دانش و توسعه
سال:1387 | دوره:15 | شماره:23 |تعداد مقالات:12

برای شناخت توانمندی ها و استعدادهای مناطق در راستای اهداف برنامه ریزی منطقه ای، نظریه مزیت نسبی از اهمیت بالایی برخوردار است. مزیت نسبی یکی از معیارهای مهم اقتصادی جهت برنامه ریزی در امر تولید، صادرات و واردات و به معنای توانایی یک کشور یا یک منطقه در تولید یک کالا با هزینه کمتر است. این مقاله به بررسی مزیت های نسبی فعالیت های اقتصادی منطقه خراسان (شامل سه منطقه خراسان رضوی، شمالی و جنوبی) از دیدگاه ارزش افزوده ای مبتنی بر آخرین ویرایش سیستم حساب های ملی SNA93، با استفاده از شاخص مزیت نسبی آشکار و در دو مقطع زمانی سال های 1379 و 1383 می پردازد. نتایج بررسی حاضر بر اساس عملکرد برنامه سوم نشان می دهد طی دوره مورد بررسی، از میان 4 بخش عمده اقتصادی، بخش کشاورزی نسبت به بخش های دیگر اقتصادی دارای مزیت نسبی بیشتری بوده و بخش صنعت به کلی فاقد مزیت نسبی در منطقه خراسان است. اما در بین 72 رشته فعالیت اقتصادی، فعالیت های مرتبط با خدمات گردشگری نظیر هتل و خوابگاه و فعالیت های مربوط به برخی فعالیت های صنعتی خاص نظیر صنایع محصولات غذایی دارای مزیت نسبی در خراسان هستند. در انتها مقاله پیشنهاد می کند که تمرکز سرمایه گذاری در منطقه خراسان به سمت فعالیت های مرتبط با گردشگری و صنایع تبدیلی محصولات کشاورزی جهت دهی گردد.

شناسایی شرایط نهادی و ساختاری جامعه و تاثیر آنها بر اقتصاد و متغیرهای اقتصادی در سال های اخیر مورد توجه بسیاری از اقتصاددانان قرار گرفته است که می توان از میان آنها به رونالد کوز، داگلاس نورث و الیور ویلیامسون اشاره کرد. در این مقاله پس از ذکر تئوری های مختلف در زمینه دلایل تغییرات نرخ ارز و مدل های مورد استفاده برای توضیح دهندگی این تغییرات، به بررسی تاریخی تحولات ارزی و شناسایی مهمترین ساختارهای اقتصادی، سیاسی و اجتماعی ایران پرداخته شده است تا با تطبیق این دو در دوره مذکور به تحلیل نقش ساختارهای اقتصادی، سیاسی و اجتماعی بر تغییرات نرخ ارز اشاره شود. نتایج این تحلیل نشان داد که ساختارها به طرق مختلف بر تغییرات نرخ ارز تاثیرگذار بوده اند. نتایج به دست آمده از تحلیل و مرور تاریخی پس از استفاده از روش Focus Group، در قالب پرسشنامه در اختیار صاحبنظران مسایل اقتصادی، اساتید دانشگاه و مسوولان اقتصادی کشور قرار گرفت تا فرضیه های تحقیق که به صورت تحلیلی بررسی شده، مورد آزمون نیز واقع شود. آزمون ضرایب تاو کندال c, b، گاما و اسپیرمن، تایید سه فرضیه تحقیق با وجود رابطه معنی داری بین ساختارهای اقتصادی، سیاسی و اجتماعی و تغییرات نرخ ارز را در برداشت. تحقیق حاضر با جمع بندی، توصیه سیاستی و ملاحظات پایانی خاتمه یافته است.

در راستای توسعه بورس اوراق بهادار به عنوان نهاد سازمان یافته بازار سرمایه، رفتار قیمت سهام در آن تواما برای خریداران سهام، کارگزاران، مدیران بورس و دولت یک مساله با اهمیت است. در این رابطه، این تحقیق به قابلیت پیش بینی قیمت سهام، میزان کارایی و نحوه شکل گیری انتظارات در بورس سهام تهرانی می پردازد. برای انجام بررسی های فوق، شرکت های حاضر در صنایع کانی غیر فلزی، واسطه گری مالی و خودرو که در طی سال های 1378 لغایت 1382 در بازار بورس اوراق بهادار فعالیت داشته اند، انتخاب شده اند. در ابتدا با استفاده از مدل CAPM ارزش ذاتی سهام شرکت های حاضر در صنایع فوق بررسی شد، آن گاه ارتباط بین قیمت سهام و ارزش ذاتی سهام برای شرکت هایی که ریسک سیستماتیک آن ها معنی دار بوده، مورد بررسی قرار گرفته است. در این تحقیق، برای بررسی کارایی بازار سهام، ارتباط بازدهی فعلی سهام با بازدهی گذشته سهام مورد آزمون قرار گرفته اند. در نهایت، نحوه شکل گیری انتظارات با استفاده از مدل ECM بررسی شده است.

بیمه الکترونیکی عبارتست از بکارگیری فن آوری اطلاعات برای ارایه خدمات مورد نیاز کاربران بیمه، هدف این مقاله، بررسی و مطالعه موانع استفاده از فن آوری اطلاعات در صنعت بیمه ایران است. در این مقاله، موانع استفاده از فن آوری اطلاعات در قالب 6 طبقه مدیریتی، انسانی، فرهنگی، سازمانی، تکنولوژیکی و محیطی طبقه بندی و با روش پیمایشی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفته اند. 6 طبقه عوامل یادشده به 26 عامل فرعی تر تقسیم شده و سپس رتبه بندی گردیده اند. نتایج نشان می دهد که به جز عوامل طبقه مدیریتی، سایر عوامل به عنوان موانع استقرار بهینه فن آوری اطلاعات در صنعت بیمه ایران مطرح می باشند.

هدف از این مقاله پیداکردن ارتباط بین تفاوت در جنسیت افراد و سطح توسعه یافتگی با کمک شاخص توسعه نیروی انسانی در ایران است. از آن جا که امروزه شاخص توسعه نیروی انسانی در توسعه اقتصادی نقشی کلیدی دارد، این مقاله می کوشد به کمک تعریفی انسانی از توسعه اقتصادی تاثیر متغیری مثل جنسیت را در توسعه مورد توجه قرار دهد. بنابراین با تصریح مدل متناسب با اقتصاد ایران و به دست آوردن متغیرهای موثر بر توسعه اقتصادی به کمک روش VECM, VAR رفتار متغیرهای مدل برآورد شود و سعی گردیده است تا مدل تصریح شده برای زنان و مردان جداگانه برآورد گردید تا با مقایسه مدل ها بتوان تفاوت در جنسیت را بر توسعه اقتصادی تبیین نمود. نتایج تخمین مدل نشان می دهد مشارکت سیاسی زنان می تواند بر توسعه اقتصادی تاثیر مشخصی داشته باشد که این موضوع بر چگونگی تصمیم سازی در اقتصاد ایران موثر خواهد بود.

زندگی در دنیای پیچیده امروز با انواع خطرها همراه است. اگر چه اختراعات و کالاها و فن آوری جدید، رفاه بشر را افزایش داده است، خطرهایی نیز به همراه داشته که جان و مال انسان ها را تهدید می کنند. بیمه مسوولیت محصول یکی از شاخه های بیمه مسوولیت است که در آن بیمه گر، مسوولیت سازندگان و فروشندگان محصولات معیوب و زیان بار را در مقابل اشخاص زیان دیده (ثالث) پوشش می دهد. گسترش صنعت و تولید روزافزون کالاهای صنعتی، لوازم خانگی، مواد غذایی، دارویی، بهداشتی و غیره ... زندگی مصرف کنندگان را در معرض خطرهای جدی قرار داده، که اهمیت بررسی مسایل حقوقی تولید کننده را مشخص کند. در عصر کنونی بیش از هر زمان دیگر اصول و روابط اقتصادی - اجتماعی، عهدنامه ها و میثاق های اجتماعی، فنون، تکنیک ها، نظام های اطلاعاتی و روش های کار در حال تغییر و تحول هستند و هر لحظه پدیده های جدید در زمینه های مختلف زندگی بشر شکل می گیرد و به تبع آن انواع مسوولیتهای مدتی جلوه می کند که در این راستا، بیمه مسوولیت محصول و تولید کنندگان کالا به عنوان راهکارهای برای توسعه قانون مندی، مسوولیت پذیری، تنظیم روابط اجتماعی، ایجاد و تداوم آرامش در جامعه نقش تعیین کننده و به سزایی ایفا می کند.

در دنیای کنونی، صنعت خودرو در اکثر کشورهای توسعه یافته و در حال توسعه، لوکوموتیو بخش صنایع محسوب می گردد و تولید آن نشانه رشد و هویت ملی است. پژوهش حاضر با هدف شناسایی و رتبه بندی مشکلات و موانع صادرات خودرو ایران انجام گرفته است. در این پژوهش، وضعیت صنعت خودرو کشور از حیث صادرات خودرو به بازارهای جهانی، بر پایه مدل «الماس مزیت رقابت ملی» مایکل پورتر، مورد مطالعه قرار گرفته است. یافته ها و نتایج این تحقیق، آگاهی ما را نسبت به اهمیت و اولویت مشکلات پیش روی صادرات خودرو افزایش داده، عواملی را که به عنوان مشکل و مانع در امر صادرات خودرو ایران به بازارهای خارجی مطرح هستند شناسایی نموده و ترتیب اهمیت این عوامل را از حیث میزان اثرگذاری بر روند صادرات خودروی ایران مشخص می نماید. در پایان، پیشنهادها و راهکارهایی برای بهبود و ارتقا وضعیت رقابتی صنعت خودرو ایران و فایق آمدن بر مشکلات و موانع صادرات خودرو ارایه گردیده است.

امروزه در بسیاری از کشورها، تحلیل گران مالی جهت ارزیابی عملکرد و آثار تصمیمات مدیریت بر قیمت سهام، از دو معیار ارزش افزوده بازار و ارزش افزوده اقتصادی استفاده می کنند. با توجه به این که تامین مالی از طریق افزایش سرمایه، بر حقوق صاحبان سهام، تعداد سهام و قیمت سهام اثرگذار است و این موارد از متغیرهای اصلی در محاسبه ارزش افزوده بازار است می توان به بررسی اثر تغییر ساختار سرمایه بر ارزش افزوده بازار پرداخت. از این رو در این مقاله پس از بررسی مبانی نظری ارزش افزوده بازار، تاثیر تصمیمات مربوط به افزایش سرمایه در حالت های مختلف بر عامل ارزش افزوده بازار برای شرکت های پذیرفته شده در بورس و اوراق بهادار تهران مورد بررسی و آزمون قرار گرفته است و در نتیجه این تحقیق مشخص گردید که اعلان خبر افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات سهامداران بر افزایش ارزش افزوده بازار و نیز اقدام به افزایش سرمایه از محل آورده نقدی و مطالبات سهامداران بر کاهش ارزش افزوده بازار موثر است و همچنین بین روش افزایش سرمایه و تغییرات ارزش افزوده بازار ارتباط معنی داری وجود دارد.

یک روش مناسب برای تحلیل عوامل فردی و خانوادگی موثر بر اشتغال زنان، استفاده از مدل پروبیت دو حالتی است. البته چون این مدل، یک مدل احتمال غیر خطی است، تفسیر آن به سادگی مدل های خطی نیست. در این مقاله پس از ساخت مدل پروبیت اشتغال زنان بر اساس داده های 4220 زن متاهل 20 تا 50 ساله، با استفاده از احتمال های پیش بینی شده به ازای مقادیر مختلف متغیرهای توضیحی و تغییرات احتمال ها به تفسیر مدل پرداخته شده است. نتایج حاصل نشان می دهد که در مقایسه بین نقاط شهری و روستایی، هر چند جهت ارتباط متغیرهای توضیحی با احتمال اشتغال زنان یکسان است اما شدت و شکل این ارتباط (خطی یا غیر خطی بودن آن) در اغلب موارد کاملا متفاوت است. همچنین این نتیجه به دست آمد که افزایش درآمد سالانه همسر و در آمدهای متفرقه خانوار، اثر منفی قابل توجهی بر احتمال اشتغال زنان متاهل دارد. این نتیجه نیز حاصل شد که با افزایش سن و سطح تحصیلات، احتمال اشتغال به نحو معنی داری افزایش می یابد.