مجله علوم و فنون باغبانی ایران
سال:1385 | دوره:7 | شماره:4 |تعداد مقالات:7

برای افزایش عمر گلجایی و کیفیت گل های بریدنی داودی (ارقام خوشه ای ارغوانی‘ و ’خوشه ای زرد‘) آزمایشی با استفاده از ترکیب مختلف شیمیایی انجام شد. در این پژوهش افزون بر تعیین بهترین ترکیب شیمیایی مورد استفاده، اثر بازبرش انتهای ساقه بر عمر گلجایی نیز مورد بررسی قرار گرفت. ترکیبات شیمیایی شامل سپتریک اسید، هیدروکسی کویینولین سیترات، اتانول، بنزیل آدنین، کلرید کبالت و آلومینیوم سولفات بودند که همگی سوکروز نیز به همرا داشتند و با تیمار شاهد (آب مقطر) مقایسه شدند. بر روی نیمی از گل های بریدنی تیمار بازبرش انتهای ساقه به طول 2 سانتی متر، هر دو روز یکبار انجام شد. این آزمایش به صورت فاکتوریل با طرح پایه کاملا تصادفی اجرا شد. طول عمر گلجایی، میزان کلروفیل، وزن تر گل ها، تولید اتیلن و میزان جذب آب در بین تیمارها مقایسه شد. نتایج آزمایش نشان داد که گل ها در 36 ساعت گاز اتیلن تولید نکردند. همچنین گل هایی که بازبرش شده شده بودند، 0.3 روز عمر بیشتر و کیفیت بهتری داشتند. همه ترکیب های شیمیایی مورد استفاده عمر گلجایی را افزایش دادند و در بین آن ها ماده هیدروکسی کویینولین سیترات حدود 4.1 روز عمر گلجایی را افزایش داد و سبب افزایش در میزان جذب آب به میزان 15 میلی لیتر و وزن تر گل ها شد. گل هایی نیز که با بنزیل آدنین تیمار شدند میزان کلروفیل آن ها زیادا (0.9μg ml-1) بوده و از عمر برگ طولانی برخوردار بودند.

این پژوهش به منظور شناسایی ایزوآنزیم ها و تعیین مقدار تجمع نشاسته در بالای محل پیوند به منظور پیش بینی سازگاری بین برخی ارقام گلابی و پایه ’کویینز ‘A انجام شد. در این آزمایش 17 رقم گلابی شامل (’نطنز‘، ’شکری‘، ’ترش‘، ’تبریزی‘، ’دم کج‘، ’کوشیا‘، ’خوج آسیابرک‘، ’اسپادانا‘، ’شاه میوه اصفهان‘، ’درگزی، ’بلغاره شماره 2‘، ’فلسطینی‘، ’پاسکراسان‘، ’بوره هاردی‘، ’ژیفارد‘، ’آلورت‘ و ’لیزبون‘) که از کلکسیون دانشکده کشاورزی کرج و باغ های آستان قدس رضوی تهیه شده بودند،  مورد بررسی قرار گرفت. به منظور انجام آزمایش های الکتروفورز و تعیین میزان نشاسته از بافت های لایه زاینده و پوست پایه و پیوندک نمونه برداری شد، همچنین برای تعیین نشاسته از چوب پایه ها و پیوندک نیز استفاده گردید. تعدادی نوار ایزوآنزیمی در پایه و پیوندک دیده شد ولی بررسی های ما روی نوار (Rf=0.86) A که در ’بوره هاردی‘ (سازگار) و ’کویینز ‘A وجود داشتند، انجام گردید. بودن این نوار در هر پیوندک دلیل بر سازگار بودن آن با ’کویینز A‘ (’بوره هاردی‘ و ’پاسکراسان‘) و نبود آن دلیل بر ناسازگاری پیوند بود (’درگزی‘، ’شاه میوه اصفهان‘ و ’گلابی ترش‘). ولی نوار دیگری که در ’بوره هاردی‘ وجود داشت، نوار B بود که این نوار در ’کویینز A‘ وجود نداشت. وجود این نوار در ارقام گلابی می تواند تا حدودی در سازگار بودن آن ها با ’کویینز A‘ موثر باشد (مانند ارقام ’شکری لیزبون‘، ’خوج آسیابرک‘، ’دم کج‘، ’تبریزی‘، ’کوشیا‘ و ’بلغاره شماره 2‘). تجزیه و تحلیل داده ها در تعیین مقدار نشاسته نشان داد که ارقام ’نطنز‘، ’درگزی‘، ’شاه میوه اصفهان‘، ’آلورت‘ و ’ترش‘ دارای تجمع نشاسته در بالای محل پیوند بودند در حالی که سایر ارقام این پدیده را نشان ندادند. به طور کلی می توان نتیجه گرفت که ارقام گلابی ’ترش‘، ’شاه میوه اصفهان‘، ’درگزی‘ و ’آلورت‘ ناسازگار با ’کویینز A‘ بوده در حالی که رقم ’بوره هاردی‘ و ’پاسکراسان‘ سازگار با ’کویینز ‘A هستند.

شناسایی و جمع آوری ژرم پلاسم هر محصول، اولین کار برای اجرای برنامه بهنژادی و معرفی ارقام سازگار در هر منطقه است. به منظور دست یابی به نژادگان (ژنوتیپ) سازگار با مناطق گرم مانند استان خوزستان، از منابع ژرم پلاسم بومی منطقه و با هدف ایجاد کلکسیون ملی زیتون از ژرم پلاسم کشور در طارم زنجان، این پژوهش از سال 1381 به مدت چهارسال در چند استان از جمله خوزستان انجام شد. درختان مسن زیتون در باغ های قدیمی که دارای ویژگی های بارز به ویژه محصول دهی خوب بودند، شناسایی و در مراحل مختلف رشد، اطلاعات مربوط به مراحل گلدهی تا رسیدن میوه شامل ویژگی های مورفولوژی و رویشی، میوه و هسته بر اساس توصیف نامه ها و دستورالعمل IOOC (شورای بین المللی روغن زیتون)، یادداشت برداری شدند. در پایان سال چهارم، نتایج به دست آمده با استفاده از نرم افزار آماری SPSS تجزیه خوشه ای شده و نژادگان های جمع آوری شده بر اساس ویژگی های مرتبط با مورفولوژی، میوه، هسته و میزان روغن در ماده خشک و در نهایت بر اساس تمامی ویژگی های کمی، گروه بندی شدند. کلیه نژادگان ها در هفت گروه قرار گرفتند. نژادگان هایی که در گروه های جداگانه ای قرار گرفتند شامل ‘No.9’, No.8’, ‘No.7’, ‘No.6’، 'عقیلی‘، ’ماوی‘، ’ویسی‘، ’دزفول‘ و ’کیوپ‘ بودند. در نهایت، از بین نژادگان های گردآوری شده از سطح استان خوزستان، نژادگان ’دزفول‘، ’ماوی‘ و ’کیوپ‘ به دلیل سازگاری با اقلیم منطقه، داشتن عملکرد قابل قبول و تحمل شرایط کم آبی برای استفاده در برنامه بهنژادی مناطق گرم جنوب کشور توصیه می شوند.

در این پژوهش محیط کشت مناسب و نیازهای هورمونی لازم برای افزایش درون شیشه ای پندال (سیب زمینی شیرین) مورد بررسی قرار گرفت. ریشه های ژوخه ای دو رقم ‘Red Type’, ‘White Type’ از استان هرمزگان تهیه و به شیراز انتقال یافت. در نخستین آزمایش ریزنمونه های ساقه، برگ و ریشه های ژوخه ای پس از گندزدایی در محیط کشت موراشیگی و اسکوک (MS) با 0، 0.5، 1، 1.5 و 2 میلی گرم در لیتر نفتالن استیک اسید (NAA) همراه با 0، 0.5، 1، 1.5 و 2 میلی گرم در لیتر بنزیل آدنین (BA) بود. غلظت بهینه برای پینه زایی 1 میلی گرم در لیتر NAA و 2 میلی گرم در لیتر BA بود. بیشترین میزان ریشه زایی و شاخه زایی نیز در تیمار 1 میلی گرم در لیتر NAA و 0.5 میلی گرم در لیتر BA به دست آمد. در این تیمار میانگین طول ریشه 40.50 میلی متر میانگین طول شاخساره و میانگین تعداد شاخساره به ترتیب 44.75 و 3.6 برای ریزنمونه های ساقه و 34.50 میلی متر و 2.20 در ریز نمونه های برگ بود. آزمایش دوم با استفاده از محیط کشت MS حاوی 0، 0.05، 0.1، 0.2 و 0.5 میلی گرم در لیتر BA و میزان ثابت 1 میلی گرم در لیتر NAA انجام شد. بیشترین میزان ریشه و شاخساره در این آزمایش در تیمار 0.1 میلی گرم در لیتر BA و 1 میلی گرم در لیتر NAA به دست آمد. در این تیمار میانگین طول ریشه 85.50 میلی متر و میانگین طول شاخساره و میانگین تعداد شاخساره به ترتیب 68.75 میلی متر و 6 در ریزنمونه های ساقه بود. گیاهک هایی که تا 100 روز روی محیط کشت نگهداشته شدند، در همان محیط کشت اولیه شاخساره تشکیل دادند. برای مقایسه رقم های ‘Red Type’, ‘White Type’، ریز نمونه های ساقه هر دو رقم در محیط حاوی 0، 0.05، 0.1، 0.2 و 0.5 میلی گرم در لیتر BA و 1 میلی گرم در لیتر NAA کشت گردیدند. بیشترین میزان ریشه و شاخساره هر دو رقم در تیمار 0.1 میلی گرم در لیتر BA و 1 میلی گرم در لیتر NAA به دست آمد که از نظر آماری با سایر تیمارها معنی دار بود. میزان شاخه زایی در رقم ‘White Type’ بیشتر از رقم ‘Red Type’ بود به طوری که در رقم ‘White Type’ میانگین تعداد شاخساره 6 و در رقم ‘Red Type’ 3.6 بود که این تفاوت از نظر آماری معنی دار بود. باززایی هر دو رقم ‘White Type’ و ‘Red Type’ در تمامی ریزنمونه ها با شدت نور 50 μmol m-2 s-1 تشدید یافت.

تراکم و رنگ از مهمترین فاکتورهای کیفی چمن به حساب می آیند. این عوامل به همراه فاکتور نسبت وزن خشک ریشه به اندام های هوایی، باعث افزایش زیبایی، فتوسنتز، پاخوری و کاهش آسیب ناشی از سرنگون شدن ورزشکاران در زمین های ورزشی می شوند. چمن آفریقایی در فصل زمستان به علت خفگی کیفیت ظاهری خود را از دست می دهد. برای بررسی اثر محلول پاشی اوره بر کیفیت چمن، این آزمایش در یک طرح کرت های خردشده در قالب بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دوره خفتگی چمن، درون شاسی های دانشکده کشاورزی دانشگاه شهید چمران اهواز صورت گرفت. در این آزمایش از تیمارهای مختلف نیتروژن (شاهد، 3، 5 و 7 گرم بر مترمربع) به صورت اوره محلول و فاصله زمانی بین دو مرحله محلول پاشی (15، 30 و 45 روز) استفاده شد. تیمارهای مختلف کودی نشان دادند که مدیریت کود پاشی نیتروژن باعث کاهش خفتگی زمستانه و افزایش معنی دار ویژگی های کیفی چمن نسبت به شاهد می شوند. با توجه به نتایج به دست آمده از کلروفیل سنجی، تیمارهای 3 و 5 گرم در 45 روز نتایج مطلوبی در افزایش رنگ چمن داشته اند. در اوایل و اواخر آزمایش (هوای گرم و آفتابی) تیمارهایی با نیتروژن بیشتر و فاصله زمانی طولانی تر، اما در میانه آزمایش (با هوای سرد و بارانی) تیمارهایی با نیتروژن کمتر و فاصله زمانی کوتاه تر تراکم بهتری ایجاد نمودند. به طور کلی تنها در تیمار 3 گرم و فاصله زمانی 45 روز بین دو مرحله محلول پاشی نسبت متعادلی از ریشه به شاخساره (3.1) به دست آمد، که ممکن است تیمار بهتری برای مدیریت چمن کاری ها در شرایط آب و هوایی شهر اهواز باشد.

به منظور مقایسه اثر روش های مختلف مصرف عناصر مس و آهن بر عملکرد بذر پیاز رقم ’تگزاس ارلی گرانو 502‘، آزمایشی در دو سال زراعی 79-1377 در مزرعه تحقیقاتی کبوتر آباد اصفهان در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با هفت تیمار و چهار تکرار اجرا شد. تیمارها عبارت بودند از: 1- شاهد (بدون مصرف مس و آهن)، 2- محلول پاشی سولفات آهن به میزان 2 کیلوگرم در هکتار با غلظت نیم درصد، 3- مصرف خاکی سکوسترین آهن به میزان 10 کیلوگرم در هکتار، 4- محلول پاشی سولفات مس به میزان 2 کیلوگرم در هکتار با غلظت نیم درصد، 5- مصرف خاکی سولفات مس به میزان 20 کیلوگرم در هکتار، 6- محلول پاشی توام سولفات آهن و سولفات مس با غلظت کل یک درصد و 7- مصرف خاکی توام 10 کیلوگرم سکوسترون آهن و 20 کیلوگرم سولفات مس. در هر دو سال سوخ های مادری پیاز در هفته دوم مهرماه کشت شدند. تیمارهای مصرف خاکی همزمان با کاشت سوخ ها انجام شد و تیمارهای محلول پاشی در دو مرحله صورت گرفت: الف- هنگام گسترده شدن انشعابات (در شروع مجدد رشد بعد از زمستان) و ب- اواخر رشید رویشی ساقه گل دهنده (پیش از ظهور چترها). نتایج نشان دادکه از میان تیمارهای این آزمایش تیمار محلول پاشی توام سولفات آهن و سولفات مس، عملکرد دانه و تعداد دانه در کپسول را به طور معنی داری در مقایسه با شاهد و سایر تیمارها افزایش داد. تیمارها از نظر تعداد چتر در مترمربع، تعداد کپسول بارور در چتر، ارتفاع گیاه، وزن هزاردانه، درصد و سرعت تندش تفاوت معنی داری نداشتند. همچنین در بین اجزا عملکرد رابطه خوبی بین عملکرد دانه و تعداد دانه در کپسول مشاهده شد.