علوم کشاورزی
سال:1379 | دوره:6 | شماره:4 (124) |تعداد مقالات:9

فشردگی خاک در اثر تردد ماشین های کشاورزی و وسایل خاک ورزی که بر روی خواص فیزیکی خاک و در نهایت عملکرد محصولات کشاورزی اثر می گذارد، با مکانیزه تر شدن کشاورزی و کاربرد تراکتورهای پرقدرت و سنگین تر شدن آنها روز به روز حادتر می شود. تاکنون تحقیقات متعددی درباره فشردگی خاک زیر چرخ های تراکتور در جهان صورت گرفته است ولی در مورد فشردگی توسط وسایل خاک ورزی گزارشی مشاهده نشده است.در این تحقیق، برای اولین بار فشردگی خاک ناشی از حرکت خیش های خاک ورز مورد مطالعه قرار گرفته است و نقش پارامترهای سرعت، رطوبت، بافت خاک و نوع خاک ورز در فشردگی کف شیار شخم و عمق چهار سانتی متر زیر آن بررسی گردید. انجام آزمایشات بر اساس طرح آماری کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی (طرح پایه) صورت گرفت. سپس وزن مخصوص خاک به عنوان شاخص فشردگی اندازه گیری شد و نتایج مورد تجزیه و تحلیل آماری قرار گرفت. بر اساس نتایج به دست آمده، افزایش رطوبت و سنگین تر شدن بافت خاک باعث فشردگی بیشتر خاک در کف شیار شخم توسط هر دو نوع خاک ورز گردید که فشردگی ایجاد شده توسط خیش برگرداندار در سطح رطوبت مساوی، بیشتر از خیش بشقابی بود. متوسط میزان این فشردگی برای بیشترین سطح رطوبت و کمترین سرعت برای خیش برگرداندار در خاک لوم رسی 14.18 درصد بود. همچنین افزایش سرعت خاک ورز در هر دو نوع بافت خاک باعث کاهش فشردگی خاک گردید که میزان این فشردگی برای خاک با بافت سبک تر و در سطح رطوبت مساوی برای خاک ورز بشقابی کمتر از خاک ورز برگرداندار بود. میزان این فشردگی توسط خاک ورز بشقابی برای سطح رطوبت 18.25 درصد در خاک با بافت لوم رسی ماسه دار 5.3 درصد بود. در هیچکدام از تیمارها فشردگی قابل ملاحظه ای در عمق 4 سانتی متری پایین تر از کف شیار شخم مشاهده نشد. همچنین، با اینکه وزن خاک ورز برگرداندار کمتر از خاک ورز بشقابی بود ولی به دلیل نحوه تماس خیش برگرداندار با خاک و نیروهایی که به خاک وارد می کند فشردگی بیشتری در خاک ایجاد نمود.

در برنامه های اول و دوم توسعه اقتصادی، دولت به افزایش بهره وری آب و بهبود راندمان آبیاری در کشاورزی توجه قابل ملاحظه ای کرده است. در این راستا افزایش راندمان آبیاری از طریق گسترش سیستم های آبیاری تحت فشار در اولویت سیاست های بخش کشاورزی قرار گرفته است. با این همه گسترش و توسعه سیستم های آبیاری تحت فشار با مسایل و ناشناخته های متعددی رو به رو است. شناسایی عوامل موثر بر توسعه این سیستم ها می تواند در رفع موانع و تنگناهای موجود موثر بوده و راهنمای مناسبی برای برنامه ریزان بخش کشاورزی باشد و آنها را در راهبردهای عملی یاری کند. از این رو در جهت بررسی تخصیص بهینه منابع آب در این سیستم ها در مطالعه جاری کاربرد سیستم های آبیاری بارانی از نظر بهینه سازی تخصیص منابع آب و بهره وری بازده آن با استفاده از مدل های برنامه ریزی خطی (LP) مورد بررسی قرار گرفته است. اطلاعات مورد نیاز این مطالعه با استفاده از روش نمونه گیری تصادفی ساده از بهره برداران کشاورزی استان خراسان جمع آوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفته و با مطالعات خارجی مقایسه شده است. نتایج حاصل نشان می دهد که در صورت طراحی و استفاده مناسب از این سیستم ها با افزایش راندمان و کاهش تبخیر میزان تولید و درآمد بهره برداران و همچنین بهره وری منابع آب افزایش خواهد یافت و در شرایط به کارگیری این سیستم ها تخصیص بهینه منابع آب بهتر صورت خواهد گرفت و بهره برداران الگوی کشت مطلوبتری را خواهند داشت.

در این مطالعه، اثر تغییرات دما و شوری روی جوانه زنی بذور دو گونه آتریپلکس Atriplex nitens [Robent] Schkuhr و Atriplex tatarica (L.) Aellen مورد بررسی قرار گرفته است.نتایج حاصل به وضوح نشان داد که آب مقطر، محیط بهینه برای جوانه زنی بذور هر دو گونه در دمای 20 درجه سانتی گراد بود و دماهای بالاتر از دمای بهینه موجب کاهش درصد بذور جوانه زده گردید. در دمای معین از گستره دمایی مورد مطالعه، درصد جوانه زنی در تیمار با آب مقطر در مقایسه با تیمارهای انجام شده با غلظت های مختلف از NaCl بالا بود. در کلیه تیمارهای دمایی افزایش غلظت NaCl موجب کاهش درصد جوانه زنی هر دو گونه گیاهی گردید. با وجود این، حضور نمک به غلظت 42 میلی مول افزایش سرعت جوانه زنی هر دو گونه را موجب شد، به طوری که سرعت جوانه زنی بذور برای A.nitens و A. tatarica به ترتیب در دماهای 10 و 20 درجه سانتی گراد به بیشینه مقدار خود رسید. با افزایش شوری از سرعت جوانه زنی بذور به طور معنی داری کاسته شد و بذور A.nitens نسبت به این تغییرات بسیار حساس تر از بذور A.tatarica بود. ضمنا افزایش دما، آستانه شوری قابل تحمل را در هر دو گونه کاهش داد. در غلظت بالا از کلرید سدیم، افزایش دما ضمن کاستن از درصد جوانه زنی و سرعت جوانه زنی بذور، به تشکیل دانه رست های غیر عادی منجر گردید.

بیش از چهارصد گونه شته از سراسر ایران جمع آوری و شناسایی شده است، که موقعیت جغرافیایی آنها در مناطق مختلف بر حسب شرایط اقلیمی و پوشش گیاهی متفاوت است. در منطقه تربت حیدریه که از مناطق مهم کشاورزی و گرم و خشک مرکز استان خراسان است، طی بررسی هایی که در سال های 73-1371 انجام گرفت. جمعا 72 گونه شته متعلق به 38 جنس و شش خانواده از روی Aphididae، Anoeciidae، میوه، Callaphididae، Lachnidae و Pemphigidae گیاهان زراعی، درختان درختچه ها، علف های و گیاهان صحرایی جمع آوری گردید. حدود نیمی از رشته های فوق از آفات گیاهان زراعی، درختان میوه، درختچه و گیاهان زینتی بوده و دارای اهمیت اقتصادی هستند. از میان نمونه ها دو جنس برای Neotrama Baker و Staegrella H.R.L. و چهارگونه  N.cauudata (DelGuelcio)، S.necopinata (Borner)، Anuraphis catonii و pemphigus fusicornis (Koch) اولین بار از ایران گزارش می گردند. مشخصات مرفولوژیک و کلیدی گونه هایی که برای فون ایران جدید هستند، ترسیم شده است.

ارزن علوفه ای گیاهی است یکساله از خانواده گندمیان که جهت تعلیف انواع دام ها مورد استفاده قرار می گیرد. عوامل زراعی و اکولوژیکی تاثیر بسزایی در کمیت و کیفیت علوفه تولیدی دارند. از مهم ترین عوامل فوق مقدار آب قابل دسترس جهت تولید محصول و تاریخ کاشت مناسب می باشند. به منظور بررسی اثر رژیم های آبیاری و تاریخ کاشت بر کارآیی مصرف آب و سایر ویژگی های ارزن آفریقایی (Pennisetum americanum L. (Leek))، با استفاده از هیبرید علوفه ای نوتریفید، در بهار سال 1377 آزمایشی به صورت کرت های خرد شده (اسپلیت پلات) در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار در ایستگاه مرکز تحقیقات کشاورزی یزد اجرا گردید. در این آزمایش عامل آبیاری در سه سطح و شامل آبیاری بر اساس ضرایب 0.4، 0.6 و 0.8 میزان تبخیر از تشتک تبخیر کلاس A در کرت های اصلی و عامل تاریخ کاشت در چهار سطح از 15 فروردین به فاصله 15 روز تا 30 اردیبهشت در کرت های فرعی مورد مطالعه قرار گرفته اند، نتایج به دست آمده نشان دادند که کلیه صفات مورد بررسی تحت تاثیر تیمار آبیاری و تاریخ کاشت قرار گرفته اند. تیمار آبیاری با ضریب 0.8 و با عملکرد 6.61 کیلوگرم در متر مربع در بالاترین گروه و تیمار آبیاری با ضریب 0.4 و با عملکرد 5.79 کیلوگرم در متر مربع در پایین ترین گروه قرار گرفته اند. تیمارهای آبیاری بر کارآیی مصرف آب نیز موثر بودند و با کاهش مقدار آب آبیاری، کارآیی آن افزایش یافت. به طوری که آبیاری با ضریب 0.4 که با تنش کم آبی همراه بود، با کارآیی 1.69 کیلوگرم ماده خشک بر متر مکعب آب مصرفی، نسبت به سایر تیمارها برتری داشت. با تاخیر در تاریخ کاشت نیز، عملکرد علوفه تر و خشک، ارتفاع گیاه، تعداد پنجه، نسبت برگ به ساقه و کارآیی مصرف آب کاهش یافت. نتایج نهایی آزمایش نشان داد که آبیاری با ضریب 0.4 (W1) و کاشت در اولین فرصت در بهار (15 فروردین) نسبت به سایر تیمارها دارای برتری می باشند.

چغندرقند یکی از محصولات زراعی مهم در دنیاست و بخش عمده ای از شکر مصرفی در کشور ما از این گیاه تامین می شود. لذا یکی از سیاست های کلی بخش کشاورزی افزایش تولید این محصول در نظر گرفته شده است. به همین منظور در منطقه خوی اجرای آزمایش هایی جهت تعیین مناسب ترین تاریخ کاشت و توصیه سازگارترین رقم به عنوان یکی از روش های به زراعی جهت افزایش راندمان تولید شکر در واحد سطح از اولویت ویژه ای برخوردار می باشد. این تحقیق در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی دانشگاه آزاد اسلامی واحد خوی در سال زراعی 1377 اجرا گردید. آزمایش به صورت طرح کرت های یکبار خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی که سه تاریخ کاشت 11، 21 و 31 فروردین ماه به عنوان سطوح اصلی و ارقام PP22، 41RT، PP36 و منوژرم 9597 به عنوان سطوح فرعی در نظر گرفته شد. نتایج تحقیق نشان می دهد که عملکرد ریشه و درصد قند تحت تاثیر تاریخ کاشت قرار گرفت. به طوری که بالاترین عملکرد ریشه در تاریخ کاشت اول (11 فروردین ماه) برابر با 53 تن در هکتار و حداکثر درصد ساکارز در تاریخ کاشت سوم (31 فروردین ماه) حدود 15.7 درصد به دست آمد. در میان ارقام مورد آزمایش از لحاظ درصد قند، عملکرد ریشه و عملکرد شکر قابل استحصال اختلاف معنی داری وجود داشت. رقم 41RT بالاترین و منوژرم 9597 پایین ترین عملکرد ریشه را به ترتیب 56 و 43 تن در هکتار تولید نمودند. بررسی مقایسه میانگین های تیمارهای آزمایشی نشان داد که کلیه ارقام مورد کشت در تاریخ کاشت سوم حداقل عملکرد شکر را تولید نمودند.بررسی تغییرات شاخص سطح برگ نشان داد که چغندرقند نسبت به سایر گیاهان زراعی سطح برگ بیشتری را در آخر فصل رشد حفظ می کند. حداکثر شاخص سطح برگ (LAI=3.9) را در این آزمایش رقم 41RT در تاریخ کاشت 11 فروردین ماه تولید نمود. در نهایت بر اساس بررسی نتایج این آزمایش و تجزیه اطلاعات از روند شاخص های رشد کشت رقم 41RT در نیمه اول فروردین ماه جهت حصول حداکثر عملکرد شکر در واحد سطح برای چغندرکاران دشت خوی توصیه گردید.

اتمسفر که به صورت یک ترکیب گازی شکل اطراف زمین خاکی را پوشانده از عناصر بسیار مهم شکل گیری حیات و جریان سیستمی آن در زیست کره به حساب می آید این ترکیب ضمن تاثیر زیستی خود از طریق اجزای تشکیل دهنده خود که تحت عنوان عناصر جوی شناخته می شوند و هر کدام از این اجزا متناسب با زمان و مکان تاثیر خود را آشکار می سازند، از طریق ترکیب های اقلیمی که نشات گرفته از ویژگی های زمانی و مکانی آنها است تاثیرات زیستی مهمی را بر انسان و فعالیت های زیستی وی می گذارند انسان ها در ترکیب های مختلف اقلیمی که در پهنه زمین گسترده شده اند زندگی کرده و تحت تاثیر ویژگی های زیست محیطی آنها قرار دارند فعل و انفعالات خود را در پناه شرایط عرضه شده توسط این قبیل ترکیب های اقلیمی به ثمر رسانده و جاری می سازند بحث های پزشکی جغرافیایی که از شاخه های کاربردی مهم علمی به حساب می آید در پناه این شرایط طرح و مطرح می گردد. لذا هر گونه اختلال در جریان پدیده های اتمسفری و ترکیب های اقلیمی ناشی از آن بر زندگی آنها و نهایتا فعل و انفعالات متابولیسمی وی اثر می گذارد.در این مقاله سعی شده است ضمن تبیین ویژگی های زیست محیطی اجزای تشکیل دهنده اتمسفر و نقش زیستی اقلیم های نشات گرفته از ویژگی های زمانی و اختلال ناشی از جریان آنها در اقلیم های مختلف و تاثیرات آنها بر جوامع انسانی را آشکار می سازد.