پژوهش کشاورزی
سال:1384 | دوره:5 | شماره:2 |تعداد مقالات:6

به منظور ارزیابی برخی از صفات رویشی و مقایسه روند رشد 20 رقم زیتون، نهال های دو ساله زیتون با فواصل 6×5 متر در زمینی به مساحت یک هکتار در سال زراعی 82-1381 در مزرعه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی شهید چمران اهواز کشت شدند. آزمایش در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با چهار تکرار به اجرا در آمد. جهت بررسی روند رشد رویشی نهال ها، اندازه گیری ساقه اصلی و شاخه های جانبی و قطر نهال ها هر دو هفته یک بار به مدت یکسال انجام گرفت. طول ساقه اصلی و شاخه جانبی ، قطر ساقه اصلی و حجم تاج درختان بعد از 15 ماه مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که 15 ماه بعد از کاشت، بین ارقام از نظر ارتفاع نهال اختلاف آماری در سطح 5 درصد وجود دارد. رقم روغنی با 142.4 سانتی متر بیشترین ارتفاع و رقم ابوسطل با 92.66 سانتی متر کمترین ارتفاع را داشتند. رقم روغنی با طول شاخه جانبی 75.11 سانتی متر نسبت به سایر ارقام بیشترین طول را به خود اختصاص داده و از نظر آماری در سطح احتمال 5 درصد برتری داشت. قطر ساقه اصلی در نزدیکی سطح زمین در رقم T2، در پایان آزمایش 24 میلی متر بود که نسبت به سایر ارقام بیشترین و رقم ابوسطل با قطر ساقه 15.43 میلی متر کمترین مقدار را نشان دادند. مقایسه حجم تاج درختان در 15 ماه بعد از کاشت نشان داد که رقم مانزانیلا با حجمی معادل 0.451 مترمکعب بیشترین و رقم کنسروالیا با 0.129 مترمکعب کم ترین مقدار را داشتند. مقایسه روند رشد ارقام نشان داد که ساقه اصلی و شاخه جانبی برخی از آنها، دارای رشد دوره ای بودند. روند رشد قطر ساقه در همه ارقام به صورت یکنواخت و تقریبا خطی تا پایان دوره آزمایش ادامه داشت.

به منظور یافتن ارقام مقاوم به بیماری مهم و اقتصادی ساق سیاه 50 رقم سیب زمینی مورد آزمون مقاومت قرار گرفتند. از هر رقم پنچ غده عاری از آلودگی انتخاب و پس از ضدعفونی سطحی در شرایط آزمایشگاه با غلظت107×1 کلنی باکتری Pectobacterium carotovorum sub sp carotovorum در میلی لیتر مایه زنی شدند. جهت فراهم شدن رطوبت نسبی مورد نیاز، غده های مایه زنی شده با پلاستیک پوشیده شدند و پس از یک هفته با استفاده از روش وینستد و کلمن با آزمون رتبه دهی از صفر (بدون علایم لهیدگی و تغییر رنگ بافت غده) تا هشت (بیشترین پوسیدگی و تغییر رنگ بافت غده) رتبه بندی شدند. ارقام کندور، دیامانت، آرانکا، مورن، سانته و کوزیما نسبت به بقیه ارقام در آزمون مقدماتی تحمل بیشتری به عامل بیماری نشان دادند. در ارزیابی گلخانه ایی، 19 رقم که در آزمون  مقدماتی نسبتا متحمل بودند، در قالب طرح کاملا تصادفی (19 تیمار در 4 تکرار) کشت شدند و زمانی که گیاهچه ها به ارتفاع 20-15 سانتی متر رسیدند از محل پایین ترین برگ با روش تزریق ساقه با سوسپانسیون باکتری مایه زنی شدند. هفت تا ده روز پس از مایه زنی نمره صفر برای گیاهچه هایی که فاقد علایم و نمره هشت برای گیاهچه هایی که علایم زردی، پژمردگی، سیاه شدن و لهیدگی ساقه را داشتند منظور شد. تجزیه و تحلیل آماری نشان داد که ارقام مورن، ریمارکا، مارفونا و سانته نسبت به عامل بیماری متحمل و ارقام سینجا، سرناد، ایدول، کندور، رومانو، آرانکا و دیامانت حساس ارزیابی شدند.

به منظور بررسی اثر میزان آب و روش های آبیاری تیپ و شیاری بر عملکرد، اجزای عملکرد و خصوصیات کیفی محصول سیب زمینی رقم آگریا، آزمایشی در مرکز تحقیقات کشاورزی همدان (ایستگاه اکباتان) در سال 1383 انجام شد. این تحقیق به صورت کرت های خرده شده در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی با فاکتور اصلی مقادیر مختلف آب آبیاری در سه سطح (75، 100 و 125 درصد تبخیر تجمعی از تشت تبخیر کلاس A) و فاکتور فرعی روش آبیاری (شامل نوارهای تیپ در وسط پشته روی سطح خاک، نوارهای تیپ در عمق 5 سانتی متری وسط پشته، نوارهای تیپ در کناره های پشته روی سطح خاک و آبیاری شیاری) در سه تکرار انجام گردید. نتایج نشان داد که کمترین عملکرد مربوط به روش شیاری (21.35 تن در هکتار) است و بیشترین عملکرد (28.92 تن در هکتار) در روش آبیاری تیپ در عمق 5 سانتی متری از وسط پشته بود. اثر روش آبیاری، مقدار آب آبیاری و اثر متقابل آنها بر تعداد ساقه اصلی در متر مربع و تعداد ساقه اصلی در بوته معنی دار نبود. کمترین درصد (تعداد غده ها) غده های کوچکتر از 35 میلی متر (13.80 درصد) در روش نوار تیپ در عمق 5 سانتی متری وسط پشته و بیشترین ضایعات (21.46 درصد) روش نوار  تیپ در سطح زمین و در کناره های پشته حاصل شد. بیشترین درصد غده های کوچکتر از 35 میلی متر (21.11 درصد) مربوط به سطح آب آبیاری 75 درصد بود. بیشترین مقدار تولید غده ها (60.41 درصد) در اندازه خوراکی و بازارپسند (یعنی غده های بزرگتر از 55 میلی متر) در روش نوار تیپ در عمق 5 سانتی متری از وسط پشته حاصل شد. اثر روش آبیاری بر قندهای احیا، نشاسته (ماده خشک) و وزن مخصوص غده ها و اثر مقدار آب آبیاری بر ماده خشک معنی دار نبود. اما در تیمارهای مقدار آب آبیاری 75 و 100 درصد مقدار قندهای احیا به ترتیب 138.042 و 112.167 میلی گرم در 10 گرم نشاسته سیب زمینی بود. مقدار قندهای احیا در تیمار 125 درصد برابر 107.375 میلی گرم در 10 گرم نشاسته به دست آمد که نسبت به تیمار 100 درصد، کاهشی معادل 4.27 درصد را نشان  داد.

معادله ریچاردز در محیط غیراشباع به روش اجزا محدود مورد بررسی قرار گرفت. در تبدیل معادله دیفرانسیل به معادله انتگرالی از روش گالرکین استفاده شد و با استخراج فرم ماتریسی برای عناصر میله‎ای، مدل ریاضی حاصل گردید. مدل ابتدا با نتایج عددی آنتونوپولوس و پاپازافیرو برای خاک لوم رس پانوچ کنترل و سپس ضرایب روابط مشخصه با استخراج منحنی رطوبتی خاکq(y) ، با استفاده از نرم‎افزارRETC   به دست آمد. مجددا مدل بر اساس روابط مشخصه جدید اجرا و با نتایج روابط دو ناحیه ای (آنتونوپولوس و پاپازافیرو) مقایسه شد. در نهایت فرم توزیع رطوبت و املاح غیراشباع با شرایط اولیه و شرایط مرزی دیریخله در مرز بالا به دست آمد. نتایج با گام زمانی 1 ثانیه و گام مکانی 2.5 سانتی متر از هم خوانی خوبی برخوردار بود، لذا جایگزینی مدل ناپیوسته آنتونوپولوس و پاپازافیرو با مدل رطوبتی پیوسته ون گنوختن نه تنها از دقت آن نکاست بلکه آنرا ساده تر نمود. همچنین دقت نتایج با استفاده از همگرایی نوع h برای گام های مکانی مختلف، مطالعه شد. این موضوع با انتخاب گام زمانی 1 ثانیه و گام های مکانی 0.5، 1، 1.25، 2.5، 5، 12.5 و 25 سانتی متر بررسی شد. در نهایت با تحلیل همگرایی، نتایج گام مکانی 2.5 سانتی متر با زمان محاسبات 27.02 ثانیه مناسب و کاربردی تشخیص داده شد.

در این پژوهش یکنواختی توزیع آب و کود در سیستم آبیاری قطره ای- نواری و تاثیر زمان بر کارآیی قطره چکان در طول دوره رشد گیاه، در زمینی به مساحت 7200 مترمربع مورد ارزیابی قرار گرفت. سیستم آبیاری طراحی شده، به منظور اشتقاق توابع تولید برای دو گیاه ذرت علوفه ای و آفتابگردان ارزیابی گردید. این سیستم در ابعاد 90×80 متر طراحی شد. به نحوی که در طول قطعه آزمایشی یک لوله اصلی و در عرض آن کرت های آزمایشی در قالب طرح تصادفی قرار گرفتند. برای کنترل و اندازه گیری میزان آب و کود در محل اتصال منیفلدها به لوله های نیمه اصلی از کنتورهای حجمی 0.5 اینچ استفاده شد. دبی قطره چکان ها با قراردادن ظروف پلاستیکی در زیر آنها در طول رشد گیاه در زمان آبیاری و کوددهی اندازه گیری گردید. یکنواختی های توزیع و انتشار آب و کود، در نوارهایی به طول 20 و 60 متر در طول رشد گیاه اندازه گیری گردید. یکنواختی های توزیع آب در طول دوره رشد گیاه در نوارهای آبیاری قطره ای به طول 20 متر طی پنج نوبت اندازه گیری 94.4 درصد و برای نوارهای آبیاری قطره ای به طول 60 متر طی شش نوبت اندازه گیری 97.2 درصد به دست آمد. یکنواختی توزیع کود در طول دوره رشد گیاه در نوارهای آبیاری قطره ای به طول 20 متر طی چهار نوبت اندازه گیری، 91.5 درصد و برای نوارهای آبیاری قطره ای به طول 60 متر 94.8 درصد محاسبه شد. یکنواختی خروج آب از سیستم که به نوعی بیان کننده راندمان آن می باشد به طور متوسط و به ترتیب 96.6 و 95.5 درصد برای نوارهای آبیاری به طول 20 و 60 متر به دست آمد. یکنواختی خروج یا انتشار کود در سیستم به طور متوسط به ترتیب 91.3 و 91.5 درصد برای نوارهای آبیاری به طول 20 و 60 متر تعیین شد. یکنواختی انتشار آب و کود در سیستم بیان کننده راندمان بسیار بالای آن می باشد.

توسعه کشاورزی در ایران تابع محدودیت آب می باشد و لزوم ارزیابی طرح های آبیاری و تعیین میزان تحقق پذیری اهداف آنها در مرحله برنامه ریزی، طراحی و اجرا ضروری است. در این تحقیق، عملکرد شبکه آبیاری قزوین با انتخاب قطعاتی از کانال های با کیفیت های مختلف در اجرا بررسی شد. در هر یک از کانال های درجه 1 تا 4، سه قطعه در نظر گرفته شد و در هر یک از قطعات 4 بار در ماه های فروردین تا مرداد دبی های ورودی و خروجی از آن قطعه کانال اندازه گیری شد. مقدار تلفات در این مسیرها از تفاضل آب ورودی و خروجی در یک طول معین به دست آمد. برای اندازه  گیری سرعت آب در این مقاطع از سرعت سنج (مولینه) استفاده گردید. سطح مقاطع ورودی و خروجی کانال ها با اندازه گیری عمق آب در نقاط مختلف عرض کانال محاسبه گردید. نتایج نشان داد که متوسط بازده انتقال و توزیع در کانال های درجه 1 تا 4 به ترتیب 95.2، 90.5، 86.1 و 77.1 درصد به دست آمد. همچنین در طول کانال درجه 1، بازده انتقال با اندازه گیری دبی ورودی به شبکه و دبی در ابتدای هر یک از کانال های درجه 2 در یک دوره زمانی مشخص و سپس نسبت مجموع دبی های کانال های درجه 2 به کل دبی شبکه محاسبه گردید که بازده 94.8 درصد حاصل شد. نتایج عملکرد این شبکه نشان دهنده این است که به دلیل عدم کنترل، بازبینی و مرمت قسمت های تخریب شده سیستم پس از گذشت حدود 30 سال از اجرای شبکه، خصوصا در کانال های توزیع، بهره وری شبکه رو به کاهش می باشد و این کاهش در قسمت های غربی شبکه که مدت زمان کمتری از عمر آن می گذرد شدیدتر است.