال 1393 اجرا شد. برای رفع خواب فیزیکی (پوسته سخت) از تیمارهای مکانیکی خراش دهی با ماسه ریز به مدت صفر، 5، 10 و 15 دقیقه، آب گرم (70 درجه سانتی گراد) و اسید (قرار دادنبذور در محلول اسید سولفوریک غلیظ به مدت 1، 5 و 10 دقیقه و سپس شستشو با آب به مدت 20 دقیقه) و برای رفع خواب فیزیولوژیک، سرمادهی به مدت 30، 45 و 60 روز در دمای3 تا 6 درجه سانتی گراد اعمال گردید. نتایج نشان داد که بالاترین درصد جوانه زنی مربوط به خراش دهی با ماسه (78 درصد) به مدت 15 دقیقه و 30 روز چینه سرمایی بود. در بین همه تیمارها کمترین میزان جوانه زنی مربوط به تیمار شاهد (4. 6 درصد) بود. از تیمارهای گوناگونی که به منظور شکستن خفتگی موجود در بذر درخت سیدالاشجار از آن ها استفاده شد، چنین نتیجه گیری شد که بذرهای دارای خفتگی دوگانه پوسته بذر و خفتگی رویانی می باشد. همچنین نتایج نشان داد استقرار گیاهچه های حاصل از این تیمار خراش دهی (86. 6) در مقایسه با سایر تیمارها به خصوص شاهد (بدون خراش دهی) بیشتر بوده است.

به منظور بررسی خصوصیات جوانه زنی و رشدی گیاهچه بذر گاوزبان ایرانی (Echium amoenum Fisch & Mey. ) حاصل از پایه های مادری تیمار شده با کودهای بیولوژیک و شیمیایی در تاریخ ها و روش های کاشت مختلف، پژوهشی در خردادماه 1393 در دانشگاه فردوسی مشهد به صورت آزمایشات فاکتوریل در قالب طرح پایه کاملاً تصادفی با سه تکرار انجام شد. فاکتورهای آزمایش شامل بذر حاصل از گاوزبان ایرانی تیمار شده با عوامل زراعی مختلف در مزرعه شامل دو تاریخ کاشت مختلف (20 اسفندماه 1390 و 15 فروردین ماه 1391)، دو نوع روش کاشت (بذرکاری مستقیم و نشاکاری) و سه نوع کود زیستی و شیمیایی مختلف (میکوریزا (حاوی قارچ Glomus mosseae)، بیوسولفور (حاوی باکتری هایThiobacillus spp. )، کود شیمیایی نیتروژن و شاهد) بود. نتایج آزمایش نشان داد که کودهای میکوریزا و بیوسولفور به ترتیب سبب افزایش 18% و 17% میزان جوانه زنی و 32% و 33% سرعت جوانه زنی نسبت به شاهد شدند. میانگین زمان جوانه زنی در بذرهای به دست آمده از روش بذرکاری کمتر از شرایط نشاکاری بود. نسبت طول ریشه چه به ساقه چه در بذرهای حاصل از شرایط بذرکاری با کاربرد کود میکوریزا 44% افزایش یافت. وزن خشک ریشه چه و ساقه چه به طور معنی داری تحت تأثیر تاریخ کاشت قرار گرفت، به طوری که بیشترین وزن خشک ریشه چه (1. 6 میلی گرم) و ساقه چه (7. 5 میلی گرم) از بذرهای حاصل از گیاهان کشت شده در اسفندماه بدست آمد.

به نظر می رسد تولید موسیلاژ در سطح پوسته بذر یکی از جنبه های تطابق پذیری گیاهان به شرایط محیطی بیابانی باشد. دانه بالنگو شیرازی (Lallemantia royleana) به دلیل وجود موسیلاژ در پوسته بذر قدرت فوق العاده ای در جذب آب تا چندین برابر حجم اولیه خود را دارد. به منظور تعیین نقش موسیلاژ در جوانه زنی، دو نوع بذر موسیلاژدار و بدون موسیلاژ در آزمایش های جداگانه تنش خشکی (صفر، 0. 1-، 0. 2-، 0. 3-، 0. 4-، و 0. 5-مگا پاسکال) و تنش شوری (صفر، 2، 4، 6، 8، و 10 دسی زیمنس بر متر) بصورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح آماری کاملاً تصادفی با سه تکرار بررسی شد. در آزمایش تنش خشکی درصد جوانه زنی بذر موسیلاژدار با اختلاف معنی داری کمتر از بذر بدون موسیلاژ بود اما در آزمایش شوری اختلاف درصد جوانه زنی آنها معنی داری نبود. متوسط زمان جوانه زنی(MGT ) بذر موسیلاژدار در هر دو آزمایش پائین تر از بذر بدون موسیلاژ بود. در آزمایش شوری طول ریشه چه، ساقه چه، نسبت طول ریشه چه به ساقه چه، و وزن خشک گیاهچه بذر موسیلاژدار بطور معنی داری بالاتر از بذر بدون موسیلاژ بود اما در آزمایش خشکی اختلافی بین آنها وجود نداشت. بود. اثر متقابل خشکی و نوع بذر معنی دار نبود اما تنش شوری و نوع بذر اثر متقابل معنی داری داشتند.

کینوا (Chenepodium quinoa) یک محصول شبه غلهای با پتانسیل کشت بالا در ایران است. کینوا گیاهی است که به دلیل ارزش غذایی بسیار بالای دانه، توسط سازمان خوار و بار جهانی با شیر خشک مقایسه شده است. این تحقیق به منظور ارزیابی خواب بذر و مقاومت به جوانه زنی قبل از برداشت سه رقم کینوا انجام گرفت. سه رقم کینوا در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه تهران کشت گردید و صفات فنولوژیکی ثبت شد. دو آزمون خواب بذر و جوانه زنی روی خوشه به روش کلارک در شرایط حرارتی 15 و 25 درجه سانتی گراد در آزمایشگاه بذر دانشگاه تهران انجام شدند. نتایج این آزمایش تنوع معنی داری را بین رقم ها در ارتباط با صفات زمان رسیدگی کامل، خواب بذر و میران جوانه زنی روی خوشه نشان داد. نتایج نشان داد که دو رقم Titicaca و Santamaria به ترتیب کمترین و بیشترین نمره جوانه زنی روی خوشه داشتند. نتنایج نشان داد که گیاه کینوا در مناطقی که ریسک جوانه زنی قبل از برداشت زیاد است، قابلیت کشت بالایی دارد.

گونه های جنس Anthemis و Tanacetum متعلق به تیره Asteraceae، دارای خواص درمانی زیادی می باشند. یکی از مشکلات احیاء بذر گونه های بومی و غیرزراعی موجود در بانک های ژن، کاهش درصد جوانه زنی بذرها با افزایش زمان ذخیره سازی می باشد. در این تحقیق بذر 19 اکسشن از هفت گونه A. altissima، A. haussknechtii، A. tinctoria، A. triumfettii، A. pseudocotula، T. parthenium و T. pinnatum که بجز گونه A. altissima که 18 سال قبل جمع آوری شده بود، عمر بقیه بذرها بین 9 تا 14سال بود مورد بررسی قرار گرفتد. بذرها در سردخانه فعال (دمایC ° 4) در بانک ژن منابع طبیعی موسسه تحقیقات جنگل ها و مراتع کشور نگهداری شده بودند. در این تحقیق بذر نمونه ها به همراه اطلاعات درصد جوانه زنی اولیه از بانک ژن منابع طبیعی دریافت گردید و درصد جوانه زنی نمونه ها با اعمال تیمارهای شکست خواب بذر شامل شاهد، تیمار سرما دهی مرطوب یک و دوماه (دمایC ° 4 سانتی گراد) در شرایط استاندارد جوانه زنی در آزمایشگاه در سال های 93 و 94 تعیین گردید و با انتقال بذرهای جوانه زده به مزرعه درصد استقرار آنها در مزرعه نیز بررسی شد. داده های حاصل بر اساس فاکتوریل 5 × 7 در قالب طرح کاملاً تصادفی با 4 تکرار تجزیه واریانس شدند. نتایج نشان داد که در شرایط آزمایشگاه در همه گونه ها تیمار سرمادهی تأثیر معنی داری بر افزایش جوانه زنی نسبت به شاهد و زمان ذخیره سازی داشت. به طوری که سرمای مرطوب یک ماهه درصد میانگین کل جوانه زنی شاهد را از 6. 2 درصد به 24. 7 درصد (چهار برابر) افزایش داد. کمترین درصد جوانه زنی در گونه A. altissima بدست آمد که نشاندهنده زوال بیشتر بذر این گونه در طول دوره نگهداری طولانی تر (18سال) نسبت به سایرگونه ها بود. درصد جوانه زنی سه گونه A. altissima، A. triumfettii، T. parthenium با تیمار سرمادهی در مقایسه با سایر گونه ها بیشتر بود. مشکل جوانه زنی اکثر گونه ها با سرمادهی مرطوب یک ماهه رفع شد.

به منظور مطالعه اثر تیمارهای مختلف اسید جیبرلیک و نیترات پتاسیم بر روی جوانه زنی و خواب بذر 14گونه دارویی از خانواده نعناع که در بهار و تابستان سال 1392 از رویشگاههای طبیعی آنها در استان کرمان جمع آوری گردید، دو آزمایش جداگانه در قالب طرح کاملاً تصادفی با 4 تکرار در دمای (20-24 درجه سانتیگراد) انجام شد. در آزمایش اول جوانه زنی بذور در آب مقطر بررسی شد. نتایج نشان داد که بالاترین درصد جوانه زنی در ریحان بنفش (Ocimum basilicum) (96 درصد) و مریم گلی لوله ای (Salvia macrosiphon) (95 درصد) مشاهده گردید و کمترین میزان جوانه زنی در فراسیون (Marrubium crassidens) 5 درصد و در پونه برگه دار (Nepete bracteata) صفر درصد بدست آمد. در آزمایش دوم، تأثیرتیمارهای شکستن خواب نظیر، اسید جیبرلیک در سه غلظت (250، 500، 1000 پی پی ام) و نیترات پتاسیم در دو غلظت (500 و1000 پی پی ام) بر روی 10 گونه که در آب مقطر جوانه زنی پایینی (کمتر از 80 درصد) داشتند، بکار برده شد. تیمارهای شکستن خواب بر روی 9 گونه (نظیر فراسیون و ریحان درختی) (Marrubium crassidens and Ocimum santum) از 10 گونه مؤثر بود. در بیشتر گونه های مورد مطالعه، کاربرد تیمارهای شکستن خواب باعث افزایش درصد جوانه زنی و کاهش متوسط زمان جوانه زنی شد. بنابراین بر اساس عکس-العمل آنها به تیمارها، مشخص شد که این 9 گونه دارای خواب فیزیولوژیکی می باشند.

به منظور ارزشیابی تاثیر هیدروپرایمینگ بر جوانه زنی و شاخصه های رشدی ارقام نخود در شرایط تنش خشکی دو آزمایش جداگانه انجام شد. در آزمایش اول تاثیر هیدروپرایمینگ بر خصوصیات جوانه زنی دو رقم نخود در آزمایشگاه مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش دوم در گلخانه انجام شد. در این بخش پرایمینگ بذرها مانند آزمایش اول انجام شد ولی گیاهان تحت تیمارهای خشکی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که افزایش مدت خیساندن بذور در آب از شاهد به 24 ساعت، توانست درصد جوانه زنی را 8 درصد و سرعت جوانه زنی را 25 درصد افزایش دهد. پرایمینگ بذور سبب افزایش طول ریشه چه و ساقه چه در هر دو رقم شد ولی رقم MCC510 دارای طول ریشه چه و ساقه چه بالاتری نسبت به رقم ILC 6266 بود. همچنین با افزایش مدت زمان هیدروپرایمینگ به 24 ساعت در رقم ILC 6266 و MCC 510 شاخص بنیه طولی بذر به ترتیب 41 و 52 درصد نسبت به شاهد افزایش داشت. بر اساس نتایج آزمایش گلخانه ای هیدروپرایمینگ تا حدودی توانست اثرات مخرب تنش خشکی را کاهش دهد بطوریکه هیدروپرایمینگ 24 ساعت در رقم MCC 510 توانست درصد سبز شدن را به 100 درصد برساند. شاخص بنیه طولی گیاهچه در دو رقم نخود تا تنش خشکی 50 درصد ظرفیت زراعی متفاوت بودند ولی پس از آن با افزایش تنش خشکی این صفت در هر دو رقم کاهش یافت. در رابطه با شاخص بنیه وزنی گیاهچه نیز افزایش تنش خشکی در هر دو رقم سبب کاهش معنی دار آن در تمامی سطوح هیدروپرایمینگ شد.

به منظور مطالعه اثر تاریخ کاشت و پرایمینگ بذر بر ضرایب تخصیص، عملکرد و اجزای عملکرد گندم آزمایش مزرعه ای در سال زراعی 91-1390 در ایستگاه تحقیقات کشاورزی جلگه رخ تربت حیدریه به اجرا درآمد. این آزمایش به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار بر روی رقم گاسکوژن گندم انجام شد. تاریخ های کاشت در کرت های اصلی در 4 سطح (شامل 20 مهر، 5 آبان، 20 آبان و 5 آذر) و پرایمینگ بذر در کرت های فرعی در 8 سطح (شامل سید استارتر، کلپ، اسید فولیک، اسید هیومیک، کی اف اف، جیبرلین، آب مقطر و شاهد) قرار داشتند. نتایج نشان داد که تأخیر کاشت، سبب کاهش مدت نمو، شاخص سطح برگ و ماده خشک کل گردید. تاریخ کاشت اثر معنی داری بر ضرایب تخصیص ماده خشک برگ و ساقه، سطح ویژه برگ و ضریب تخصیص سطح برگ داشت و با تأخیر در کاشت، مقدار سطح ویژه برگ (8%) و ضریب تخصیص سطح برگ (63%) افزایش و ضریب تخصیص سنبله (68%) کاهش یافت. نتایج هم چنین نشان داد تأخیر در کشت موجب کاهش ارتفاع گیاه (26%)، تعداد سنبله در مترمربع (73%)، وزن هزار دانه (11%)، عملکرد بیولوژیک (79%) و عملکرد دانه (83%) شد. پرایمینگ بذر سبب افزایش معنی دار شاخص سطح برگ و وزن برگ در مرحله 5 برگی و وزن خشک ساقه و وزن خشک کل در مرحله گرده افشانی شد. اثر مثبت پرایمینگ بر رشد گیاه، با پیشرفت نمو کاهش یافته و در مرحله رسیدگی به نتیجه مثبت معنی داری بر عملکرد و اجزای عملکرد گندم منتهی نشد.