فیزیولوژی محیطی گیاهی
سال:1391 | دوره:7 | شماره:3 (پیاپی 27) |تعداد مقالات:8

به منظور بررسی تاثیر عصاره کود دامی (گاوی و گوسفندی) و تنش شوری ناشی از کلرید سدیم، بر خصوصیات جوانه زنی و رشد اولیه مریم گلی آزمایشی در پاییز سال 1388، در آزمایشگاه تحصیلات تکمیلی دانشگاه فردوسی مشهد در قالب طرح کامل تصادفی با سه تکرار اجرا شد. تیمارها شامل اثر چهار سطح عصاره دو نوع کود دامی شامل کود گاوی و گوسفندی (0، 5، 10 و 15 درصد) و دو سطح شوری (صفر و 1.6 میلی موس بر سانتی متر) بر درصد و سرعت جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه و بیوماس بود. نتایج نشان از تاثیر معنی دار عصاره کود دامی بر سرعت و درصد جوانه زنی، طول ریشه چه و ساقه چه و همچنین وزن خشک گیاهچه داشت. تیمار 15درصد کود گاوی بدون شوری بالاترین درصد جوانه زنی (73.15 درصد)، بالاترین سرعت جوانه زنی (2.45 بذر در روز) و بالاترین مقدار وزن خشک گیاهچه (94 گرم در بوته) را داشت. نتایج نشان داد که کود گاوی، تاثیر مثبتی بر تعدیل اثر شوری و همچنین افزایش جوانه زنی و رشد گیاهچه های مریم گلی داشت.

خانواده گندمیان Poaceae با داشتن 600 تا 700 جنس و 10000 تا 12000 گونه گیاهی یکی از بزرگترین خانواده های گیاهی نهاندانه محسوب می گردد. سازگاری بالای گیاهان این تیره در زیستگاه های مختلف، باعث تنوع در این گروه گیاهی شده است، به طوری که اغلب گونه های این خانواده پراکنش جهانی داشته و حدود 20 تا 24 درصد از پوشش گیاهی سطح خشکی های زمین را تشکیل می دهند. عناصر گیاهی متعلق به این خانواده نه تنها از جنبه های مختلف دارویی، غذایی، مرتعی، علوفه ای و غیره ارزش دارند، بلکه اهمیت آنها را در مقابله با فرسایش های آبی، بادی و تثبیت شن های روان نبایستی از نظر دور داشت. استان اصفهان با وسعت 106179.5 کیلومترمربع به واسطه وضعیت جغرافیایی خاص و تنوع آب و هوایی خود دارای تنوع و غنای گونه ای ویژه ای است، لذا به دلیل تنوع گندمیان در استان اصفهان و اهمیت آنها، بررسی وضعیت فعلی گونه های این تیره خصوصا در مناطق خشک استان اصفهان هدف اصلی این پژوهش قرار گرفت. نمونه برداری بر اساس روش تصادفی- سیستماتیک طی بهار و تابستان 1389 از 30 منطقه استان صورت گرفت و نمونه ها با استفاده از استرئومیکروسکوپ (لوپ)، به کمک منابع علمی و تطابق با نمونه های موجود در هرباریوم ها بر اساس روش مقایسه ای مورد شناسایی قرار گرفتند. در تحقیق حاضر 18 طایفه، 25 جنس و 31 گونه متعلق به این خانواده در سطح استان شناسایی گردید. با توجه به نقش موثر پوشش گیاهی در مقابله با فرسایش خاک گندمیان پایای ریزوم دار و پیازدار به واسطه ویژگی های آناتومیکی خود در مقایسه با انواع یکساله نقش موثرتری در حفاظت از بافت خاک در مقابله با فرسایش داشته اند.

به منظور بررسی اثر انواع و مقادیر کودهای آلی و معدنی بر میزان برخی از عناصر پرمصرف در برگ و دانه، شاخص سطح برگ و محتوی کلروفیل برگ در ذرت (رقم سینگل کراس 704)، آزمایشی در مزرعه پژوهشی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی ساری در سال 1386، به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو عامل و سه تکرار انجام شد. عامل اصلی 8 تیمار کودی شامل شاهد (بدون مصرف کود شیمیایی و آلی)، کود شیمیایی (سولفات پتاسیم، سوپر فسفات تریپل هر یک به میزان 75 و اوره به میزان 200 کیلوگرم در هکتار)، کمپوست زباله، ورمی کمپوست و لجن فاضلاب هر یک به میزان 20 و 40 تن در هکتار و همراه با 50 درصد کود شیمیایی بود و عامل فرعی نیز تفاوت کاربرد یک ساله و دو ساله تیمارهای کودی در نظر گرفته شد. بر اساس نتایج، نوع و مقدار کود مصرفی بر نیتروژن برگ، نیتروژن دانه، فسفر دانه، محتوی کلروفیل برگ و شاخص سطح برگ تاثیر معنی داری را نشان داد. همچنین مدت مصرف کود بر تمامی صفات مورد بررسی به جز پتاسیم برگ و دانه و نیتروژن دانه مؤثر بود. نوع کود مصرفی و استفاده از آن به مدت یک سال و یا دوسال متوالی موجب اثرات معنی داری بر پتاسیم برگ، محتوی کلروفیل برگ، شاخص سطح برگ و عملکرد دانه شد. در بین صفات مورد بررسی عملکرد دانه با نیتروژن دانه و شاخص سطح برگ همبستگی مثبت و معنی داری نشان داد. در مجموع می توان گفت که استفاده از کمپوست زباله شهری، ورمی کمپوست و لجن فاضلاب علاوه بر کاهش آلودگی محیط زیست می تواند نقش مثبتی را در افزایش عملکرد ذرت ایفا کند.

زردچوبه گیاهی ریزوم دار از خانواده زنجبیل که در مناطق گرمسیری کشت می شود و به دلیل دارا بودن ترکیبات فنولی با ارزش نظیر کورکومینوئید به لحاظ پزشکی و دارویی از جایگاه بالایی برخوردار است. با توجه به عدم کشت زردچوبه و واردات آن به کشور و با توجه خواص فارماکولوژیکی ریزوم زردچوبه و ارزش آن از نظر پزشکی و دارویی از یک سو و شرایط آب و هوای خشک ایران از سوی دیگر، در این تحقیق رشد رویشی و میزان فعالیت آنزیم های آنتی اکسیدانی (کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز) جهت کسب اطلاعات در مورد مقاومت این گیاه نسبت به خشکی مورد ارزیابی قرار گرفت. پس از کشت ریزوم های زردچوبه و رشد گیاه به مرحله 3 برگی، گیاه زردچوبه در معرض تنش خشکی در آزمایشی با پتانسیل های آبی صفر (شاهد)، 3، 6- و 9- بار به کمک پلی اتیلن گلایکول 6000 در محیط هیدروپونیک قرار گرفت و پس از 7 روز، اثر پتانسیل های مذکور بر روی تغییرات رویشی گیاه و میزان فعالیت آنزیم های کاتالاز و آسکوربات پراکسیداز مورد بررسی قرار گرفت. تنش خشکی به طور معنی داری رشد رویشی و فعالیت آنزیم ها را در اجزای مختلف گیاه تحت تاثیر قرار داد، به نحوی که با کاهش پتانسیل آب از صفر به 9- بار وزن کل گیاه زردچوبه کاهش یافت و فعالیت هر دو آنزیم نیز تا پتانسیل آب 6- بار روند افزایشی داشت و با کاهش بیشتر پتانسیل آب فعالیت آنها کاهش یافت.

در این تحقیق سرشاخه های هوایی و گلدار گیاه بومادران Achillea wilhelmsii در اوایل خرداد ماه از منطقه خوی جمع آوری و روغن اسانسی آن به روش تقطیر با آب با استفاده از طرح کلونجر و بازده 0.27 درصد استخراج گردید. جداسازی و شناسایی ترکیبات تشکیل دهنده اسانس با استفاده از دستگاه GC/MS انجام گرفت. تعداد 40 ترکیب در اسانس گیاه مورد مطالعه شناسایی گردید که به ترتیب کامفور (32.3 درصد)، 1 و 8- سینئول (21.12 درصد)، لینالول (7.21 درصد) و آلفا- پینن (5.25 درصد) از مهمترین ترکیبات موثره اسانس گیاه بودند. بخش عمده ترکیبات شناسایی شده را منوترپن ها تشکیل می دادند. بررسی اثر ضدباکتریایی اسانس گیاه علیه سه گونه از باکتری های گرم مثبت و منفی به روش حفر چاهک انجام گرفت. نتایج نشان داد که سه باکتری S. epidermidis, Shigella flexnery و Escherichia. coli با قطر هاله های 28-17 میلی متر در برابر اسانس حساس بوده، در حالی که باکتری های Salmonella typhi, S. saprophiticus و S.aureus با قطر هاله های 13-11 میلی متر از حساسیت حدواسطی برخوردار بودند.

گیاه سنجد با نام علمی (Elaeagnus angustifolia L.) یک درخت میوه می باشد. در نواحی استپی ایران می روید و به خشکی مقاوم است. در این پژوهش، چوب سنجد از منطقه جنوب شهر همدان تهیه گردید. استخراج از پودر چوب درون سنجد به روش سوکسوله با استفاده از حلال اتانول- تولوئن مطابق با استاندارد ASTM: D 1107-96 روش استاندارد T 204 OS-76 انجام شد. مواد استخراجی (عصاره) قابل حل در حلال اتانول- تولوئن در چوب درون به طور میانگین، 5.69 درصد وزنی محاسبه گردید. مواد استخراجی حاصل از این چوب پس از تغلیظ، توسط -O ٬N بیس (تری متیل سایلیل) تری فلور و استامید به همراه تری متیل کلروسیلان، سایلیل دار شدند و توسط دستگاه کروماتوگرافی گازی و طیف سنجی جرمی مورد شناسایی قرار گرفتند. در مواد استخراجی چوب درون سنجد 18 ترکیب شناسایی شد و از بین این ترکیبات 4 ترکیب شامل: فسفریک اسید (38.81 درصد)، هگزان دیئوئیک اسید (8.28 درصد)، تری فلورو متیل- بیس- (تری متیل سایلیل) متیل کتون (4.66 درصد) و پروپانوئیک اسید (3.4 درصد) بیشترین مقادیر را به خود اختصاص داده اند.

در این پژوهش، اثر محیط های کشت مختلف برتشکیل کالوس های رویان زا و رویان های پیکری از تخمک گسترش نیافته پرتقال Citrus sinensis (L.) Osbeck مورد مطالعه قرار گرفت. در بررسی رویان زایی و باززایی گیاهچه ها، تفاوت معنی دار ترکیب محیط کشت در القای کالوس های رویان زا و بلوغ رویان ها مشاهده شد. بهترین محیط کشت جهت القای کالوس های رویان زا (80 درصد) و بلوغ رویان ها، محیط کشت MS دارای 500 میلی گرم در لیتر عصاره مالت و 50 گرم در لیتر ساکارز و 3 میلی گرم در لیتر BAP (6 بنزیل آمینو پورین) بود. در این محیط، کالوس های نرم و کرم رنگ تشکیل شد و رویان های پیکری در مراحل مختلف تکوینی شامل کروی، قلبی، اژدری و لپه دار مشاهده شد. کمترین میزان کالوس رویان زا (27 درصد) و عدم بلوغ رویان ها در محیط کشت MS دارای 500 میلی گرم در لیترعصاره مالت و 30 گرم در لیترساکارز بدست آمد. کالوس های ایجاد شده در این محیط متراکم و به رنگ سبز روشن بودند و رویان های بالغ در این محیط شکل نگرفت. 2 ماه پس از انتقال رویان های لپه ای به محیط جوانه زنی بدون تنظیم کننده های رشد و با ساکارز 50 گرم در لیتر، گیاهچه ها باززایی شدند.

به منظور بررسی اثر غلظت های مختلف نفتالین استیک اسید و ایندول بوتریک اسید و ترکیب این دو تنظیم کننده بر ریشه زایی قلمه های نیمه خشبی نارنج و نارنج سه برگ، آزمایشی در گلخانه دانشگاه آزاد اسلامی واحد گرگان در سال 1387 در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی در 3 تکرار انجام شد. تیمارهای مورد استفاده شامل ایندول بوتریک اسید و نفتالین استیک اسید در چهار سطح (صفر، 2000، 3000 و 4000 میلی گرم در لیتر) و مخلوط این دو با هم بود. برای این منظور بخش تحتانی قلمه های نارنج و نارنج سه برگ به مدت 5 ثانیه در معرض تیمارهای فوق قرار گرفت. نتایج نشان داد که کاربرد ایندول بوتریک اسید و نفتالین استیک اسید برای درصد ریشه زایی، میانگین طول ریشه، طول بزرگترین ریشه و وزن خشک ریشه در سطح 1 درصد معنی دار بوده است. در بین قلمه های نارنج و نارنج سه برگ، نارنج دارای ریشه زایی بیشتری بود. در غلظت 4000 میلی گرم در لیتر ایندول بوتریک اسید و 3000 میلی گرم در لیتر نفتالین استیک اسید، برای صفات مورد بررسی بهترین نتیجه حاصل شد و نیز اثر آمیخته 2000 میلی گرم در لیتر نفتالین استیک اسید + 3000 میلی گرم در لیتر ایندول بوتریک اسید بهترین نتیجه را در کلیه صفات مورد بررسی نشان داد.