علوم کشاورزی
سال:1386 | دوره:13 | شماره:2 (ویژه نامه) |تعداد مقالات:26

اطلاعات خشکسالی صدمات جبران ناپذیری بر اکوسیستم وارد می سازد که می بایست با اتخاذ تدابیری نسبت به مدیریت آن اقدام نمود. آنچه در مدیریت این پدیده حایز اهمیت است پیش بینی شرایط لازم و عوامل موثر در زمینه پایداری اکوسیستم های مرتعی در شرایط خشکسالی است. در این راستا این تحقیق در پی بررسی وضعیت و عوامل موثر بر پایداری اکوسیستم های مرتعی استان فارس در شرایط خشکسالی در مقایسه با شرایط ترسالی است. روش این تحقیق از نوع توصیفی- تحلیلی است و جامعه آماری آن شامل کلیه مرتع داران استان فارس می باشد که از طریق روش نمونه گیری تصادفی خوشه ای گزینش شدند. متغیرهای وابسته این تحقیق مشتمل بر وضعیت مرتع در شرایط خشکسالی و ترسالی از نظر مرتع داران و میزان تهدید پایداری مرتع در شرایط خشکسالی و متغیرهای مستقل شامل عوامل موثر بر پایداری اکوسیستم های مرتعی در پنج سال اخیر است. یافته های تحقیق نشان داد که تفاوت معنی داری بین 13 شاخص از 15 شاخص مورد بررسی جهت تعیین میزان پایداری اکوسیستم های مرتعی در شرایط خشکسالی نسبت به شرایط ترسالی وجود دارد که نشانگر تاثیر قابل توجه خشکسالی بر پایداری اکوسیستم های مرتعی است. بر اساس یافته های تحقیق نوع گیاهان مرتعی، نوع پوشش گیاهی، نوع مرتع، وسعت مرتع، منابع آب شرب دام، وضعیت سکونت و میزان اراضی باغی از جمله متغیرهای مستقل تاثیرگذار بر متغیرهای وابسته تحقیق بودند. ارایه آموزش های ترویجی مرتبط با دام و مرتع و چگونگی مقابله با خشکسالی خصوصا قبل از وقوع خشکسالی و توجه به استخراج و بهره برداری از دانش بومی مرتع داران در جهت مقابله با پدیده خشکسالی از جمله پیشنهادهای این تحقیق بود.

هدف این تحقیق توصیفی- همبستگی، بررسی نگرش اعضا هیات علمی مجتمع آموزش جهاد کشاورزی استان اصفهان نسبت به استفاده از تکنولوژی های نوین آموزشی در آموزش کشاورزی است. اعضا هیات علمی مجتمع جامعه آماری این تحقیق را تشکیل می دهند (N=69). پرسشنامه ابزار جمع آوری اطلاعات می باشد. روایی محتوایی پرسشنامه با کسب نظرات اساتید ترویج و آموزش کشاورزی مورد بررسی و اصلاحات لازم صورت گرفت. ضریب اعتبار پرسشنامه نیز با استفاده از آزمون آلفای کرونباخ برابر 0.78 به دست آمد. با استفاده از روش تمام شماری اقدام به جمع آوری اطلاعات گردید و در نهایت 54 پرسشنامه جمع آوری و مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت (n=54). نتایج توصیفی نشان می دهد که نگرش اکثریت پاسخگویان نسبت به تکنولوژی های نوین آموزشی در سطح «نسبتا منفی» می باشد. پاسخگویان، هزینه بالای سخت افزارها و دسترسی به منابع اطلاعاتی را به ترتیب مهمترین مشکل و فایده به کارگیری این تکنولوژی ها ذکر کرده اند. نتایج حاصل از همبستگی پیرسون نشان می دهد که بین متغیرهای میزان دانش فنی، آشنایی با این تکنولوژی ها در آموزش رسمی و کاربرد این تکنولوژی ها با نگرش رابطه معنی داری وجود دارد. در آزمون رگرسیون چند متغیره خطی، متغیر دانش فنی درباره تکنولوژی های نوین آموزشی 32 درصد از تغییرات نگرش پاسخگویان را تبیین می کند.

کشاورزی مرکز مباحث در مورد توسعه پایدار است. علم جایگزینی را برای وابستگی نوع بشربه گیاهان و حیوانات برای غذا و معاش پیدا نکرده است. ولی همزمان با آن، ما شاهد اثرات محیطی زیان بار کشاورزی فشرده به صورتی گسترده در سراسر جهان می باشیم (فرسایش خاک، آلودگی آب، از دست رفتن تنوع زیستی و ...). در این راستا، فن آوری ها و روش های انجام مدیریتی که زوال و نابودی (منابع طبیعی) را آهسته کنند یا موجود نمی باشند و یا در هنگامی که موجود هستند مورد سازگاری و پذیرش قرار نمی گیرند. در این پژوهش، محققان به شناسایی و بررسی ویژگی های موثر گوناگون اقتصادی، اجتماعی، آموزش و ... کارشناسان ترویج و کارشناسان تحقیق- دارای سابقه کار در ترویج- و کشاورزان نخبه استان اصفهان- انتخاب شده در سال های 85-1384- در راستای پذیرش روش های کشاورزی پایدار می پردازند. ابزار اصلی جمع آوری اطلاعات این تحقیق پرسشنامه محقق ساخته می باشد. نتایج پژوهش نشان دهنده تغییرات زیادی است که در رهیافت ها، سیاست ها و راهکارهای بخش های گوناگون اقتصاد و اجتماع و سیستم کشاورزی و نظام اطلاعات کشاورزی ایران و بویژه وزارت جهاد کشاورزی و زیر سیستم های آن یعنی تحقیق و ترویج کشاورزی و سایر سازمان های مرتبط با توسعه کشاورزی و روستایی در راستای دستیابی به توسعه پایدار کشاورزی در ایران می بایست در خود ایجاد نماید و همین طور آگاهی و حساسیت روزافزون کارشناسان و مردم را نسبت به ضرورت ایجاد این تغییرات نشان می دهد.

دشمنان طبیعی آفات (پارازیتوئیدها و پرداتورها) وقتی بین دو یا چند گونه میزبان قرار می گیرند اغلب رفتار شکارگری متفاوتی به مفهوم ترجیح طعمه از خود نشان می دهند. در بررسی پارامترهای رفتار شکارگری سن O. albidipennis Reuter روی تریپس پیاز و کنه دو لکه ای، از لارو سن 2 تریپس پیاز و کنه دو لکه ای ماده کامل، به عنوان شکار استفاده شد. این آزمایش ها در قالب طرح کاملا تصادفی با جایگزینی شکارهای خورده شده و به صورت آزمون های دوانتخابی و غیرانتخابی انجام گرفت. در آزمون دو انتخابی میزان شکارگری سن ماده روی لارو سن 2 تریپس پیاز 0.4±2.4 و روی کنه دولکه ای 0.35±1.4 بود که اختلاف معنی داری نداشت ولی پارامترهای نرخ برخورد، نسبت موفقیت و زمان دستیابی روی لارو سن 2 تریپس پیاز به ترتیب 0.06±0.36، 0.12±0.69 و 22±626 و روی کنه دولکه ای با همان پارامترها، به ترتیب 0.03±0.11، 0.11±0.36 و 77.6±300 بدست آمد که دارای اختلاف معنی دار بود. در آزمون غیرانتخابی نرخ شکارگری سن روی لارو سن 2 تریپس پیاز 0.31±2 حاصل شد و روی کنه دولکه ای 0.44±2 بود که اختلاف معنی داری نشان نداد. در آزمون غیرانتخابی پارامترهای نرخ برخورد، نسبت موفقیت و زمان دستیابی روی لارو سن 2 تریپس پیاز به ترتیب 0.01±0.13، 0.08±0.7 و 33.6±948 حاصل شد و روی کنه دولکه ای 0.02±0.08، 0.09±0.45 و 62.6±522 بود که دارای اختلاف معنی داری بود.

در بیوسیستماتیک مدرن، اصول بیوشیمیایی و مرفومتریک اساس تاکسونومی تحولی است که در نظر گرفتن آن در مطالعه حشرات حاصل از پرورش آزمایشگاهی نمایانگر تحولات درون جمعیتی در شرایط محیطی و میزبانی تولید آزمایشگاهی در مقایسه با جمعیت های طبیعی فعال در اکوسیستم های زراعی می باشد. اصول مزبور در جریان یک برنامه تحقیق در چگونگی تغییرات مرفولوژیک جمعیت های آزمایشگاهی و طبیعی گونه Trichogramma brassicae Bezd. فعال روی تخم آفات پروانه ای کرم ساقه خوار برنج Chilo suppressalis WLK. و کرم ساقه خوار ذرت Ostrinia nubilalis HBN. در مزارع دشت ناز و منطقه هراز انجام و مقایسه جمعیت های فعال روی این دو میزبان طبیعی با یکدیگر و نیز با میزان آزمایشگاهی، بید آرد Ephestia kuehniella Zell.، بر اساس خصوصیات آنزیماتیک و مرفومتریک صورت گرفته است. برای مطالعه سیستماتیکی مزبور عمدتا از مشخصات شاخک و دستگاه زادآوری حشرات نر استفاده شده و مطالعه الکتروفورتیک آنزیم استراز با استفاده از الکتروفورز عمودی روی ژل پلی آکریل آمید در مورد 12 جمعیت انجام پذیرفته است. در مطالعه پلی مورفیسم آنزیمی از 20 فرد حاصل از یک ماده باکره استفاده شده و با استفاده از فراوانی آلل، فاصله ژنتیکی و یکنواختی ژنتیکی طبق روش (1972) Nei محاسبه و دندروگرام آن به دست آمد. بر اساس دندروگرام، اختلاف بین جمیعت های پرورشی روی تخم میزبان آزمایشگاهی و جمعیت های مربوط به میزبان های طبیعی معنی دار مشاهده شد. با توجه به نتایج بدست آمده از بررسی مقایسه ای آنزیماتیک و مرفومتریک و وجود انحراف هایی در غالب اختلافات معنی دار (در سطح 95% و 99%) بین جمعیت های طبیعی و آزمایشگاهی زنبور و نیز پلی مورفیسم آنزیمی Trichogramma brassicae Bezd. در ارزیابی و نتایج آن موید ضرورت استفاده از جمعیت های بومی و منطقه ای و با سازگاری مناسب با محیط فعالیت آفت، در تولید بیوفابریک بوده و در چنین شرایطی کارایی بالا در کنترل بیولوژیک آفات هدف قابل دستیابی است. این روند برنامه ای مستلزم دقت در کنترل کیفی زنبورهای در حال ازدیاد و پرورش در شرایط آزمایشگاه مرکزی و انسکتاریوم ها برای تولید انبوه می باشد.

پالایش سبز فناوری نوپایی برای زدودن آلودگی ها از زیست بوم است. این فناوری در مقایسه با سایر روش های پالایش، بسیار کم هزینه و ساده است. از میان آلودگی ها، فلزات سنگین به ویژه سرب بدلیل پیامدهای وخیم در آلودگی زیست بوم اهمیتی ویژه دارد. هدف از این پژوهش، بررسی امکان پالایش خاک های آلوده به سرب بوسیله گیاه شاهی بود. بدین منظور، خاکی با بافت لوم شنی با غلظت های صفر، 150، 300، 600، 800، 1000 و 1500 میلی گرم سرب در کیلوکرم خاک آلوده شد و بذر شاهی در آنها کشت گردید. گیاهان در 5 بازه زمانی برداشت شدند. غلظت سرب در گیاه با روش اکسیداسیون تر و غلظت کل سرب در خاک به روش اکسیداسیون با اسید نیتریک 4 مولار عصاره گیری و با دستگاه های جذب اتمی و کوره گرافیتی اندازه گیری شد. با ترکیب مدل ریاضی تغییرات عملکرد نسبی گیاه و غلظت فلز در بافت های گیاهی در سطوح مختلف غلظت سرب در خاک، میزان پالایش سرب از خاک بدست آمد. نتایج نشان داد که غلظت سرب در ماده خشک گیاه شاهی با افزایش غلظت سرب در خاک افزایش می یابد. حال آنکه، عملکرد نسبی گیاه با افزایش غلظت سرب در خاک کاهش داشت. نتایج همچنین نشان داد که مقدار سرب جذب شده از خاک توسط شاهی با افزایش آلودگی خاک تا 1000 mg kg-l افزایش می یابد. لیکن در آلودگی سربی خاک از 1000 تا 1500 mg kg-l، مقدار سرب پالوده شده از خاک توسط شاهی کاهش یافت. همچنین، نتایج نشان داد که  مقدار سرب پالوده شده از خاک در اواخر دوره رشد گیاه افزایش چشمگیری دارد. نتایج نشان داد که گیاه شاهی برخلاف توانایی اش در تحمل آلودگی های بالای سرب، در زدودن آن از خاک چندان توانا نیست. بنابراین، نمی توان آلودگی های حاد سرب در خاک را با استفاده از گیاه شاهی پالود، لیکن از آن برای کاهش آلودگی سربی تا حدی معین می توان استفاده نمود.

روش پنمن- مانتیت متداول ترین معادله برآورد تبخیر تعرق گیاه مرجع می باشد. اما این روش احتیاج به داده های زیاد هواشناسی دارد. در این تحقیق با استفاده از داده های هواشناسی سال های 1959 تا 2000 ایستگاه سینوپتیک شیراز، چهار حالت معادله هارگریوز برای محاسبه تبخیر تعرق ماهانه گیاه مرجع با روش پنمن- مانتیت مقایسه گردید. نتایج نشان داد که معادله اولیه هارگریوز بدترین حالت ممکن بوده و معادله ای که مقدار بارندگی ماهانه نیز در آن وارد شده است، نزدیک ترین حالت به معادله پنمن- مانتیت می باشد. لذا از این معادله که شامل آمار میانگین حداقل و حداکثر دما و مجموع بارندگی ماهانه می باشد، می توان برای تخمین مقدار تبخیر تعرق ماهانه در منطقه شیراز به جای معادله پنمن- مانتیت استفاده نمود. مزیت اصلی این کار احتیاج به داده های هواشناسی کمتر است. همچنین در مواقعی که بعضی از داده های هواشناسی اندازه گیری نشده است می توان از این روش ساده استفاده نمود.

مدیریت نامطلوب آبیاری توام با زهکشی غیرکافی، اراضی زراعی در مناطق خشک و نیمه خشک را با خطرات ماندایی و شورشدن تدریجی و در نهایت فروسایی منابع خاک روبرو نموده است. هدف از تهیه این مقاله، معرفی دو مبحث نوین در زمینه زهکشی، که عبارتند از: لزوم نگرش جامع و اثر تغییرات اقلیم بر زهکشی اراضی می باشد. دلایل متعددی برای ضرورت تغییر دیدگاه ها در مورد "مفهوم زهکشی" و نگرش جامع بر آن وجود دارد که از آن جمله می توان به درجه پیچیدگی و تقابل منافع در برخی سامانه های مدیریت آب، بازنگری و اولویت بندی مجدد اهداف مدیریت منابع خاک و آب به علت تغییر ارزش های اجتماعی، تنزل اهمیت زهکشی به عنوان مساله ای مجزا لیکن مهم و ضرورت حضور فعال متخصصان علم زهکشی برای بازنگری موقعیت خود، اشاره نمود. گام نخست تغییر دیدگاه در مورد زهکشی، ارایه تعریفی نوین از زهکشی می باشد. "زهکشی عبارت است از مدیریت منابع خاک و آب به وسیله خارج نمودن آب سطحی اضافی و تنظیم سطح ایستابی کم عمق با هدف دستیابی به منافع اقتصادی، اجتماعی به همراه حفاظت از عملکردهای پایدار و شاخص زیست بوم می باشد. سامانه های زهکشی به طور معمول برای کاربرد در طولانی مدت و با فرض عدم تغییر شرایط اقلیمی طراحی می شوند در حالی که به علت گرم شدن هوای کره زمین و اثر گازهای گلخانه ای چنین فرضی نادرست می نماید. دامنه عدم قطعیت در شرایط اقلیمی و اثر آن بر سامانه های زهکشی، تعریف معیارهای جدید طراحی، کران های بحرانی، برنامه مقابله با حوادث پیش بینی نشده طبیعی و سیاست های مدیریت منابع آب را دشوار ساخته است. برنامه ریزان، مدیران، طراحان، پژوهشگران و مجریان سامانه های زهکشی با توجه به این عدم قطعیت و همچنین نقاط قوت و ضعف عملکرد زهکش ها و با هدف دستیابی به کشاورزی پایدار بایستی آماده تجدید نظر در روند توسعه سامانه های زهکشی، فناوری های مورد استفاده، الگوهای سازمانی و اعتباری، اولویت های تحقیقاتی و برنامه ریزی تجهیز نیروی انسانی باشند. چالش امروز، شناسایی راهبردهای کوتاه مدت برای مقابله با عدم قطعیت های بلندمدت در زمینه زهکشی است.

شاید به جرات بتوان بیان داشت که پس از گندم هیچ محصول غذایی در رقابت با گیاه برنج نتواند در محدوده وسیعی از ویژگی های اقلیمی و هیدرولوژیکی که زراعت برنج در آن متداول است، رشد و نمو نماید. بطور کلی گیاه برنج در کلیه قاره ها بجز در نواحی قطبی و در محدوده های عرض جغرافیایی 40 تا 53 درجه می تواند مورد زراعت قرار گیرد. این گیاه را می توان به عنوان نوعی زراعت در مناطق خشک، همانند گندم و ذرت، بصورت دیم و فقط از طریق غرقاب و خشکی متناوب، در شرایط استغراق طبیعی و یا به حالت غرقاب دایم (آبیاری استغراقی) مورد کشت و کار قرار داد. کشاورزان نسبت به کاشت برنج در جلگه های رسوبی، دشت های سیلابی و در تراس های زمین های کوهپایه ای اقدام می نمایند. هر چند میزان مقاومت به خشکی این گیاه از سایر غلات کمتر است لیکن ملاحظه می شود که  گیاه برنج در مناطق غیرمرطوب از طریق آبیاری در نواحی خشک قاره آسیا و شمال قاره آفریقا با موفقیت مورد زراعت قرار می گیرد. با وجود حساسیت گیاه برنج به دمای کم (درجه حرارت) محیط، مقدار عملکرد محصول آن در بخش های شمالی کشورهای ژاپن و چین و حتی در مناطق مرتفعی در محدوده های بیش از 3000 متر از سطح دریا در نواحی استوایی و نیمه استوایی قابل ملاحظه است. اغلب خاک های شالیزاری در مناطق کم ارتفاع (پست) در چشم اندازهای طبیعی (زمین نما) قرار دارند. بدین ترتیب با سهولت می توان آب آبیاری را از زمین های مرتفع تر و یا از منابع رواناب های سطحی طبیعی برای استفاده در زمین های شالیزاری استحصال و مصرف نمود. این قبیل نواحی با خاک های مرطوب (خیس زاری) که برای زراعت برنج مورد استفاده قرار می گیرند، ممکن است مشتمل بر زمین های دشت های رسوبی مسطح، تراس ها، کوهپایه های مرزبندی شده و یا حتی خاک های زراعی مناطق مرتفع باشند لیکن در اکثر شرایط زمین های شالیزاری در واحدهای فیزیوگرافی جلگه های رسوبی و سیلاب، مناطق دلتایی، زمین های ساحلی، کفه های جزر و مدی، خاک های باتلاقی (خیس زاری) و بطور عمده دشت های رسوبی رودخانه ای قرار دارند. در کلیه نواحی گفته شده یک عامل طبیعی و یا غیرطبیعی مشترک برای خاک ها، یعنی رژیم رطوبتی "آکویک" که معرف میزان رطوبت زیاد و کمبود نسبی اکسیژن است، برقرار می باشد. نتیجه حاصل از فراهم بودن میزان رطوبت زیاد و نیاز به اکسیژن کم، موجب گردیده تا ویژگی های خاک های شالیزاری مورد زراعت برنج در مقایسه با مناطق مرتفع و یا خشکه زاری تحت کشت آن از نظر ویژگی های زمین های مورد بهره برداری دارای دامنه تغییرات نسبی کمتری باشند.

یکی از روش های بهبود مدیریت مصرف آب در مزرعه، تخمین دقیق میزان آب مصرفی گیاه و اطلاع از چگونگی تغییرات زمانی تبخیر- تعرق گیاه مرجع می باشد. مطالعه و بررسی تبخیر- تعرق گیاه مرجع برای ارایه الگوی کشت مناسب و بهینه سازی استفاده از منابع آب موجود در دوره های آتی ضروری است. با توجه به وسعت کشور، تنوع تغییرات زمانی تبخیر- تعرق گیاه مرجع و تحقیقات اندک در این زمینه، تحقیق در مورد تغییرات زمانی این پارامتر ضروری بوده و از جمله اهداف اصلی این طرح می باشد. پس از جمع آوری آمار و اطلاعات 33 ایستگاه سینوپتیک با طول دوره آماری 40 ساله، تبخیر- تعرق گیاه مرجع به روش فائوپنمن- مانتیس محاسبه گردید و روند تغییرات زمانی این پارامتر در مقیاس ماهیانه برای هر ایستگاه در دو دوره آماری بلندمدت (40 ساله) و کوتاه مدت (20 ساله) به روش معنی دار بودن شیب خط روند زمانی و همبستگی رتبه ای اسپیرمن محاسبه گردید. خلاصه نتایج بیانگر آن است که در دوره آماری 40 ساله، به طور میانگین 38 درصد از ایستگاه ها دارای روند مثبت و 62 درصد دارای روند منفی و در دوره آماری 20 ساله، 62.5 درصد ایستگاه دارای روند مثبت و 37.5 درصد دارای روند منفی بوده اند که با کاهش طول دوره آماری از سطوح دارای روند منفی کاسته شده و به سطوح دارای روند مثبت افزوده شده است. همچنین در دوره آماری 40 ساله، تبخیر- تعرق، گیاه مرجع در ماه آوریل در بیشتر از 60 درصد ایستگاه ها دارای روند مثبت و در ماه های مارس، اکتبر و نوامبر در بیشتر از 75 درصد از ایستگاه ها دارای روند منفی بوده لیکن در دوره آماری 20 ساله، در کلیه ماه های سال این عامل در بیشتر از 60 درصد ایستگاه ها دارای روند صعودی بوده است.

در این تحقیق اثرات چهار جیره غذایی با میزان انرژی و پروتئین یکسان حاوی سطوح صفر، پنج، ده و پانزده درصد ضایعات صنعت ماکارونی بر روی پرواربندی نر قزل در شرایط مزرعه ای مورد بررسی قرار گرفت. برای این منظور 20 راس بره پرواری نر قزل با میانگین سنی 7 تا 8 ماه و میانگین وزن اولیه 3.17±36.81 کیلوگرم در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار جیره غذایی و پنج تکرار در هر تیمار به مدت 90 روز مورد آزمایش قرار گرفتند. در طول آزمایش بره ها به طور آزاد به آب و غذا دسترسی داشته و از نظر سایر عوامل، شرایط یکسانی داشتند. مصرف اختیاری ماده خشک و وزن بره ها هر 15 روز یکبار اندازه گیری شد و در انتهای آزمایش میزان ماده خشک مصرفی، افزایش وزن و ضریب تبدیل غذایی گروه ها با هم مقایسه گردیدند. مصرف خوراک در کل دوره در بین تیمارهای مختلف اختلاف معنی داری نداشت (p>0.05). از نظر افزایش وزن و ضریب تبدیل غذایی تیمارهای مختلف به طور معنی داری با هم اختلاف داشتند (p<0.01). بیشترین افزایش وزن روزانه و بهترین ضریب تبدیل غذایی مربوط به تیمار حاوی ده درصد ضایعات ماکارونی بوده، گرچه اختلاف معنی داری در خصوص صفات یادشده برای تیمارهای حاوی ده و پانزده درصد وجود نداشت. با توجه به نتایج بدست آمده به نظر می رسد که از ضایعات ماکارونی به عنوان منبع انرژی تا سقف پانزده درصد در جیره بره های نر قزل بدون تاثیر نامطلوب بر عملکرد می تواند استفاده شود.

این آزمایش به منظور بررسی میزان جذب و انتقال علف کش توفوردی در طی مراحل مختلف رشد تاج خروس، سلمه تره و خرفه طی سال های (83-1382) در مرکز تحقیقات کشاورزی و پزشکی هسته ای- کرج به اجرا درآمد. چهار مرحله مختلف رشد علف های هرز (شامل مراحل چهار و هشت برگی، آغاز مرحله زایشی و گلدهی) تحت شرایط گلخانه تولید شده و برگ ها از طریق سطح رویی، مورد تلقیح توفوردی نشاندار با اکتیویته 0.08 میکروکوری (در هر 10 میکرولیتر محلول) قرار گرفتند. استخراج علف کش نشاندار و شمارش آن نشان داد که جذب و انتقال توفوردی نشاندار به کربن- 14 در خرفه و سلمه تره بیشترین مقدار را داشته است. چهار مرحله رشد گیاه تاج خروس به طور معنی داری از جهت میزان جذب و انتقال با یکدیگر تفاوت داشتند به نحوی که در مرحله زایشی میزان انتقال کاهش می یابد اما حساسیت گیاه نسبت به توفوردی در طی همین مرحله افزایش پیدا می کند.

به منظور بررسی اثرات محلول پاشی عناصر ریزمغذی بر عملکرد کمی و اجزای عملکرد ذرت هیبرید 704 آزمایشی در دو سال متوالی (1382 و 1383) در مزرعه تحقیقات کشاورزی شهرستان خوی به صورت طرح کرت های خردشده در قالب بلوک های کامل تصادفی انجام گردید. زمان محلول پاشی در سه سطح T1)= ساقه رفتن، T2= ظهور گل تاجی، T3= ساقه + ظهور گل تاجی) به عنوان فاکتور اصلی و نوع کود مصرفی با عنوان فاکتور فرعی در 8 سطح F1)= عدم مصرف کود، F2= محلول پاشی آهن، F3= محلول پاشی روی، F4= محلول پاشی منگنز، F5= محلول پاشی آهن + روی، F6= محلول پاشی آهن + منگنز، F7= محلول پاشی روی + منگنز و F8= محلول پاشی آهن + روی + منگنز) در نظر گرفته شد. نتایج مقایسه میانگین های انجام شده نشان داد بیشترین عملکرد دانه با 11.52 تن در هکتار در تیمار T3 بدست آمد همچنین زمان مصرف کود بر خصوصیات همچون طول بلال، قطر بلال، دانه در ردیف بلال، دانه در بلال، وزن خشک چوب بلال و وزن هزار دانه تاثیر گذاشت. در بین کودهای مصرفی نیز تیمار F8 (محلول پاشی آهن + روی + منگنز) بیشترین عملکرد دانه را به ترتیب با میانگین 12.18 تن در هکتار دارا بود که برتری 34.3 درصدی نسبت به شاهد داشت. نوع کود مصرفی توانست بر روی تمام صفات مورد بررسی اثر معنی داری داشته باشد.

به منظور مطالعه تاثیر تراکم بوته و کود نیتروژنه بر عملکرد و برخی از اجزا عملکرد گیاه دارویی ماریتیغال، آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار در سال 1384 در مرکز تحقیقات منابع طبیعی همند آبسرد انجام شد. در طی آزمایش صفاتی نظیر مراحل فنولوژیکی رشد بر حسب درجه روز رشد (GDD)، عملکرد بذر در واحد سطح درصد مواد موثره در بذر (سیلیمارین) و عملکرد سیلیمارین در واحد سطح اندازه گیری شد و نتایج نشان داد که افزایش کود نیتروژنه و تراکم، رابط مثبتی با افزایش عملکرد بذر در واحد سطح داشته ولی افزایش تراکم سبب کاهش عملکرد بذر در تک بوته گردید. درصد سیلیمارین بذر، در سطوح مختلف تراکم تغییری نشان نداد و در تیمارهایی که کود نیتروژنه دریافت نکرده بودند، درصد ماده موثره بذر بیشتر از سایر تیمارها بود، بیشترین عملکرد ماده موثره در تیمارهایی با حداکثر تراکم که بالاترین میزان کود نیتروژنه را نیز دریافت کرده بودند حاصل شد.

آلودگی اکوسیستم های کشاورزی به فلزات سنگین و دیگر آلاینده ها و به دنبال آن انتقال این مواد به شبکه غذایی و در نهایت انسان، به عنوان یک معضل جهانی مطرح می باشد. این مواد سبب ایجاد مشکلات بسیاری در بهداشت و سلامت انسان می شود. ضمن اینکه می توانند تاثیر مخربی روی محیط زیست و موجودات گیاهی و جانوری آن داشته باشند. به منظور پاکسازی خاک های آلوده به این مواد، روش های بسیاری مورد استفاده قرار گرفته است. اما، در این میان رهیافت های زیست محیطی، و همگام با طبیعت، توسعه و کاربرد بسیاری در سطح تجاری یافته اند. گیاه پالایی از جمله این رهیافت های اکولوژیک می باشد. این رهیافت علاوه بر اینکه همگام با محیط زیست است، بسیار ارزان تر از روش های فیزیکوشیمیایی می باشد. استفاده از تنوع زیستی مانند گیاهان، جلبک ها، قارچ ها و باکتری ها در این رهیافت حایز اهمیت بسیاری است. در این مقاله سعی شده است، به بررسی اهمیت تاثیر آلاینده ها روی سلامت و بهداشت اگرواکوسیستم ها و انسان و بسیاری از گیاهان میکوریزایی جهت پاکسازی این خاک ها پرداخته شود.

صنایع تخته خرده چوب بدلیل استفاده از مواد اولیه لیگنوسلولزی نسبتا ارزان و تولید فرآورده ای با کاربرد فراوان و ارزش افزوده بالا از موقعیت خاصی در بین صنایع چوب برخوردار می باشند. طبق این بررسی مشخص شد که این صنایع در سال های اخیر با احداث کارخانه های جدید دارای رشد فزاینده ای بوده و با افزایش ظرفیت نسبتا زیادی همراه بوده اند، بطوریکه در حال حاضر 20 واحد فعال از این صنعت با ظرفیت اسمی 736100 مترمکعب وجود دارد. تولید این فرآورده طی سال های 83-1384 به استثنای سال های 1375 و 1379 که با کاهش مختصری همراه بوده است از 344401 متر مکعب در سال 1374 به 6418663 مترمکعب در سال 1383 افزایش یافته و واردات، صادرات و مصرف در سال 1383 بترتیب 33475، 13100 و 662241 مترمکعب بوده است. 16 واحد این کارخانه ها از چوب های هیزمی استفاده کرده و نیاز آنها 1085765 مترمکعب و برای سه واحد مورد بررسی شده در این پژوهش که بعنوان نمونه کارخانه های تخته خرده چوب در نظر گرفته شده اند نیاز به 435300 مترمکعب می باشد. با توجه به اینکه میزان برداشت چوب های هیزمی در سال 1383 فقط 299213 مترمکعب بوده اند، این کارخانه ها با کمبود شدید مواد اولیه چوبی مواجه بوده است. این کمبود همراه با سایر مشکلات مربوط به نیروی انسانی متخصص و تکنولوژی قدیمی ماشین آلات سبب شده که بازدهی تولید تعداد زیادی از آنها کم بوده، ضمن هزینه های تولید بالا، فرآورده های تولیدی کیفیت کاملا مناسبی نداشته و در رقابت با کالاهای جانشین وارداتی (تخته خرده چوب و بخصوص (MDF) از وضعیت ضعیفی برخوردار باشند. بنابراین برای رفع مشکلات و شرایط تولید مناسب باید هر چه سریع تر با برنامه ریزی دقیق در زمینه تامین مواد اولیه، بکارگیری نیروی متخصص، آموزش کارکنان و بازسازی ماشین آلات اقدامات اساسی انجام گیرد.

پرتودهی به عنوان یک روش نگهداری مواد غذایی نخستین بار در سال 1905 مطرح گردید. در این روش ماده غذایی با هدف از بین بردن با غیرفعال کردن میکروارگانیسم ها و حشرات، تاخیر در رسیدن میوه جات و سبزیجات، ممانعت از جوانه زدن محصولات غده ای و ریشه ای و در مجموع افزایش زمان ماندگاری تحت شرایط محیطی خاص در معرض دز معین اشعه یونیزه کننده قرار داده می شود. در این مقاله ضمن بررسی مکانیسم پرتودهی مواد غذایی و اثر آن بر سیستم های بیولوژیکی و اجزا اصلی مواد غذایی، کاربرد توام پرتودهی و دیگر روش های نگهداری که ضمن سبک تر انجام شدن هر فرآیند در کیفیت محصول نهایی بسیار موثر می باشد و نیز روش های شناسایی غذاهای پرتودهی شده مورد بررسی قرار گرفته است.

در این تحقیق سه پساب از کارخانه های مهم صنعتی در اصفهان انتخاب گردید. پس از تعیین میزان فلزات سنگین کادمیوم، سرب، روی و مس باکتری های مقاوم به این فلزات از پساب ها جداسازی شدند و الگوی مقاومت آن ها بر اساس تعیین حداقل غلظت بازدارنده رشد تعیین گردید. همچنین مقاومت چندگانه به فلزات سنگین مورد بررسی قرار گرفت. بر اساس نتایج حاصل، بالاترین میزان مقاومت نسبت به فلز روی بود که حداکثر MIC آن در پساب های 2 و 3، 24 میلی مول و مربوط به باکتری هایی از نوع کورینه فرم و انتروکوکوس فکالیس و حداقل آن به ترتیب 8 و 12 میلی مول مربوط به سیتروباکتر و گونه هایی از باسیلوس بودند. کمترین میزان مقاومت نسبت به فلز مس مشاهده شد که حداکثر MIC آن در پساب 2 و 3، 4 میلی مول و مربوط به موراکسلا، پسودوموناس و حداقل آن به ترتیب 1 میلی مول مربوط به کلبسیلا پنومونیه و 2 میلی مول مربوط به گونه هایی از باسیلوس، پروویدنسیا و استافیلوکوکوس تعیین گردید. در بررسی مقاومت چندگانه کلیه باکتری های جداسازی مقاومت به کادمیوم، سرب و روی را تا غلظت 8 میلی مول (به جز یک مورد) نشان دادند. اکثر باکتری های مقاوم جداسازی شده به جز باکتری های مقاوم به مس از گرم مثبت ها بودند.

گیاهان آبزی گیاهانی هستند که به اشکال سه گانه: واقع در زیرآب، شناور در سطح آب و برآمده از آب، چرخه زیستی شان را در آب تکمیل می کنند و در صورت عدم مدیریت و مراقبت آنها و رشد بی رویه، نوعا به زیست بوم آبی آسیب می رسانند. گونه های مختلف این گیاهان از جمله آزولا Azolla با توجه به شرایط فیزیولوژیک مناسب در شرایط آبزی بودن تقریبا در تمام نقاط دنیا، و در محیط های آبی گوناگون رشد و تکثیر یافته اند. آزولا نوعی از گیاهان آبزی شناور در سطح آب است که بومی آسیای جنوب شرقی و آفریقا است و در سال 1363 بدون هدف های مدیریتی در مصارف کشاورزی و صنعتی در تالاب انزلی و مانداب های شمال ایران رهاسازی شد و در حال حاضر به صورت فرشی بر سطح آب پوشش ایجاد کرده و بجای بهره وری تبدیل به یک عامل زیستی مخرب شده است. تاکنون آثار تحقیقی متعددی در کشور ما در ارتباط با موارد کاربرد و یا آثار سوء آن بر محیط زیست و اکوسیستم شمال ایران منتشر شده است ولی اقدامی عملی در جهت بررسی دقیق ابعاد خسارات ایجاد شده و کنترل بهینه آن به عمل نیامده است. در این مقاله که مبتنی بر یک تحقیق مطالعاتی است و با متدولوژی مطالعات کتابخانه ای، جستجوی منابع خارجی، مشاهدات میدانی و تجزیه و تحلیل اطلاعات بدست آمده است و نتایج بصورت توصیفی و تحلیل ارایه گردیده، سعی شده است به عنوان یک مطالعه موردی، وضعیت تالاب انزلی از نظر تهاجم وسیع این گیاه، تبیین، و روش های منطقی برخورد با این معضل مورد بررسی قرار گیرند. مفهوم "مدیریت این گیاهان آبزی" که از مولفه های اصلی آن روش های پیشگیری و روش های کنترلی (بصورت یگانه یا تلفیقی) است. در این فرصت معرفی و بر لزوم اعمال آن به منظور حفاظت از منابع آب شمال ایران تاکید شده است. از نتایج دیگر این تحقیق، معرفی ماشین های برداشت گیاهان آبزی از جمله گیاه آزولا به عنوان یکی از روش های موثر کنترل گیاه آزولا و راهکار اصلاح وضعیت موجود آن می باشد.

بررسی پلانکتونی از جمله بررسی تراکم و تنوع فیتوپلانکتونی منابع آبی جزء اساسی ترین مطالعات زیست محیطی بشمار می روند. در طی شش ماهه فروردین لغایت شهریور ماه سال 1384 (دو فصل بهار و تابستان) در شش ایستگاه در دریاچه سد شهید عباسپور، طبق روش های استاندارد از مجموع لایه سطحی و عمق ده متر نمونه برداری آب انجام پذیرفت. در طی این مطالعه مجموعا 16 جنس از 13 خانواده مربوط به 5 شاخه فیتوپلانکتونی شناسایی گردید. غالبیت فیتوپلانکتونی در این دریاچه با شاخه داینوفایتا بوده و نمونه های غالب آن Proto peridinium, Gymnodinium می باشند. در فصل بهار بعد از شاخه داینوفایتا شاخه باسیلاریوفایتا در رتبه دوم اهمیت قرار داشت. از جمله جنس های مطرح این شاخه می توان به Nitzschia, Suirrelia اشاره نمود. در فصل تابستان بعد از شاخه باسیلاریوفایتا، اعضای شاخه سیانوفایتا در رتبه بعدی قرار داشت. جنس های غالب این شاخه عبارت از Gloecapsa, Anabaena می باشند. شاخه های فیتوپلانکتونی که از جمله کلروفایتا و کرایستوفایتا از فراوانی کمتری برخوردار بودند. عوامل محیطی از جمله نیترات، فسفات، اکسیژن محلول در آب، PH، کدورت، کل مواد جامد محلول، دمای آب، هدایت الکتریکی و شوری مورد سنجش و ارزیابی قرار گرفتند که به تبع آن تاثیرات هر یک از این عوامل بر روی ترکیب فیتوپلانکتونی مورد بررسی قرار گرفت. نتایج حاصل از بررسی عوامل محیطی و فیتوپلانکتونی نشان داد که دریاچه سد شهید عباسپور از نظر حاصلخیزی در محدوده کم تا متوسط (اولیگوتروف- مزوتروف) قرار می گیرد. در صورتیکه با استفاده از تجربیات و شیوه های علمی جدید از این منبع آبی به خوبی حفاظت شود، با توجه به دارا بودن فاکتورهای زیست محیطی در حد مطلوب می توان فعالیت های آبزی پروری را در این دریاچه پیشنهاد نمود.