مجله علوم و فنون دریایی
سال:1391 | دوره:11 | شماره:3 |تعداد مقالات:11

امروزه استفاده از پروتئین های گیاهی در جیره غذایی آبزیان و افزایش بهره وری از آن ها از اهمیت خاصی برخوردار است. با این وجود این منابع سرشار از ترکیبات کربوهیدراتی هستند. در این مطالعه اثر تزریق غلظت و انواع مختلف فلاوونوئید روتین در تنظیم میزان قند خون ماهی سیم دریایی در سه آزمایش مختلف مورد بررسی قرار گرفت. ماهیان با جیره غذایی حاوی 25 درصد نشاسته ژلاتینه شده تغذیه گردیدند. تزریقBW mg/kg 100  از هر دو شکل فلاوونوئید روتین (محلول و نامحلول در آب) سبب کاهش معنی دار قند خون (34.44±209.39 و 9.84±120.18 mg/dl به ترتیب برای گروه شاهد و تیمار شده با روتین نامحلول در آب، 6.54±125.5 و 6.46±99.83 به ترتیب برای گروه شاهد و تیمار شده با روتین محلول در آب) و همچنین افزایش معنی دار میزان فعالیت آنزیم گلوکوکیناز (U/g protein 0.22±1.77 و 1.20±6.13 به ترتیب برای گروه شاهد و تیمار شده با روتین نامحلول در آب، 1.51±20.19 و 1.61±25.77 به ترتیب برای گروه شاهد و تیمار شده با روتین محلول در آب) گردید. با این وجود، مدت زمان لازم برای اثر گذاری روتین نامحلول در آب، کوتاه تر از نوع محلول در آب آن بود (6 و 9 ساعت، به ترتیب). می توان چنین نتیجه گیری نمود که فلاوونوئید روتین توانایی مداخله در متابولیسم گلوکز را در این آبزی دارا می باشد. همچنین به نظر می رسد که مسیرهای متابولیکی گلوکز حداقل در ماهی سیم دریایی نظیر مدل های دیگر آزمایشگاهی از قابلیت دستکاری، برای تنظیم میزان قند خون، برخوردار است.

کیلکا از ذخایر با ارزش اقتصادی دریای خزر محسوب می شود که نقش مهمی را در زنجیره غذایی آن ایفا می کند. پژوهش حاضر طی سال های 86-1385، با هدف تعیین میزان ذخیره کیلکای معمولی و تنظیم الگوی برداشت پایدار از آن، در جنوب دریای خزر به مرحله اجرا درآمد. نمونه برداری در سواحل جنوبی دریای خزر از مهر سال 1385 تا شهریور 1386 در دو بندر انزلی و بابلسر صورت گرفت. در طول دوره بررسی 1533 نمونه بیومتری شدند و 913 ماهی با استفاده از اتولیت های ساجیتا تعیین سن شدند. نتایج نشان داد که میانگین طول کیلکای معمولی 9.7±102.4 میلی متر و دامنه آن در طیف 56 تا 144 میلی متر قرار داشت. میانگین سن کیلکای معمولی 3.6 سال بود که بیش از 73 درصد از آنها را ماهیان 3 و 4 ساله تشکیل داده بود. ضریب رشد با استفاده از طرح فورد - والفورد K=0.321 در سال و ضریب مرگ و میر کل برابر  Z=1.280در سال برآورد شد. با استفاده از روش آنالیز کوهورت، میزان ذخیره کیلکای معمولی در بخش جنوبی دریای خزر حدود 58.75 هزار تن برآورد شد. برای تعیین میزان حداکثر محصول قابل برداشت (MSY) از معادله کادیما استفاده شد که در نهایت 25322 تن محاسبه شد. کیلکای معمولی دارای ذخیره نسبتا کوچکی است، لذا سیاست های حمایتی از آن باید در اولویت باشد.

این مطالعه به منظور ارزیابی اثرات اسیدهای چرب غیر اشباع بلند زنجیره (EPA و DHA) بر رشد و بازماندگی پست لاروهای میگوی پا سفید (PL-1 تا (PL-15 در پژوهشکده اکولوژی خلیج فارس و دریای عمان، واقع در شهرستان بندرعباس انجام گردید. آزمایش به صورت طرح کاملا تصادفی در قالب 5 تیمار با 3 تکرار در 15 مخزن آب 20 لیتری صورت پذیرفت. ناپلی های آرتمیا با استفاده از 0 تا 4 درصد روغن کبد کاد (تیمار های A تا E) غنی سازی شده و لاروها 6 بار در روز و با فاصله زمانی 4 ساعت از آن ها تغذیه گردیدند. پست لاروهای تیمار D که از ناپلی آرتمیای غنی شده با سطح 3% تغذیه شده بودند بیشترین میزان رشد را داشته و تفاوت معنی دار با سایر تیمارها نشان دادند (0.05>P). بالاترین درصد بازماندگی مربوط به پست لاروهای تیمار E بود که از ناپلی آرتمیای غنی شده با سطح 4% تغذیه شده ولی، با تیمارهای D و C یعنی سطح 3% و 2% تفاوت معنی دار نشان ندادند (0.05<P). پست لاروهای تیمار شاهد یا A که با ناپلی آرتمیای غنی نشده تغذیه شده بودند کمترین میزان رشد و بازماندگی را داشتند. آزمایش حاضر نشان داد که اسیدهای چرب غیر اشباع بلند زنجیره بر روی افزایش عملکرد رشد و درصد بازماندگی لاروهای میگوی پا سفید اثر مثبت دارد.

تحولات و توسعه کشورها و نیاز به مبادلات علمی، فرهنگی و صنعتی در سطح جهان مستلزم در اختیار داشتن نقشه ها و اطلاعات مکانی از تمامی سطح زمین می باشد، دستیابی به چنین خواسته ای مستلزم یکسان سازی مبنای مسطحاتی و ارتفاعی کلیه کشورهای جهان است. امروزه با پیشرفت در علوم و تکنولوژی و به دنبال آن افزایش دقت بحث سطوح مبنای ارتفاعی از مباحث به روز به شمار آمده و تلاش هایی در جهت یافتن سطوح مبنای ارتفاعی و ارتباط بین آنها صورت گرفته است. یکی از مشکلاتی که در استفاده از ارتفاعات مطلق وجود دارد، جدایی بین سطح متوسط آب های آزاد و ژئوئید می باشد. در حالت تئوریک سطح مبنای ارتفاعات مطلق، ژئوئید می باشد اما در عمل از سطح متوسط آب های آزاد بعنوان سطح مبنای ارتفاعات مطلق استفاده می شود، به جدایی بین این دو سطح، توپوگرافی سطح دریا (SST) گفته می شود. در این مقاله در ابتدا از مشاهدات ماموریت های ماهواره های ارتفاع سنجی T/P و Jason-1 به مدلسازی سطح متوسط دریا در خلیج فارس و دریای عمان پرداخته شد و در نهایت با توجه به اهمیتی که تعیین توپوگرافی سطح آب در یکسان سازی سطح مبنای ارتفاعی دارد به معرفی روشی نوین برای محاسبه توپوگرافی سطح آب در خلیج فارس و دریای عمان پرداخته شد، اینروش بر اساس تلفیق اطلاعات ارتفاع سنجی ماهواره ای و ژئوئید بدست آمده از مدل ژئوپتانسیل جهانی EGM08 در خلیج فارس و دریای عمان قابل ارائه می باشد. بر این اساس اختلاف سطح متوسط آب های آزاد حاصل از مدل ارتفاع سنجی ماهواره های T/P،Jason-1  و ژئوئید جهانی EGM08 در بازه 0.9- متر و 1.1 متر ارزیابی گردید.

استرس های غیر حاد می توانند فعالیت های رفتاری و فیزیولوژیک آبزیان پرورشی را تحت تاثیر قرار دهند و به کاهش مقاومت در برابر بیماری، سرعت رشد و همچنین کاهش تولید منجر شوند. آرتمیای غنی شده با مواد مغذی ضروری خصوصا اسیدهای چرب بلند زنجیره جهت افزایش رشد و درصد بقا و مقاومت در برابر تنش های محیطی و بیماری های عفونی در گونه های مختلف آبزیان مورد استفاده قرار گرفته است. در این تحقیق تاثیر تغذیه لارو قزل آلای رنگین کمان (Oncorhynchus mykiss) با ناپلی Artemiaurmiana غنی شده با روغن های گیاهی بر مقاومت در برابر تنش های محیطی دما، شوری و کمبود اکسیژن مورد بررسی قرار گرفت. آزمایشات در قالب 6 تیمار مختلف و با سه تکرار در هر تیمار به مدت 10 روز انجام گرفت. لاروهای ماهی قزل آلا از مرحله شروع تغذیه خارجی در قالب 6 تیمار غذایی شامل (1) غذای کنسانتره تجاری، (2) ناپلی غنی شده با روغن ماهی، (3) ناپلی غنی شده با روغن آفتابگردان، (4) ناپلی غنی شده با روغن کلزا، (5) ناپلی غنی شده با روغن سویا و (6) ناپلی تازه تخم گشایی شده تغذیه شدند. نتایج تحقیق نشان داد تفاوت معنی داری در مقاومت لاروها در برابر استرس های حرارتی (20 و 25 درجه سانتی گراد)، استرس شوری (10، 15 و 20 میلی گرم در لیتر) و استرس کمبود اکسیژن (5 ppm)، بین تیمارها وجود دارد. بالاترین درصد بازماندگی لاروها تحت کلیه استرس های اعمال شده (جز در یک مورد) مربوط به تیماری بود که از ناپلی غنی شده با روغن کلزا تغذیه کرده بودند که بطور معنی داری نسبت به لاروهایی که غذای کنسانتره مصرف کرده بودند بالاتر بود ولی در اکثر موارد با لاروهایی که از آرتمیای غنی شده با روغن ماهی تغذیه کرده بودند اختلاف معنی دار نداشت.

هدف از این مطالعه بررسی اثر نفتالین بر سیستم اندوکرین در ماهیان ماده در دو مرحله پیش زرده سازی و زرده سازی است. در آزمایش اول ماهیان ماده مید (Liza klunzingeri) به دو گروه شاهد و تیمار تقسیم شدند. به گروه تیمار محلول 50 mg/kg نفتالین در 2 ml/g روغن گیاهی به ازای وزن بدن به صورت درون صفاقی تزریق شد. برای گروه شاهد از 2 ml/g به ازای وزن بدن روغن گیاهی استفاده شد. از هر دو گروه پس از 3 ساعت نمونه گیری صورت گرفت. طراحی آزمایش دوم مانند آزمایش اول شکل گرفت، و به منظور رهایش آرام نفتالین از ایمپلنت درون صفاقی 10 ml/g روغن نارگیل به تنهایی برای گروه شاهد و ایمپلنت 50 mg/kg نفتالین محلول در 10 ml/g روغن نارگیل به ازای وزن بدن استفاده شد. 72 ساعت پس از ایمپلنت نمونه گیری انجام شد. داده های بدست آمده در هر دو حالت استرس حاد و مزمن افزایش معنی دار کورتیزول را نشان داد. در مقابل کاهش معنی دار سطوح پلاسمایی 17 بتا استرادیول و تری یدوتیرونین در استرس مزمن مشاهده شد. به نظر می رسد افزایش کورتیزل به منظور تامین نیاز بیشتر به انرژی در شرایط استرس باشد. نفتالین با اثر مهاری بر آنزیم های استروئیدوژنز به صورت مستقیم و فعال کردن رسپتور های آریل هیدروکربن به صورت غیر مستقیم سبب کاهش 17 بتا استرادیول و تری یدوتیرونین می شود. بر اساس نتایج استرس PAH در ماهیان ماده می تواند منجر به آشفتگی اندوکرینی و اختلال در بلوغ و تولید مثل موفق شود.

به منظور مطالعه ژنتیکی جمعیت های گل خورک ماهی Periophthalmus waltoni در مناطق خور زنگی، هندیجان و دلوار با استفاده از روش مولکولی RAPD، تعداد 69 نمونه گل خورک ماهی جمع آوری شد. DNA ژنومی نمونه ها از بافت نرم باله ماهی به روش فنل-کلروفرم استخراج و سپس کمیت و کیفیت DNA استخراج شده با استفاده از روش اسپکتروفتومتری و الکتروفورز ژل آگارز 1% تعیین شد. واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR) با استفاده از 6 پرایمر RAPD ده نوکلئوتیدی صورت گرفت. مقادیر مربوط به فراوانی آللی، تعداد آللهای واقعی و موثر، هتروزیگوسیتی مشاهده شده و مورد انتظار، شاخص شانون، میزان شباهت و فاصله ژنتیکی، مقادیر Gst و جریان ژنی بر اساس آزمون AMOVA با استفاده از نرم افزار ژنتیکی Gene Alex و Pop Gene محاسبه گردید. بر اساس داده های فراوانی آللی، مجموعا 9 آلل اختصاصی یافت شد که 5 عدد از آنها مربوط به نمونه های منطقه هندیجان و 3 عدد از آنها مربوط به نمونه های منطقه دلوار و 1 عدد در منطقه خورزنگی مشاهده شد. میانگین میزان تنوع ژنتیکی در جمعیت هندیجان 0.2509 در حالیکه مقدار آن در منطقه خور زنگی 0.1815 و در منطقه دلوار 0.2267 می باشد. در سطح معنی داری 0.01 میزان شباهت ژنتیکی بین دو جمعیت هندیجان و خورزنگی 0.833 در حالیکه میزان شباهت بین هندیجان و دلوار 0.901 و میزان شباهت بین دلوار و خورزنگی 0.924 می باشد. نتایج این بررسی نشان داد که سه جمعیت مورد بررسی در واقع سه جمعیت مجزا بوده و متعلق به دو کلاستر می باشند.

همه روزه هزاران کانتینر اعم از پر و خالی به پایانه های مدرن کانتینری وارد و یا از آنها خارج می شوند. به دلیل افزایش روز به روز استفاده از کانتینر در امر تجارت و حمل و نقل بین المللی بنادر پیشگام و موفق عموما در تلاش برای استفاده هر چه بهتر از امکانات، زیر ساخت ها، نقاط قوت و فرصت های خود به منظور افزایش بهره وری می باشند. آنچه برای پایانه های کانتینری دارای اهمیت است، انجام فعالیت ها به نحوی است که اهداف اقتصادی، اجتماعی مورد نظر را تامین کرده و بندر را در بهترین شرایط سوددهی قرار دهد. با توجه به اینکه عوامل متعددی می توانند بر روی عملیات کانتینری در بنادر تاثیرگذار بوده و این عملیات را به سمت بهینه شدن سوق دهند، لذا اساس این تحقیق رتبه بندی عوامل موثر و انتخاب مهم ترین آنها در عملیات کانتینری بندر بوشهر با استفاده از روش تصمیم گیری برناردو (چند شاخصه گروهی با مقیاس رتبه ای) می باشد. نتایج به دست آمده نشان می دهد عوامل از جمله تجهیزات، احداث پایانه کانتینری در جزیره نگین، محوطه کانتینری، نیروی انسانی متخصص و قوانین و مقررات به ترتیب دارای بیشترین تاثیر در عملیات بهینه کانتینری بندر بوشهر می باشند.

این تحقیق با هدف بررسی روند نوسانات زمانی و مکانی جوامع ستاره دریایی Astropecten hemprichi و توتیای دریایی Diadema setosum در سواحل خلیج چابهار طی یک دوره زمانی از آبان ماه 1387 لغایت شهریورماه 1388 انجام گرفت. منطقه مورد مطالعه در منتهی الیه جنوب شرقی ایران و سواحل دریای عمان- استان سیستان و بلوچستان قرار گرفته است. نمونه برداری هر دو ماه یک بار به هنگام جزر کامل از 5 ایستگاه انتخابی به صورت تصادفی و به وسیله پرتاب کوادرات m1*m1 صورت گرفت. در مجموع 1885 خارپوست متعلق به 13 گونه جمع آوری و بررسی شدند که 32 نمونه (1.6 درصد) مربوط به گونه A.hemprichi و 28 نمونه (1.4 درصد) مربوط به گونه D.setosum بوده است. نتایج حاصل از این بررسی نشان داد که گونه A.hemprichi بیشترین فراوانی را در شهریورماه (1.92±0.76 ind.m-2) و گونه D.setosum بیشترین فراوانی را در آبان ماه 88 (3 ind.m-2)داشته است. نتایج حاصل از شاخص پراکندگی و پایداری می تواند بیانگر آن باشد که پراکنش این دو خارپوست بیشتر از نوع تصادفی است و می توان آن ها را جزو گونه های نادر بشمار آورد.

اپتوموتوری یکی از روشهایی است که طی آن رفتار بینایی ماهی نسبت به اشیا متحرک ارزیابی می گردد. تحقیق حاضر بر روی عکس العمل ماهی گورخری نسبت به اشیا متحرک می باشد. در این آزمایش، از ماهی های گورخری تازه بالغ شده از هر دو جنس استفاده گردید. به منظور بررسی و مطالعه قدرت بینایی ماهی در این پژوهش از دستگاهی دست ساز استفاده شد. آزمایش با پهناهای مختلف (نوارهای کاغذی) سیاه و سفید (1، 2 و 7 سانتی متری) و همچنین با پهنای 1 سانتی متری با نوارهایی به رنگ قرمز- خاکستری و سبز- خاکستری در سرعت های مختلف 2، 3، 4، 7، 10 و 15 دور در دقیقه انجام گرفت. نتایج حاصل از ANOVA دو طرفه اختلاف معنی داری را در بین سرعتها و پهناهای مختلف نشان داد (0.05>P). ارزیابی نتایج نشان داد که در پهناهای مختلف، ماهیان بیشترین پاسخ اپتوموتوری را در سرعت 10 دور در دقیقه (0.13±0.65) و کمترین پاسخ را در سرعت 2 دور در دقیقه (0.22±0.07-) نشان دادند. همچنین بهترین قابلیت دید ماهی ها در پهنای 1 سانتی متری (0.13±0.70) (0.05>P) مشاهده گردید. در آزمایش دیدرنگی نیز، مشاهده شد، بین سرعت ها و نوارهای رنگی مختلف، تفاوت معنی داری وجود ندارد     با این وجود ماهیان پاسخ اپتوموتوری بیشتری به رنگ سبز-خاکستری (0.13±0.10) و سرعت دور در دقیقه ()0.13±0.41 از خود نشان دادند. 10  .(P>0.05)