مجله علوم و فنون باغبانی ایران
سال:1383 | دوره:5 | شماره:2 |تعداد مقالات:8

عصاره و ژل تولید شده از گیاه دارویی صبر زرد دارای ترکیبات موثره فراوانی است و به صورت گسترده ای در صنایع داروسازی و لوازم آرایشی ـ بهداشتی کاربرد دارد. افزایش صبر زرد با روش های سنتی (پاجوش) به کندی صورت می گیرد، در نتیجه امکان تولید انبوه گیاهچه برای کشت همزمان در سطوح گسترده وجود ندارد. استفاده از سیستم کشت بافت برای ریز افزایی این گیاه، قابلیت تولید تعداد زیادی گیاهچه در مدت زمان کوتاه را دارد. با این هدف، آزمایش های مقدماتی روی امکان ریزافزایی و همچنین شناخت جنبه های مختلف افزایش این گیاه در شرایط درون شیشه ای با به کارگیری 20 نوع تیمار تنظیم کننده رشد انجام شد. پس از گذشت 60 روز، متغیرهای تعداد افزونه، شدت قهوه ای شدن محیط کشت، زمان شروع باززایی و واکنش رشدی گیاه به محیط کشت های مختلف ثبت و مورد ارزیابی قرار گرفت. در این آزمایش، 8 تیمار تنظیم کننده رشد با متوسط تولید 5.33 تا 10.67 افزونه به ازا هر ریز نمونه و همچنین شدت قهوه ای شدن 1.67 تا 3 (در حدود قهوه ای تا قهوه ای متوسط) به عنوان محیط کشت های برتر انتخاب شدند. شروع باززایی در تیمار های برتر 15 تا 20 روز پس از کشت بود. بر اساس نتایج به دست آمده، این 8 محیط کشت در مراحل استقرار و زیر کشت ریز نمونه ها برای برآورد پتانسیل پرآوری قابل استفاده است.

این پژوهش با هدف افزایش دو رگه طبیعی زردآلو × گوجه در شرایط درون شیشه ای به منظور دستیابی به پایه های همگروهی و استفاده از پتانسیل مقاومت به سرمای آن در نواحی سردسیر شمال غرب کشور در سال های 1381و 1382 در دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز انجام شد. در مرحله استقرار، ریز نمونه های تک جوانه ای در محیط کشت WPM و M1 نسبت به محیط MS ، رشد مناسب و استقرار موفق تری از خود نشان دادند. در مرحله پرآوری از ریز نمونه های نوک شاخساره تولید شده از کشت های درون شیشه ای استفاده شد و بالاترین نسبت افزونگری شاخساره در محیط کشت WPM با 1 میلی گرم در لیتر BAP به دست آمد. شاخساره های با طول به تقریب 3 سانتی متر، در محیط کشت WPM و با استفاده از غلظت های مختلف دو نوع تنظیم کننده رشد IBA و NAA با موفقیت ریشه دار شدند و بالاترین درصد ریشه زایی با IBA و NAA به ترتیب در غلظت های 6.5 و 2.2 میلی گرم در لیتر به دست آمد. سازگار کردن شاخساره های ریشه دار شده به شرایط گلخانه ای با استفاده از سیستم مه افشانی، با موفقیت (64.3%) انجام شد.

به منظور بررسی اثر التیام دهی، قارچکش و نوع بسته بندی بر پوسیدگی و کیفیت پرتقال 'والنسیا'، نخست میوه ها زخم شدند و سپس با امولسیون اسپور کپک آبی آلوده گردیدند. بخشی از  میوه های آلوده به مدت 3 روز در دمای 36 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 80% قرار گرفته و بخش دیگر در محلول قارچکش ایمازالیل (1000 میلی گرم در لیتر) قرار گرفتند. پس از کاربرد این تیمارها میوه های هر تیمار به صورت تکی و تجمعی در ورقه پلاستیکی پلی اتیلن سبک پیچیده شده و به مدت چهار ماه در انبار سرد 6 درجه سانتی گراد و رطوبت نسبی 85% قرار گرفتند. پیچیدن تکی و تجمعی میوه با ورقه پلاستیکی خیلی بهتر از میوه های بدون پوشش در سردخانه از کاهش وزن میوه های التیام داده شده جلوگیری نمودند. میوه های تجمعی پیچیده شده نسبت به تکی پیچیده شده کاهش وزن کمتری داشتند. تیمار گرما درمانی و قارچکش به طور موثر پوسیدگی را کنترل نمودند. مقایسه بین پیچیدن تکی و تجمعی و همچنین بین تیمارهای پیش از انبار بر اسید کل و مواد جامد محلول از روند همسانی برخوردار بود. 

این پژوهش در سال 1381 برای تعیین اثر میدان مغناطیسی روی تندش بذر و رشد کاهو در دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران انجام شد. نخست آزمایشی برای تعیین شدت میدان مغناطیسی لازم انجام شد که در آن صد عدد بذر در چهار تکرار در تیمارهای مختلف میدان مغناطیسی حاصل از مگنت ها به فاصله معین از یکدیگر قرار گرفتند. تیمار شاهد بدون مگنت در فاصله مشابه قرار گرفت. نتایج این آزمایش نشان  داد که تیمار 2.5 تسلامتر بهترین تاثیر را داشت که این شدت میدان مغناطیسی برای مراحل بعدی آزمایش انتخاب شد. در اتاقک رشد بذرها درون پتریدیش تحت تیمار قرار گرفتند. بذرهای کاهو در تیمار مگنت سریع تر متورم شده و جوانه زدند. درصد تندش، طول ریشه چه، وزن تر ریشه و شاخساره و سطح برگ دان نهال های کاهو در تیمار مگنت به طور معنی داری بالاتر از تیمار شاهد بود.

ریز پیوندی، یکی از روش های پیشرفته در تولید درختان پیوندی مرکبات عاری از بیماری است. در این مطالعه ریزپیوندی پرتقال 'واشنگتن ناول' درشرایط کشت بافت روی پایه های نارنج، لیمو ترش، پونسیروس، ترویرسیترنج، سیتروملو و فلایینگ دراگون مورد بررسی قرار گرفت و اثر این پایه ها در افزایش درصد پیوندهای موفق تعیین گردید. نتایج به دست آمده نشان داد که پایه ترویرسیترنج بیشترین درصد پیوندهای موفق (40%) را در مقایسه با سایر پایه ها دارد. پایه نارنج پس از سیترنج موفقیت به نسبت خوبی (33.3%) را نشان داد. در حالی که پایه پونسیروس هیچ موفقیتی نداشت. مقایسه دان نهال ها از نظر آمادگی آن ها برای ریز پیوندی در یک فاصله زمانی مشخص از کاشت بذر (20 روز) نیز نتایج قابل ملاحظه ای را نشان داد. در این بررسی پایه ترویرسیترنج بیشترین درصد دان نهال آماده از نظر میزان تندش بذر و رشد دان نهال تا رسیدن به ارتفاع مناسب برای ریزپیوندی (81.8%) را 20 روز پساز کاشت بذر تولید کرد که این درصد اختلاف به نسبت زیادی را با پایه بعدی یعنی پونسیروس (50.8%) نشان داد. پایه فلایینگ دراگون کمترین درصد تعداد دان نهال (6.7%) را تولید کرد. در رابطه با قطر پایه ها در محل پیوند نیز نتایج نشان داد که پایه ترویرسیترنج با میانگین قطر 1.7 میلی متر، بیشترین قطر پایه را در محل پیوند دارا می باشد در حالی که لیموترش کمترین قطر (1.12 میلی متر) را دارد. در یک نتیجه گیری کلی از این پژوهش باید عنوان کرد که پایه ترویرسیترنج از نظر درصد پیوندهای موفق، و همچنین آمادگی پایه برای پیوند در بین پایه های مورد آزمایش بهترین نتیجه را نشان داده و به عنوان پایه ای مناسب برایریز پیوندی قابل توصیه است.