علوم و فناوری بذر ایران
سال:1399 | دوره:9 | شماره:3 |تعداد مقالات:10

این آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در سه تکرار با 24 ژنوتیپ کلزا (13 رقم و 11 لاین دابل هاپلوئید) در چهار شیب رطوبت وزنی خاک شامل 80، 50، 30 و 20 درصد ظرفیت زراعی به صورت گلدانی در گلخانه موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج در سال 1396 انجام شد. رشد طولی ساقه چه در مقایسه با رشد طولی ریشه چه بیشتر تحت تأثیر سطوح مختلف تنش کم آبی قرار گرفت که نشان دهنده حساسیت بیشتر طول ساقه چه در مقایسه با طول ریشه چه در واکنش به تنش کم آبی بوده است و از این رو نسبت ریشه چه به ساقه چه می تواند شاخص مناسبی برای ارزیابی تحمل به تنش کم آبی باشد. تنتایج نشان داد که ارقامی مانند Oase و Triangle و حتی Tassilo و Savanah از پایداری بسیار بالایی در شرایط تنش برخوردار بودند اما به دلیل داشتن مقادیر اندکی از مؤلفه اول و دوم جزء ارقام حساس به تنش کم آبی طبقه بندی شدند. همچنین ارقام SLM046 و Billy کمترین پایداری صفات را در شرایط تنش کم آبی در مرحله جوانه زنی داشتند. به دلیل تفکیک نشدن و عدم تمایز سه سطح رطوبتی 80، 50 و 30 درصد ظرفیت زراعی، برای گزینش مناسب نبودند و تنها سطح 20 درصد ظرفیت زراعی به عنوان بخش مناسب برای گزینش ژنوتیپ ایده آل شناخته شد. از این رو، در بین ژنوتیپ هایی که در بخش 20 درصد ظرفیت زراعی واقع شدند، بر اساس الگوی کدام-برتر-کجا ژنوتیپ GKH 2005 به عنوان ژنوتیپ برتر شناخته شد.

به منظور ارزیابی خصوصیات جوانه زنی و قابلیت ماندگاری بذور یونجه ذخیره شده در شرایط مختلف انبارداری آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در آزمایشگاه تحصیلات تکمیلی گروه زراعت دانشگاه ارومیه انجام گردید. آزمایش شامل رطوبت نسبی در شش سطح (50، 60، 70، 80 و 90 درصد) و شاهد (رطوبت اتاق) و مدت زمان نگهداری (0، 1، 2، 3، 4، 5، 6، 7، 8، 9 و 10 ماه) با سه تکرار انجام گردید. صفات مورد بررسی شامل شاخص های جوانه زنی، شاخص های رشد گیاهچه، بنیه بذر و قابلیت انبارداری بذور بود. نتایج نشان داد که تمام شاخص های جوانه زنی تحت تأثیر رطوبت نسبی و مدت زمان انبارداری قرار گرفتند. اثر متقابل رطوبت در مدت زمان انبارداری به جز یکنواختی جوانه زنی بر تمام شاخص های مورد بررسی معنی دار بود. بیشترین درصد جوانه زنی در شرایط شاهد (9/96 درصد) بود که بعد از 10 ماه انبارداری به 4/79 درصد رسید. افزایش رطوبت انبار موجب کاهش معنی داری در ضریب و یکنواختی جوانه زنی شد. سرعت جوانه زنی در ماه اول با میانگین 071/0 جوانه در روز، بالاترین مقدار بود که در رطوبت نسبی 90 درصد در 10 ماه بعد از انبارداری به میانگین 018/0 جوانه در روز کمترین مقدار را به خود اختصاص دادند.

دو آزمایش جداگانه به منظور بررسی جنبه های زراعی کشت گیاه بومی و دارویی کور و با هدف بررسی تیمارهای موثر در شکست خواب بذر کور (توده مزداوند) و نیز ارزیابی بستر کشت مناسب هم راستا با نظام کشاورزی پایدار، در قالب طرح کاملا تصادفی در چهار تکرار انجام شد. تیمارها در آزمایش شکست خواب شامل شاهد (آب مقطر)، سرمادهی مرطوب (به مدت 2 و 3 ماه)، جیبرلین (ppm250 و 500 به مدت 12 ساعت)، نیترات پتاسیم (2/0 و 5/0 درصد به مدت 12 ساعت)، خراش دهی با سمباده نرم (85%)، حذف پوسته، هیپوکلریت سدیم 5/0% به مدت 5 دقیقه، خراش دهی مکانیکی + جیبرلین ppm250، خراش-دهی مکانیکی + نیترات پتاسیم 2/0% و خراش دهی مکانیکی + جیبرلین ppm250 + نیترات پتاسیم 2/0% بودند. تیمارها در آزمایش ارزیابی بستر کشت نیز شامل شاهد، کود دامی (گاوی پوسیده)، ورمی کمپوست و کود زیستی (فسفونیترو کارا) بودند. بر اساس نتایج آزمایش اول، تیمار سرمادهی مرطوب به مدت دو و سه ماه مناسب ترین تیمار شکست خواب (با 85% درصد جوانه-زنی و سرعت جوانه زنی 5/3 بذر در روز) ارزیابی شد. نتایج ارزیابی بستر کشت نیز نشان داد که بستر کشت حاوی ورمی-کمپوست بیشترین درصد سبز شدن گیاهچه، تعداد برگ و بنیه وزنی گیاهچه و تیمارهای ورمی کمپوست و کود دامی بالاترین طول برگ، طول اندام هوایی و وزن خشک گیاهچه را داشتند. ورمی کمپوست و کود دامی موجب افزایش رشد و بهبود ویژگی های مورفولوژیکی نهال گیاه دارویی کور شدند.

کاهش دوره خواب مینی تیوبرهای سیب زمینی از نظر اقتصادی حایز اهمیت است. براین اساس، مطالعه حاضر با هدف شناسایی بهترین ترکیب شکستن دوره خواب مینی تیوبرهای دو رقم تجاری اگریا و سانته انجام گردیده است. باتوجه به اثر عوامل مختلف و درک بهتر تاثیر فاکتورهای اثرگذار و میان کنش آنها بر خواب مینی تیوبرها، در این مطالعه اثر تیمارهای اسید جیبرلیک (1-gl 07/0 و 05/0)، تیواوره (1-gl 20 و 10) و کربن دی سولفید (3-mlm50 و 25) بر روی دوره خواب بذر، تعداد و طول جوانه تولید شده از مینی تیوبرهای دو رقم سیب زمینی با دوره های رکود متفاوت و سه اندازه مختلف غده (5/1، 5/2 و cm 5/3) مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج نشان داد با وجودیکه تیواوره و کربن دی سولفید اثر مطلوبی بر کاهش دوره خواب داشتند اما بر اساس بررسی پارامترهای جوانه زنی، اسید جیبرلیک (1-gl 05/0) تیمار مناسب جهت کاهش دوره رکود مینی تیوبر ها محسوب می گردد. این تیمار علاوه بر کاهش دوره خواب مینی تیوبرهای با اندازه های مختلف در هر دو رقم، اثر مطلوبی بر جوانه زنی غده های حاصل داشته است.

گلرنگ (Carthamus tinctorius L. ) از گیاهان مهم صنعتی است که در دسته گیاهان روغنی طبقه بندی می شود. دامنه تحمل گیاهان مختلف، نسبت به تنش کمبود آب متفاوت است و همچنین گیاهان دارای نیازهای دمایی و رطوبتی مختلفی می باشند و شناخت این نیازها می تواند به بقا و تکثیر آن ها کمک کند. هدف از این تحقیق ارزیابی پاسخ های دما رطوبتی و امکان پیش بینی قدرت سازگاری گیاه گلرنگ تحت شرایط دمایی و رطوبتی مختلف می باشد. بدین منظور جوانه زنی بذر گلرنگ (رقم فرامان) در دماهای ثابت 5، 10، 15، 20، 25، 30، 35 و 40 درجه سانتی گراد درانکوباتور مورد بررسی قرار گرفت. در این مطالعه از سه تابع دوتکه ای، بتا و دندان مانند برای تعیین دماهای کاردینال گلرنگ استفاده شد. سپس به منظور بررسی واکنش جوانه زنی و رشد گیاهچه گلرنگ نسبت به سطوح مختلف تنش کمبود آب آزمایش دیگری با 6 سطح تنش کمبود آب، شامل 3-، 5-، 7-و 9-، 10-بار و شاهد (پتانسیل 0) در دمای ثابت 20 درجه سانتی گراد انجام شد. بر اساس مدل های محاسبه شده، دمای پایه جوانه زنی گلرنگ در مدل های بتا، دندان مانند و دوتکه ای به ترتیب برابر 6/4، 1/4، 1/4 درجه سانتی گراد، دمای بهینه جوانه زنی نیز برابر با 02/22، 20 تا 3/24 و 5/22 درجه سانتی گراد و دمای بیشینه شامل 3/43، 3/50 و 3/50 درجه سانتی گراد بدست آمد.

به منظور بررسی تأثیر تنش خشکی بر ویژ گی های جوانه زنی و رشد هتروتروفیک بذر ارقام مختلف گندم، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی در 6 تکرار در سال 96-1395 در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه گنبد کاووس اجرا شد. تیمارهای آزمایشی شامل بذر 5 رقم گندم های آفتاب، قابوس، کوهدشت، کریم و لاین 17 و تنش خشکی در چهار سطح شامل عدم تنش خشکی (شاهد)، تنش خشکی جزئی (25 % تخلیه ظرفیت زراعی)، تنش خشکی شدید (50 % تخلیه ظرفیت زراعی) و تنش خشکی خیلی شدید (75 % تخلیه ظرفیت زراعی) بودند. نتایج نشان داد اعمال تنش خشکی بر گیاه مادری تنها بر وزن خشک ریشه چه، وزن خشک ساقه چه و قدرت بذر معنی دار شد. همبستگی مثبت معنی دار بین وزن خشک ساقه چه، طول ساقه چه و قدرت بذر در سطح احتمال 1 % مشاهده شد، لذا می توان بیان داشت ﺗ ﻨ ﺶ خشکی می ﺗ ﻮ اﻧ ﺪ ﻗ ﺪ رت ﺑ ﺬ ر ارﻗ ﺎ م ﻣ ﺨ ﺘ ﻠ ﻒ ﮔ ﻨ ﺪ م را، به شدت تحت تأثیر قرار دهد به گونه ای ﻛ ﻪ قدرت بذر ارﻗ ﺎ م مختلف در هر سطحی از تنش خشکی، متفاوت بود. اثر رقم نیز بر تمام صفات به استثنای وزن خشک ریشه چه معنی دار شد. با توجه به اثر ناچیز و قابل اغماض تنش خشکی بر اکثر صفات جوانه زنی می توان نتیجه گرفت عامل ژنتیک بذر نسبت به اعمال تنش خشکی بر روی بوته های مادری، به مراتب اثر بیشتری بر ویژگی های جوانه زنی و رشد هتروتروفیک گیاهچه بذور گندم دارد.

به منظور کمی سازی جوانه زنی بذر اکوتیپ های رازیانه شامل سه اکوتیپ اصفهان، همدان و بوشهر به تنش اسمزی با غلظت های 0، 1/0-، 2/0-، 3/0-، 4/0-و 5/0-، مگاپاسکال، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کامل تصادفی و در چهار تکرار صورت پذیرفت. داده های آزمایشی به منظور تحلیل عمیق تر توسط مدل هیدروتایم بر پایه توزیع های آماری مختلف تحلیل گردید. مقدار RMSE نشان داد که مدل های هیدروتایم مبتنی بر توزیع های آماری مختلف دارای برازش مناسبی به داده های جوانه زنی تجمعی بذور اکوتیپ بوشهر در واکنش به کاهش پتانسیل آب بودند. نتایج نشان داد که مدل هیدروتایم مبتنی بر توزیع های نرمال و گامبل به ترتیب از بیشترین و کمترین دقت پیش بینی پتانسیل آب پایه در اکوتیپ همدان برخوردار بودند. همچنین مشخص شد که بین توزیع آماری برازش شده به مدل هیدروتایم از نظر مقدار میانگین پتانسیل آب پایه پیش بینی شده اختلاف معنی داری وجود دارد و بیشترین میانگین 41/0-مگاپاسکال از توزیع نرمال حاصل گردید. در اکوتیپ اصفهان، ثابت هیدروتایم توسط توزیع گامبل برابر 89 مگاپاسکال ساعت برآورد گردید. همچنین تفاوت مقدار پارامتر مکان برآورد شده با مدل های هیدروتایم مبتنی بر توزیع های آماری مختلف معنی دار بود. به طوری که برآورد این پارامتر دامنه ای از 44/19-(توزیع ویبول) تا 57/0-(توزیع نرمال) را شامل بود.

برنج غذای اصلی بیش از نیمی از جمعیت جهان را به خود اختصاص داده است. به طور کلی، برنج در 161 میلیون هکتار زمین کشت شده و سالانه 7/678 میلیون تن شلتوک تولید می شود. جوانه زنی از مهمترین مراحل رشد برنج محسوب می شود. به منظور بررسی روابط بین نشانگرهای AFLP و صفات جوانه زنی، 192 لاین برنج مورد بررسی قرار گرفتند. لاین های در قالب طرح اگمنت با 100 بذر در هر لاین استفاده شد. هدف این بررسی شناسایی نشانگرهای پیوسته به مکان های ژنی کنترل کننده طول ساقه چه، طول ریشه چه، طول کلئوپتیل و درصد جوانه زنی بود. 21 ترکیب آغازگری EcoRI و MseI در کل تعداد 376 نوار تولید نمودند که از این تعداد، 303 نوار چندشکل بودند و به طور متوسط 03/75 درصد چندشکلی داشتند. بیشترین تغییرات طول ساقه چه توسط نشانگرهای E080-M140-11 (55/19 درصد)، E060-M160-11 (92/17 درصد) و E080-M150-11 (87/17 درصد) تبیین شد. نشانگرهای E060-M160-11، E080-M150-11، E110-M150-8 و E120-M150-5 با هر دو صفت طول ساقه چه و طول ریشه چه مرتبط بودند. با توجه به درصد توجیه بالای نشانگرهای ذکر شده و پیوستگی معنی دار آن ها با صفات جوانه زنی، می توان از نشانگرهای حاوی اطلاعات بالای این تحقیق، در برنامه های انتخاب به کمک نشانگر جهت بهبود آن ها استفاده نمود.

این مطالعه روش های مختلف بهبود جوانه زنی بذر خرمای رقم مجول (Phoenix dactylifera L. ) را مورد ارزیابی قرار داد. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی با 4 تکرار انجام شد. تیمارها شامل آب مقطر(24 و 48 ساعت)، نیترات پتاسیم 5/0 و 1 درصد (24 ساعت)، اسید سولفوریک 50 درصد (3 دقیقه)، اسید سولفوریک 98 درصد (3، 5 و 10 دقیقه)، آب جوش (5 و 10 دقیقه) و شاهد (بدون تیمار) بودند. بهترین جوانه زنی بذر و رشد اولیه دانهال در تیمارهای خیساندن بذر در آب مقطر و نیترات پتاسیم بدست آمد. بیشترین درصد و سرعت جوانه زنی در تیمار نیترات پتاسیم 5/0 درصد مشاهده شد. بذرهای تیمار شده در آب جوش برای 5 و 10 دقیقه و اسید سولفوریک 98 درصد برای 3، 5 و 10 دقیقه جوانه نزدند. کمترین میانگین زمان لازم برای جوانه زنی در تیمار بذرها با آب مقطر به مدت 24 ساعت بدست آمد که اختلاف معنی داری با تیمارهای آب مقطر برای 48 ساعت و نیترات پتاسیم (5/0 و 1 درصد) برای 24 ساعت نداشت. بیشترین وزن تر و خشک دانهال در تیمار آب مقطر به مدت 48 ساعت مشاهده شد. بیشترین طول ریشه به تیمار شاهد، نیترات پتاسیم و آب مقطر مربوط بود. بین تیمارهای مختلف از نظر ارتفاع تفاوت معنی داری وجود نداشت. بنابراین پیش تیمار بذر با آب مقطر یا نیترات پتاسیم موثرترین روش برای بهبود جوانه زنی بذر خرما و رشد اولیه دانهال محسوب می شود.

این پژوهش با هدف بررسی امکان استفاده از مالچ جهت مدیریت مصرف آب در کشت سیب زمینی به صورت اسپلیت پلات فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار و دو مکان (اردبیل و اصفهان) و در سالهای زراعی 93-1392 و 94-1393 انجام شد. کرت اصلی شامل رژیم آبیاری در دو سطح (شاهد و تنش ملایم خشکی) و کرت فرعی شامل ترکیبی از دو عامل رقم (آگریا، آریندا و سانته) و مالچ (شاهد، چیپس چوب، کاه و کلش و کمپوست زباله شهری) بود. نتایج آزمایش نشان داد در شرایط تنش ملایم خشکی، استفاده از مالچ تعداد غده در واحد سطح را نسبت به شاهد به طور معنی داری افزایش داد در حالی که تأثیری بر حفظ عملکرد در این شرایط نداشت. تنش ملایم خشکی تعداد بوته استقرار یافته در رقم آگریا را به طور معنی داری کاهش داد و از این رو مالچ کاه و کلش تأثیر معنی داری در افزایش تعداد بوته استقرار یافته در این رقم در شرایط تنش ملایم خشکی داشت. تنش ملایم خشکی سبب کاهش معنی دار اندازه غده در رقم آریندا شد و استفاده از مالچ کاه و کلش یا مالچ چیپس چوب در شرایط تنش ملایم خشکی، اندازه غده در این رقم را به طور معنی داری افزایش داد. مالچ های گیاهی میزان کربن آلی خاک را به طور معنی داری افزایش دادند در حالی که کمپوست حاصل از زباله شهری میزان کربن آلی خاک را نسبت به شاهد بدون مالچ به میزان 17/1 درصد کاهش داد.