مجله علوم و فنون باغبانی ایران
سال:1383 | دوره:5 | شماره:4 |تعداد مقالات:7

برای تعیین اثر نوع بر انجیر بر کمیت و کیفیت انجیر دیم  آزمایش هایی در ایستگاه پژوهشی انجیر استهبان در سال های 1381 و 1382 انجام شد. در این آزمایش گرده افشانی (بر دادن) درختان انجیر خوراکی رقم 'سبز' با بر انجیرهای 'پوزدمبالی'، 'دانه سفید'، 'شاه انجیری' و 'خرمایی' در شرایط کنترل شده انجام شد. نتایج به دست آمده نشان داد که نوع بر انجیر می تواند بر طول میوه، رنگ پوست، میزان مواد جامد محلول، زمان رسیدن، طول چشم میوه و درصد تندش بذر اثر معنی دار داشته باشد ولی اثری بر قطر و وزن میوه ندارد. برانجیر رقم 'شاه انجیری'باعث زودرسی میوه انجیر خوراکی رقم 'سبز' شده و بهترین کیفیت میوه در گرده افشانی انجیر خوراکی با بر انجیر رقم 'پوزدمبالی' مشاهده شد.

برای شناسایی و تعیین روابط فیلوژنتیکی 18 نمونه لیمو شامل لایم [Citrus aurantifolia (Chrism.) Swing.] و لمون [Citrus limon (L.) Burm. f.] در فارس از نشانگرهای مولکولی ISSR استفاده گردید. به این منظور DNA نمونه ها در واکنش PCR با استفاده از 6 آغازگر افزایش یافت. در کل 333 نوار به دست آمد که تعداد 215 نوار آن چند شکل بود. رسم دندروگرام به روش UPGMA انجام شد. بر اساس این روش، 18 نمونه مورد آزمایش در سه گروه اصلی دسته بندی شدند. گروه یک تنها شامل نژادگان D3 بود که از داراب جمع آوری شده بود. این نژادگان با ضریب تشابه 0.56 از دو گروه دیگر جدا شد. با توجه به تفاوت های زیاد مولکولی و مورفولوژیکی، به نظرمی رسد که این نمونه، لایم یا لمون نیست. دو گروه دیگر یکی شامل لمون ها و دیگری لایم ها است. گروه لمون ها در بر گیرنده سه نژادگانG24  ('لیمو لیسبون')، D5 ('لیمو سنگی')، و G30 ('لیمو گلابی' یا 'لامپی') می باشد. لیمو 'لیسبون' یک لمون شناخته شده است و با قرار گرفتن دو نژادگان دیگر در کنار آن احتمال لمون بودن آن هازیاد است. گروه سوم شامل انواع مختلف لایم می باشد. این گروه دو زیر گروه اصلی دارد که یکی شامل سه نژادگان ناشناخته D1،D2  و D9 و دیگری شامل 11 نژادگان است که از بین این ها D7 ('لیمو خیاری') با ضریب تشابه 0.79 از 10 نژادگان دیگر متمایز است. شکل میوه این نژادگان نیز با سایر لیمو ها تفاوت اساسی دارد. لیموی 'تاهیتی' نیز با ضریب تشابه 0.82 از سایر لیموها جدا شد. 9 نژادگان باقیمانده ارتباط نزدیکی هم از نظر مورفولوژیکی و هم مولکولی با ضریب تشابه 0.85 تا 0.96 با یکدیگر نشان می دهند. در بین آن ها نژادگان های شناخته شده لیموی آب داراب و جهرم وجود دارد. برخی از این نژادگان ها از جمله G31 و G14 ویژگی های ژنتیکی مطلوبی دارند که می توانند در برنامه های به نژادی مورد توجه قرار گیرند.

انگور گیاهی است که به دلیل ویژگی های رویشی و زایشی آن، امروزه برای تولید تجاری روی سیستم های داربستی تربیت و پرورش می یابد. هدف از سیستم های تربیت انگور به حداکثر رساندن عملکرد و کیفیت محصول، آسان سازی عملیات باغی و نگهداری بهتر گیاه می باشد. آزمایشی در سال های 1380 و 1381 در مرکز تحقیقات گروه علوم باغبانی دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران برای بررسی تاثیر سه سیستم تربیت بر عملکرد، کیفیت محصول و برخی فاکتورهای رویشی پنج رقم انگور انجام شد. روش های تربیت شامل هدایت عمودی شاخساره ها، Y و T شیبدار و ارقام انگور مورد استفاده شامل 'فلیم سیدلس'، 'دسته چین'، 'بیدانه سفید'، 'بیدانه قرمز' و 'شاهرودی' بودند. طول خوشه و میزان قند حبه ها تحت تاثیر سیستم های تربیت قرار گرفتند اما عملکرد در هر بوته و سایر ویژگی های اندازه گیری شده تحت تاثیر سیستم های تربیت قرار نگرفتند. سیستم T شیبدار و Y از نظر میزان قند بهتر از روش هدایت عمودی شاخساره ها بودند اگر چه بین خودشان از نظر میزان قند اختلاف معنی داری وجود نداشت. طول خوشه در سیستم T بیشتر از سایر سیستم ها بود. بین ارقام نیز از نظر برخی ویژگی ها که مربوط به ویژگی های ژنتیکی آن ها می باشد تفاوت های معنی داری مشاهده شد. وزش باد موجب بروز مشکلاتی در سیستم T شیبدار از جمله شکستن شاخساره های جوان در اوایل بهار و چرخش تاج که نیاز به بستن همیشگی کوردون ها به سیم کوردون ایجاد می کرد، گردید. در مجموع، سیستم Y به دلیل برتری هایی چون نورگیری مناسب، توزیع یکنواخت شاخه ها، عدم چرخش شاخه ها، راحت تر بودن هرس به علت دسترسی بهتر به ماشوره ها و دسترسی بهتر به به خوشه ها در زمان برداشت به عنوان سیستم برتر از بین این سه سیستم برای پنج رقم مورد بررسی، پیشنهاد می شود.

برای بررسی اثر محلول پاشی سولفات روی، منگنز و منیزیم بر ویژگی های کمی و کیفی محصول پرتقال 'محلی جهرم' ﺁزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی شامل عامل های سولفات روی در سه سطح 0 ،2 و 4 گرم در لیتر، سولفات منگنز در سه سطح 0 ، 1 و 2 گرم در لیتر و سولفات منیزیم در سه سطح 0، 5 و 10 گرم در لیتر در سه تکرار و در مدت دو سال انجام شد. هر تیمار ﺁزمایشی دارای دو درخت بود و ﺁزمایش در مجموع با 162 درخت 20 ساله با پایه نارنج و سیستم ﺁبیاری  قطره ای در ایستگاه تحقیقات کشاورزی شهرستان جهرم انجام شد. نتایج به دست ﺁمده از ﺁزمایش نشان داد که محلول پاشی سولفات روی، منگنز و منیزیم و نیز برهمکنش ﺁن ها بر افزایش محصول نسبت به شاهد در سطح یک درصد به طور کامل معنی دار بوده است. بررسی های اقتصادی نشان داد که بهترین تیمار از نظر افزایش محصول سطح 4 گرم در لیتر سولفات روی به همراه 1 گرم در لیتر سولفات منگنز بدون مصرف سولفات منیزیم بود به گونه ای که میانگین محصول را از 13543 کیلوگرم در هکتار در تیمار شاهد به 28914 کیلوگرم در هکتار افزایش داد. نتایج واکاوی برگی نیز نشان داد که در اثر محلول پاشی این سه عنصر غلظت روی و منگنز در برگ افزایش یافت ولی غلظت منیزیم برگ تغییری نکرد. برهمکنش محلول پاشی روی و منگنز باعث افزایش غلظت ویتامین C و کل مواد جامد قابل حل 3 در میوه شد. افزون بر این محلول پاشی سولفات منگنز به تنهایی نیز موجب افزایش معنی دار میزان مواد جامد محلول کل میوه شد.

عارضه پژمردگی و خشکیدگی خوشه های خرما یکی از مهمترین مشکل های تولیدکنندگان خرما در ناحیه جیرفت بوده است. این عارضه در مرحله تبدیل خارک به رطب رخ می دهد. افت ناگهانی رطوبت هوا توام با افزایش دما و وزش بادهای گرم و خشک نقش مهمی در ایجاد و افزایش و تشدید این عارضه دارند. در این پژوهش اثر دو شاخص مهم به زراعی در نخلستان،شامل نوع پـوشش با 4 سطح: فویل آلومینیم (C1)، سبد حصیری (C2)، واکس (C3) و شاهد (C4) و چگونگی تنک با 4 سطح: حذف یک سوم نوک گل آذین در زمان گرده افشانی (T1)، حذف یک سوم نوک گل آذین در زمان گرده افشانی + 10% خوشچه های مرکزی در مرحله کیمری (T2)، حذف یک سوم خوشک های مرکزی (T3) و شاهد (T4) بر کاهـش آسیب عارضه به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با 16 تیمار و 4 تکرار به مدت دو سال (1381 و 1382 ) روی خرمای رقم 'مضافتی' در ناحیه جیرفت به اجرا در آمد. نمونه برداری برای تعیین درصد خسارت و اندازه گیری خصوصیات کمی و کیفی در هر یک از واحدهای آزمایشی در زمان برداشت محصول انجام گرفت.داده های دو ساله آزمایش واکاوی مرکب شد، و میانگین  تیمارها با آزمون دانکن با هم مقایسه شدند. نتایج نشان داد که بین تیمارهای مختلف پوشش و تنک نسبت به شاهد تفاوت معنی داری (در سطح 5%)  وجود دارد که این تفاوت در پوشش ها بیشتر دیده می شود. میانگین درصد آسیب در تیمارهای پوشش C4,  C3, C1, C2 به ترتیب 6.79، 10.62، 16.92 و 19.16% و در تیمارهای تنک T4, T3, T2, T1، 8.32 ، 12.56، 13.2 و 19.4 بود. اثر هر دو شاخص تنک و پوشش بر برخی ویژگی های کمی و کیفی میوه مانند وزن، طول، قطر و حجم میوه و قطر هسته معنی دار بود. تیمار پوشش حصیری و تنک یک سوم نوک گل آذین در مرحله گرده افشانی بیشترین تاثیر را بر کاهش آسیب عارضه و بهبود برخی ویژگی های کمی و کیفی میوه نشان دادند.