مجله علوم و فنون باغبانی ایران
سال:1386 | دوره:8 | شماره:3 |تعداد مقالات:7

اثر پنج نوع محلول غذایی با نسبت های متفاوت نیتروژن آمونیومی و نیتراتی بر ویژگی های کمی و کیفی گل بریدنی ورد (رز) رقم «وارلون» در سیستم کشت بدون خاک شامل پرلایت و ماسه به نسبت حجمی مساوی در یک دوره کشت یکساله بررسی شد. نسبت نیتروژن آمونیومی به نیتراتی در محلول های غذایی شماره 1 تا 5 به ترتیب 12 : 0، 12 : 25/0، 12 : 5/0، 12 : 1 و 12 : 2 بود. pH محلول های غذایی 2/0 ± 7/5 تنظیم گردید و آزمایش در قالب طرح پایه به طور کامل  تصادفی و در سه تکرار اجرا شد. میانگین دمای روزانه و شبانه گلخانه به ترتیب 25 و 18 درجه سانتی گراد و میانگین رطوبت نسبی گلخانه 75% ثبت گردید. ویژگی های کمی و کیفی از جمله عملکرد گل بریدنی، طول و قطر ساقه، عمر گلجایی و وزن خشک بوته، همچنین اثر نوع نیتروژن بر غلظت عناصر در بافت گیاه مورد ارزیابی قرار گرفت. با افزایش نیتروژن آمونیومی در محلول های غذایی غلظت نیتروژن در اندام هوایی گیاه افزایش و برعکس غلظت کلسیم کاهش یافت. همچنین افزایش نیتروژن آمونیومی سبب تحریک رشد، افزایش وزن خشک گیاه و عملکرد گل بریدنی ورد گردید ولی بهترین ویژگی های کیفی گل بریدنی ورد از قبیل عمر گلجایی بالا و ساقه بلند و قطور، در محلول های غذایی حاوی ترکیبی از نیترات و آمونیم به ویژه محلول غذایی شماره 2 با نسبت نیتروژن آمونیومی به نیتراتی برابر با 12 : 25/0 مشاهده شد.

عارضه پژمردگی و خشکیدگی خوشه خرما مهمترین مشکل تولید کنندگان خرما در ایران می باشد. با توجه به احتمال دخالت عوامل آب و هوایی در بروز این عارضه، در این پژوهش اثرهای دو عامل مهم دما و رطوبت نسبی هوا در سه سال (1383-1381) در ناحیه جیرفت روی «مضافتی» مورد بررسی قرار گرفت. با نصب دمانگار و رطوبت نگار، دما و رطوبت نسبی نخلستان به طور روزانه در ماه های تیر، مرداد و شهریورماه (زمان پیدایش عارضه) ثبت و 36 فراسنجه (پارامتر) رطوبتی و دمایی از نمودارهای ثبت شده استخراج شد. از زمان شروع عارضه، درصد آلودگی 20 اصله نخل 15-17 ساله هر 5 یا 6 روز یک بار اندازه گیری شد. سپس همبستگی بین درصد واقعی آسیب و فراسنجه های آب و هوایی هر سال تعیین گردید. نتایج بر اساس به دست آمده در رقم «مضافتی» عارضه در مرحله تبدیل خارک به رطب (مرداد ماه) و در دماهای بالاتر از 43 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی هوای کمتر از 25% رخ می دهد. میانگین آسیب واقعی عارضه سال های مورد بررسی 66/52% تعیین شد دو فراسنجه میانگین بیشترین دما (بالاتر از 43 درجه سانتی گراد) بین ساعات 10 صبح تا 4 عصر در هر دوره (Tmax1) و میانگین مجموع ساعاتی که رطوبت نسبی بین 25 تا 50% بوده است (فراسنجه (d بالاترین میزان همبستگی را با درصد واقعی عارضه در دوره های نمونه برداری نشان دادند. میزان همبستگی (r) برای Tmax1 در سه سال بررسی به ترتیب 56/0، 85/0 و 69/0 و برایd به ترتیب 78/60,0/0 و 59/0 محاسبه شد.

در این پژوهش، گندزدایی و گزینش مناسب ترین محیط کشت به همراه تناسب هورمونی در کشت درون شیشه ای برای چهار دورگه بین گونه ای در جنس پرونوس بررسی شد. مواد گیاهی از دورگه های HS314 (هلو × بادام)، HS302 (گوجه × زردآلو)؛ HS721 (گوجه × بادام) و HS408 (آلو × زردآلو) که در ایستگاه تحقیقات باغبانی سهند به دست آمده اند به همراه دورگه GF677 (به عنوان شاهد) به صورت شاخه های تک جوانه در فصل رویشی و خفتگی برداشت شدند. ریزنمونه ها پس از شستشوی سطحی با غلظت های مختلف هیپوکلریت سدیم و کلرید جیوه گندزدایی شده و سپس در محیط های کشت MS تغییر یافته، WPM، Knop تغییر یافته و QL کشت شدند. نتایج نشان داد که هیپوکلریت سدیم 5/2% به مدت 5 تا 10 دقیقه و کلرید جیوه با غلظت های 5/0، 8/0 و 1 گرم در لیتر به مدت 5 دقیقه به ترتیب برای نمونه های علفی، نیمه چوبی و چوبی کمترین آلودگی را دارند. در مرحله استقرار، محیط کشت WPM برای HS302 و HS408 با BAP (0.5 میلی گرم در لیتر) و  NAA (0.05 میلی گرم در لیتر ) و برای HS314 و HS721 محیط MS تغییر یافته با همان میزان هورمون با بیشترین درصد رشد، استقرار موفق تری داشتند. در مرحله پرآوری MS تغییر یافته و MS نیم غلظت برای HS721, HS314 و GF677 و WPM برای HS302 و HS408 با BAP (1 میلی گرم در لیتر ) به همراه IBA ( 0.01میلی گرم در لیتر) بهترین محیط کشت بودند. بنابراین نژادگان های HS314 و HS302 بیشترین توانایی استقرار و شاخه زایی را داشتند و نژادگان های HS721 و HS408 از کمترین میزان رشد و شاخه زایی بر خوردار بودند.

خودناسازگاری و دگرناسازگاری بین ارقام گیلاس به یک مکان ژنی چند آللی نسبت داده می شود که به صورت گامتوفیتیک کنترل می شود. در این پژوهش نژادگان (ژنوتیپ) خودناسازگاری 24 رقم گیلاس ایرانی و خارجی و یک رقم آلبالوگیلاس به روش واکنش زنجیره ای پلیمراز بررسی شد. بدین منظور از 13 جفت آغازگر ویژه که سبب شناسایی آلل های خودناسازگاری S1, S2, S3, S4, S5, S6, S7, S9, S10, S12, S13, S14, S16 در گیلاس می شوند، استفاده شد. با استفاده از این جفت آغازگرها 35 آلل از مجموع 50 آلل خودناسازگاری موجود در ارقام مورد بررسی شناسایی شد. در 13 رقم هر دو آلل ناسازگاری و در نه رقم فقط یک آلل شناسایی شد. همچنین در سه رقم هیچ آلل ناسازگاری مشخص نشد. از مجموع 13 آلل مورد بررسی تنها سه آلل S4، S3 و S14 در 20 رقم گیلاس ایرانی افزوده شد. فراوان ترین گروه دگرناسازگاری در ارقام گیلاس ایرانی گروه S3S4 بود. همچنین یک گروه دگرناسازگاری جدید با نژادگان  S4S14در ارقام گیلاس صورتی همدان و سیاه قزوین شناسایی شد. اگرچه تمامی آلل های خودناسازگاری با استفاده از افزایش ویژه آلل ها به روش واکنش زنجیره ای پلیمراز مشخص نشدند ولی نتایج این بررسی نشان می دهد که این یک روش سریع و موثر برای تعیین نژادگان های خودناسازگاری در ارقام گیلاس می باشد.

لیموآب یکی از حساس ترین گونه های مرکبات در برابر یخبندان است. در این پژوهش به منظور بررسی تاثیر سالیسیلیک اسید در افزایش تحمل به یخبندان، دان نهال های لیموآب در مرحله 9-7 برگی در دو نوبت صبح و عصر با محلول صفر (شاهد)، 5/0، 1 و 2 میلی مولار سالیسیلیک اسید به مدت سه روز در دمای 10 درجه سانتی گراد محلول پاشی شدند. پس از تیمار سالیسیلیک اسید، دان نهال ها با دماهای 2-، 4-، 6- و 8- درجه سانتی گراد به مدت 12 ساعت رو به رو شدند. تغییرهای میزان کلروفیل، قندهای محلول، میزان نشت الکترولیت ها، پرولین و فلورسانس کلروفیل، به عنوان معیارهای ارزیابی یخ زدگی در دان نهال ها مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که در اثر تنش یخ زدگی، میزان نشت الکترولیت ها افزایش و میزان کلروفیل، کارایی فتوشیمیایی (Fv/Fm) و سرعت انتقال الکترون(ETR)  کاهش معنی داری یافت. در بین تیمارهای سالیسیلیک اسید، کاربرد غلظت 5/0 میلی مولار توانست به طور موثر میزان قندهای محلول را افزایش و میزان نشت الکترولیت ها را کاهش دهد و غلظت 1 میلی مولار باعث افزایش معنی دار شاخص های Fv/Fm و ETR گردید. کاربرد سالیسیلیک اسید در افزایش میزان کلروفیل و پرولین معنی دار نشد. نتایج نشان داد که غلظت های 5/0 و 1 میلی مولار سالیسیلیک اسید می تواند تحمل دان نهال های لیمو آب را دستکم تا 2 درجه سانتی گراد به یخبندان افزایش دهد.

جنبه های مختلفی از تاثیر تنش شوری، با استفاده از نمک کلرید سدیم، بر فراسنجه های (پارامتر های) رشد مانند میزان رشد طولی گیاه و تولید زیست توده، جذب عناصر معدنی، رقابت یونی و میزان تحمل شوری در دان نهال های یکساله کاج تهران، که در گلخانه و با محلول غذایی رشد کرده بودند، مورد بررسی قرار گرفت. آزمایش ها به طور کاملا تصادفی و در شش تیمار مختلف با افزودن نمک کلرید سدیم در غلظت های 0، 25، 50، 100، 150 و 200 میلی مولار به محلول غذایی انجام شد قابلیت هدایت الکتریکی محلول به ترتیب 1، 1/3، 6، 4/10، 5/14 و 6/19 میلی زیمنس بر سانتی متر بود. نتایج به دست آمده از این بررسی ها، که با تجزیه رگرسیون خطی همراه شد، نشان داد که با افزایش غلظت نمک به سطوح بالاتر از 50 میلی مولار در محیط ریشه میزان رشد طولی گیاهان زیست توده کاج تهران به طور معنی داری کاهش می یابد. نتایج به دست آمده از تجزیه اخیر همچنین نشان داد که از نظر کاهش زیست توده، برگ ها نسبت به ریشه و ساقه حساسیت بیشتری به افزایش شوری نشان می دهند. افزایش انباشت سدیم و کاهش پتاسیم به عنوان پیامدی از افزایش غلظت نمک تا سطح 150 میلی مولار کلرید سدیم در هر سه اندام ریشه، ساقه و برگ دیده شد، اما با افزایش غلظت نمک از 150 میلی مولار به 200 میلی مولار انباشت خالص سدیم نیز کاهش یافت. افزایش غلظت نمک با تغییرهایی در انباشت سایر عناصر در اندام های گیاهی همراه بود که می توان به افزایش غلظت منیزیم در ریشه و ساقه، افزایش کلسیم و فسفر در برگ ها و افزایش نسبی نیتروژن در هر سه اندام اشاره کرد.