مجله علوم و فنون دریایی
سال:1385 | دوره:5 | شماره:1-2 |تعداد مقالات:12

تاثیر القای تریپلوئیدی بر تغییرات برخی شاخصهای خون شناسی ماهیان تمام ماده قزل آلای رنگین کمان (Oncorhynchus mykiss) در سن 20 ماهگی پیش از بلوغ در فصل زمستان بررسی شد. ماهیان تمام ماده دیپلوئید قزل آلای رنگین کمان از ترکیب اسپرم نرهای تغییر جنسیت یافته موجود در کارگاه با تخمک ماده های معمولی و ماهیان تریپلوئید نیز به همین ترتیب و با استفاده از شوک گرمایی 26.5oC به مدت 20 دقیقه و پس از گذشت 20 دقیقه از عملیات لقاح تولید شده بودند. خونگیری از ماهیان با استفاده از ماده ضد انعقاد EDTA پنج درصد صورت پذیرفت. نتایج داده های مربوط به شاخصهای خونی گلبول قرمز نشان داد که میانگین تعداد کل گلبول قرمز (RBC)، میزان هماتوکریت (Hct) و میزان هموگلوبین (Hb) در ماهیان تریپلوئید با اختلاف معناداری (P£0.01) کمتر از ماهیان دیپلوئید بود. اما در شمارش افتراقی تفاوت معناداری (P³0.05) بین درصد لنفوسیت و نوتروفیل در ماهیان دیپلوئید و تریپلوئید مشاهده نگردید. اگر چه میزان شاخصهای خونی گلبولهای قرمز در ماهیان تریپلوئید کمتر است اما افزایش حجم گلبولی و به تبع آن میانگین غلظت هموگلوبین گلبولی تعادل شاخصهای خونی را برقرار کرده است.

تلاشهایی برای تولید دو نوع سالاد (سالاد الویه و سالاد ماکارونی) از میگوی سفید هندی صورت گرفت. نتایج ارزیابی حسی بسیار امیدوار کننده بود. سالاد ماکارونی حاوی 400g میگو در یک کیلوگرم سالاد، بهترین تیمار از نظر ظاهر، طعم و پذیرش کلی بود و به ترتیب امتیاز 6.63±0.2، 5.38±0.3 و 5.88±0.2 را از هفت امتیاز در هر یک از صفات بیان شده کسب کرد. میانگین هزینه تولید سالاد ماکارونی حاوی 400g میگو 15 هزار ریال به ازای هر کیلوگرم می باشد. با قیمت فروش 22 هزار ریال به ازای هر کیلوگرم 50kg فروش در هر روز (26 روز در ماه)، معدل درآمد یک واحد تولیدی سالاد میگو (دو نفره) 9100000 ریال می شود.

میزان انباشتگی جیوه در بافت آبششی و ضایعات بافتی حاصل از آن در آبشش و کلیه ماهی کفال طلایی مورد بررسی قرار گرفت. بدین منظور تعداد 20 قطعه بچه ماهی (به وزن 1.5 تا 2g) از ساحل دریای خزر (نور، بهار 1384) صید و به آکواریومهای 50 لیتری آب دریای خزر و دارای غلظتهای 0، 50، 100 و 350ppb کلرید جیوه محلول در آب، منتقل شدند. نمونه برداری پس از گذشت 96 ساعت انجام گرفت. در طول مدت مطالعه، تلفاتی در ماهیان تیمارهای 0، 50 و 100ppb کلرید جیوه دیده نشد، ولی تمام ماهیان شاهد (0ppb) و تیمارهای 50ppb و 100 به ترتیب 594.5ppb، 1893.1، 3364.7 اندازه گیری شد. در ماهیها تیمار 350ppb کلرید جیوه، پس از گذشت 2 ساعت میزان تجمع جیوه بسیار بالا (15300.2ppb) تعیین گردید. تغییرات بافت آبششی شامل جدا شدن سلولهای اپی تلیال از سطح تیغه های آبششی، جدا شدگی و پارگی غشای پایه سلولهای اپی تلیال آبششی، چسبیدن تیغه های آبششی به یکدیگر و هیپرپلازی سلولهای آبششی در تمام تیمارهای حاوی کلرید جیوه مشاهده شد، اما نکروز شدید سلولها و بافتهای آبشش تنها در تیمار 350ppb مشاهده شد. ضایعات مشاهده شده در کلیه ها شامل گشادشدگی مویرگهای گلومرولی، اشغال کامل فضای کپسول بومن و اکوئله شدن سلولهای کلیوی بویژه سلولهای توبول پروگزیمال بود. تفاوت مشخصی در میزان تغییرات سلولهای کلیوی در بین تیمارهای مختلف مشاهده نشد.

این تحقیق در سالهای 1379-1382 برای تعیین هزینه های تولید، سهم عوامل مهم هزینه و قیمت تمام شده هر عدد بچه ماهی خاویاری و ارایه راهکارهای افزایش بهره وری مراکز تکثیر و بازسازی ذخایر بچه ماهی خاویاری انجام شد. برای تعیین هزینه های تولید، سهم عوامل مهم هزینه و قیمت تمام شده هر عدد بچه ماهی خاویاری در سالهای 1379-1382، پرسشنامه هایی تهیه گردید. تیمی متشکل از کارشناسان مرتبط با بازسازی ذخایر به مراکز تکثیر و بازسازی ذخایر بچه ماهی خاویاری مراجعه و ضمن مصاحبه حضوری و مراجعه به اسناد هزینه با فرصت کافی پرسشنامه ها را تکمیل کردند. برای اطمینان از اطلاعات جمع آوری شده با دفاتر ستادی مرتبط در سازمان شیلات و اداره کل تکثیر و بازسازی ذخایر نیز مذاکره و اسناد ملاحظه شد تا اطمینان لازم برای اطلاعات دقیق هزینه ای حاصل شود. نتایج نشان داد هزینه های حقوق و دستمزد به طور متوسط با اختصاص 56-38% هزینه تولید، غذا و کود مصرفی با 14-4%، تعمیر و نگهداری با متوسط 8-4% و تخم مصرفی با سهم 35-6% در سالهای مختلف بیشترین سهم هزینه های عملیاتی را به خود اختصاص دادند. هزینه استهلاک با متوسط 12-10% از عوامل مهم دیگر هزینه در سال می باشد. نتایج نشان داد قیمت متوسط هر عدد بچه ماهی خاویاری تولیدی در سالهای ذکر شده بین 937 تا 2028 ریال بود، به طوری که متوسط قیمت هر عدد بچه ماهی خاویاری از 992 ریال در سال 1379 به 2028 ریال در سال 1382 افزایش یافت.نیروی انسانی سهم زیادی از هزینه تکثیر و پرورش را در مراکز تکثیر و بازسازی ذخایر در بر می گیرد. سهم بالای هزینه نیروی انسانی به دلیل عدم فعالیت مراکز تکثیر در حدود 6 ماه از سال است که در صورت تعریف فعالیتهای دیگر، بخصوص پرورش مولدان ماهیان خاویاری دریای خزر و پرورش گونه های جدید خاویاری با سایر فعالیتهای مرتبط می توان سهم هزینه نیروی انسانی را کاهش داد. با توجه به افزایش قیمت خاویار در سالهای اخیر سهم هزینه تخم مصرفی در حال افزایش است، به طوری که در سال 1382 به 35% هزینه تمام شده افزایش یافت. بنابراین با توجه به اقداماتی که در سالهای گذشته برای تولید مولدان پرورشی در مراکز مذکور صورت گرفت، می توان انتظار داشت کمبود مولد از طریق مولدان پرورشی در آینده تامین شود.

رشد و زی توده جلبک Nannochloropsis oculata در محیط کشتهای مختلف F/2 (شاهد)، میگویلس، ساتو و تی.ام.ار.ال با رای تولید نیمه انبوه جلبک استفاده شد. آزمایش با تراکم اولیه 5×106 سلول در هر میلی لیتر طی شش روز در دمای 2±25oC و شدت نور 350±3500 لوکس در پنج مرحله و سه تکرار مقایسه گردید. نتایج نشان داد محیط کشتهای کانوی و تی.ام.ار.ال به ترتیب با 44.4 و 1.6 درصد افزایش سلولی بیشترین و کمترین تراکم را در پایان روز ششم داشتند. میانگین افزایش تعداد سلول جلبکی در محیط کشت شاهد (F/2) نسبت به تلقیح اولیه برابر با 106±9.6±22×106  به ازای هر میلی لیتر بود. بیشترین و کمترین افزایش تراکم سلولی به ترتیب در محیط کشتهای کانوی و تی.ام.ار.ال به تعداد 18×106±59×106 و 0.5×106±2.1×106  عدد سلول در هر میلی لیتر به دست آمد. میزان جذب و کدورت در محیط کشت شاهد (F/2) به ترتیب برابر با 0.15±0.8 و 62±370 و بیشترین میانگین جذب و کدورت در محیط کشت کانوی به ترتیب مقادیر 0.05±1.1 و FTU 29±457 کمترین میانگین جذب و کدورت در محیط کشت تی.ام.ار.ال به ترتیب مقادیر 0.2±0.3 و FTU 36±134 محاسبه گردید. همچنین بغیر از دو محیط کشت ساتو و تی.ام.ار.ال سایر محیط کشتها از نظر میانگین درصد افزایش تراکم سلولی به ازای هر میلی لیتر با یکدیگر اختلاف معنادار آماری داشتند (P<0.05, S.L=0.01). بر اساس این نتایج، محیط کشت کانوی از توانایی بالایی در تامین نیازهای غذایی و افزایش تراکم سلولی به منظور پرورش انبوه جلبک مذکور در محیط آزمایشگاهی برخوردار است که این خود می تواند در روند رشد و توسعه به کارگیری این جلبک در آبزی پروری بسیار حایز اهمیت باشد.

به منظور تعیین وزن مناسب رهاسازی آزاد ماهی خزری (Salmo trutta caspius Kessler, 1877) برای افزایش ضریب بازگشت شیلانی آن، قابلیت تنظیم یونهای Ca2+, Mg2+, Na+ و Cl- در بچه ماهی اوزان 5، 10، 15 و 20 گرمی در شوریهای 7 در هزار، شوری طبیعی دریای خزر و آب شیرین (شاهد) بررسی گردید. خونگیری در فواصل زمانی 0، 3، 6، 12، 24، 72، 168 و 240 ساعت با لوله های موئینه هپارینه انجام شد. پس از جداسازی پلاسما، یون Na+ با Flame photometer و یونهای Ca2+, Mg2+ و Cl- با دستگاه RA-1000 اندازه گیری شدند. تغییرات یونی در محدوده زمانی 10 روزه بیانگر قابلیت تنظیم یونی همه گروههای وزنی مورد آزمایش در شوری 7 در هزار و گروههای وزنی 10، 15 و 20 گرمی در شوری طبیعی دریای خزر بود.

به منظور تکثیر انبوه و جلوگیری از انقراض نسل ماهی شیب (Acipenser nudiventris) بیونرماتیوهای جدید تکثیر مصنوعی این ماهی در شرایط مرکز تکثیر و پرورش ماهیان خاویاری شهید بهشتی تعیین شد. نتایج حاصل از تکثیر مصنوعی 9 مولد ماده و 5 مولد نر نشان داد که میانگین هم آوری مطلق 414000 عدد و تعداد تخمک در یک گرم برابر 68.2 می باشد. وزن متوسط تخمکها 12.97mg و قطر متوسط آنها 3.02mm اندازه گیری گردید. برای القای تخمریزی و اسپرم دهی از عصاره غده هیپوفیز تاسماهیان، خشک شده در استن به میزان 70mg در ماده ها و 50mg در نرها در دمای 16.1oC استفاده شد. میزان فعالیت و غلظت اسپرماتوزوئید نیز مورد سنجش قرار گرفت. مدت زمان رسیدگی مولدان ماده بین 27:30 تا 36:40ساعت به طول انجامید. میانگین درصد لقاح نیز برابر 85.38 و میانگین تلفات دوره انکوباسیون 61.75% محاسبه شد. مدت زمان رسیدن به تقسیمات بلاستولایی 4 و 16 تایی در تخمها بررسی و مشخص گردید. این مطالعه نشان داد با داشتن نرماتیوهای دقیق ماهی شیپ، می توان برنامه ریزی منسجم تری را در تکثیر مصنوعی با کارایی بیشتر انجام داد.

در این تحقیق با استفاده از روش هنسن و شرت، واکنشهای مختلف خط ساحلی استان مازندران در مقابل امواج ناشی از باد و تعیین حالتهای ساحل بررسی شد. نخست، نوع نیروهای هیدرودینامیکی حاکم بر سواحل استان بررسی و این سواحل به عنوان سواحل موج چیره شناسایی شد، سپس هشت ایستگاه در سراسر خط ساحلی انتخاب شد و با توجه به نتایج کارهای میدانی، آزمایشگاهی و محاسباتی، ویژگیهای امواج و رسوبات مربوط به اعماق مختلف در این ایستگاهها مورد ارزیابی قرار گرفت. به این طری شاخص سرعت ته نشینی بی بعد در هر ایستگاه محاسبه شد و حالت ساحل و تغییرات آن با زمان مطالعه گردید. سرانجام، اطلاعات به دست آمده در محیط نرم افزار Arc GIs پیاده سازی شد و دینامیک امواج و نحوه فرسایش و رسوبگذاری در منطقه بررسی گردید. در نتایج اصلی این تحقیق آشکار شد که حالت ساحل در بخش شرقی و مرکزی استان مازندران (ایستگاههای نکا، فرح آباد، لاریم، نفت چال، دانشگاه مازندران، بابلسر، نور) به صورت پراکناست، به طوری که در سواحل پراکنار از سمت شرق به غرب به طور ناپیوسته از درجه پراکنایی ساحل کاشته می شود. به علاوه ساحل در بخش غربی این استان (ایستگاه نشتارود) در حالت میانه است.

باکتریهای تجزیه کننده نفتالن از نمونه های آب دریای خزر (بنادر نوشهر و امیرآباد) در محیط کشت پایه حاوی املاح معدنی، نفتالن و عناصر کمیاب غنی سازی شده و محیط آگاردار جداسازی گردید. برای شناسایی افتراقی گونه های جدا شده از آزمونهای بیوشیمیایی استفاده گردید. انکوباسیون در دمای 30oC و دوره های زمانی 72-24 ساعت صورت گرفت. پس از جداسازی باکتریها، جنسهای باسیلوس (Bacillus sp.)، سودوموناس (Pseudomonas sp.) و ویبریو (Vibrio sp.) به عنوان گونه های شاخص برای ارزیابی تجزیه نفتالین در سیستم Bacth بررسی شدند. دو غلظت مورد استفاده نفتالن 30 و 40mM، دمای 25oC، مقدار مورد استفاده باکتریهای شاخص106  و زمان مورد نیاز نیز صفر تا 312 ساعت انتخاب شد. نتایج نشان داد که غلظت 30 و 40mM نفتالن در حضور جنس باسیلوس (Bacllus sp.) پس از 312 ساعت به ترتیب به 9.45 و 3.42mM رسیده و در حدود 68.5% و 91.42% کاهش داشت. غلظت 30 و 40mM نفتالن در حضور جنس سودوموناس (Pseudomonas) پس از 312 ساعت به 7.56 و 9.45mM رسیده و در حدود 74.8% و 76.37% کاهش داشت. غلظت 30 و 40mM نفتالن در حضور جنس ویبریو (Vibrio sp.) پس از 312 ساعت به 10.54 و 10.39mM رسیده و در حدود 64.86% و 74.20% همراه با کاهش بود. بین باکتریهای آزمایش شده، جنس باسیلوس از قدرت تجزیه کنندگی بیشتری برخوردار بوده است.