پژوهش های پنبه ایران
سال:1396 | دوره:5 | شماره:1 |تعداد مقالات:7

فیلوسفر مکانی برای زندگی ریزموجودات است. باکتری ها از جمله ساکنین فراوان فیلوسفر هستند که تعداد آنها تحت تاثیر گونه گیاه و نوع برگ قرار می گیرد. باکتری های متعددی بصورت رورست در سطح اندام های هوایی و بذور گیاه وجود داشته و در شرایط مساعد باعث بروز بیماری می شوند. در طی سال های اخیر با بروز همه گیری بیماری بلایت باکتریائی پنبه در کشور و بخصوص استان گلستان در سطح وسیع نظریاتی مبنی بر وجود رورستی باکتری در سطح بذور پنبه مطرح گردید. به منظور شناسائی باکتری های گرم منفی موجود در سطح بذور پنبه، ازبذور توصیه شده ارقام تجاری ساحل، ورامین، خرداد، بختگان و سپید بصورت تصادفی نمونه برداری شد. با قرار دادن بذور در داخل آب مقطر سترون و افزودن مقداری توئین 20 به عنوان ماده شوینده و قرار دادن محیط فوق در دمای اتاق به مدت یک ساعت به شستشوی بهتر باکتری های موجود در سطح بذور کمک شد. سوسپانسیون فوق در روی محیط کشت مناسب مخطط گردید. در ادامه باکتری های رشد کرده جداسازی، خالص سازی و بر اساس منابع معتبر باکتریولوژی شناسائی شدند. بر اساس نتایج حاصل گونه های Psuodomonas fluorescens، P. syringae،Pantoea annanas و Pectobacterium sp. شناسایی شدند. هیچ موردی از وجود باکتری Xanthomonas citri subsp.malvacearum به عنوان عامل بیماری بلایت باکتریایی به صورت رورست در بذور پنبه به اثبات نرسید.

تعیین برخی خواص مختلف گرمایی دانه پنبه مانند ضریب هدایت گرمایی، گرمای ویژه و ضریب پخش گرمایی در فرآیندهای مختلف گرمایی، انبارداری و طراحی خشککنها کاربرد دارد. سه ویژگی مهم گرمایی شامل ضریب هدایت گرمایی، گرمای ویژه و ضریب انتشار گرمایی سه رقم دانه پنبه به 30 و 40 درجه، نام های کاشمر، لطیف و خورشید در دو حالت کرکدار و بدونکرک در سه دمای 20 سانتی گراد اندازهگیری گردید. در این پژوهش ضریب هدایت حرارتی دانه پنبه از روش منبع گرمای خطی، گرمای ویژه از روش مخلوط و ضریب انتشار گرمایی با استفاده از نتایج حاصل از آزمایشهای مربوط به ضریب هدایت گرمایی، گرمای ویژه و چگالی توده دانه پنبه محاسبه گردید. نتایج نشان داد که تغییرات دما بر ضریب هدایت گرمایی سه رقم دانه پنبه معنیدار نبود. تغییرات رقم، دما و پوشش در سطح احتمال 1 درصد بر گرمای ویژه موثر بود و همچنین اثر متقابل رقم در پوشش و دما در پوشش بر گرمای ویژه دانه پنبه در سطح احتمال 1 درصد معنیدار بود. بیشترین و کمترین مقدار گرمای ویژه دانه پنبه کرکدار در دمای 40 و 20oC به ترتیب، 1.83 و 1.18 (kj/kgoC) و در دانه پنبه بدون کرک 1.45 و 0.86 (kJ/kgoC) بود. نتایج آزمایشهای ضریب انتشار گرمایی نشان داد که تغییرات رقم، دما و پوشش در سطح احتمال 1 درصد بر ضریب انتشار گرمایی موثر است و همچنین اثر متقابل رقم در پوشش و دما در پوشش بر ضریب انتشار گرمایی دانه پنبه در سطح احتمال 1 درصد معنی دار بود. بیشترین و کمترین مقدار ضریب انتشار گرمایی دانه پنبه کرکدار در دمای 20 و 40oC به ترتیب، 3.48´10-7 و 2.26´10-7 (m2/s) و دردانه پنبه بدون کرک 2.57´10-7 و 1.53´10-7 (m2/s) بود.

مطالعه خصوصیات ریز ریخت شناسی و تشریحی بذرها طیف گسترده ای از ویژگی هایی را ارائه می دهد که نقش مهمی در بررسی کیفیت بذر و شناسایی ریزریخت شناسی ارقام مختلف را فراهم می کنند. سلامت بخشهای تشکیل دهنده بذر، برای جوانه زدن و تولید محصول مطلوب، همواره لازم و ضروری است. هدف از این مطالعه مقایسه ساختار تشریحی رویان و بذر دو رقم پنبه (لطیف و لستان) و اهمیت کاربرد این ویژگی ها در زمان کاشت و افزایش عملکرد پنبه بود. در این مطالعه بذرهای هر دو رقم از نظر ویژگی های مورفومتری بررسی شدند. ساختار تشریحی درونی و ساختار بذرها بعد از مراحل آماده سازی و برش گیری با دستگاه میکروتوم به روش های مختلف رنگ آمیزی، با میکروسکوپ وری فلورسنت مطالعه شدند. نتایج این بررسی نشان داد که بذر رقم گلستان سطح، قطر، نسبت اقطار، فاکتور شکل، فاکتور گردی و وزن هزار دانه بیشتری داشت. در رقم گلستان مریستم ها کاملا شکل گرفته اند و پرومریستم ها در منطقه هیپوکوتیل نسبت به رقم لطیف توسعه یافته ترند. در هر دو رقم، سلول های کلرانشیم اسفنجی و نردبانی مزوفیل متمایز شده اند اما این سلول ها در رقم گلستان مو بیشتری داشتند. در رنگ آمیزی تولوئیدن برای شناسایی ترکیبات فنلی، ساختار حفره ترشحی در بذرهای گلستان نسبت به رقم لطیف رنگ پذیری بالایی داشتند. میکروسکوپ فلورسنت، حضور فراوان ترکیبات فلوروسنت را در ساختار بذر نشان داد. در نهایت می توان بیان داشت که رقم گلستان به سبب بلوغ زودرس رویان و درصد جوانه زنی بیشتر، در شرایط یکسان می تواند درصد سبز بیشتری نسبت به رقم لطیف داشته باشد.

بهبود عملکرد یکی از اهداف مهم به نژادی پنبه محسوب می شود و بهره گیری از هتروزیس به عنوان یکی از ابزارهای قدرتمند جهت ارتقای عملکرد و کیفیت الیاف پنبه همیشه مورد توجه به نژادگران پنبه بوده است. به منظور بررسی خصوصیات والدینی و میزان هتروزیس مفید قابل دستیابی در هیبریدهای پنبه، تلاقی های متعددی در سال های 1389 و 1391 انجام و بر اساس ارزیابی های مقدماتی عداد ده هیبرید انتخاب و در سال 1393 در کنار ده ژنوتیپ والدینی و تجاری در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار ارزیابی شدند و داده های آزمایشی با استفاده از روشهای آماری و بیومتریک ورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. نتایج تجزیه واریانس صفات دلالت بر تنوع ژنوتیپی و اختلاف معنی دار بین هیبریدها و والدین مورد مطالعه برای اکثر صفات کمی و کیفی داشت. در بین هیبریدهای مورد به ترتیب با عملکرد 4993 و 4876 کیلوگرم در هکتار T2´Bakhtegan و Mehr´BeliIzovar، بررسی در رتبه های اول و دوم قرار گرفتند و میزان هتروزیس عملکرد آنها نسبت به والد برتر مثبت و به ترتیب 24.7 و 22.8 درصد بود. بر اساس عملکرد و شاخص های کیفیت الیاف، هیبریدهای Sahel´Khordad و Sahel´B557 در رتبه های بالاتر قرار گرفتند. رقم های والدینی ساحل، ورامین، گلستان و خرداد به ترتیب مناسب ترین والدین برای بهبود کیفیت الیاف، وزن غوزه و تعداد غوزه بودند. میزان هتروزیس عملکرد هیبریدها ارتباطی با پتانسیل والدین نشان نداد، ولی با میزان اختلاف والدین و ترکیب پذیری خصوصی (SCA) همبستگی نسبتا قوی داشت و در بین ژنوتیپ های والدینی، بیشترین هتروزیس مربوط به تلاقی ژنوتیپ های داخلی و خارجی بود.

درپی مشاهده اختلاط ژنتیکی توده های بذر پنبه طبقات سوپرالیت و الیت رقم ورامین تولید شده در استان خراسان رضوی ناشی از دو نوع خارج از تیپ به صورت بذرهای تقربیا بدون کرک و با کرک سبز رنگ درحد بالای استاندارد ملی بذر درسال 1393 و بهمنظور ارزیابی خلوص ژنتیکی بذر،آزمایشی مزرعهای در سالهای 1394 و 1395 در مزرعه تحقیقاتی ستاد موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال در کرج به اجرا در آمد. بدین منظور در سال اول بذرهای خارج از تیپ تقربیا فاقد کرک و با کرک سبز رنگ و تیپ کرکدار و با کرک سفید و توده بذر تولید شده که واجد بذرهای تیپ و خارج از تیپ رقم ورامین از طبقات سوپرالیت و الیت بود بهصورت دو آزمایش مزرعهای جداگانه برپایه طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار کشت شدند. سپس، ارزیابی خصوصیات ریخت شناختی (مورفولوژیک) بوته مطابق دستورالعمل ملی آزمونهای تمایز، یکنواختی و پایداری (DUS) پنبه تتراپلوئید انجام گرفت. هرگونه تغییرات این خصوصیات نسبت به تیپ ثبت شده خصوصیات ریخت شناختی مذکور تعیین گردید و در مرحله شکفتگی کامل غوزهها تعداد بوته های خارج از تیپ تقربیا فاقد کرک و با کرک سبز رنگ هر کرت شمارش و تعیین شدند. همچنین وش کرتها برداشت شده و عملکرد وش و سپس خصوصیات تکنولوژیکی الیاف شامل: نسبت یکنواختی الیاف (UR) طول الیاف بلندتر از 50 درصد الیاف (UHML) ظرافت الیاف (شاخص میکرونرMI ) استحکام و انعطاف پذیری الیاف تعیین شدند. در سال دوم، آزمایش به همین صورت برای بذرهای نتاج که به ترتیب از طبقات الیت و گواهی شده بودند تکرار شد. نتایج نشان داد، بروز بوته و بذرهای خارج از تیپ مشاهده شده تحت تاثیر محیط قرار نداشت. همچنین درطی دو سال اجرای آزمایش جمعیت بوتهها و بذرهای خارج از تیپ افزایش یافت. با افزایش اختلاط در طی سالهای آزمایش کمیت و کیفیت محصول تولیدی کاهش یافت. بهطوریکه عملکرد وش و کیل بهعنوان مهمترین شاخصهای کمی تولید محصول و خصوصیات کیفی الیاف بررسی شده با افزایش شدت اختلاط کاهش قابل ملاحظه ای یافتند.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.

لطفا برای مشاهده چکیده به متن کامل (PDF) مراجعه فرمایید.