علوم و فناوری بذر ایران
سال:1392 | دوره:2 | شماره:2 |تعداد مقالات:10

به منظور بررسی اثرات آللوپاتیک اندام هوایی و زیرزمینی گونه درمنه کوهی (Artemisia aucheri) بر برخی خصوصیات جوانه زنی بذر و بنیه گیاهچه گونه فستوکای پابلند (Festuca arundinaceae) بذرهای گونه درمنه کوهی از مراتع طالقان در استان البرز جمع آوری و بعد از جداسازی اندام هوایی و زیرزمینی به مدت 72 ساعت در معرض نور مستقیم خورشید خشک و سپس آسیاب شد. پودر حاصل از اندام هوایی و زیرزمینی به مقدار 3، 6 و 9 گرم به صورت جداگانه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار با 900 گرم ماسه در داخل گلدان ها مخلوط شد و در هر گلدان 10 عدد بذر به عمق 3-2 سانتی متر از سطح، کشت شد و صفات درصد جوانه زنی، سرعت جوانه زنی، متوسط زمان جوانه زنی، طول گیاهچه، تعداد برگ، وزن گیاهچه و بنیه بذر اندازه گیری شدند. نتایج نشان داد که بین ویژگی های اندازه گیری شده گونه فستوکای پابلند اختلاف معنی داری وجود داشت به-طوری که پودر اندام هوایی و ریشه گونه درمنه کوهی باعث کاهش درصد و سرعت ظهور گیاهچه، طول گیاهچه، تعداد برگ، وزن خشک گیاهچه و شاخص بنیه گیاهچه و باعث افزایش متوسط زمان ظهور گیاهچه شده است. همچنین نتایج حاکی از آن بود که تأثیر آللوپاتیک پودر ریشه درمنه کوهی نسبت به پودر اندام هوایی آن بیشتر بود. صرف نظر از نوع ترکیبات اثرگذار درمنه کوهی، این گیاه بر ویژگی های جوانه زنی بذر و رشد اولیه گیاهچه فستوکای پابلند تأثیر نامطلوب داشته و می تواند نتایج حاصل از کشت همزمان این دو گونه را دربرنامه های توسعه پوشش گیاهی تحت تأثیر قرار دهد.

به منظور بررسی اثرات پرایمینگ اسمزی بر جوانه زنی بذر ذرت دو رگ سینگل کراس704 (K. SC 704)، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. تیمارها شامل پرایمینگ بذر با محلول های پلی اتیلن گلایکول (PEG6000) با غلظت های 5 و 10 درصد، نیترات پتاسیم (KNO3) با غلظت های 1 و 2 درصد و کلرید پتاسیم (KCl) با غلظت های 2 و 4 درصد و مدت زمان های 8، 16 و 24 ساعت بودند. صفات اندازه گیری شده شامل طول ریشه چه و ساقه چه، سرعت جوانه زنی، وزن تر ریشه چه و ساقه چه، وزن خشک ریشه چه، نسبت وزن تر و خشک ریشه چه به ساقه چه، نسبت طولی ریشه چه به ساقه چه و تعداد گیاهچه عادی بودند. نتایج نشان داد که حداکثر طول ریشه چه و ساقه چه تحت تیمارهای زمان و پرایمینگ با پلی اتیلن گلایکول (PEG6000) با غلظت 5 درصد و زمان 16 ساعت بدست آمد، اما بیشترین نسبت طولی ریشه چه و ساقه چه (R/S ) و نسبت وزن تر ( R/S) با پیش تیمار پلی اتیلن گلایکول (PEG) و نیترات پتاسیم(KNO3) با غلظت های 5 و 2 درصد در مدت زمان 24 ساعت مشاهده شد. بیشترین سرعت جوانه زنی و وزن تر ریشه چه با پیش تیمار پلی اتیلن گلایکول (PEG) و نیترات پتاسیم ( KNO3) با غلظت های 5 و 2 درصد حاصل گردید. بنابراین بهترین پیش تیمار برای این تحقیق محلول پلی اتیلن گلایکول(PEG) با غلظت 5 درصد و با مدت زمان 16 ساعت پیشنهاد می گردد.

به منظور یافتن روش های شکستن خواب بذر خردل وحشی(Sinapis arvensis)، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان گلستان در سال 1389 انجام شد. بذرها به سه قسمت تقسیم شدند و دو قسمت از آن به ترتیب به مدت دو و چهار هفته در دمای 4 درجه سانتی گراد در شرایط مرطوب (سرمادهی مرطوب) به طور یکنواخت نگهداری شدند و یک قسمت از بذرها نیز در شرایط آزمایشگاه و در دمای معمولی قرار گرفتند. سپس 9 تیمار شکستن خواب مکانیکی و شیمیایی شامل تیمار بذرها با استفاده از اسید جیبرلیک با غلظت 500، 1500 و 2000 قسمت در میلیون؛ 1، 2 و 4 دقیقه فرو بردن در اسید سولفوریک و 1، 2 و 3 دقیقه خراش دهی با سنباده برای سه قسمت بذر اعمال و سرعت، یکنواختی و درصد جوانه زنی آن ها بررسی شد. همچنین به منظور تعیین تأثیر تیمارها بر نفوذپذیری پوسته بذر به آب، روند زمانی جذب آب بذرها پس از اعمال تیمارها مطالعه گردید. نتایج آزمایش حاکی از تأثیر معنی دار تیمارهای پیش سرمادهی و خراش دهی و اثر متقابل آن ها بر ویژگی های جوانه زنی بود. براساس نتایج، برای شرایط عدم سرمادهی مرطوب و دو هفته سرمادهی مرطوب، مؤثرترین تیمارها، تیمار قرار دادن بذرها در اسید جیبرلیک با غلظت 1500 و 2000 قسمت در میلیون به مدت 24 ساعت و به دنبال آن ها تیمار 2 دقیقه خراش دهی مکانیکی بود. بدون استفاده از تیمار پیش سرمادهی، درصد جوانه زنی در تیمار 24 ساعت غوطه وری در اسید جیبرلیک با غلظت 1500 و 2000 قسمت در میلیون(ppm)و دو دقیقه خراش دهی مکانیکی به ترتیب 58/5، 56 و47/5 درصد مشاهده شد. با وجود دو هفته سرمادهی مرطوب درصد جوانه زنی این تیمارها با اندکی افزایش درحدود 77/25، 76/5 و53/52 درصد بود، درحالی که در شرایط 4 هفته سرمادهی مرطوب درصد جوانه زنی در تیمارهای فوق به ترتیب حدود 77، 65 و 66 درصد کاهش نشان داد. در پایان مشخص شد که بهترین تیمار جهت کاهش خواب بذر خردل وحشی و بهبود جوانه زنی آن، تیمار 24 ساعت غوطه ور کردن در اسیدجیبرلیک با غلظت 1500 قسمت در میلیون(ppm) و 2 دقیقه سنباده می باشد.

به منظور ارزیابی پاسخ خصوصیات جوانه زنی گیاهچه مینای پرکپه ناجوربرگ به تنش خشکی و شوری در دماهای مختلف 7 آزمایش انجام گرفت. دماهای مورد استفاده در این آزمایش 7 سطح دما شامل 5، 10، 15، 20، 25، 30 و 35 درجه سانتی گراد بودند. در هر دما برای ایجاد تنش شوری و خشکی هفت سطح تنش شامل صفر، 2-، 4-، 6-، 8-، 10-و 12-بار کلرید سدیم و پلی اتیلن گلایکول ایجاد شد. نتایج نشان داد که با افزایش تنش شوری و خشکی به طور معنی داری از سرعت و درصد جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه کاسته شد. در تنش شوری در اکثر دماها بجز 20 و 25 درجه سانتی گراد جوانه زنی در 12-بار کلرید سدیم به صفر رسید اما در تنش خشکی در اکثر دماها بجز 20 و 25 درجه در 10-بار و در همه دماها در 12-بار پلی اتیلن گلایکول به صفر رسید. بیشترین درصد و سرعت جوانه زنی در تیمار شاهد ( صفر بار) در دمای 25 درجه سانتی گراد مشاهده شد. نتایج بدست آمده نشان داد که دمای 25 درجه دمای بهینه برای جوانه زنی بذر این گیاه بوده و آستانه تحمل آن 12-بار در تنش شوری و 10-بار در تنش خشکی در این دما می باشد.

به منظور بررسی نقش پیش تیمار اسمزی بذرهای تنش کم آبی دیده سویا بر ظهور و استقرار گیاهچه، عملکرد و اجزای عملکرد سه رقم سویا آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار انجام شد. مواد آزمایشی مورد استفاده بذرهای سه رقم سویای (DPX, Telar, 032)، حاصل اعمال سطوح تنش کم آبی آبیاری پس از 50، 100 و 150 میلی متر تبخیر از تشتک تبخیر در سال قبل در مزرعه موسسه تحقیقات اصلاح و تهیه نهال و بذر کرج بودند. اسموپرایمینگ بذرها در پنج سطح شامل پتانسیل های 5-، 10-، 15-و 20-بار با استفاده از پلی اتیلن گلیکول 6000 و شاهد (عدم پرایمینگ) بود. نتایج نشان داد که اعمال تنش کم آبی بر گیاه مادری باعث کاهش درصد و سرعت ظهور گیاهچه شد. پیش تیمار اسمزی نه تنها در بذرهای حاصل از آبیاری مطلوب باعث بهبود درصد و سرعت ظهور گیاهچه و عملکرد دانه شد، بلکه در بذرهای حاصل از تنش خفیف و شدید نیز، پیش تیمار اسمزی با پتانسیل 20-بار درصد ظهور گیاهچه و سرعت ظهور گیاهچه را نسبت به شاهد بهبود بخشید و بالاترین تعداد نیام در بوته و عملکرد دانه در پیش تیمار اسمزی با پتانسیل 15-بار مشاهده شد. به نظر می رسد استفاده از پیش تیمار اسمزی برای جبران خسارت تنش کم آبی و بهبود ویژگی های ظهور گیاهچه و عملکرد دانه مناسب می باشد.

به منظور بررسی اثرات اسمو پرایمینگ بر جوانه زنی بذر تریتیکاله (Triticosecale) رقم Lasko، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با 3 تکرار در مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان مازندران اجرا گردید. عامل اول شامل اسمو پرایمینگ با پلی اتیلن گلایکول (PEG 6000) با محلول های 5 و 10 درصد، نیترات پتاسیم (KNO3) و کلرید پتاسیم ( KCI ) 2 و 4 درصد و عامل دوم مدت تیمار در 3 سطح 6، 12و 18 ساعت بود. صفات درصد و سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه، ساقه چه و گیاهچه، وزن تر ریشه چه، ساقه چه، وزن تر و خشک کل، تعداد گیاهچه عادی و تعداد کل بذر جوانه زده، نسبت طولی، وزن تر و وزن خشک ریشه چه به ساقه چه و شاخص های طولی و وزنی بنیه بذر گیاهچه مورد بررسی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که بیشترین طول گیاهچه وطول ریشه چه تحت پرایم شدن توسط پلی اتیلن گلایکول (PEG) با غلظت 10 درصد و مدت زمان 6 ساعت و کمترین آن برای پلی اتیلن گلایکول (PEG) با غلظت 5 درصد و مدت زمان 12 ساعت بدست آمد. حداکثر نسبت وزن تر و خشک ریشه چه به ساقه چه ( ) به ترتیب با پرایم نمودن با نیترات پتاسیم (KNO3) و کلرید پتاسیم (KCl) با غلظت 2 درصد در مدت زمان 12 ساعت حاصل شد. بیشترین تعداد گیاهچه عادی، تعداد کل بذر جوانه زده و درصد جوانه زنی به طور مشترک در مدت زمان 12 ساعت و بیشترین سرعت جوانه زنی در مدت زمان 6 ساعت در کلیه محلول های اسموپرایمینگ مشاهده شد. بیشترین شاخص طولی گیاهچه تحت پرایم شدن با پلی اتیلن گلایکول (PEG) با غلظت 10 درصد و مدت زمان 18 ساعت حاصل شد، در حالی که کمترین شاخص وزنی بنیه گیاهچه در مدت زمان 18 ساعت با همین تیمار حاصل گردید.

به منظور بررسی تأثیر سویه های مختلف باکتری سودوموناس فلورسنس بر جوانه زنی و رشد گیاهچه جو رقم فصیح و بهمن، آزمایشی در دانشکده کشاورزی دانشگاه گیلان به صورت فاکتوریل و در قالب طرح کاملاً تصادفی با 3 تکرار به اجرا درآمد. در این آزمایش بذرها با سویه های 36، 103، 93، 36+93، 93+103، 103+36 و 36+93+103 سودوموناس فلورسنس تلقیح شدند و تیمار بدون تلقیح با باکتری به عنوان شاهد در نظر گرفته شد. صفات مورد بررسی شامل وزن تر و خشک ساقه چه، وزن تر و خشک ریشه چه، طول ساقه چه و ریشه چه، سرعت و درصد جوانه زنی، شاخص بنیه و درصد آب گیاهچه بودند. نتایج به دست آمده نشان داد که اثر باکتری بر همه عوامل معنی دار بود، به طوری که تلفیق سه باکتری 103+ 63 + 93 سودوموناس فلورسنس بیشترین اثر را بر عوامل مورد بررسی نسبت به کاربرد آن ها به صورت تنهایی و دوتائی، نشان دادند. برهمکنش باکتری در رقم به غیر از وزن تر و خشک ریشه چه و طول ریشه چه بر صفات دیگر معنی دار بود. در بین ارقام مورد مطالعه نیز رقم فصیح تنها از نظر شاخص بنیه، سرعت جوانه زنی و وزن تر ساقه چه بر رقم بهمن برتری نشان داد و در سایر صفات، رقم بهمن بهتر بود.

در این تحقیق تاثیر اندازه بذر، سایش پوسته بذر (پولیش) و حذف بذر پوک در کیفیت جوانه زنی بذر مونوژرم چغندر قند در سه آزمایش مطالعه شد. آزمایش ها در قالب طرح بلوک کامل تصادفی در 4 تکرار با استفاده بذر رقم مونوژرم گدوک انجام شد. در آزمایش اول 6 سطح اندازه بذر (3/25-3/5، 3/5-4، 4-4/5، 4/5-5، 5-5/5 و بالای 5. 5 میلی متر)، در آزمایش دوم 5 سطح پولیش بذر (10، 20، 30 و 35 درصد وزنی)، و در آزمایش سوم 5 سطح پوک گیری (10، 20، 30، 40 و 50 درصد وزنی) مورد مقایسه قرار گرفتند. درصد وزنی طبقات، وزن هزار بذر، قوه نامیه مکانیکی، جوانه زنی استاندارد، درصد وزنی مواد بازدارنده، وزن تر هزار جوانه، وزن هزار جنین، وزن هزار پوسته، وزن هزار کلاهک، طول ریشه چه و طول ساقه چه تعیین شد. نتایج نشان داد که با افزایش اندازه قطر بذر، وزن هزار بذر و قوه نامیه افزایش یافت. وزن هزار بذر بین 7/18 تا 27 گرم متغییر بود. افزایش وزن هزار بذر تا 14 گرم موجب افزایش وزن جنین و جوانه زنی استاندار شد و بیش از آن تاّثیری بر آن ها نداشت. حذف بذر های ریز موجب افزایش کیفیت جوانه زنی شد. پولیش و حذف 15-20 درصد وزنی پوسته بذر موجب افزایش قوه نامیه مکانیکی و جوانه زنی استاندار به خصوص در بذر ریز شد. افزایش شدت پولیش موجب کاهش جوانه زنی استاندار و افزایش درصد جوانه های غیر عادی و خروج جنین از کاسه بذر شد. نتایج نشان داد که با افزایش اندازه بذر از تاّثیر پوک گیری کاسته شد. به طوری که پوک گیری از بذر های ریز و درشت، جوانه زنی استاندار را به ترتیب 15 و 2 درصد افزایش داد. همچنین حذف بیش از 20 درصد وزن اولیه توده با پوک گیری تاّثیری بر قوه نامیه مکانیکی و یا جوانه زنی استاندار نداشت.

به منظور بررسی اثر دما و بستر خشک کردن بر بنیه بذر دو رقم سویای کتول(DPX) و ساری(JK)، آزمایشی با استفاده از یک دستگاه خشک کن بستر سیال آزمایشگاهی در موسسه تحقیقات فنی و مهندسی کشاورزی و موسسه تحقیقات ثبت و گواهی بذر و نهال کرج اجرا شد. بذرهای با رطوبت اولیه 17-16 درصد، در دماهای 30، 40، 50 و60 درجه سانتی گراد در سه بستر خشک کردن ثابت، آستانه سیال سازی و بستر سیال خشک شدند. صفات مورد بررسی شامل درصد گیاهچه های عادی، طول گیاهچه، وزن خشک گیاهچه، شاخص طولی و وزنی بنیه گیاهچه در آزمایشگاه و درصد ظهور نهایی گیاهچه در مزرعه و شاخص سطح برگ ارزیابی گردیدند. نتایج نشان داد دما و بستر بر صفات مورد بررسی تأثیرداشت و ارقام نیز واکنش های متفاوتی نشان دادند. بالاترین درصد جوانه زنی و درصد ظهور نهایی گیاهچه در مزرعه مربوط به بذرهای رقم ساری(JK) خشک شده در دمای 40 درجه سانتی گراد با بستر خشک کردن ثابت بود. طول و وزن خشک گیاهچه رقم کتول(DPX) برتر از رقم ساری(JK) بود. همچنین شاخص سطح برگ گیاهچه های حاصل از خشک کردن بذر رقم کتول(DPX) در دمای 30 درجه سانتی گراد و بستر خشک کردن آستانه سیال-سازی بالاتر بود. نتایج نشان داد که دماهای خشک کردن 30 و40 درجه سانتی گراد دماهایی مناسب برای خشک کردن بذرهای با رطوبت بذر مورد بررسی با بسترهای خشک کردن مطالعه شده بود. همچنین در دماهای بررسی شده استفاده از بستر ثابت در دستگاه خشک کن سیال، برای خشک کردن بذر از نتیجه بهتری نسبت به دو بستر دیگر برخوردار بودند.

به منظور بررسی اثر سطوح مختلف فرسودگی و تنش مصنوعی خشکی بر جوانه زنی بذر گندم و برخی از ویژگی های گیاهچه آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح کاملاً تصادفی با چهار تکرار اجرا گردید. تیمارهای آزمایش شامل سطوح فرسودگی (شاهد، 65 و 130 ساعت فرسودگی در رطوبت نسبی 100 درصد و دمای0/3± 41 سانتی گراد)، رقم (شاه پسند، آذر2، شهریار، الوند و زرین) و تنش خشکی مصنوعی با استفاده از PEG 6000 (شاهد، 3-و 6-بار) بود. نتایج نشان داد که فرسودگی 130 ساعت و تنش خشکی 3-بار کمترین سرعت جوانه زنی را در رقم آذر2 ایجاد کرد، در حالی که کمترین درصد جوانه زنی در همین رقم و در فرسودگی 65 ساعت با تنش 6-بار مشاهده شد. کمترین میزان طول ریشه چه و ساقه چه به ترتیب در تیمارهای آذر2 × فرسودگی 65 ساعت × تنش شاهد و رقم شهریار × فرسودگی شاهد × تنش 6-بار تولید گردید. با افزایش درجه فرسودگی و شدت تنش وزن خشک گیاهچه در همه ارقام روند کاهشی نشان داد. بیشترین مقدار استفاده از ذخایر بذر (SRUR) در فرسودگی شاهد در رقم شهریار و کمترین مقدار آن در فرسودگی 130 ساعت و تنش 6-بار در رقم آذر2 دیده شد. کمترین میزان میانگین کارایی استفاده از ذخایر بذر (SRUE) در تیمار آذر2 × فرسودگی شاهد× تنش شاهد مشاهده شد. کمترین میزان میانگین کسر ذخایر مصرف شده بذر(FMSR) در تیمار آذر2× فرسودگی 130 ساعت × تنش 6-بار دیده شد. این نتایج نشان می دهد که ارقام از نظر استفاده از ذخایر بذر در هنگام جوانه زنی دارای تفاوت های ژنتیکی هستند و درجه فرسودگی بذر نسبت به سطوح تنش خشکی عامل مهم تری در کاهش بنیه بذر به شمار می آید. بنابراین، از صفات مورد بررسی در این آزمایش به ویژه مقدار استفاده از ذخایر بذر(SRUR)می توان جهت گزینش ارقام دارای بنیه بذر بالا استفاده کرد.