بوم شناسی آبزیان
سال:1397 | دوره:7 | شماره:4 |تعداد مقالات:6

به منظور ترغیب کشاورزان به کاربرد بیشتر کودهای آلی و معرفی کود مایع ماهی به عنوان یک کود بسیار مفید در افزایش عملکرد گیاهان، این تحقیق به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی با 6 تیمار و 4 تکرار و به صورت گلدانی در گلخانه دانشگاه هرمزگان به اجرا درآمد. نتایج تحلیل واریانس داده ها برای صفات طول ساقه چه، قطر ساقه چه، طول ریشه چه و عرض برگ حاکی از وجود اختلاف معنی دار بین تیمارها در سطح احتمال 1%، برای تمامی صفات مورد بررسی بود. مقایسه میانگین‎ها با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن برای صفات مورد مطالعه مشخص نمود که تیمارهای کود مایع ماهی با غلظت 0.001 و غلظت 0.0001 درصد، به ترتیب بیشترین اثر مثبت را داشتند. کاربرد تیمار کود مایع ماهی با غلظت 001/0 درصد سبب بهبود طول ساقه چه (10.275 سانتی متر)، طول ریشه چه (8.25 سانتی متر)، قطر ساقه چه (3.425 میلی متر)، عرض برگ (2.025 سانتی متر) و مقدار کلروفیل (1.5388 میلی گرم در گرم وزن تازه) شد. با توجه به نتایج، می توان بیان داشت که استفاده از کود مایع ماهی و کود ماکروجلبکی علاوه بر افزایش عملکرد محصول، به دلیل کاهش آلودگی های زیست محیطی می تواند نقش بسزایی را در جهت نیل به کشاورزی پایدار ایفا کند.

سواحل جنوبی دریای خزر، از مهمترین زیستگاه های گونه گاماروس Pontogammarus maeoticus است. این زیستگاه تحت تاثیر انواع آلاینده های پایدار مانند فلزات سنگین و هیدروکربن های نفتی و مشتقات آنها قرار دارد. در این تجقیق غلظت عناصر شاخص آلاینده های نفتی مانند نیکل، وانادیوم و هیدروکربن های نفتی کل (TPH) در بافت گونه مورد مطالعه و رسوبات پیرامون آن، در 5 ایستگاه واقع در سواحل استان گیلان بررسی شد. آنالیز فلزات در نمونه های گاماروس و رسوبات با استفاده از دستگاه پلاسمای جفت شده القایی (ICP) انجام گرفت و برای آنالیز ترکیبات نفتی از دستگاه گاز کروماتوگرافی (GC) استفاده شد. نتایج نشان دادند که غلظت آلاینده های نفتی در رسوبات از الگوی وانادیوم < نیکل < هیدروکربن نفتی کل، پیروی کرده و الگوی تجمع آلاینده ها درگاماروس ها به صورت هیدروکربن نفتی کل < نیکل < وانادیوم بوده است. نتایج بیانگر همبستگی بالا بین غلظت وانادیوم و نیکل در رسوب و گاماروس بوده و نتایج به دست آمده از آنالیزخوشه ای، نشان داد که منشأ وانادیوم متفاوت از TPH و نیکل است که بیانگر وجود منبع دیگر وانادیوم در منطقه می باشد. غلظت وانادیوم، به ویژه در ایستگاه رضوانشهر، فراتر از حد مجاز RSA قرار داشت. از میان رسوبات ایستگاه های مختلف، فقط ایستگاه انزلی از نظر آلودگی به هیدروکربن های نفتی کل در محدوده آلودگی متوسط قرار گرفت. میزان شاخص تجمع زیستی (BSAF) برای TPH، در تمامی ایستگاه ها، بالاتر از 1 به دست آمد. بنابراین گاماروس می تواند شاخص زیستی مناسبی برای TPH در منطقه باشد.

این مطالعه با هدف بررسی وضعیت بوم شناختی و ارزیابی تاثیر فعالیت های انسانی بر خوریات خمیر، تیاب و جگین با استفاده از شاخص زیستی AMBI طی یک سال نمونه برداری صورت گرفت. در طول مدت زمان انجام این مطالعه 165 آرایه بزرگ بی مهره کفزی شناسایی گردید، که شامل 7 شاخه کرم های حلقوی (65 آرایه)، نرم تنان (65 آرایه)، بندپایان (28 آرایه)، خارپوستان (3 آرایه)، مرجانیان (2 آرایه)، نمرته آ (1 آرایه) و نماتودا (1 آرایه) بودند. کرم های پرتار با فراوانی 37.57% از فروانی کل، بیشترین تعداد گونه بزرگ بی مهرگان کفزی را به خود اختصاص دادند. میانگین شاخص AMBI در تمام فصول نمونه برداری از 1.12±0.09 (فصل بهار) تا 5.08±0.15 (فصل پاییز) متغیر بود. حداکثر مقادیر AMBI مربوط به ایستگاه 6 (بهار: 4.12±0.81؛ تابستان: 5.01±0.56؛ پاییز: 5.08±0.15؛ زمستان: 4.42±0.07) و حداقل میزان آن در ایستگاه های 7 (بهار: 1.12±0.09؛ تابستان: 1.24±0.07) و 1 (پاییز: 1.25±0.07؛ زمستان: 1.33±0.24) مشاهده شد. نتایج حاصل از وضعیت بوم شناختی خوریات مورد مطالعه بر اساس شاخص AMBI نشان داد که خور خمیر در طول سال در طبقات «اندکی آلوده» تا «نسبتا آلوده»، خور تیاب در طبقات «اندکی آلوده» تا «به شدت آلوده» و خور جگین در طبقه «اندکی آلوده» طبقه بندی شدند. نتایج نشان داد که شاخص AMBI شاخص مناسبی برای تفکیک نواحی با حداقل تاثیر فعالیت های انسانی از مناطق تحت تاثیر این فعالیت ها می باشد و می تواند به عنوان ابزار مدیریت قوی در برنامه های پایشی استفاده شود.

برخی جنبه های تولیدمثلی خرچنگ (Charybdis hellerii (A. Milne-Edwards, 1867 در آب های ساحلی خلیج فارس (استان هرمزگان) در طول یک سال از خرداد ماه 1394 تا اردیبهشت 1395 مورد مطالعه قرار گرفت. نتایج نشان داد که نسبت جنسی نر: ماده سالانه این گونه خرچنگ به صورت 1:1.3 بوده و نرها با 57.4 درصد غالب تر بودند. بر اساس یافته های این تحقیق کلیه مراحل 5 گانه رسیدگی تخمدان خرچنگ ها در تمامی طول سال مشاهده شد. همچنین میزان شاخص گنادی (GSI) نشان داد که این شاخص در ماه های شهریور و آذر کمترین مقدار و در ماه بهمن بیشترین میزان بود. اگرچه فراوانی نسبتا قابل توجه ماده های حامل تخم (مرحله 5 رسیدگی تخمدان) در تمام ماه های سال بیان گر تخم ریزی مستمر در تمام ماه های سال برای این گونه می باشد؛ اما بررسی شاخص گنادوسوماتیک و فراوانی خرچنگ های مرحله 4 نشان می دهد که اوج تخم ریزی در این گونه از بهمن ماه تا تیرماه می باشد. میزان هم آوری جنس ماده خرچنگ C. hellerii با عرض کاراپاس بین 65-41 میلی متر در حدود 2560065-107040 تخم و با میانگین 779325 تخم برآورد شد. همچنین نتایج این تحقیق نشان داد که حداقل عرض کاراپاس (CW) خرچنگ های ماده برای رسیدن به بلوغ جنسی 38 میلی متر و طولی که در آن 50% ماده ها (LM50) به بلوغ جنسی می رسند در عرض کاراپاس 54.55 میلی متر بود.

فشار جمعیتی در مناطق ساحلی سبب تخریب بسیاری از جنگل های حرا شده است. از آنجا که این مناطق نوزادگاه آبزیان در شیلات هستند و اطلاعات دقیق و روزآمد در این خصوص در دست نیست؛ در این تحقیق ترکیب صید آبزیان در منطقه حفاظت شده دریایی توسط 11 دستگاه مشتا در سال 93-94 مورد بررسی قرار گرفت. در مجموع 81 گونه از 69 جنس و 63 خانواده از آبزیان صید شد که بخش عمده آن را گونه های دور ریز تشکیل داده و ماهیان تجاری صید شده عمدتا جوان بودند؛ به-طوری که تقریبا در تمام ماهیان تجاری کلیه ماهیان صید شده دارای اندازه ای کمتر از LM50 بودند و در خصوص ماهی حلوا سفید نیز تنها 15.3 درصد از افراد صید شده دارای اندازه مجاز برای صید بودند. بنابراین این نوع ترکیب صید، تهدیدی برای ذخایر به حساب می آید. بیشترین درصد عددی صید را ساردین رنگین کمان (Dussumieria acuta) با 10.05 و بیشترین درصد وزنی صید را گربه ماهی خال دار (Arius maculatus) با 5.9 درصد تشکیل دادند و خانواده شگ ماهیان (Clupeidae) با دارا بودن هفت گونه، متنوع ترین خانواده بود.

غربالگری باکتری های مولد ترکیبات زیست فعال نخستین گام در برنامه اکتشاف دارو از این منابع می باشد. هدف از پژوهش حاضر دستیابی به اکتینوباکتری های مولد ترکیبات سیتوتوکسیک و آنتی اکسیدان از رسوبات خلیج فارس و ارائه فرایندی برای جداسازی انتخابی اکتینوباکتری های دریایی با به کارگیری ترکیبی از هفت تیمار و شش محیط کشت بود. در کل 396 جدایه اکتینوباکتری از 12 نمونه رسوب جداسازی شد. تیمار حرارت دادن و محیط کشت 6M به ترتیب با جداسازی 34.59% و 32.82% از جدایه های اکتینوباکتری بالاترین عملکرد را نشان دادند. نتایج شناسایی اولیه، حضور غالب جدایه های شبیه به Streptomyces را در تمام ایستگاه های موردبررسی نشان داد. بررسی الگوی پراکنش جدایه های Streptomyces فراوانی وابسته به عمق آن ها را در رسوبات تایید نمود. الگوی فعالیت آنتی اکسیدانی نشان داد 27.45% از متابولیت های استخراج شده در غلظت 1250 mg/ml قادر به مهار 90% رادیکال های آزاد DPPH بودند. میزان IC50 این متابولیت ها در محدوده411 mg/ml تا 670 متغیر بود. الگوی فعالیت سیتوتوکسیک نشان داد 54.90% از جدایه ها دارای 1000 mg/ml³LC50 در مقابل لارو آرتمیا بودند. میزان LC50 متابولیت های تولید شده توسط 12 جدایه برتر در محدوده 236.3 mg/ml تا 565.2 متغیر بود. نتایج به دست آمده حضور گسترده اکتینوباکتری های مولد ترکیبات آنتی اکسیدان و سیتوتوکسیک در رسوبات خلیج فارس را تایید نمود. همچنین جدایه های برتر می توانند به عنوان گزینه های مناسبی جهت ادامه مطالعات اکتشاف ترکیبات طبیعی مطرح گردند.