HISTORICAL STUDIES OF THE ISLAMIC WORLD
Year:2016 | Volume: | Issue: |Papers Count:6

هدف این تحقیق، بررسی وضعیت استناد و شبکه هم تالیفی مقاله های دو فصلنامه علمی و پژوهشی مطالعات تاریخی جهان اسلام طی سال های 1392-1394 (6 شماره) است. گرچه معمولا این نوع بررسی ها پس از چندین سال انتشار یک نشریه علمی صورت می گیرد، اما برای بررسی و ارزیابی فعالیت های انجام شده و کمک به نشریه برای برطرف کردن کاستی ها و تدوین برنامه های مناسب برای ارتقاء وضعیت علمی و محتوایی نشریه، این مطالعه و تحلیل انجام می گیرد.روش پژوهش تحلیل استنادی است و برای تجزیه و تحلیل داده ها از آمار توصیفی و نرم افزار اکسل و برای ترسیم نقشه های هم تالیفی از نرم افزارهای نود. ایکس. ال و وی. او. اس. ویوور استفاده شده است. بررسی ها نشان داده اند که در شماره های (1-6)، 36 مقاله انتشار یافته که 16.7 درصد از مقالات را زنان و 83.3 درصد مابقی را مردان تالیف کرده اند. همه مقالات تالیفی بوده است و مقاله ترجمه ای وجود نداشت. از مجموع 66 نفر پدیدآور بیش ترین سهم در تولید و ارائه مقالات به رتبه استادیار با فراوانی 21؛ 30.3 درصد و کمترین آن به دانشجویان سطح چهار و استاد با فراوانی 2؛ 3.03 درصد اختصاص دارد. از بین 36 مقاله از 66 نویسنده، 63.9 درصد دو نویسنده (23 مقاله)، 25 درصد تک نویسنده (9 مقاله) و 11.1 درصد بصورت سه نویسنده (4 مقاله) هستند. منابع و ماخذ این نشریه از بین 1158 مورد استناد، بیش ترین استنادها از لحاظ زبانی؛ ابتدا زبان فارسی با فراوانی 735 (63.5 درصد)، سپس زبان عربی با فراوانی 281 (24.3 درصد) و زبان انگلیسی هم با فراوانی 99 (8.5 درصد) بیشترین استناد ها را به خود اختصاص داده اند. هم چنین میانگین تعداد استنادها به ازای هر مقاله برابر 32 است. (یعنی هر مقاله به طور میانگین از 32 منبع استفاده کرده است.)از بین نوع منابع و ماخذ؛ کتاب با فراوانی 969؛ (84 درصد)، سپس مجلات با فراوانی127؛ (11 درصد) و منابع الکترونیکی با فراوانی 45؛ (4 درصد) بیشترین استناد را به خود اختصاص داده اند.هم چنین جامعه المصطفی (ص) العالمیه با فراوانی 25 درصد، دانشگاه اصفهان با 23.4 درصد و دانشگاه تهران با 10.9 درصد بیشترین میزان هم کاری را با این نشریه داشته اند. در این نشریه 4 عنوان خوداستنادی وجود دارد که بارانی، رجاء، زندیه و سجادی هر کدام با یک عنوان، این خوداستنادی ها را دارند. شماره دوم (پاییز و زمستان 92) با 3 عنوان خوداستنادی بیشترین میزان مقالات خود استنادی را به خود اختصاص داده است.بیش ترین میزان چگالی در شبکه هم تالیفی نویسندگان این نشریه به اصغر منتظرالقائم و محمدعلی چلونگر اختصاص دارد و پس از آن به ترتیب علی اصغر رجاء و محمدرضا بارانی چگالی بیش تری کسب کرده اند.

میسیونرهای امریکایی در سال 1835 م/ 1251 ق وارد ارومیه شدند و تا پیش از سال 1840 م/ 1255 ق، حاضر به فعالیت در میان مسلمانان این شهر نبودند، اما در این سال، برای آنان آموزشگاهی تاسیس کردند. امریکایی ها تا پیش از سال 1840 م/ 1255 ق تحت حمایت دولت انگلستان بودند، اما در پی تیرگی روابط ایران و انگلیس، حمایت بریتانیا را از دست دادند. (تاریخچه) این پژوهش به واکاوی علل تاسیس آموزشگاه توسط میسیونرهای امریکایی برای مسلمانان ارومیه می پردازد. (مساله) تاکنون پژوهشی مستقل در زمینه فعالیت میسیونرهای امریکایی در میان مسلمانان ارومیه صورت نگرفته است. (پیشینه) این پژوهش در پی پاسخ به این سوال است که چرا میسیونرهای امریکایی در سال 1840 م/ 1255 ق برای مسلمانان ارومیه آموزشگاه تاسیس کردند؟ (سوال) پس از تیرگی روابط ایران و انگلیس، آن ها در پی کسب امنیت در ایران به فکر جلب حمایت پادشاه و مقامات ایرانی افتادند. رقابت آنان با میسیونرهای فرانسوی نیز برای جلب توجه مقامات ایرانی بود. علاوه بر این، آنان شرایط تبلیغ در میان مسلمانان سایر شهرهای ایران را مناسب نمی دانستند. (فرضیه) پژوهش حاضر بر آن است تا به شیوه توصیفی- تحلیلی به بررسی علل تاسیس آموزشگاه مزبور بپردازد. (روش) این پژوهش در پی بررسی علل شروع فعالیت آموزشی امریکایی ها در میان مسلمانان ارومیه است. (هدف) تاسیس آموزشگاه برای مسلمانان ارومیه، تضمینی برای ادامه فعالیت میسیونرها بود. (یافته)

شیعه پژوهی غربیان فرایند طولانی را پشت سر گذاشته و دیدگاه های آنان در این زمینه به ویژه در سده بیستم میلادی تحولات شگرفی داشته است. آثار آنان به دلیل برخورداری از روش های پژوهش نوین جایگاه بایسته ای پیدا کرده اند که چندان توجه پژوهشگران را جلب نکرده است. (پیشینه) بدین روی روش شناسی شیعه پژوهی غربیان از اهمیت زیادی برخوردار است.این نوشتار با در نظر گرفتن این پرسش که روش پدیدارشناسی در مطالعات شیعی غربیان چه جایگاهی دارد؟ (پرسش) به بررسی این روش در مطالعات شیعی آنان و مولفه های پدیدارشناسی دیوید پینالت خواهد پرداخت. (هدف) روش پدیدارشناسی، به گمان بسیاری، روشی همدلانه با مکتب تشیع است و نشان گر تاثیرپذیری غربیان از مطالعات شیعی قلمداد شده است. (فرضیه) به دلیل این که پینالت آثار فراوانی در این زمینه دارد و از سوی دیگر به شهرهای مختلفی در هند و کشورهای شبه قاره هند سفر کرده و روش پدیدارشناسی را دقیقا انجام داده است، با روش توصیفی و تحلیلی راهکارهای او در یکی از آثارش (روش) به بررسی راه ها و ابعاد مطالعات او در شناخت شیعه و کاربست روش شناسانه شیعه پژوهی او می پردازیم. (تبیین مساله) مهمترین دست آورد تحقیق این است که برخلاف گمان بسیاری، روش پدیدارشناسی هم گرایانه نبوده است و بر اساس اهداف مشخص برای شناخت جایگاه و ظرفیت کنونی و آینده مذهب تشیع و جایگاه جامعه شناختی سنت های شیعی انجام می گردد که نمونه آشکار آن در نوشته های پینالت موجود است. (یافته)

در مناسبات بین ایران و مصر در دوران جمال عبدالناصر طی سال های 1960- 1995 صرف نظر از دلایل مختلف داخلی، به نظر می رسد قدرت های منطقه ای و بین المللی، نقش شایان توجهی را ایفا کرده اند. بعد از جنگ جهانی دوم و دوقطبی شدن جهان، دولت های ایران و مصر هر کدام به یکی از دو بلوک غرب و شرق ملحق شدند و روابط بین این دو ابر قدرت بر روابط ایران و مصر تاثیر گذارد.نوشتار حاضر درصدد بررسی نقش عوامل بیرونی در ایجاد موانع در مناسبات بین دو کشور ایران و مصر در دوران جمال عبدالناصر و نقش بازدارندگی ایالات متحده آمریکا و اتحاد جماهیر شوروی در این زمینه است.حاصل تحقیق آن است که چهار عامل در واگرایی روابط ایران و مصر طی سال های 1955 تا 1960 تاثیرگذار بود. این عوامل عبارت هستند از عضویت ایران در پیمان بغداد، ملی شدن کانال سوئز توسط مصر که بخشی از صادرات و واردات ایران از طریق این کانال انجام می گرفت. اعلام دکترین آیزنهاور رئیس جمهور آمریکا در منطقه خاورمیانه و عادی شدن روابط ایران و مصر که در نهایت به قطع مناسبات سیاسی دو کشور منجر شد.

شارجه، یکی از شیخ نشین های امارات متحده عربی و پایتخت آن به همین نام و دومین شهر قلمرو قواسم و پایتخت حکومت دوم قواسم به رهبری شیخ سلطان بن صقر بوده است. در 1820/ 1235 انگلستان با شیخ سلطان و چهار تن دیگر از شیوخ عرب معاهده ای منعقد ساخت که بنابر یکی از مفاد آن، شارجه شیخ نشینی مستقل گردید. با این حال به دلیل موقعیت استراتژیک شارجه و تاثیرگذاری اش در امنیت راه های دریایی خلیج فارس، انگلستان همواره در امور داخلی آن دخالت کرده و این امیرنشین، فراز و فرودها، تنش های مختلفی را به خود دید. سرانجام در عصر شیخ خالدبن محمد قاسمی (1343 ش/ 1965- 1350 ش/ 1972) مانند دیگر امارت ها وارد مذاکرات اتحاد شد و در دوم دسامبر 1971/ 1391 به عنوان یکی از امارت های هفتگانه امارات متحده عربی استقلال یافت. از نظر جغرافیای سیاسی شارجه را باید از هم گسیخته ترین امارت کشور امارات دانست که عملا با هر شش امارت دیگر و پادشاهی عمان، مرز مشترک دارد. در طول ایام، قبایل و طوایف پرشماری به شارجه مهاجرت کرده اند که چون هیچ کدام مالک واقعی اراضی شارجه نبوده اند، پیوسته به نزاع با یکدیگر پرداخته اند؛ قیطاب و غافر مهم ترین قبایل ساکن در شارجه و قواسم (که خود را از نسل پیامبر (ص) برمی شمارند اما از بنی حواله اند)، عبادله؛ آل علی (که برخی از آنان ایرانی اند)؛ حواله؛ برخی تیره های بنی یاس چون: آل بوماهر (بومهیر) و مرار؛ مطاریش؛ نعیم؛ نقبیین؛ شرقیین؛ شویهیین؛ طناییج؛ زعاب؛ مناصیر و مزاریع نیز از دیگر طوایف ساکن در شارجه محسوب می شوند که اغلب حنبلی مذهب اند.

ابوحامد محمد غزالی (505-450 ق/ 1111-1014 م) دانشمند برجسته مسلمان بود که با طرح اندیشه ها و دیدگاه های چالش برانگیز خود، واکنش های مختلفی را از سوی دانشمندان مناطق مختلف جهان اسلام برانگیخت و به برخی آثار و اندیشه هایش انتقاد شد. دیدگاه های غزالی در آثار گوناگونش به ویژه احیاء علوم الدین به مغرب و اندلس نیز راه یافت و برخوردهای متفاوتی را در آن سرزمین ها که از لحاظ سیاسی زیر حکومت مرابطین قرار داشت، ایجاد کرد و عده ای به مخالفت با غزالی برخاستند. جمود فکری و تعصب شدید مرابطین و تاثیرگذاری دانشمندان متعصب و یکسونگر بر حکومت مرابطین، علی بن یوسف بن تاشفین فرمان روای مرابطی را بر آن داشت تا در سال 503 ق/ 1109 م دستور سوزاندن کتاب احیاء علوم الدین را صادر کند. مهم ترین علل برنتابیدن این اثر، وجود احادیث ضعیف یا مجعول، بیان اندیشه های اهل تصوف و توجه غزالی به علم اصول فقه بود. در عین حال برخی دانشمندان مغرب و اندلس به حمایت از غزالی و آثارش برخاستند و تلاش کردند اتهامات مزبور را پاسخ دهند.