پژوهشی خون
سال:1386 | دوره:4 | شماره:1 (پیاپی 13) |تعداد مقالات:13

اولین کنگره بین المللی طب انتقال خون (23-21 ادیبهشت 1386 تهران، ایران) به مدت 3 روز در سالن کنفرانس رازی برگزار شد. این کنگره اولین تجربه بین المللی در زمینه طب انتقال خون در ایران بود که توسط سازمان انتقال خون ایران سازماندهی و برگزار گردید. بنابراین تعجبی نداشت که مورد استقبال تمام همکاران در عرصه انتقال خون در چه در خود سازمان و چه در مراکز درمانی بهداشتی کشور قرار گرفت. همان گونه که مستحضرید سازمان انتقال خون ایران در جهت افزایش ضریب سلامت و کیفیت خون و فرآورده های خون در ایران تلاش های فراوانی صورت داده است و حتی در منطقه مدیترانه شرقی هم در سال های اخیر به عنوان یکی از سازمان های مطرح و موفق نامبرده می شود. علاوه بر این، از سازمان انتقال خون ایران به عنوان تنهای متولی جمع آوری، فراوری، غربالگری، توزیع و نظارت بر مصرف خون و فرآورده های خونی این توقع می رفت که با توجه به سطح انتظارات، محیطی علمی کاربردی را جهت طرح مباحث کارشناسی و علمی و طرح سوالات و انتقادات، طرح جدیدترین دستاورد های علمی و عرضه نگاه فعلی جهانی به خون و انتقال خون و نقش آن فراهم آورد که در این راستا کارشناسان و سخنرانان کارآزموده ای از کشورهای مختلف به ایران دعوت شدن تا هر آن چه که هست در معرض دید همه متخصصان قرار گرفته و در عرصه بهداشتی درمانی جایگاه و ارزش آکادمیک و علمی انتقال خون و توجه ویژه به آن در جهان آشکار گردد.

تزریق خون کامل، می تواند سیستم ایمنی بیمار را تحت تاثیر قرار داده و متعاقب آن باعث بروز عوارض بالینی شود. هم چنین احتمال بروز عفونت های باکتریال و فرصت طلب در بیماران دریافت کننده خون کامل بیشتر است. بر اساس بعضی گزارش ها، در صورت استفاده از خون کامل در بیماران دچار بدخیمی ها، احتمال و میزان عود بیماری (recurrence) نسبت به سایر بیماران افزایش می یابد.

سابقه و هدف: CMV به عنوان مهم ترین پاتوژن ویروسی در دریافت کنندگان پیوند مغز استخوان آلوژنیک و بافت جامد می باشد. بر اساس مطالعات سرواپیدمیولوژی، شیوع آن در کشورهای مختلف 100-30 درصد است. پیشرفت بیماری CMV تنها در 25-20 درصد از گیرندگان پیوند مغز استخوان اتفاق می افتد. به دلیل تشابه علایم بیماری CMV و پیوند در دریافت کنندگان پیوند مغز استخوان و متفاوت بودن درمان این دو، لازم است با استفاده از روش Real-Time PCR(RQ-PCR) ، میزان بار CMV را در گیرندگان پیوند مغز استخوان بررسی نمود. مواد وروش ها: مطالعه انجام شده از نوع توصیفی بود. کلیه گیرندگان پیوند مغز استخوان آلوژنیک که خود یا دهنده آن ها آلوده به CMV بوده و روش آنتی ژنمیا آن ها مثبت بود، به ترتیب مراجعه، مورد مطالعه قرار گرفتند. 51 گیرنده پیوند مغز استخوان به شکل هفتگی به مدت 100 روز پیگیری شدند. بر روی 415 نمونه خون کامل جمع آوری شده از آن ها، این ویروس با دو روش RQ-PCR  و آنتی ژنمیا بررسی گردید. برای تهیه استاندارد RQ-PCR ، ژن UL83 مربوط به پروتئین pp65 کلون شد و در این روش از پروب تک من برای Real-Time PCR استفاده گردید. نتایج دو روش با هم ارتباط معنی داری داشتند  (correlation coefficient=0.169)برای تجزیه و تحلیل نتایج از نرم افزار 3/11 SPSS و آزمون های (t test)t ، من ویتنی (Mann-whitny )، کای دو (Chi-square ) و اسپیرمن (Spearman) استفاده شد. یافته ها: گستره تشخیصی RQ-PCR ، cells 105 × 2 :copies 107 × 15- 101 × 13 بود. از 93 نمونه مثبت، 81 نمونه دارای میزان کپی بالاتر از آستانه( cells 105 × 2 :copies 103 × 4/1) بودند. اولین نتیجه مثبت RQ-PCR در مقایسه با آنتی ژنمیا، 13 روز زودتر بود. زمان لازم برای منفی شدن RQ-PCR بعد از درمان preemptive 16 روز بود. نتیجه گیری: نتایج ما نشان داد که نتایج منفی RQ-PCR بعد از درمان preemptive ، شاخص مناسبی برای تعیین موفقیت درمان و زمان قطع درمان می باشد. واکنش CMV در بیماران تحت مطالعه، به نوع داوری سرکوب کننده ایمنی بستگی داشت.

سابقه و هدف: لوسمی میلوییدی حاد( AML ) شامل گروه هتروژنی از بیماری های بدخیم سلول های پیش ساز سیستم خونی است که با توقف بلوغ سلولی همراه می باشد. یکی از مهم ترین عوامل ایجاد کننده این بیماری، جهش های مربوط به پروتوانکوژن ها و تبدیل آن ها به انکوژن است. از جمله این پروتوانکوژن ها، پروتوانکوژن N-RAS می باشد. از آن جا که آماری از فراوانی جهش این ژن در بیماران AML ایرانی وجود نداشت بر آن شدیم میزان فراوانی این جهش را در تعدادی از این بیماران بررسی و ارتباط این جهش ها را با سن، جنس و زیر گروه FAB بررسی نماییم. مواد وروش ها: مطالعه انجام شده از نوع توصیفی بود. کلیه بیماران مراجعه کننده به مرکز تحقیقات خون بیمارستان شریعتی در سال 84-83 که تشخیص AML برای آن ها داده شده بود، وارد مطالعه شدند. در این مطالعه 60 بیمار با تشخیص AML از نظر جهش های ژن N-RAS در کدون های 12، 13 و 61 مورد بررسی قرار گرفتند. برای این منظور قبل از شروع درمان از بیماران نمونه خون محیطی اخذ و استخراج DNA ژنومی انجام شد. هر یک از کدون های فوق توسط PCR تکثیر شدند و محصولات PCR برای ارزیابی جهش توسط آنزیم های خاص برش زده شدند. یافته ها: جهش های ژن N-RAS در 20% (12.60) بیماران شناسایی شد، بیشتر آن ها مرد و بالای 40 سال بودند. فراوانی جهش ها در کدون های 12، 13 و 61 به ترتیب 15%، 11.6% و 5% به دست آمد و وقوع آن ها بیشتر در زیر گروه AML-M4 بود. نتیجه گیری: به طور کلی نتایج به دست آمده در این تحقیق از نظر فراوانی وجود جهش، با آمار ارایه شده توسط سایر محققان تفاوت چندانی نداشت. اما این تحقیق فراوانی بیشتری از جهش کدون 61 را در مقایسه با برخی از مطالعات قبلی نشان داد. مطالعه تعداد بیشتری از بیماران در گروه های برابر از نظر جنسیت و زیر گروه های FAB و نیز استفاده هم زمان از روش سکوانس نمودن مستقیم ژن در کنار PCR-RFLP برای حصول نتیجه بهتر در مطالعات آینده توصیه می گردد.

سابقه و هدف: در میان واکنش های تزریق خون و فرآورده های آن، عوارض حاد شایع ترین بوده و از علل مهم مرگ و میر در بیماران محسوب می گردد. به طوری که سپتی سمی، عارضه همولیتیک حاد و ترالی دارای بیشترین علل مرگ و میر حاد بیماران ناشی از تزریق خون می باشند. یکی از مهم ترین اهداف مراکز انتقال خون دنیا، تلاش در کاهش عوارض حاد و ارتقای ایمنی خون و سلامت بیماران است. جهت رسیدن به این هدف سعی می شود میزان و علل بروز عوارض حاد شناسایی شود و در بهبود روند تزریق خون اقدامات لازم به عمل آید. هدف از این تحقیق بررسی این عوارض در چند مرکز بیمارستانی بود.مواد وروش ها: مطالعه انجام شده از نوع توصیفی بود. در این بررسی 2633 بیمار بستری در بخش های جراحی و غیر جراحی از 11 بیمارستان در تهران و شمال کشور که در سال 1384 تحت تزریق خون قرار گرفته بودند، از نظر عوارض حاد تزریق مورد ارزیابی قرار گرفتند. یافته ها با استفاده از آزمون آماری کای دو(Chi-square) و نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شدند. یافته ها: از 2633 بیمار،20 بیمار(0.8%) دچار عارضه حاد تزریق خون گردیدند. 2613 بیمار(99.2%) هیچ گونه عارضه ای نداشتند. از 20 بیمار عارضه دار، 8 نفر دچار تب غیرهمولیتیک، 9 نفر به آلرژی، 1 نفر به ناسازگاری گروه خون و 2 نفر به انعقاد داخل عروقی منتشر( DIC ) مبتلا گردیدند. نتیجه گیری: در این مطالعه مشخص گردید که شایع ترین عارضه حاد به دنبال تزریق خون تب و آلرژی می باشد و میزان شیوع هر کدام از آن ها 0.3% گزارش گردیده است که در مقایسه با آمارهای بین المللی(6%-0.5%) از شیوع کمتری برخوردار می باشد. میزان بروز ناسازگاری گروه خون 03/0 درصد بود که نسبت به آمارهای بین المللی (0.004%) شیوع بالاتری دارد.

سابقه و هدف: فلوروکربن ها یا خون مصنوعی ترکیباتی هستند که میل ترکیبی زیادی به اکسیژن دارند و در مواردی که جریان خون بافتی کاهش یابد، کاندیدای مناسبی برای بهبود اکسیژن رسانی به بافت می باشند. هم چنین نیتریک اکساید(NO) نیز به عنوان یک انبساط دهنده قوی عروق در افزایش جریان خون حایز اهمیت است. در این مطالعه اثر خون مصنوعی FC-43 بر افزایش سطح سرمی نیتریت(متابولیت NO) پس از کاهش جریان خون مغز از طریق بستن شریان کاروتید مشترک راست در مقایسه با مانیتول مورد بررسی قرار گرفت. مواد وروش ها: مطالعه انجام شده از نوع تجربی بود. در 15 حیوان آزمایشگاهی(خرگوش) به منظور اختلال در اکسیژن رسانی مغز، شریان کاروتید راست به مدت 30 دقیقه بسته شد و حیوانات به طور اتفاقی در سه گروه قرار گرفتند. گروه اول خون مصنوعی(F3-43) و گروه دوم مانیتول با دوز 12 میلی لیتر به ازای هر کیلوگرم وزن دریافت نمودند. گروه سوم بدون تزریق به عنوان گروه کنترل در نظر گرفته شدند. حیوانات به مدت 5 ساعت مستقیماًَ تحت نظر قرار گرفتند. سطح سرمی نیتریت، الکترولیت ها، درصد هماتوکریت، فشار خون و تعداد ضربان قلب قبل از بستن شریان و بعد از باز کردن شریان در زمان های 10 دقیقه، 30 دقیقه، 1 ساعت، 3 ساعت و 5 ساعت پس از تزریق در هر سه گروه اندازه گیری شد. سپس حیوانات در قفس های مجزا نگهداری و مدت بقای آن ها به مدت یک هفته در هر سه گروه بررسی شد و در پایان آب بافت مغز حیوانات جهت مقایسه شدت ادم ناشی از تغییرات جریان خون و اکسیژن رسانی اندازه گیری شد. یافته ها: نتایج نشان داد که FC-43 در زمان های 10 دقیقه، 30 دقیقه و 1 ساعت پس از تزریق به طور معنی داری موجب افزایش سطح سرمی نیتریت(متابولیت NO) نسبت به گروه مانیتول و گروه کنترل می شود. در بقیه پارامترها تفاوت قابل ملاحظه ای در بین گروه ها وجود نداشت. نتیجه گیری: افزایش سطح سرمی نیتریت نیز حاکی از افزایش جریان خون و اکسیژن رسانی بیشتر به ارگان های دچار کاهش جریان خون است و به نظر می رسد که خون مصنوعی(FC-43) به عنوان یک حامل اکسیژن محلول به راحتی می تواند تا حدی موجب برقراری مجدد اکسیژن رسانی و بهبود بافت پس از ایسکمی گردد.

سابقه و هدف: تالاسمی یکی از مهم ترین بیماری های مزمن ارثی است. در حدود 18800 بیمار مبتلا به تالاسمی ماژور در ایران وجود دارد. در این بیماری، به دلیل تزریق مکرر خون و تجمع آهن در بدن، عوارض متعددی ایجاد می شود که با انجام درمان منظم و مرتب می توان آن ها را تا حدود زیادی کاهش داد. این مطالعه با هدف تعیین و مقایسه مشکلات بیماران تالاسمی ماژور با پیگیری منظم و نامنظم اصول درمانی انجام شده است. مواد وروش ها: مطالعـه انجـام شده از نـوع مقطعی بود. جامعه پژوهش، کلیه بیماران تالاسمی ماژور بالاتر از 14 سال مراجعه کننده به درمانگاه بزرگسالان تالاسمی شهر تهران در سال 1380 بودند. از این جامعه 224 نمونه در دو گروه با پیگیری منظم و پیگیری نامنظم اصول درمانی انتخاب شدند. ابزار جمع آوری داده ها به صورت پرسشنامه در اختیار نمونه ها گذاشته شد و پس از جمع آوری، اطلاعات توسط آزمون های آماری کای دو(Chi-square)، دقیق فیشر(Fisher exact test)، آزمون t (t-test) و کوکران(Cochran) مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها: بر حسب اختلاف بین میانگین ها در دو گروه منظم و نامنظم، میانگین مشکلات روحی 7/22 درصد، مشکلات اجتماعی 7/18 درصد و مشکلات اقتصادی 6/17 درصد بوده است. هم چنین بر اساس تفاضل میانگین ها، مهم ترین مشکلات روحی به ترتیب شامل«خستگی ناشی از طولانی بودن درمان»(5/1)، «ناامیدی نسبت به آینده»(4/1)، «عدم اعتماد به نفس»(2/1)، مشکلات اجتماعی شامل«عدم شناخت افراد جامعه از بیماری»(3/1)، «مشکل دسترسی به پزشک در تخصص های مختلف»(1/1)، «عدم تشکیل کلاس های آموزشی به طور مستمر»(0/1) و بالاخره مشکلات اقتصادی شامل «مشکل دسترسی به دارو و وسایل مورد نیاز»(93/0)، «مشکل کیفیت وسایل رایگان»(92/0) و «مشکل تامین امکانات از سوی خانواده»(8/0)، به عنوان شاخص ترین مشکلات در پی گیری نامنظم درمان مطرح بوده اند. نتیجه گیری: مشکلات روحی، اجتماعی و اقتصادی بیماران تالاسمی ماژور بسیار جای نگرانی دارد. طبق نتایج پژوهش، مشکلات روحی نسبت به مشکلات اجتماعی و اقتصادی از اهمیت بیشتری در پیگیری نامنظم درمان برخوردار است.

سابقه و هدف: تهیه فرآورده های پلاکتی به روش پلاسمای غنی از پلاکت ممکن است باعث فعال شدن پلاکت ها و ترشح مواد موجود در گرانول های آن ها مثل ترومبوگلوبولین بتا، LDH و بیان CD62P شود. پلاکت هایی که طی روند تهیه فعال شوند، وقتی وارد محیط in vivo گردند دیگر کارایی لازم را جهت عملکرد انعقادی خود ندارند. لذا اندازه گیری شاخص های فعال شدن پلاکتی مثل CD62P سطح پلاکت ها، ترومبوگلوبولین بتا و غیره جهت اندازه گیری درصد پلاکت های فعال شده در فرآورده های پلاکتی طی روند تهیه، و مقایسه این دو روش تهیه یعنی پلاسمای غنی از پلاکت و بافی کوت مفید می باشد.مواد وروش ها: مطالعه انجام شده از نوع تجربی بود. در این مطالعه تعداد 15 فرآورده به روش PRP ، 15 فرآورده به روش BC و 15 واحد خون کامل که مورد هیچ گونه دستکاری قرار نگرفته بودند به عنوان گروه کنترل انتخاب و تا سه روز نگهداری شده و از نظر درصد بیان CD62P در سطح پلاکت ها و نیز غلظت فرم محلول آن، درصد سلول های CD14 مثبت و سطح اینترلوکین- 8 مورد بررسی قرار گرفتند. جهت اندازه گیری CD62P سطحی و CD14 از آنتی بادی های منوکلونال اختصاصی و کنژوگه شده با مواد فلورسانس و به روش فلوسیتومتری و برای اندازه گیری غلظت CD62P محلول و اینترلوکین - 8 از روش الیزا استفاده شد. یافته ها: میانگین شمارش پلاکتی در هر دو روش تفاوت چندانی نداشت، اما آلودگی گلبول های سفید در واحدهای تهیه شده به روش PRP بسیار بیشتر از واحدهای تهیه شده به روش BC بود. در روش PRP در مدت نگهداری 3 روزه، کاهش اندک CD62P سطحی، افزایش شکل محلول آن و IL-8 مشاهده گردید و درصد ظهور CD14 در این فرآورده تغییر محسوسی نشان نداد. در روش BC طی نگهداری سه روزه، CD62P سطحی و محلول و غلظت IL-8 افزایش و نیز درصد ظهور CD14 سطح منوسیت ها از 4/0 تا 1/0 کاهش نامحسوسی نشان دادند. نتیجه گیری: ارتباط نزدیکی بین سطح اینترلوکین ـ 8 و شمارش گلبول های سفید در فرآورده ها وجود دارد . در روش PRP سانتریفوژ با دور سنگین باعث تجمع و چسبندگی و لذا فعال شدن پلاکتی می شود. اما در روش BC چون هیچ گونه چسبندگی پلاکتی به وجود نمی آید، فعال شدن پلاکتی کمتر صورت می گیرد.

سابقه و هدف: غربالگری آنتی بادی علیه پروتئین های ویروس هپاتیت C با استفاده از روش ایمونواسی آنزیمی به صورت روتین در تمام اهداکنندگان خون انجام می شود. برای انجام آزمایش های غربالگری، از کیت هایی با حساسیت بسیار زیاد استفاده می گردد، اما ارزش اخباری مثبت آن ها متفاوت است. هدف از این مطالعه تعیین و مقایسه ارزش اخباری مثبت کیت های غربالگری هپاتیت C در اهداکنندگان خون بود.مواد وروش ها: مطالعه از نوع مقطعی بود و در پایگاه انتقال خون یزد انجام شد. آزمایش های غربالگری 14413 اهداکننده در مدت 6 ماه به روش ایمونواسی آنزیمی با کیت های Anti-HCV-EIA محصول کمپانی مرکز طبی اویسنا و HCV-3 ELISA محصول کمپانی اورتو انجام و نتایج با هم مقایسه گردید. برای تعیین موارد مثبت واقعی، نتایج مثبت تکرارپذیر هر دو کیت با آزمایش تاییدی (RIBA) HCV BLOT3.0 تکرار شدند. نتایج منفی آزمایش ریبا، مثبت کاذب در نظر گرفته شدند. یافته ها: فراوانی نتایج مثبت تکرارپذیر کیت کمپانی اورتو کمتر از کیت کمپانی اویسنا بود(3/0% در مقابل 6/1%). موارد مثبت تکرارپذیر هر دو کیت با تست تاییدی ریبا آزمایش شدند. ارزش اخباری مثبت کیت کمپانی اورتو بیشتر از کیت کمپانی اویسنا بود(7/72% در مقابل 4/6%). نتیجه گیری: کیت کمپانی اورتو نتایج مثبت کاذب کمتری نسبت به کیت کمپانی اویسنا دارد. با توجه به این که هر دو کیت از حساسیت بسیار زیادی برخوردارند، جهت کاهش موارد مثبت کاذب و در نتیجه کاهش هزینه استفاده از آزمایش های تاییدی و هم چنین کاهش موارد معافیت دایم اهداکنندگان خون، استفاده از کیت های دارای ارزش اخباری مثبت بیشتر، پیشنهاد می گردد.