SEED AND PLANT IMPROVEMENT JOURNAL
Year:2017 | Volume: | Issue: |Papers Count:7

در اصلاح چغندرقند لاین های اوتایپ نقش مهمی دارند زیرا از تلاقی آن ها با لاین های نرعقیم سینگل کراس های نرعقیمی به دست می آید که به عنوان پایه مادری در تهیه رقم استفاده می شوند. در این بررسی از دو جمعیت اصلاحی منوژرم حامل ژن های کنترل کننده صفت اوتایپی و مقاومت به برخی بیماری های مهم چغندرقند، 36 لاین اوتایپ منوژرم مقاوم به ریزومانیا تهیه شد. لاین ها در سال 1392 از نظر مقاومت به بیماری ریزومانیا در خزانه آلوده در ایستگاه زرقان فارس در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار ارزیابی شدند. در زمان برداشت، ریشه های هر کرت از نظر شدت علائم بیماری بر اساس مقیاس 9-1 نمره دهی شدند. هم زمان کلیه ژنوتیپ ها با استفاده از نشانگر مولکولی پیوسته با ژن مقاومت از نظر حضور ژن مقاومت آزمون مولکولی شدند. در میان لاین های اوتایپ مورد بررسی، نمره آلودگی لاین های شماره 32302 و 32304 کمتر از شاهد مقاوم خارجی (رقم ایسلا) بود و در مجموع هجده لاین از نظر متوسط نمره آلودگی به همراه دو جمعیت والدینی و شاهد مقاوم در یک گروه آماری قرار گرفتند. درصد حضور ژن برای شاهد مقاوم 92 و برای شاهد حساس صفر بود. در مجموع در 65 درصد موارد بین درصد حضور ژن و متوسط نمره آلودگی ژنوتیپ ها در مزرعه توافق وجود داشت.

نخود در ایران به صورت دیم کشت می شود و معمولا دوره پر شدن دانه آن با فصل گرما، کم آبی و افزایش میزان تبخیر و تعرق مصادف است که موجب کاهش عملکرد دانه می شود، از این رو جستجو برای دستیابی به ژنوتیپ های برتر که افزایش و ثبات عملکرد نخود در شرایط دیم را موجب شوند بسیار حائز اهمیت است. با این هدف، بیست و دو ژنوتیپ نخود تیپ کابلی به همراه سه رقم اصلاح شده آرمان، آزاد و هاشم در مزارع آزمایشی مراکز تحقیقات کشاورزی استان های کرمانشاه، کردستان، لرستان و آذربایجان غربی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در دو سال زراعی 92-1390 کاشته شدند و صفات فنولوژیکی و زراعی آن ها در هر سال اندازه گیری شد. تجزیه واریانس مرکب داده ها نشان داد که اثر متقابل ژنوتیپ در محیط بر صفات روز تا آغازگلدهی، روز تا رسیدگی، تعداد غلاف در بوته، ارتفاع بوته، عملکرد تک بوته، وزن صد دانه و عملکرد دانه معنی دار بود (P£0.01). ارتفاع کانوپی ژنوتیپ 5671 با ارقام آرمان و آزاد از نظر آماری اختلاف معنی داری نداشت. ژنوتیپ 5551 با میانگین تعداد 23 غلاف در بوته، اختلاف معنی داری (P£0.05) با ارقام هاشم، آرمان و آزاد نشان داد. ژنوتیپ های 5654، 6325، 5296، 5618 و 5843 به ترتیب بیشترین میانگین شاخص برداشت را داشتند. تجزیه پایداری و رسم نمودار بای پلات نشان داد ژنوتیپ های 5171، 5296، 5654، 6084 و 6325 عملکرد دانه بالاتر و پایداری بیشتری در مقایسه با سایر ژنوتیپ ها داشتند.

تعداد 1198 نمونه ژنتیکی گندم بومی از کلکسیون گندم نان بانک ژن گیاهی ملی ایران در سال های 1385 تا 1389 برای مقاومت به بیماری سفیدک پودری ارزیابی و غربال شدند. نمونه ها در قالب سه مجموعه مجزا، هریک حدود 400 نمونه به طور جداگانه در سه منطقه آلوده به بیماری (ساری، مغان و گرگان) در شرایط آلودگی طبیعی مورد ارزیابی قرار گرفتند. از نمونه های ژنتیکی مقاوم در مرحله گیاه کامل، لاین خالص تهیه شد. در مجموع، 165 ژنوتیپ خالص به دست آمد که در سال بعد، در هر سه کانون آلودگی برای مقاومت در مرحله گیاه کامل مجددا ارزیابی شدند. در هر منطقه تعدادی از ژنوتیپ ها به عنوان مقاوم شناسایی شدند، ولی دو ژنوتیپ B1G11 (خراسان) و B2G6 (ایلام) در هر سه ناحیه واکنش مقاومت داشتند. برای ارزیابی، ابتدا جدایه های عامل بیماری از مناطق آلوده جمع آوری، به صورت تک کلنی تکثیر و با استفاده از ارقام افتراقی تعیین پاتوتیپ شدند. سه پاتوتیپ شناسایی شد که هر سه آن ها، برای ژن های مقاومت Pm3b، Pm4a، Pm5، Pm6 و Pm7 دارای فاکتور بیماری زایی بودند ولی هیچ کدام برای ژن های مقاومت Pm2 و Pm17 بیماری زایی نداشتند. مقاومت ژنوتیپ های فوق الذکر در گلخانه نیز با استفاده از این سه پاتوتیپ، مورد ارزیابی قرار گرفت. هشتاد و نه ژنوتیپ نسبت به هر سه پاتوتیپ مقاومت نشان دادند و 42 ژنوتیپ دارای الگوی واکنش متفاوتی در مقایسه با ارقام افتراقی بودند که احتمالا وجود ژن های مقاومتی به غیر از ژن های مقاومت موجود در ارقام افتراقی را نشان می داد. نتایج این تحقیق نشان دهنده پتانیسل ژرم پلاسم گندم نان بومی ایران برای شناسایی منابع مقاومت به بیماری سفید پودری گندم بود.

به منظور ارزیابی تثبیت زیستی نیتروژن در ارقام تجاری لوبیا (Phaseolus vulgaris L.)، آزمایشی در سال های 1391 و 1392 در مرکز تحقیقات و آموزش کشاورزی و منابع طبیعی استان چهارمحال و بختیاری (ایستگاه تحقیقات چهارتخته شهرکرد) اجرا شد. آزمایش به صورت طرح بلوک های کامل تصادفی شامل بیست رقم و لاین از انواع لوبیا سفید، قرمز و چیتی در سه تکرار بود و از گیاه (Lolium multiflorum L.) به عنوان شاهد غیرتثبیت کننده نیتروژن استفاده شد. ارقام و لاین ها در شرایط مزرعه کاشته شدند و در مرحله اوج گلدهی نمونه گیری از بوته ها انجام و میزان نیتروژن آن ها تعیین شد. بر اساس نتایج، بیشترین میزان تثبیت زیستی نیتروژن (104 کیلوگرم در هکتار) از رقم پاک به دست آمد که با ارقام دانشکده و گلی تفاوت معنی دار نداشت، ولی با بقیه ارقام تفاوت معنی دار نشان داد. بیشترین تعداد غلاف در بوته از لاین KS31169، بیشترین وزن صد دانه از لاین KS21191 و بیشترین عملکرد دانه از رقم اختر به دست آمد که با ارقام درسا، دهقان و D81083 تفاوت معنی دار نداشت. به طور کلی نتایج نشان داد که ارقام لوبیا در تثبیت زیستی نیتروژن تفاوت دارند و می توان از این تفاوت در مدیریت کوددهی مزارع با توجه به نوع رقم استفاده کرد.

هدف از این تحقیق تهیه نقشه پیوستگی و مکان یابی جایگاه های ژنی کنترل کننده صفات فنولوژیکی در لوبیا با استفاده از یک صد لاین اینبرد نو ترکیب حاصل از تلاقی رقم گلی و لاین AND1007 بود. نقشه پیوستگی با استفاده از 240 نشانگر SNP ایجاد شد که شامل هفده گروه پیوستگی متعلق به یازده کروموزوم لوبیا با پوشش حدود 520 سانتی مورگان از ژنوم و متوسط فاصله 2.16 سانتی مورگان بین نشانگرها بود. برای مکان یابی جایگاه های ژنی کنترل کننده صفات فنولوژیک، جمعیت اینبرد لاین نوترکیب در سال 1393 در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه از نظر صفات روز تا گلدهی، روز تا رسیدگی و دوره پر شدن دانه مورد ارزیابی قرار گرفتند. شناسایی QTL های مرتبط با این صفات با استفاده از روش مکان یابی فاصله ای مرکب انجام شد. در مجموع شش QTL برای سه صفت مطالعه شده مکان یابی شد. از این تعداد دو QTL برای صفت روز تا گلدهی روی کروموزوم Pv01، سه QTL برای صفت روز تا رسیدگی روی کروموزوم های Pv01 و Pv07 و یک QTL برای صفت دوره پرشدن دانه روی کروموزوم Pv02 مکان یابی شد. تفکیک متجاوز برای صفات مطالعه شده مشاهده شد، که نشان دهنده ترکیب آلل های والدین برای این صفات در برخی از لاین های اینبرد نوترکیب بود. نتایج این تحقیق نشان دهنده اهمیت کروموزوم Pv01 در کنترل صفات مهم فنولوژیکی در لوبیا بود.

در تلاقی های بین گونه ای و داخل گونه ای ممکن است موانع پیش تخمی مثل ناسازگاری بین دانه گرده و خامه و کلاله وجود داشته باشد و در حالتی که یک والد به عنوان نر و یا ماده انتخاب می شود این ناسازگاری ممکن است از بین برود. در این آزمایش بررسی هفت رقم تجاری و پرمحصول سیب زمینی به نام های آگریا، ساوالان، پیکاسو، کایزر، دایفلا، ساتینا و لوکا با یازده کلون پیشرفته سیب زمینی در تابستان سال 1393 به صورت متقابل در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی اردبیل با هدف تولید بذر حقیقی هیبرید ارزان تلاقی داده شدند و بهترین ارقام و کلون ها هنگامی که به عنوان والدماده و یا والد نر بودند تعیین شدند. نتایج دو روش آزمایش باروری گرده نشان داد که ارقام آگریا، لوکا و کلون هایAS10 و AS72 نر عقیم بودند، بنابراین زمانی که به عنوان والد نر در تلاقی ها شرکت داشتند هیچ میوه ای تشکیل نشد. در بیشتر موارد هنگامی که ارقام تجاری به عنوان والد ماده بودند تعداد میوه و بذر، وزن بذر، کارایی تلاقی، درصد جوانه زنی بذرهای حقیقی تولیدشده و قدرت و یکنواختی رشد گیاهچه ها بیشتر و بهتر بود. هنگامی که ارقام تجاری به عنوان والد ماده و کلون ها به عنوان والدین نر منظور شدند ارقام ساوالان، کایزر و لوکا از نظر صفات مورد بررسی نسبت به بقیه ارقام وضعیت بهتری داشتند. هنگامی که کلون ها والد نر و ارقام تجاری والد ماده بودند، کلون های HS و UT42 نسبت به کلون های دیگر از نظر میزان تشکیل بذر، کارایی تلاقی، درصد جوانه زنی و وزن یک صد دانه وضعیت بهتری داشتند. هنگامی که ارقام تجاری در تلاقی ها به عنوان والدین نر و کلون ها والدین ماده بودند، کلون های AS72 و AS10 از نظر صفات ذکر شده نسبت به بقیه کلون ها بهتر بودند.

به منظور مطالعه نحوه توارث صفات کمی مختلف در جو، تلاقی های ارقام ریحان × ماکوئی و کویر × ماکوئی مورد بررسی قرار گرفتند. در هر دو تلاقی والدین به همراه نسل های F1، F2، BC1 و BC2 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در مزرعه پژوهشی دانشگاه آزاد اسلامی واحد کرج ارزیابی شدند. در طول دوره رشد، از صفات مهم زراعی و عملکرد دانه یادداشت برداری به عمل آمد. نتایج حاصل از تجزیه واریانس نشان داد که بین نسل های مورد نظر از نظر تمامی صفات تفاوت قابل ملاحظه ای وجود داشت. تجزیه میانگین نسل ها نشان داد که در توارث همه صفات علاوه بر اثر افزایشی و غالبیت، انواع اثر اپیستازی نیز نقش داشتند.در هر دو تلاقی در صفات ارتفاع بوته، قطر دانه، قطر ساقه، طول سنبله، طول ریشک، عملکرد دانه و وزن هزار دانه اثر غالبیت سهم بیشتری نسبت به اثر افزایشی داشت.در تلاقی ریحان × ماکوئی برای صفات وزن سنبله و تعداد دانه در سنبله اثر غالبیت مهم تر ازاثر افزایشی و در تلاقی کویر × ماکوئی اثر افزایشی مهم تر از اثرغالبیت بود. در تلاقی ریحان × ماکوئی برای صفات قطر ساقه، تعداد دانه در سنبله، طول ریشک، طول سنبله و وزن سنبله و در تلاقی کویر × ماکوئی برای صفات ارتفاع بوته، قطر دانه، قطر ساقه، طول پدانکل، طول ریشک و عملکرد دانه واریانس ژنتیکی افزایشی بیشتراز واریانس غالبیت بود. در تلاقی ریحان × ماکوئی وزن هزار دانه و در تلاقی کویر × ماکوئی وزن سنبله بیشترین وراثت پذیری عمومی و خصوصی را به خود اختصاص دادند. در این بررسی سه عامل به عنوان عوامل ژنتیکی کنترل کننده عملکرد دانه شناسائی شدند.