پژوهشنامه حمل و نقل
سال:1389 | دوره:7 | شماره:4 (پیاپی 25) |تعداد مقالات:9

شکست واژگونی بلوکی- خمشی یکی از معمول ترین شکستهای واژگونی در شیروانیهای سنگی است. در این نوع شکست بعضی از بلوکهای سنگی در اثر خمش شکسته شده و برخی دیگر در اثر نیروی وزن واژگون می شوند. در این مقاله ابتدا تاریخچه شکستهای واژگونی مورد بررسی قرار می گیرد. سپس یک مدل نظری برای شیروانیهای سنگی دارای پتانسیل شکست واژگونی بلوکی– خمشی بیان شده و بر اساس این مدل، راهکار جدیدی برای تحلیل پایداری شیروانیهای مذکور پیشنهاد می گردد. در ادامه، بر مبنای مدل پیشنهادی، کد کامپیوتری ویژه ای برای تحلیل پایداری شیروانیهای سنگی در برابر شکست واژگونی بلوکی- خمشی ارایه می شود. این کد، اطلاعات مربوط به شیروانی را از کاربر دریافت کرده و پایداری آن را در برابر شکست واگونی بلوکی- خمشی پیش بینی می کند. در پایان دو مثال موردی با استفاده از روش ارایه شده در این مقاله بررسی و نتایج نظری و واقعی با یکدیگر مقایسه می شوند.

مقاومت برشی تیرهای بتنی پیش تنیده پلها، با و بدون پیش تنیدگی قایم، در این مقاله مورد مطالعه قرار گرفته است. در ابتدا چندین مدل تیر پیش تنیده و بتن آرمه انتخاب و با استفاده از روش اجزای محدود تحلیل شدند. در همین رابطه صحت مطالعات عددی با استفاده از تعدادی از نتایج آزمایشگاهی بررسی گردید. در قسمت دوم مطالعه دو نمونه تیر ساخته شده مورد آزمایش قرار گرفته و الگوی ترک خوردگی و منحنی بار تغییر مکان آنها بررسی و نتایج مدلهای آزمایشگاهی با مدلهای عددی مقایسه شد. با استفاده از مطالعات عددی و آزمایشگاهی، شیب ترکهای برشی و نسبت آرماتور برشی مورد بررسی قرار گرفته و اثر پیش تنیدگی افقی و قایم روی پارامترهای اشاره شده ارزیابی گردید. همچنین نتایج شیب ترکهای برشی به دست آمده از روابط آیین نامه ای و برخی روابط پیشنهادی و مطالعات عددی بررسی و مقایسه شد. نتایج مطالعات عددی نشان دهنده این است که پیش تنیدگی قایم در تیرهایی که رفتار برشی در آنها حاکم است، ظرفیت باربری را تا 20% افزایش و همچنین زاویه دستک فشاری را کاهش می دهد.

در چند دهه اخیر استفاده از ژئوتکستایلها جهت کاهش ضخامت روکش آسفالتی مورد توجه محققین قرار گرفته است، بنابراین تعیین ارزش سازه ای مصالح ژئوتکستایل در روسازیها از اهمیت قابل توجهی برخوردار است. روش اندازه گیری افت و خیز ضربه ای (FWD2) متداول ترین روش غیرمخرب ارزیابی سازه روسازی است. در این پژوهش برای ارزیابی ارزش سازه ای مصالح ژئوتکستایل، 12 قطعه، هر کدام با طول در حدود 150 متر در جاده قدیم قم- تهران مورد مطالعه میدانی قرار گرفتند. در هریک از این قطعه ها در دو مرحله (قبل و بعد از اجرای لایه روکش) و در هر مرحله حداقل 12 مورد آزمایش افت و خیز ضربه ای انجام شد و با نتایج آنها ضخامت روکش تعیین گردید. با استفاده از داده های آزمایش افت و خیز ضربه ای در پنج قطعه از جنس آسفالت، مدلی برای ارزیابی سازه ای روکش آسفالتی برای نخستین بار در این زمینه ایجاد گردید. در 7 قطعه دیگر انواع میان لایه های ژئوتکستایل ایرانی و خارجی که در کشور کاربرد بیشتری داشتند اجرا شدند و با استفاده از مدل به دست آمده، ارزش سازه ای آنها مشخص شد. بر اساس نتایج این پژوهش میانگین ارزش سازه ای مصالح ژئوتکستایل برابر 2.92 سانتیمتر ضخامت آسفالت گرم است، در حالی که این میانگین برای ژئوتکستایلهای ایرانی برابر با 2.47 سانتیمتر است.

واکنش دینامیکی پلهای راه آهن در هنگام عبور قطارهای سریع السیر به پارامترهای متعددی وابسته است. از مهم ترین عوامل تاثیرگذار می توان به مشخصات دینامیکی پل و قطار، نوع روسازی و سرعت حرکت قطار اشاره کرد. در این مقاله سه پل دهانه ساده با تیر بتنی پیش ساخته به طولهای 10، 15 و 20 متر که توسط سازمان مدیریت و برنامه ریزی کشور پیشنهاد شده و یک پل پیش تنیده با دهانه 30 متر بر اثر عبور قطار سریع السیر در محدوده سرعتهای 100 تا 450 کیلومتر بر ساعت مورد بررسی قرارگرفته اند. برای ارزیابی پاسخ دینامیکی پلها دو نوع مدلسازی از پل و قطار انتخاب شده است: یکی با در نظر گرفتن اندرکنش پل و قطار همراه با روسازی انعطاف پذیر (بالاست) و دیگری مدلسازی قطار به صورت بارهای متحرک بدون در نظر گرفتن اثر روسازی است. سرعتهای تشدید و کاهندگی و تاثیر تغییرات سختی خمشی در جابجا کردن سرعتهای تشدید و اثر تعداد واگنهای عبوری نیز مورد بررسی قرار گرفته است. نتایج به دست آمده نشان می دهد شتاب قایم ایجاد شده در وسط دهانه پلهای 10، 15 و 20 متری به دلیل وزن واحد طول کوچک تر از پل دهانه 30 متری، بیشتر از پل دهانه 30 متری است. مدلسازی قطار به صورت بار در مقایسه با مدلسازی با در نظر گرفتن اندرکنش پل و قطار سرعتهای تشدید را قدری بیشتر برآورد می کند ولی مقادیر پیش بینی شده واکنشهای حداکثر در هنگام تشدید توسط این مدل، در جهت محافظه کارانه بوده است. با گذشت زمان، تغییرات ایجاد شده در سختی و جرم پلها در جهتی است که تشدید در سرعتهای کمتری اتفاق بیفتد. تعداد واگنهای قطار صرفا در سرعت تشدید اصلی بر پاسخ پل تاثیرگذار است.

یکی از نگرانیها در مباحث رشد و توسعه این است که رشد اقتصادی منجر به تشدید نابرابری می شود. شواهد تجربی هم نشان داده اند که بسیاری از کشورهایی که از رشد اقتصادی برخوردار بودند، تشدید نابرابری را نیز به دنبال داشته اند. این نگرانی در کشور ما نیز وجود دارد. سوال اساسی که در این زمینه مطرح می شود این است که آیا رشد اقتصادی بخش حمل و نقل و ارتباطات که شرایط رقابت برابر و امکان دسترسی به امکانات و فرصتها را برای تمام اقشار فراهم می کند، می تواند رشد همراه با توزیع مناسب درآمد را به دنبال داشته باشد؟ در همین راستا تحقیقی صورت گرفته که هدف از آن بررسی نقش حمل و نقل و ارتباطات در توزیع درآمد است. برای برآورد، از داده های آماری سالهای 1386-1348 و روش معمول در اقتصادسنجی کمک گرفته شده است. نتایج بیانگر آن است که رشد اقتصادی حاصل از بخش حمل و نقل، رشد اقتصادی توام با کاهش نابرابری درآمد را به ارمغان می آورد. علاوه بر آن، با توجه به موقعیت استراتژیک ایران در بخش حمل و نقل منطقه، شبکه حمل و نقل ایران از پتانسیلهای بالقوه ای برخوردار است که می تواند توزیع درآمد در بین اقشار شهری و روستایی را متعادل تر کند و از شکاف درآمدی خانوار شهری و روستایی بکاهد.

در این تحقیق با بررسی اهمیت و ضرورت قیمت گذاری مناسب پارکینگهای حاشیه ای به منظور حمایت از سرمایه گذاری در زمینه ساخت پارکینگهای غیرحاشیه ای، یک روش مناسب قیمت گذاری پیشنهاد شده است، که در آن پارک حاشیه ای از قیمت بیشتری نسبت به فضاهای پارک غیرحاشیه ای برخوردار بوده و تمایل افراد به استفاده از پارکینگهای غیرحاشیه ای افزایش می یابد. در این مقاله، ابتدا عوامل موثر بر قیمت گذاری فضاهای پارک حاشیه ای با روش نظرسنجی مورد شناسایی قرار گرفته و به دو دسته عوامل کنترلی و عوامل مستقیم تقسیم شدند. عوامل کنترلی، به منظور تضمین اقتصادی بودن سرمایه گذاری در زمینه پارکینگ و عوامل مستقیم جهت برآورد قیمت یک فضای پارک حاشیه ای در نظر گرفته شد. در محاسبه وزن ضرایب عوامل مستقیم، روش تحلیل سلسله مراتبی مورد استفاده قرار گرفت. در مرحله بعد، یک مدل رفتاری در قبال تغییرات قیمت و نیز یک فرآیند تکراری بر مبنای آن به منظور تعیین قیمت مناسب فضاهای پارک ساخته شد. به طور خلاصه، روش نظرسنجی در تعیین پارامترهای مدل، روش تحلیل سلسله مراتبی در تعیین وزن پارامترها و مدل رفتاری، جهت تعیین تغییرات قیمت، مورد استفاده قرار گرفت که پس از تکرار فرآیند بین مدل اولیه و مدل رفتاری، قیمت نهایی فضای پارک تعیین شد. در نتیجه، با استفاده از مدل توسعه یافته در این پژوهش می توان قیمت نهایی فضای پارک حاشیه ای را بر اساس پارامترهای مدل به نحوی تعیین کرد که سرمایه گذاری جهت ساخت پارکینگهای غیرحاشیه ای جهت ازدیاد ظرفیت معابر، اقتصادی و مقرون به مصرفه باشد.

محوطه های مانوری، وظیفه قبول قطارهای ورودی، تغییر آرایش و اعزام قطار به ایستگاه بعدی را بر عهده دارند. صرف زمان زیاد در محوطه مانوری برای واگنها، به علت نبودن تعادل بین ورودیها و منابع موجود در محوطه مانوری است. در این مقاله برای اولین بار در ایران، یک مدل شبیه سازی برای یک محوطه مانوری مسطح ارایه شده است. ورودیهای اصلی مدل شامل تعداد خطوط ایستگاه، تعداد لکوموتیوهای مانوری، توزیعهای احتمالی نظیر زمان ورود و تعداد واگنهای هر قطار، انواع قطارهای ورودی، زمان عملیات مانور، بازرسی و توقف می شود. در مدل ارایه شده، با پیگیری حرکت واگنها، عملیات محوطه مانوری آپرین شامل فرآیندهای قبول، تشکیل، تغییر آرایش، اعزام قطارها و گروه بندی واگنها به منظور تحلیل عملکرد منابع موجود، شبیه سازی شده است. عملکرد محوطه مانوری آپرین در شرایط فعلی مورد ارزیابی قرار گرفته و سپس با تغییر تعداد لکوموتیوهای مانوری و نرخ واگنهای ورودی، شاخصهایی نظیر مدت زمان حضور واگنها در محوطه و نرخ بهره برداری از لکوموتیوهای مانوری محاسبه گردیده است. مدل ارایه شده می تواند به عنوان ابزار قدرتمندی برای تحلیل و تصمیم گیری در خصوص افزایش امکانات و تجهیزات محوطه های مانوری مورد استفاده قرار گیرد.