مجله علوم و فنون باغبانی ایران
سال:1384 | دوره:6 | شماره:2 |تعداد مقالات:6

آزمایش هایی برای ریزافزایی گیاه آویشن باغی با استفاده از ریزنمونه های تک گره ساقه به طول 10 میلی متر در شرایط سترون انجام شد. ریزنمونه ها، روی محیط کشت پایه موراشیگی واسکوگ (MS) و محیط کشت پایه نیم غلظت MS که به آن ها 0، 0.5، 1 و 1.5 میلی گرم در لیتر، بنزیل آدنین (BA)، 0 و 0.2 میلی گرم در لیتر نفتالین استیک اسید (NAA)، 8 گرم در لیتر آگار و 25 گرم در لیتر سوکروز افزوده شده بود، قرار گرفتند. در مرحله دوم آزمایش از غلظت های 0، 0.75، 1 و 1.25 میلی گرم در لیتر BA به همراه 0 و 0.2 میلی گرم در لیتر NAA جهت تشکیل شاخساره استفاده شد. محیط کشت MS همراه با 1 میلی گرم در لیتر BA و 0.2 میلی گرم در لیتر NAA، برای پرآوری شاخساره مناسب بود. شاخساره های تولید شده در کشت درون شیشه ای چهار بار به فاصله چهار هفته روی محیط کشت تازه زیرکشت شدند. زیرکشت ها در سطح %5 تفاوت معنی داری با یکدیگر نداشتند. برای ریشه زایی شاخساره های تولید شده، محیط کشت MS با 8 گرم در لیتر آگار و 25 گرم در لیتر سوکروز به کار گرفته شد. بهترین تیمار تنظیم کننده رشد برای ریشه زایی، صفر میلی گرم در لیتر BA و 1 میلی گرم در لیتر NAA پس از 8 هفته بود. سازگاری گیاهک های ریشه دار شده در آمیخته خاکی سترون به نسبت حجمی یک ششم خاک رسی شنی، یک ششم ماسه، یک ششم پیت خزه و سه ششم پرلایت انجام شد. گیاهان پس از دو هفته سازگار شدند و به شرایط معمولی انتقال یافتند.

با توجه به شرایط مستعد تولید گریپ فروت در منطقه دزفول و صادرات آن در سال های اخیر به کشورهای همسایه به منظور گزینش پایه مناسب برای ارقام تجاری این محصول آزمایشی از سال 1370 تا 1380 در مرکز تحقیقات کشاورزی صفی آباد انجام شد. این پژوهش با پیوند دو رقم گریپ فروت ’روبی رد‘ و ’مارش سیدلس‘ روی هشت پایه به نام های نارنگی ’کلئوپاترا‘، سیتروس آمبلی کارپا، نارنگی ’کینگ‘، سیتروس ولکامریانا، سوینگل سیتروملو، کاریزوسیترنج، نارنج و ترویرسیترنج در قالب طرح آماری بلوک های کامل تصادفی به روش کرت های خرد شده که در آن ارقام گریپ فروت در کرت های اصلی و ارقام پایه در کرت های فرعی قرار گرفتند اجرا شد. ارزیابی عملکرد تیمارهای آزمایشی پس از شروع باروری اقتصادی درختان از سال پنجم آزمایش به بعد هر ساله مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده از تجزیه واریانس مرکب در سال دهم آزمایش نشان داد که بین پایه های مورد آزمایش تفاوت عملکرد معنی داری در سطح %1 وجود داشت و در این میان پایه های سیتروس ولکامریانا و کاریزوسیترنج از سایر پایه ها برتر بودند، به طوری که عملکرد گریپ فروت ’روبی رد‘ پیوند شده با این پایه ها برابر 18211.57 و 16459.28 کیلوگرم میوه در هکتار بوده و به ترتیب %111.82 و %91.44 افزایش عملکرد نسبت به پایه نارنج داشته اند، همچنین پایه سیتروس ولکامریانا با گریپ فروت ’مارش سیدلس‘ با عملکردی برابر 15006.9 کیلوگرم میوه در هکتار به میزان %43.83 و پایه کاریزوسیترنج با این رقم با تولید 11793.92 کیلوگرم میوه در هکتار به میزان %13.04 از نارنج برتر بود.    

پیت خزه یکی از بسترهای کاشت تجاری است که در بسیاری از کشورهای جهان بخش عمده ای از آمیخته خاک های گلخانه ای را تشکیل می دهد اما ارزبری و هزینه زیاد پیت خزه سبب اقتصادی نبودن استفاده از آن برای تولیدکنندگان شده است. از این رو یافتن جایگزین های ارزان با دسترسی آسان، ضروری به نظر می رسد. بدین منظور پژوهشی با استفاده از گیاه برگساره ای پتوس در دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران صورت گرفت. این آزمایش به صورت فاکتوریل و در قالب طرح به طور کامل تصادفی با 8 تیمار و 6 تکرار انجام گرفت. بستری های کاشت به عنوان تیمارهای آزمایش عبارت بودند از: پیت خزه، ضایعات نارگیل (کوکوپیت)، ضایعات نخل (پالم پیت) و باگاس نیشکر به صورت خالص و همچنین آمیخته با %50 پرلیت. بیشترین تعداد و سطح برگ، وزن تر و خشک اندام هوایی و ریشه، تعداد پاگیاه و طول پیچ در بستر کشت کوکوپیت و کمترین آن در باگاس نیشکر مشاهده شد. بسترهای کشت پیت خزه و پالم پیت اثرهای مشابهی روی بیشتر شاخص های رشد داشتند. ویژگی های بسترهای کشت از جمله ظرفیت تبادل کاتیونی، قابلیت هدایت الکتریکی، وزن ویژه ظاهری و درصد خلل و فرج کل در کوکوپیت و پالم پیت مشابه یکدیگر بود و تنها تفاوت عمده این دو بستر در مورد ویژگی ظرفیت نگهداری رطوبت بود که در پالم پیت کمتر از کوکوپیت بود. در صورتی که تیمارهایی در راستای افزایش رطوبت در پالم پیت به کار رود، این بستر می تواند به عنوان جایگزین مناسب پیت خزه در کشور مطرح گردد. ضایعات خام باگاس نیشکر در این پژوهش نتایج مناسبی را به عنوان بستر کشت گیاهان نشان نداند. کوکوپیت با وجود این که بهترین رشد گیاهان را موجب گردید، ولی با توجه به این که یک بستر کشت وارداتی است، قابل توصیه نیست. به طورکلی اثر افزودن پرلیت به بسترهای کاشت با توجه به نوع بستر متفاوت بود.    

برای بررسی برهمکنش اثرهای خراش دهی، چینه سرمایی و جیبرلیک اسید (GA3) بر بذرهای باران طلایی، تیمار سولفوریک اسید در مدت زمان های صفر، 30، 45 و 60 دقیقه، چینه سرمایی در دمای 3-5 درجه سانتیگراد به مدت صفر، 15، 30 و 60 روز و جیبرلیک اسید در غلظت های صفر، 100، 200 و 300 میلی گرم در لیتر مورد بررسی قرار گرفت. نتایج به دست آمده نشان داد که بیشترین درصد تندش (%67) از تیمار 60 دقیقه سولفوریک اسید و 60 روز چینه سرمایی حاصل شد. همچنین برهمکنش حذف کامل پوسته بذر و چینه سرمایی به مدت صفر، 5، 10، 15، 20، 25 و 30 روز در میزان تندش بذرها بررسی شد. نتایج به دست آمده از این تیمار نشان داد که بیشترین درصد تندش (%96.3) از تیمار حذف کامل پوسته بذر و 30 روز چینه سرمایی به دست آمد. در بین همه تیمارها کمترین زمان لازم برای تندش یا شتاب تندیدن (2.4) از حذف کامل پوسته و 25 روز چینه سرمایی به دست آمد، همچنین بالاترین ارزش تندیدن نیز مربوط به همین تیمار بود. از تیمارهای گوناگونی که به منظور شکستن خفتگی موجود در بذرهای باران طلایی از آن ها استفاده شد، چنین نتیجه گیری شد که بذرهای این گونه دارای خفتگی دوگانه پوسته بذر و خفتگی رویانی می باشند. نتایج به دست آمده در مورد باران چینی نشان داد که خراش دهی و چینه سرمایی تنها شتاب تندیدن را می افزاید و فقط خراش دهی در پیشبرد تندش موثر است. چنین نتیجه گیری شد که در این بذر تنها خفتگی پوسته بذر وجود دارد.

استخراج DNA ژنومی با کمیت و کیفیت مناسب در آزمایشگاه های ژنومیکس ضروری می باشد. استخراج DNA از بافت های گیاهی چوبی از جمله درختان میوه افزون بر وجود کربوهیدرات ها با مشکل مواد پلی فنلی نیز روبرو است که بر کیفیت DNA اثر منفی می گذارد، بنابراین روش های استخراج که این مواد را به تواند به حداقل برساند بسیار مطلوب هستند. در این آزمایش شش روش استخراج DNA شامل: -1 ورابی و همکاران (21) -2 دلاپورتا و همکاران (14) -3 زیگن هاگن و همکاران (22) -4 دویل و دویل (15) -5 لودهی و همکاران (16) -6 موری و تامپسون (17) از گیاه انار که از نظر مواد پلی فنلی شاخص است، برای گزینش بهترین روش مورد بررسی و ارزیابی قرار گرفتند. به عنوان مواد گیاهی برای استخراج DNA، برگ های جوان، برگ های بالغ، برگ های پیر، پوست میوه و گوشت دانه مورد استفاده قرار گرفت. کیفیت و کمیت DNA ژنومی استخراج شده با استفاده از روش های اسپکتروفتومتری، الکتروفورز در ژل آگارز، برش با آنزیم های برشگر و با انجام واکنش زنجیره ای پلیمراز (PCR) مورد مقایسه قرار گرفتند. در پایان با توجه به کمیت و کیفیت DNA استخراج شده، روش ورابی و همکاران (21) برای برگ های جوان، بالغ، پیر و سمت هایی از میوه و روش موری و تامپسون (17) برای برگ های جوان گزیده شدند. بیشترین مقدار DNA با کیفیت خوب به میزان 64.7 میکروگرم از هر گرم بافت برگی جوان با روش ورابی و همکاران (21) به دست آمد که با مقدار DNA به دست آمده از برگ های بالغ 62.4) میکروگرم( تفاوت چندانی نداشت. با توجه به نتایج، روش استخراج ورابی و همکاران برای استخراج DNA از بافت های مختلف گیاهان مشابهی که مواد پلی فنلی و پلی ساکاریدی بالایی دارند، قابل توصیه است.