علوم کشاورزی
سال:1382 | دوره:9 | شماره:2 |تعداد مقالات:12

در کشور ما و در کشت های حفاظت شده (گلخانه، تونل پلاستیکی و غیره)، فعالان این رشته از تولید، مخصوصا در کشتکار خیار و گوجه فرنگی، از کودهای شیمیایی به مقدار زیاد جهت تقویت خاک و از سموم شیمیایی به طور بی رویه و در دفعات زیاد (2-1 بار در هفته) به منظور مبارزه با آفات و بیماری ها، استفاده کرده، محصول خیار و گوجه فرنگی با بیشترین مقدار باقی ماند ه مواد شیمیایی و زیان بار در مصرف غذایی و اغلب به طور خام، در اختیار مصرف کنندگان آن قرار می دهند. در رفع چنین مشکلی، به مانند کشورهای پیشرفته از دهه 1980، (بررسی امکان مبارزه بیولوژیک و تلفیقی آفات و بیماری های کشت های حفاظت شده) را می توان سرآغازی در مدیریت تلفیقی و اکولوژیک کشت خیار و گوجه فرنگی تلقی نموده،...

طی سرخ کردن عمیق مواد غذایی افت کیفی روغن با افزایش زمان حرارت دهی روی داده و سبب تنزل کیفیت محصول می گردد، لذا بررسی پیرامون بازسازی روغن سرخ کردنی استفاده شده با هدف بهبود کیفیت روغن و محصول انجام شد. بدین منظور جاذب هایی چون خاک فعال رنگبری، خاک فعال سنتز شده در آزمایشگاه و کربن اکتیو طی روش های A، B، C و D بازسازی مورد استفاده قرار گرفتند و مقادیر اسید چرب آزاد، عدد پراکسید، ترکیب قطبی، ترکیب اسید چرب، عدد یدی، زمان مقاومت به اکسید شدن، رنگ و ویسکوزیته روغن های حرارت دیده قبل و بعد از بازسازی ارزیابی گردید. پس از مقایسه روش های مختلف بازسازی مشخص شد که روش C (مخلوط خاک فعال سنتز شده در آزمایشگاه و کربن اکتیو) بیشترین کاهش مقادیر اسیدهای چرب آزاد و ترکیبات قطبی را به ترتیب به میزان  59%و 21% ایجاد نموده و ضمن بهبود سایر فاکتورها مقدار پراکسید و رنگ را نیز به مقدار قابل توجهی کاهش داده است. ضمنا طی دوره بازسازی اسیدهای چرب ترانس حاصل از فرآیند سرخ کردن تقریبا به مقدار 6% کاهش یافت.

استفاده از لجن فاضلاب به عنوان یک منبع تامین کننده عناصر غذایی ارزان قیمت در اراضی کشاورزی سودمند است. لیکن به دلیل غلظت بالای فلزات سنگین در ترکیبات لجن فاضلاب، مصرف مستقیم آن با مشکلاتی به همراه است. تجمع فلزات سنگین به ویژه کادمیوم در خاک و جذب این عناصر به وسیله گیاهان از اهمیت زیادی برخوردار است. اهداف این تحقیق بررسی تاثیر مصرف لجن فاضلاب و کادمیوم بر غلظت کادمیوم در شاهی، کاهو اسفناج بوده است. در یک آزمایش مزرعه ای، طرح آماری کرت های خرد شده بر روی یک خاک آهکی اجرا گردید. غلظت هایی از کادمیوم معادل صفر، 5/42 و 85 میلی گرم در کیلوگرم به خاک اضافه شد و خاک با لجن فاضلاب تیمار گردید (50 تن در هکتار). پس از گذشت 50 روز از زمان کاشت، گیاهان برداشت شدند و غلظت کادمیوم در اندام های هوایی و ریشه آنها به طور جداگانه اندازه گیری شد. نتایج نشان داد که مصرف 85 میلی گرم در کیلوگرم کادمیوم، غلظت کادمیوم در اندام هوایی و ریشه گیاهان را به طوری معنی دار افزایش می دهد، و این افزایش، هم در خاک تیمار شده با لجن فاضلاب و هم در خاک تیمار نشده مشاهده گردید. غلظت کادمیوم در اندام های هوایی و ریشه هر گیاه تقریبا یکسان بود. همچنین اختلاف معنی داری بین غلظت کادمیوم در اندام هوایی گیاهان مشاهده نشد. لیکن غلظت کادمیوم در ریشه شاهی به طور معنی داری بیش از غلظت این عنصر در ریشه کاهو و اسفناج بود. غلظت کادمیوم در گیاهان در خاک تیمار شده با لجن فاضلاب در سطوح مختلف کادمیوم به طور معنی داری بیش از غلظت کادمیوم در گیاهان در خاک تیمار نشده با لجن فاضلاب بوده است.

در این تحقیق با استفاده از تئوری عمل ماشین های خطی القایی (LIM) نیروی هیدرودینامیکی به یک مایع اعمال شده است. هدف از این تحقیق، بررسی امکان القای جریان الکتریکی و به تبع آن القای نیروی هیدرودینامیکی به درون یک مایع به منظور ساخت پمپ مغناطیسی بوده است. برای این منظور از چندین مایع شیمیایی و سموم و کودهای مایع کشاورزی، با خاصیت های هدایت الکتریکی گوناگون، در برابر میدان های مغناطیسی دوار استفاده شده است. (در موتورهای القایی الکتریکی، میدان های مغناطیسی دوار میدان هایی هستند که با اتصال جریان متناوب سه فاز به استاتور موجب حرکت چرخشی یک آهنربای فرضی درون آن می شود) نتایج آزمایشات انجام شده نشان می دهد که عملکرد یک مایع در برابر میدان مغناطیسی دوار شباهت های لازم را با عملکرد روتور جامد (در موتورهای القایی) دارد. همچنین طی بررسی های به عمل آمده مشخص شده است که هر قدر هدایت الکتریکی یک سیالی بیشتر باشد، نیروی هیدرودینامیکی بیشتری را می توان به آن اعمال نمود.

به منظور بررسی اثرات غلظت های مختلف نمک های کلرید سدیم و کلرید کلسیم بر صفات جوانه زنی و رشد 14 ژنوتیپ انتخابی مقاوم به شوری گندم (T.aestivum) و یک ژنوتیپ تریتیکاله (XTriticale.var.Joanilo) آزمایشاتی در قالب طرح کرت های کاملا تصادفی در سه تکرار اجرا شد. تیمارهای آزمایش جوانه زنی شامل: تیمار شاهد (هوگلند نصف غلظت) و غلظت های S1=75؛ S2=150؛ S3=225 و S4=300 میلی مولار ترکیبی از نمک های فوق با نسبت 2:1 برای Ca:Na بودند. پس از شمارش های متوالی تعداد ریشه چه و گیاهچه، صفات جوانه زنی نظیر: زمان لازم برای جوانه زدن 50 درصد بذور (T50) یا نیم زمان جوانه زنی و درصد نهایی جوانه زنی (%Ge) محاسبه شد و منحنی های روند ظهور ریشه چی و گیاهچه ترسیم گردید. در آزمایش گلخانه ای از همان تیمارهای آزمایش جوانه زنی استفاده گردید و بذور هر ژنوتیپ در گلدان های محتوی پرلیت کاشته شد و صفات رشد نظیر وزن ماده خشک (TDM) و سطح برگ (LA) اندازه گیری گردید. در پایان غلظت پرولین (Pr) در اندام های هوایی تازه تعیین شد. نتایج نشان می دهد که در بسیاری از ژنوتیپ ها با افزایش غلظت شوری صفت نیم زمان جوانه زنی (T50) افزایش یافته است و جوانه زنی با تاخیر بیشتری صورت گرفته است. همچنین درصد جوانه زنی نهایی (%G) کاهش یافته است. با افزایش غلظت نمک، عملکرد نسبی ماده خشک (RDM) و مطلق ماده خشک (TDM) در زمانهای نمونه برداری و نیز درصد نهایی عملکرد نسبی ماده خشک (RTDM) و سطح برگ (LA) کاهش پیدا کرد و غلظت پرولین افزایش یافت. کمیت های تاثیر شوری جهت کاهش جوانه زنی به مقدار 10 درصد (S10) و 50 درصد (S50) برای اغلب ژنوتیپ ها در محدوده تیمارهای آزمایشی محاسبه گردید. متحمل ترین ژنوتیپ ها در مرحله جوانه زنی به ترتیب ماهوتی، کویر، روشن و الوند و در مرحله نشایی به ترتیب الوند، روشن، سرخ تخم و ماهوتی تشخیص داده شدند. ژنوتیپ های دوروم و تریتیکاله از سایر ژنوتیپ ها حساستر بودند. بیشترین غلظت پرولین در ژنوتیپ های تریتیکاله، کراس شاهی و الوند مشاهده گردید.

به منظور ارزیابی عملکرد ماشک گل خوشه ای در کشت مخلوط با گندم در شرایط دیم شمار خراسان، آزمایشی در سال های زراعی 76-1375 و 77-1376 در ایستگاه تحقیقات دیم برزل آباد شیروان انجام گرفت. آزمایش به صورت اسپلیت پلات با طرح بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار انجام شد شامل تیمار آبیاری با سطوح 1) عدم آبیاری 2) آبیاری در هنگام کشت و 3) آبیاری در هنگام گلدهی و ارقام گندم شامل سرداری، ملقانی و مخلوط وزنی 1:1 آنها و تیمار نسبت های کشت شامل 1- کشت خالص ارقام گندم 2- کشت خالص ماشک 3- نسبت 75% گندم، 25% ماشک (3 ردیف گندم: 1 ردیف ماشک) 4- نسبت 7/66 گندم، 2/33% ماشک (2 گندم: 1 ردیف ماشک) و 5- نسبت 50% گندم، 5% ماشک (2 ردیف گندم: 2 ردیف ماشک ) بود. کشت مخلوط به روش جایگزینی انجام شد. نتایج آزمایش نشان داد که تیمار آبیاری تکمیلی در زمان گلدهی گندم باعث افزایش عملکرد ماشک گل خوشه ای شد. عملکرد ماشک گل خوشه ای در کشت مخلوط تحت تاثیر گندم قرار گرفت و کاهش یافت. متوقف شد و بیشترین عملکرد ماشک گل خوشه ای در کشت خالص تولید شد ودر نسبت 3:1 کمترین عملکرد را دارا بود. کاهش عملکرد این گیاه علوفه ای در نسبت های مختلف کشت به علت خصوصیت تهاجمی گندم نسبت به ماشک بسیار بیشتر از کاهش سطح زیر کشت آن بود. در دو سال آزمایش، ارقام گندم سرداری، ملقانی و یا مخلوط آنها بر روی عملکرد ماشک گل خوشه ای اثر چشمگیری نداشتند. همچنین آبیاری تکمیلی و نسبتهای کشت دارای اثر متقابل چشمگیر بر روی عملکرد نبودند.

آگاهی از ضرایب انتشار و دفع سطحی رطوبت در چوب، معیار مناسبی به منظور شبیه سازی و پیش بینی مدت زمان لازم برای خشک شدن چوب (الوار) محسوب می گردد. عوامل متعددی از قبیل درصد رطوبت و درجه حرارت چوب، سرعت جریان هوای مجاور و شرایط سطحی چوب می تواند بر روی یک ویا هر دوی این ضرایب موثر باشد. در این مطالعه با استفاده از منحنی های رطوبت - زمان خشک شدن گونه بلوط بلندمازو به ضخامت های 2.5 و 3.2 سانتی متر تحت برنامه T4-D3 در کوره های متعارف، ضرایب انتشار و دفع سطحی این گونه محاسبه شد. بررسی ها حاکی از آن بود که در دامنه رطوبتی 40 الی 10 درصد، نتایج حاصل از بکارگیری دو منحنی، رطوبت - زمان به طور توام و روش منحنی منفرد برای ضخامت های مختلف، در تایید یکدیگر می باشند. این در حالی است که متوسط نرخ خشک شدن ضخامت 2.5 سانتی متر در دامنه رطوبتی مورد نظر، به طور معنی داری بیشتر از ضخامت 3.2 سانتی متر ارزیابی شد.

کنترل بیولوژیک یکی از راه کارهای مهم در IPM می باشد. موفقیت در امر کنترل بیولوژیک آفات، مستلزم جمع آوری، شناسایی و تعیین گونه های غالب حشرات مفید، مطالعه زیست شناسی، رفتارشناسی و بوم شناسی دشمنان طبیعی است. این تحقیق با هدف جمع آوری اطلاعات پایه ای لازم در جهت اجرای اصولی روش مذکور در استان قزوین طی سال های 1377-1376 و با انجام مراحل زیر اجرا گردید. 1) جمع آوری و نمونه برداری در مزرعه: شامل جمع آوری دستجات تخم سن گندم از سطح مزارع آزمایشی، تخم گیری از سن های جمع آوری شده از اماکن تابستانه و زمستانه و استفاده از تله های کاغذی و جمع آوری حشرات کامل با استفاده از روش توزنی2) جمع آوری و نمونه برداری از اماکن: شامل جمع آوری زنبورها در اماکن تابستانه و زمستانه3) تعیین درصد پارازیتیسم: شامل جمع آوری تصادفی دستجات تخم از سطح مزرعه با استفاده از کادر 0.25 متر مربعی و تعیین درصد پارازیتیسم. 4) آماده سازی و شناسایی نمونه های جمع آوری شده: در این مرحله زنبورهای جمع آوری شده اتاله یا در داخل الکل اتیلیک قرار داده شدند و جهت شناسایی به بخش تحقیقات سن گندم ارسال گردیدند.5) تعیین وضعیت پراکنش گونه های مختلف: در جدول مخصوص، چگونگی پراکنش گونه های مختلف زنبورهای پارازیتویید در نقاط مختلف استان قزوین نشان داده شده است.مطالعات دوسالانه انجام شده، ضمن شناسایی گونه های زنبور پارازیتویید تخم سن گندم در استان قزوین، پارازیتیسم قابل ملاحظه ای را توسط عوامل مذکور نشان می دهد.در این میان گونه هایTrissolcus grandis Thomson ,Trissolcus vassilievi mayer  و Trissolcus semistriatus Nees به ترتیب با فراوانی %45.3، %34.22، %15.04 فعال تر بوده اند. نتایج نشان می دهند با توجه به حفاظت و حمایت از زنبورهای پارازیتویید تخم سن گندم توسط تنظیم زمان مبارزه شیمیایی علیه حشرات کامل سن گندم و کاربرد سموم انتخابی، قادر به افزایش ظرفیت های موجود بوده و گام استواری در راه دستیابی و اجرای IPM موفق و نهایتا استقرار کشاورزی پایدار برداریم.

کمبود روغن خوراکی یکی از مشکلات عمده کشور است؛ که حدود 95 درصد روغن از طریق واردات تامین می شود لذا توجه به کشت دانه های روغنی می تواند نقش اساسی در رفع مشکل داشته باشد. بدین منظور آزمایشی در سال 79-1378 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی خرم آباد با 6 رقم کلزا در سه فاصله ردیف 15-30-45 سانتی متر انجام شد. طرح آزمایشی مورد استفاده کرت های خرد شده در قالب بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار بوده است. نتایج به دست آمده نشان داد:ارتفاع بوته ها در فواصل ردیف کاشت مختلف تفاوت معنی داری داشت (5 درصد).عملکرد دانه در ردیف های کاشت مختلف نیز از نظر آماری در سطح 1 درصد معنی دار شد. بین ارقام مختلف در صفات ارتفاع بوته، تعداد شاخه در بوته، تعداد غلاف در بوته، تعداد دانه در غلاف و وزن هزار دانه در سطح 5 درصد تفاوت معنی دار وجود داشت. در این آزمایش ردیف های کاشت 15 سانتی متری از نظر عملکرد دانه از ردیف های 30 و 45 سانتی متر برتر بودند. و در بین ارقام نیز رقم های پاراد، کنسول و آلیس از دیگر ارقام برتر بودند. نتایج نشان دادند که ردیف های باریکتر بهتر از ردیف های عریض تر می باشند و امکان کاشت کلزا با ردیف کار خطی غلات عملی  می باشد.