مجله علوم و فنون باغبانی ایران
سال:1380 | دوره:2 | شماره:4-3 |تعداد مقالات:8

آزمایش هایی برای افزایش درون شیشه ای پرتقال با استفاده از ریز نمونه های رولپه به طول 5 میلی متر انجام گرفت. ریز نمونه ها از دانهال های درون شیشه ای تهیه شده و روی محیط کشت پایه موراشیگی و اسکوگ (MS) که به آن غلظت های مختلف بنزیل آدنین (BA) و نفتالن استیک اسید (NAA) افزوده شده بود، قرار گرفتند. پس از 60 روز، باززایی شاخساره از ریز نمونه ها بررسی گردید. بالاترین درصد باززایی و بیشتین تعداد شاخساره های نابجا در غلظت های 1 و 2 میلی گرم در لیتر BA حاصل شد و با افزایش غلظت BA، تولید شاخساره های نابجا کاهش یافت. غلظت های 0.5 و 1 میلی گرم در لیتر NAA، تاثیر معنی داری در باززایی و تعداد شاخساره های نابجا نداشتند، ولی در غلظت های کم BA، موجب افزایش طول شاخساره های نابجا گردیدند، به طوری که بیشترین طول شاخساره های نابجا، در غلظت 1 میلی گرم در لیتر BA به همراه 1 میلی گرم در لیتر NAA حاصل شد. برای ریشه زایی شاخساره های تولید شده، از محیط کشت پایه با نصف غلظت MS به همراه 3  درصد ساکارز، 7.5 گرم در لیتر آگار واکسین های NAA و یا ایندول بوتیریک اسید (IBA) استفاده شد. فروبری پایین شاخساره ها در محلول های 1000 میلی گرم در لیتر NAA یا IBA به مدت  ثانیه و انتقال آنها به محیط کشت پایه با نصف غلظت MS، نیز برای ریشه زایی مود بررسی قرار گرفت. در این پژوهش، بیشترین درصد ریشه زایی در محیط های حاوی IBA حاصل شد و NAA تاثیر مطلوبی در ریشه زایی نداشت. اضافه کردن NAA به محیط کشت موجب تولید پینه در پایین شاخساره ها گردید. بیشترین درصد ریشه زایی و تعداد و طول ریشه، در غلظت 10 میلی گرم در لیتر IBA به دست آمد. گیاهک ها پس از انتقال به گلدان های حاوی آمیخته 50% خاک و 50% شن، به مدت ده روز با محلول یک هشتم غلظت نمک های ms آبیاری شده و به تدریج به محیط بیرون سازگار شدند.

به منظور انتخاب بهترین نژادگان ها و استفاده از آن ها در برنامه های بهنژادی و یا بهره گیری مستقیم در کشت و عمل آوری محصول گردو، بررسی های مقایسه ای صفات مورفو - بیولوژیکی بر مبنای توصیف نامه های مربوطه روی یک توده گردوی بذری در ایستگاه تحقیقاتی خلعت پوشان وابسته به دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز در سال های 1379 و 1380 انجام گرفت. در این بررسی 50 سفت مختلف با دخالت دادن تغییرات مربوط به حداکثر و حداقل دما و رطوبت منطقه در دو سال روی ژنوتیپ ها مورد ارزیابی قرار گرفت. میانگین داده های مربوط به صفات مورد بررسی در نژادگان ها مقایسه شد و روابط مربوط به صفات مورفوبیولوژیک آن ها با انجام تجزیه خوشه ای مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت ژنوتیپ های شاخص انتخاب شدند. نتیجه بررسی ها نشان داد که در توده مورد مطالعه، نژادگان شماره 12 برای صفات بیشترین وزن میوه و وزن مغز، نژادگان شماره 13 برای صفت بیشترین عملکرد مغز، نژادگان شماره 17 برای صفات دیر برگ دهی و دیر گلدهی (ظهور گل های ماده)، نژادگان شماره 35 برای صفت بیشترین دوره پذیرش دانه گرده و نژادگان شماره 37 برای صفات طولانی ترین دوره گرده ریزی و باردهی جانبی شاخص تر بودند. در ضمن در این بررسی 4 نژادگان همرس، 17 نژادگان نر پیش رس و 27 نژادگان ماده پیش رس شناسایی شدند.

این پژوهش برای بررسی ویژگی های فیزیولوژیکی و زراعی توده های بومی پیاز به منظور مطالعه تنوع ژنتیکی و بررسی روابط بین صفات بر روی 20 ژنوتیپ در ایستگاه پژوهشی دانشکده کشاورزی دانشگاه صنعتی اصفهان در سال 1378 صورت گرفت. توده های پیاز مورد آزمایش از نظر 12 صفت اندازه گیری شده، با همدیگر اختلاف معنی داری را در سطح احتمال یک درصد نشان دادند. تغییرات بین ارقام برای بیشتر صفات زیاد بود که بیانگر تنوع ژنتیکی زیاد بین توده های مورد آزمایش می باشد. بر اساس 11 صفت اندازه گیری شده ژنوتیپ ها به کمک آزمون T2 کاذب هوتلینگ و معیار توان سوم خوشه ها به چهار گروه تقسیم شدند. تجزیه به مولفه های اصلی، سه مولفه را که 85.64 درصد کل تغییرات (تنوع) داده ها را بیان نمودند، مشخص کرد. مولفه اول مربوط به تولید و مولفه دوم و سوم مرتبط با شکل سوخ بودند. گروه بندی ژنوتیپ ها با استفاده از دو مولفه اصلی اول نتایج حاصل از تجزیه خوشه ای را تایید نمود. در پایان کاربرد اطلاعات بدست آمده برای اهداف اصلاحی پیاز بحث شده است.

استفاده از لجن فاضلاب در کشاورزی به عنوان منبع عناصر غذایی گیاهی در سال های اخیر مورد توجه قرار گرفته است. یکی از مشکلاتی که با استفاده از لجن فاضلاب همراه است فراهم کردن مقادیر زیاد فلزات سنگین قابل دسترس برای گیاه و در نتیجه افزایش جذب آن ها به وسیله گیاه است. در این تحقیق تاثیر لجن فاضلاب بر جذب عناصر غذایی کم مصرف و فلزات سنگین به وسیله اسفناج و کاهو و همچنین عملکرد این گیاهان در خاک های با pH متفاوت مورد بررسی قرار گرفت. این تحقیق به صورت آزمایش فاکتوریل در قالب طرح کاملا تصادفی در گلخانه انجام شد. تیمارها شامل چهار سطح لجن فاضلاب، صفر یا شاهد (S0)، 50 (S1)، 100 (S2) و 200 (S3) تن در هکتار و یک سطح کود شیمیایی (F) شامل 250 کیلوگرم در هکتار فسفات دی آمونیوم و 250 کیلوگرم اوره در هکتار در چهار خاک، لنگرود (4.8 = pH)، لاهیجان (5.7 = pH)، رشت (6.8= pH) و اصفهان (7.9= pH) برای دو گیاه اسفناج (Spinacia oleracea) و کاهو (Lactuca sativa) در سه تکرار اعمال شدند. تاثیر لجن فاضلاب بر عملکرد گیاهان بسته به نوع خاک متفاوت بود. بیشترین عملکرد کاهو و اسفناج در خاک رشت در تیمار 200 کیوگرم لجن در هکتار و در خاک های اصفهان و لاهیجان در تیمار 100 کیلوگرم در هکتار لجن و در خاک لنگرود در تیمار 50 کیلوگرم در هکتار لجن مشاهده گردید. لجن فاضلاب باعث افزایش معنی دار غلظت فلزات آهن، روی، مس، سرب و کادمیم در اندام هوایی و ریشه گیاهان شد، به طوری که غلظت برخی از عناصر در گیاهان رشد کرده در سطوح بالای لجن فاضلاب در خاک های لنگرود و لاهیجان، با توجه به استاندارهای تعیین شده به حد سمیت رسید. این پدیده می تواند به دلیل اسیدی بودن این خاک ها و حلالیت بالای فلزات در این خاک ها باشد. بنابراین می توان نتیجه گیری کرد که در صورت استفاده صحیح از لجن فاضلاب خصوصا با توجه به pH خاک می توان از پتانسیل کودی این ماده در باروری خاک بهره برد.

به منظور ارزیابی اثرات غلظت های مختلف ایندول برتیریک اسید، زمان و محل قلمه گیری در ریشه زایی قلمه های نیمه چوبی دو رگه هلو × بادام در شرایط مه افشان، آزمایشی در سال 1370 در ایستگاه تحقیقاتی خلعت پوشان وابسته به دانشکده کشاورزی دانشگاه تبریز اجرا گردید. در این آزمایش از دو رگه هلو × همگروه جی. اف 677 که در ایستگاه باغبانی سهند کاشته شده است استفاده شد. این آزمایش در قالب طرح اسپلیت - فاکتوریال با طرح پایه بلوکهای کامل تصادفی در سه تکرار اجرا گردید. در این طرح هورمون ایندول بوتیریک اسید در چهار سطح 0، 100، 200 و 300 میلی گرم در لیتر و محل قلمه گیری از رشد سالانه در سه سطح فوقانی، میانی و تحتانی و زمان قلمه گیری هر پانزده روز یک بار از تاریخ 15 تیر ماه تا 15 شهریور ماه مورد ارزیابی قرار گرفت. نتیجه آزمایش نشان داد که تیمارهای هورمونی افزایش قابل توجهی در درصد ریشه زایی قلمه ها داشته است (P<0.01). بیشترین درصد ریشه زایی با غلظت 200 میلی گرم در لیتر ایندول بوتیریک اسید به دست آمد. در ضمن قلمه گیری در تاریخ پانزدهم مرداد ماه بیشترین درصد ریشه زایی را موجب گردید (P<0.01). از نظر آماری بیشترین درصد ریشه زایی و تعداد ریشه در تیمار سه جانبه غلظت 200 میلی گرم در لیتر هورمون ایندول بوتیریک اسید × قلمه تحتانی × قلمه گیری در تاریخ پانزدهم مرداد ماه به ترتیب با احتمال (P<0.01) و (P<0.05) به دست آمد. طول ریشه ها با تیمار 200 میلی گرم در لیتر هورمون بیشتر از دیگر تیمارهای هورمونی بود. همچنین تعداد ریشه ها در تاریخ های قلمه گیری پانزدهم تیر و پانزدهم مرداد ماه بیشتر از دیگر تاریخ های قلمه گیری است (P<0.01). از نظر آماری اثرات سه جانبه غلظت 200 میلی گرم در لیتر ایندول بوتیک اسید × قلمه میانی × قلمه گیری در تاریخ پانزدهم تیر ماه در افزایش طول ریشه ها معنی دار بود (P<0.01).

به منظور تعیین بیترین مقدار اوره برای نیل به حداکثر عملکرد که در عین حال دارای حداقل تجمع نیترات در اندام های قابل مصرف اسفناج و جعفری باشد این آزمایش در ایستگاه تحقیقاتی خلعت پوشان دانشگاه تبریز در سال 1377 در مورد اسفناج و در سال 1378 در مورد جعفری به اجرا در آمد. در مورد اسفناج پنج سطح کودی شامل صفر (شاهد)، 50، 100، 150 و 200 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار با چهار تکرار در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی پیاده گردید. همین آزمایش در مورد جعفری با پنج سطح کودی شامل صفر (شاهد)، 80، 160، 240 و 320 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار با چهار تکرار انجام گردید. کاربرد مقادیر مختلف کود شیمیایی اوره، باعث افزایش عملکرد در هر دو سبزی شد. همچنین با افزایش مصرف اوره، غلظت نیترات در نمونه های برداشت شده هر دو سبزی افزایش معنی دار نشان داد. مقدار نیترات در دو سبزی مذکور با همدیگر اختلاف داشت به طوری که در پهنک برگ اسفناج میانگین مقدار نیترات در سطوح مختلف کودی برابر با 0.524 درصد وزن خشک و در پهنک برگ جعفری میانگین مقدار نیترات در سطوح مختلف کودی برابر 0.21 درصد وزن خشک بود. همچنین مقدار نیترات در اندام های مختلف هر سبزی متفاوت بود. مقدار نیترات تجمع یافته در قسمت های مختلف اسفناج به صورت زیر بود: 1- مقدار نیترات در اسفناج: دمبرگ < پهنک برگ 2- مقدار نیترات در جعفری: ساقه < دمبرگ < پهنک برگ. با توجه به نتایج این آزمایش مصرف 50 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار برای گیاه اسفناج و مصرف 80 کیلوگرم نیتروژن خالص در هکتار برای گیاه جعفری در مناطق سبزی کاری شهر تبریز توصیه می گردد.

به منظور بررسی راهکار عملی برای افزایش کیفیت محصول گرمک اصفهان، تلفیقی از روش های آبیاری (سطحی، قطره ای و تراوا) و پوشش های پلی اتیلن (مالچ پلی اتیلن شفاف، مشکی و بدون مالچ) استفاده گردید. این آزمایش با استفاده از طرح آماری کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی (روش های آبیاری به عنوان کرت اصلی و پوشش های خاک به عنوان کرت فرعی) در سه تکرار اجرا شد. ضمن انجام مراقبت های زراعی لازم در طول دوره رشد گیاه با سه نوبت نمونه برداری میوه، درصد مواد جامد محلول، درصد رطوبت، میزان ماده خشک میوه و همچنین رشد رویشی بوته اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که روش های آبیاری و پوشش های خاک از نظر آماری اثر معنی داری بر صفات اندازه گیری شده داشته اند. درصد مواد جامد محلول میوه در روش های آبیاری قطره ای و تراوا حداقل یک درصد افزایش یافت. نامرغوب بوده جنس لوله ها در آبیاری تراوا سبب کاهش آبدهی و نقصان رشد بوته شد. روش آبیاری قطره ای با بالاترین کارآیی بهترین تیمار آبیاری شناخته شد. پوشش های پلی اتیلن در افزایش مواد جامد محلول میوه تاثیر یکسانی داشتند. بیشترین درصد مواد جامد محلول میوه در تیمار آبیاری تراوا با مالچ پلی اتیلن شفاف 6.65 و کمترین مقدار مربوط به تیمار آبیاری سطحی و بدون مالچ 4.19% مشاهده گردید. بیشترین سطح برگ، طول و وزن تربوته مربوط به تیمار آبیاری سطحی با مالچ های پلی اتیلن بود.