نوآوری های آموزشی
سال:1397 | دوره:17 | شماره:66 |تعداد مقالات:8

این پژوهش برای تعیین نقش واسطه ای خوش بینی آموزشی در ایجاد رابطة بین هیجان های تدریس و مسئولیت پذیری شخصی معلمان ابتدایی انجام شد. به این منظور 287 معلم ابتدایی آموزش وپرورش منطقة 18 شهر تهران به روش نمونه برداری خوشه ای انتخاب شدند و به سه مقیاس خوش بینی آموزشی بیرد و همکاران (2010)، مقیاس هیجان موفقیت معلم فرنزل و همکاران (2010) و مقیاس مسئولیت پذیری شخصی معلم لارمن و کارابنیک (2013) پاسخ دادند. مدل پیشنهادی با روش تحلیل مسیر ارزیابی شد. درمجموع هیجان تدریس معلم 14 درصد از خوش بینی آموزشی را تبیین کرد و 39 درصد از مسئولیت پذیری شخصی توسط خوش بینی آموزشی و هیجان تدریس معلم پیش بینی شد. یافته ها نشان دادند که لذت به صورت مستقیم و غیرمستقیم با نقش واسطه ای خوش بینی آموزشی پیش بینی کنندة مثبت و معنادار مسئولیت پذیری شخصی و خشم با نقش واسطه ای خوش بینی آموزشی پیش بینی کنندة منفی و غیرمستقیم مسئولیت پذیری شخصی است، اما نقش خوش بینی آموزشی در ایجاد رابطة بین اضطراب و مسئولیت پذیری شخصی تأیید نشد. نتایج حاکی از اهمیت و نقش خوش بینی آموزشی و کنترل خشم در ارتقای مسئولیت پذیری شخصی است که باید مدنظر متخصصان و مسئولان آموزش وپرورش قرار گیرد.

تدریس خصوصی و به کارگیری دبیران خبره و باتجربه برای فرزندان، توسط والدین، جهت ارتقای سطح کیفی یادگیری دانش آموزان، رشد روزافزونی داشته است به گونه ای که گاهی، به طور غیرمستقیم، منجر به پایین آمدن تعهد حرفه ای دبیران و کاهش کیفیت تدریس آن ها در مدارس شده است. هدف پژوهش حاضر بررسی میزان کاربست نشانگرهای تدریس اثربخش در درس ریاضی دبیرستان های تیزهوشان و دولتی شهر اصفهان از منظر دانش آموزان بوده است. این پژوهش از نوع توصیفی-پیمایشی است. جامعة آماری پژوهش شامل دانش آموزان دورة پیش دانشگاهی دورة دبیرستان بود که با روش نمونه گیری هدفمند، مدارس دخترانه و پسرانة شاخص از بین نواحی اصفهان برگزیده شده و از آن ها تعداد 180 نفر دانش آموز به صورت تصادفی به عنوان نمونة آماری انتخاب شدند. ابزار اصلی جمع آوری داده ها یک پرسش نامة 9 مؤلفه ای و 49 گویه ای (پرسش نامة ارزیابی درس، 2008) و دو پرسش بازپاسخ بود. نتایج نشان داد که دانش آموزان مدارس تیزهوشان و دولتی میزان به کارگیری نشانگرهای تدریس اثربخش توسط دبیران ریاضی خود را در حد کمتر از متوسط برآورد نموده اند. برای همة دانش آموزان صرف نظر از جنسیت و نوع مدرسه اعم از تیزهوشان و دولتی بهترین ویژگی تدریس اثربخش ریاضی، مؤلفة «تضارب افکار» بوده است. در پایان، جهت بهبود کیفیت آموزش ریاضی، بر اساس نتایج پژوهش پیشنهادهایی کاربردی به مسئولان ارائه شده است؛ از جمله گسترش علوم بین رشته ای جدید «آموزش ریاضی» با پژوهش های مورد نیاز آن در زمینه های تربیتی و تلفیق متناسب علوم تربیتی با دانش ریاضی ست. در این رابطه ایجاد ارتباط نزدیک و همکاری میان دانشکده های علوم تربیتی و ریاضی می تواند مفید باشد.

نظام دوری طرحی آموزشی است که در آن دانش آموزان با یک معلم ثابت برای دو سال یا بیشتر به پایة تحصیلی بعدی می روند. پژوهش حاضر با هدف بررسی فرایند اجرای نظام دوری در مدارس ابتدایی شهرستان مشهد انجام شده است. روش پژوهش، روش کیفی داده بنیاد و استفاده از مصاحبه های عمیق نیمه ساختاریافته است. جامعة آماری شامل معلمان مجری نظام دوری است. نمونه گیری به صورت هدفمند و به شیوة گلوله برفی صورت گرفت. مدل پارادایمی نشان می دهد، درحالی که مصوبة اجرای نظام دوری در سند تحول آموزش وپرورش، عامل زمینه ساز اجرای نظام دوری است، شرط علّی اجرای آن وجود معلمان داوطلب و دارای انگیزه است. عوامل مداخله گر، اعم از عوامل سازمانی و عوامل انسانی می توانند موافقت با درخواست معلم برای مشارکت در نظام دوری را تحت تأثیر قرار دهند. بهره بردن از شناخت حاصله از دانش آموز و خانوادة وی در راستای رفع مشکلات آموزشی و غیرآموزشی دانش آموز، تأثیرات مثبت آموزشی، افزایش مهارت های معلمان، تأثیرات مثبت روحی برای دانش آموز و معلم، صرفه جویی در زمان آموزش و شناخت، بهبود تعاملات افراد ذی مدخل و وابستگی دانش آموز به معلم پیامدهای اجرای نظام دوری در صورت اجرای آن توسط معلم مناسب هستند. پیامدهای اجرای نظام دوری در صورت اجرای آن توسط معلم فاقد صلاحیت عبارت اند: از برچسب خوردن دانش آموز و خانوادة وی در اثر شناخت حاصله، شکل گیری آسیب های آموزشی و عاطفی در دانش آموز، تثبیت الگوهای رفتاری-شخصیتی نامناسب اخذشده از معلم. یافته های این پژوهش اطلاعات روشمندی در خصوص پیامدهای مثبت و منفی و نیز محدودیت های اجرای نظام دوری در اختیار مسئولین آموزش وپرورش قرار می دهد.

هدف این پژوهش تبیین تأثیر تدریس مبتنی بر زیبایی شناسی بر نگرش دانش آموزان نسبت به مدرسه بوده است. این پژوهش از نوع شبه آزمایشی با طرح پیش آزمون-پس آزمون با گروه گواه است. جامعة آماری پژوهش را 1314 نفر از دانش آموزان پسر دورة متوسطه اول شهر مهاباد که در سال تحصیلی 96-95 در پایة هشتم مشغول به تحصیل بودند، تشکیل می داد. از این تعداد 52 نفر به صورت هدفمند انتخاب شدند. در مرحلة اول گردآوری داده (پیش آزمون) پرسش نامة نگرش نسبت به مدرسه در بین دانش آموزان هر دو گروه اجرا گردید. سپس گروه آزمایش به مدت 14 جلسه، با روش تدریس مبتنی بر زیبایی شناسی، شامل (استفاده از ادراک چندحسی، استفاده از ریتم و موسیقی، زبان بدن، تحریک قوة تخیل دانش آموزان، توجه به حوزة عاطفی، استفاده از رنگ و شکل تصویر و تلفیق هنر و تدریس) آموزش دیدند ولی گروه گواه به صورت مرسوم آموزش دیدند. بعد از پایان آموزش از دو گروه پس آزمون گرفته شد. جهت اطلاع از وضعیت نگرش دانش آموزان به مدرسه از پرسش نامة نگرش به مدرسة مک کوچ و سیگل (2003) بهره گرفته شد. داده های جمع آوری شده با نرم افزار SPSS و با استفاده از آزمون های تحلیل کوواریانس و کوواریانس چندمتغیره تجزیه وتحلیل گردید. نتایج نشان داد سطح نگرش به مدرسه، در دانش آموزانی که درس علوم تجربی پایة هشتم را با رویکرد تدریس مبتنی بر زیبایی شناسی فراگرفته بودند، متفاوت از دانش آموزانی بود که این درس را با شیوه های تدریس مرسوم در مدارس یاد گرفته بودند. لذا می توان نتیجه گرفت که هر اندازه عناصر و مؤلفه های تدریس مبتنی بر زیبایی شناسی (عناصر بصری، رنگ، موسیقی، تخیل و تصورات دانش آموزان، هنر، عواطف دانش آموزان، محیط یادگیری شاد، خلاقیت و احساس لذت از یادگیری) در فرایند تدریس تلفیق گردند و معلم تلاش نماید تا اهداف حوزة شناختی را به واسطه توجه و برجسته کردن حوزة عاطفی دانش آموزان مورد توجه قرار دهد، به همان نسبت نگرش دانش آموزان به مدرسه و مؤلفه های موجود در آن بهبود پیدا می کند.

پژوهش حاضر با هدف متمایز ساختن دانش آموزان با فرسودگی تحصیلی بالا و پایین از یکدیگر، بر اساس مؤلفه های اهمال کاری تحصیلی و احساس تنهایی، انجام شد. روش پژوهش حاضر از نوع علّی-مقایسه ای بود. جامعة آماری شامل تمامی دانش آموزان مشغول به تحصیل مدارس دولتی و غیردولتی شهر اهر در سال تحصیلی 1396-1395 بود که بر اساس جدول کرجسی و مورگان 332 نفر از آن ها با روش نمونه گیری خوشه ای انتخاب شدند. برای جمع آوری داده ها از پرسش نامه های اهمال کاری تحصیلی سولمون و راثبلوم (1989)، مقیاس احساس تنهایی (1980) و سیاهة فرسودگی تحصیلی مسلش (2002) استفاده گردید. داده ها با استفاده از نرم افزار 16 spss و آزمون آماری تجزیة تابع تشخیص مورد تجزیه وتحلیل قرار گرفتند. یافته های تجزیة تابع تشخیص، منجر به یک تابع تشخیص معنادار شد که طبق آن مؤلفة آماده کردن مقاله ها دارای بالاترین توان تمایز بین گروه ها بود. مؤلفه های بعدی متمایزکنندة گروه ها به ترتیب آمادگی برای امتحان، آماده کردن تکلیف و متغیر احساس تنهایی بود. همچنین نتایج تجزیة تابع تشخیص نشان داد که اکثر دانش آموزان با فرسودگی تحصیلی پایین با بالاترین درصد تشخیص (3/84 درصد) به درستی از دیگر دانش آموزان متمایز شده بودند و 2/80 درصد از افراد دو گروه طبق تابع به دست آمده به طور صحیح مجدداً طبقه بندی شده بودند. نتایج این طبقه بندی مجدد نشانگر توان متغیرهای مذکور در تمایز نهادن میان دانش آموزان دارای سطوح مختلف فرسودگی تحصیلی بود. بنابراین، در برنامه های آموزشی برای پیشگیری و کاهش فرسودگی تحصیلی دانش آموزان، باید به اهمال کاری تحصیلی و احساس تنهایی توجه ویژه داشت.

روان شناسی مثبت، عبارت از مطالعة علمی شکوفایی انسان و یک رویکرد عملی برای بهینه سازی زندگی افراد است. هدف این پژوهش، بررسی تأثیر اجرای مداخلة آموزش مثبت بر شکوفایی، توانمندی های شخصیتی و خوش بینی دانش آموزان پایة نهم بود. شرکت کنندگان، 46 دانش آموز دختر پایة نهم بودند. برای انتخاب آن ها، از مدارس متوسطة اول دولتی منطقة 9 شهر تهران دو مدرسه به صورت تصادفی انتخاب شدند که یک مدرسه به عنوان گروه آزمایش (22=n) و مدرسة دیگر به عنوان گروه کنترل (24= n) در نظر گرفته شد. شرکت کنندگان هر دو گروه، مقیاس های بهزیستی، توانمندی های شخصیتی و خوش بینی را تکمیل کردند. سپس برنامة آموزش مثبت مبتنی بر رویکرد روان شناسی مثبت، در گروه آزمایش اجرا شد. سپس داده ها با مدل تحلیل واریانس چندمتغیری تجزیه وتحلیل شد. یافته ها نشان داد که در گروه تحت آموزش با برنامة آموزش مثبت، سطح بهزیستی به طرز معناداری بالاتر از گروه کنترل است. به علاوه، دانش آموزان گروه آزمایش در میزان توانمندی های شخصیتی به نحو قابل توجهی ارتقا پیدا کردند. از این میان، طبقة مربوط به تعالی دارای بیشترین اندازه اثر و طبقة مربوط به پرهیزگاری، دارای کمترین اندازه اثر بودند. بااین حال، این مداخله بر متغیر خوش بینی اثر معناداری نداشت. برنامة آموزش مثبت به طرز چشمگیری قادر به افزایش سطح بهزیستی و توانمندی های شخصیتی دانش آموزان است. به علاوه، یافته های این پژوهش دربارة آموزش مثبت، نشان داد که یادگیری مهارت های روان شناسی مثبت به دانش آموزان و گنجاندن آن ها در چارچوب برنامه های موجود در مدرسه، نویدبخش پیامدهای مثبت فراوانی در زمینة سلامت روان و عملکرد تحصیلی آتیه سازان این کشور خواهد بود.

هدف پژوهش حاضر بررسی چگونگی تأثیر الگوی انگیزشی MUSIC بر انگیزش تحصیلی درونی و بیرونی، درگیری تحصیلی (راهبردهای انگیزشی، راهبردهای یادگیری) و عملکرد تحصیلی دانش آموزان در درس ریاضی است. روش پژوهش حاضر تجربی و از نوع پیش آزمون-پس آزمون با گروه کنترل بود. جامعة آماری شامل کلیة دانش آموزان پایة هشتم شهرستان دزفول بود. با روش تصادفی خوشه ای چندمرحله ای تعداد 50 دانش آموز در قالب دو کلاس درس 25 نفره از بین مدارس شهر دزفول انتخاب و به صورت تصادفی به دو گروه آزمایش و کنترل تقسیم شدند. از هر دو گروه پیش آزمون های انگیزش تحصیلی، و درگیری تحصیلی به عمل آمد و سپس الگوی انگیزشی MUSIC در گروه آزمایش به اجرا درآمد ولی گروه کنترل آموزشی دریافت نکرد. در این پژوهش از ابزار انگیزش تحصیلی درونی و بیرونی هارتر و راهبردهای یادگیری خودتنظیمی استفاده شد که پایایی آن ها با آلفای کرونباخ برای انگیزش تحصیلی درونی 0/82، انگیزش تحصیلی بیرونی 0/71 و برای پرسش نامة راهبردهای یادگیری خودتنظیمی 0/83 به دست آمد. داده های حاصل یا روش های توصیفی و استنباطی (آزمون لوین، آزمون کالموگروف-اسمیرنف، تحلیل کوواریانس تک متغیری (ANCOVA))، توصیف و تحلیل شدند. نتایج حاصل نشان داد که استفاده از الگوی انگیزشی MUSIC باعث افزایش انگیزش تحصیلی درونی و کاهش انگیزش تحصیلی بیرونی، افزایش درگیری تحصیلی و همچنین بهبود عملکرد تحصیلی دانش آموزان گروه آزمایش نسبت به گروه گواه شده است. بنابراین استفاده از الگوی انگیزشی MUSIC بر انگیزش تحصیلی، درگیری تحصیلی و عملکرد تحصیلی تأثیر خواهد داشت.