مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی
سال:1387 | دوره:6 | شماره:4-3 |تعداد مقالات:14

زمینه و هدف: نظام اطلاعات سلامت شهرستان داده های خام را به اطلاعات مفید مدیریتی تبدیل می نماید. هدف اصلی نظام اطلاعات شهرستان ارتقای کیفیت خدمات سلامت ارایه شده در واحدهای ارایه خدمت است. این مطالعه برای بررسی وضعیت نظام اطلاعات مراقبتهای اولیه بهداشتی در سطح شهرستان طراحی و اجرا شد.روش کار: 200 واحد ارایه خدمت به روش تصادفی سیستماتیک انتخاب و وضعیت محاسبه 47 شاخص کاربردی بااستفاده از پرسشنامه و توسط کارشناس مسوول آمار مرکز بهداشت استان بررسی شد .نتایج: بطور میانگین 9/41 درصد شاخصهای مورد مطالعه در هر واحد ارایه مراقبتهای اولیه بهداشتی محاسبه شده است. در سطح شهرستان 50 درصد پیامدهای و 6/5 درصد شاخصهای عملکردی مطالعه محاسبه شده است. در سطح شهرستان 79 درصد و در سطح واحدهای ارایه خدمت 66 درصد شاخصهای قابل استخراج از زیج حیاتی محاسبه شده است. در سطح شهرستان 97 فرم مراقبت بیماریها ، 35 فرم سلامت محیط، 21 فرم سلامت خانواده و 23 فرم در سایر موارد وجود داشت.بحث و نتیجه گیری : طراحی فرایند استاندارد مدیریت اطلاعات و تدوین مجموعه شاخصهای کاربردی در سطوح ارایه خدمت و مرکز بهداشت شهرستان برای ارتقای عملکرد نظام اطلاعات سلامت در سطح شهرستان ضروری است.

زمینه و هدف : بسیاری از شواهد و مستندات در حوزه سلامت از مطالعات مورد-شاهدی، بدست می آید. کفایت و اعتبار این گونه مطالعه ها در شباهت (توزیع مشابه) دو گروه مورد و شاهد برحسب مخدوش کننده ها می باشد. همسان سازی روشی است که برای کنترل یا حذف اثر مخدوش کننده های مهم بکار می رود؛ همسان سازی بر اساس نمره Propensity روشی است که برای تصحیح اثر مخدوش کننده­های مهم و متعدد معرفی شده است.روش کار : روش همسان سازی بر اساس نمره Propensity در یک مطالعه از انواع Genetic Association Study بمنظور بررسی اثر ژنهای دخیل در بیماری آلزایمر اسپورادیک در جمعیت ایرانی مورد استفاده قرار گرفت. این مطالعه بصورت مورد-شاهدی طراحی شد. تعداد کل 300 نفر در دو گروه بیمار و سالم برای بررسی برآورد گردید. برای محاسبه نمره Propensity فاکتورهای سن، جنس، میزان تحصیلات، شغل و قومیت در مدل وارد شدند. برای محاسبه نمره پروپنسیتی از نرم افزار STATA.8 استفاده شد.نتایج: از تعداد کل 173 نمونه بیمار و 212 نمونه شاهد، پس از مراحل استخراج  DNAدر گروه بیمار 155 و در گروه شاهد 161 نمونه بدست آمد. مدل محاسبه Propensity به لحاظ آماری دارای کفایت بود. از تعداد کل 316 نفر واجد شرایط ، 302 نفر در دو گروه بیمار و سالم مطابق با نمره Propensity همسان گردیدند. در همسان سازی انفرادی با روش معمول، فقط 28 نفر در دو گروه قابل همسان شدن بودند.نتیجه گیری: انجام همسان سازی بر اساس نمره Propensity و استفاده از این روش منجر به تسهیل روند انتخاب افراد برای گروه کنترل گردید. از این روش می توان برای انتخاب افراد در گروه کنترل بخصوص در شرایطی که محدودیت و مشکل انتخاب نمونه وجود دارد، سود جست و در عین حال از توزیع مشابه مخدوش کننده ها در دو گروه اطمینان داشت.

زمینه و هدف: با توجه به اهمیت روز افزون لیشمانیوز در کشور ایران و آلودگی بیش از 17 استان از 30 استان بررسی های بیشتر روی روش های مختلف پیشگیری و درمان بیماری ضروری به نظر می رسد. امروزه داروهای متعددی در درمان لیشمانیوز جلدی بکار گرفته شده است. ولی با توجه به عوارض عدیده ناشی از مصرف این داروها و نیز مقاومت دارویی بخصوص در رابطه با داروهای شیمیایی، توجه بیشتر محققین را به داروها با منشا طبیعی معطوف ساخته است. نظریه اثرات متعدد ترمیمی، درمانی و ضد میکروبی محصولات زنبور عسل، ترکیبات و مشتقات آن، در این تحقیق پروپولیس یا بره موم که حاصل فعالیت زنبور عسل بر روی گیاهان و عصاره و صمغ آنها می باشد پیشنهاد گردید.روش کار: این مطالعه از انواع مطالعات تجربی (Experimental) بوده که در آن 4 گروه موش کوچک سفید آزمایشگاهی نژاد Balb/c مورد مطالعه قرار گرفت که شامل گروههای: دریافت کننده انگل و دارو بصورت موضعی، دریافت کننده انگل و پایه دارو (الکل اتیلیک 70%) به صورت موضعی، دریافت کننده انگل و درمان استاندارد با گلوکانتیم بصورت صفاقی و نهایتا گروه دریافت کننده انگل (بدون هیچ مداخله ای) می باشد. آلوده کردن موشها با تلقیح 1/0 میلی لیتر سوسپانسیون که حاوی حدود 2 میلیون پروماستیگوت لیشمانیا ماژور سویه ایرانی (MRHO/IR/75/ER) بوده در قاعده دم موشها صورت گرفت. در گروه درمان دوره درمان موضعی 30 روز و سیستمیک با گلوکانتیم 14 روز (بصورت داخل صفاقی) بوده که داروی موضعی (لوسیون) مورد مطالعه روزی دوبار بر روی زخم مالیده شد و زخم ها به فاصله 2 هفته یکبار اندازه گیری شد. نتایج بدست آمده با استفاده از آزمون آماری Anova و مقایسه میانگین ها با آزمون آماری LSD مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.نتایج: نتایج حاصل از بررسی نشان می دهد در شروع بررسی هیچ گونه اختلاف معنی داری در بین گروهها مشاهده نشد (01/0<p) این آزمون اختلاف معنی داری را بین میانگین قطر زخمها پس از درمان گروههای تحت درمان با عصاره بره موم و دیگر گروههای سه گانه شاهد نشان می دهد (001/0>p) در این بررسی نشان داده شد که لوسیون الکلی بره موم بر روی بهبود زخم لیشمانیوز روستایی تاثیر قابل ملاحظه ای داشته است.نتیجه گیری: با توجه به نتایج حاصل از این مطالعه و مقایسه با نتایج مطالعات گذشته نشان می دهد که بره موم در بهبودی زخم سالک تاثیر خوبی داشته است.پیشنهاد می شود این مطالعه با محصولات دیگر زنبور عسل و در پایه هایی دیگر بر روی موشهای Balb/c انجام شود.

زمینه و هدف: ترکیب اسیدهای چرب پلاسما، در افراد هیپرتری گلیسریدمی مبتلا به چاقی و یا افزایش وزن، افزایش می یابد. در این مطالعه ترکیب اسیدهای چرب پلاسما در افراد هیپرتری گلیسریدمی چاق و یا افرادی که افزایش وزن داشتند، با ژنوتیپهای مختلف FABP2 مورد مطالعه قرار گرفت.روش کار: پلی مورفیسم ژن FABP2 و PPARa در 46 فرد هیپرتری گلیسریدمی (33 مرد و 13 زن) بین سنین 25 تا 60 سال ارجاع شده به مرکز بیماریهای غدد و متابولیسم بیمارستان شریعتی از مهر تا اسفند 1386 در تهران با روش PCR-RFLP تعیین شد. با استفاده از نمونه خون ناشتا (بعد از 14 ساعت ناشتا بودن) شاخص های چربی خون با روش آنزیمی، فتومتری و توربیدومتری وترکیب اسیدهای چرب پلاسما با روش رنگ نگاری (Gas Choromatography) اندازه گیری شد. وزن و قد اندازه گیری و BMI محاسبه گردید.نتایج: ارتباطی مثبت و به لحاظ آماری معنی دار بین سطوح اسیدهای چرب چنداشباع نشده w - 6, (PUFA) و w - 3 و اسیدهای چرب تام پلاسما با پلی مورفیسم پروتئین FABP2 وجود داشت (p<0.001) به استثناء اسیدهای چرب w - 3 پلاسما، اختلاف معنی دار آماری، بین ترکیب اسیدهای چرب پلاسما با پلی مورفیسم ژن PPARa وجود نداشت.نتیجه گیری: در افراد هیپرتری گلیسریدمی چاق و یا مبتلا به اضافه وزن ترکیب اسیدهای چرب پلاسما در حاملین Thr54 نسبت به حاملین Ala54 در ژنوتیپ FABP2 و در حاملین Val162 نسبت به حاملین Lue162 در ژنوتیپ  PPARaمتفاوت می باشد. سطوح برخی از اسیدهای چرب در حاملین Thr54 و Val162 نسبت به حاملین Ala54 و Lue162 بیشتر و سطوح برخی دیگر از اسیدهای چرب کمتر می باشد. لیکن بالا بودن سطوح  SFAو  PUFAو w-6 و w-3 و اسیدهای چرب تام پلاسما در حاملین Thr54 نسبت به حاملین Ala54 بیشتر و نافذتر می باشد.

زمینه و هدف: ترکیبات ارگانوفسفات سبب مهار فعالیت آنزیم کولین استراز می گردند. همچنین مجاورت با این سموم سبب تغییراتی در سطح آنزیم های آنتی اکسیدان و پراکسیداسیون لیپیدها می گردد. هدف از این مطالعه بررسی هم زمان تغییرات سطح آنزیم کولین استراز و سطح توتال آنتی اکسیدان سرم و فعالیت برخی از آنزیم های آنتی اکسیدان گلبول های قرمز به منظور یافتن ارتباط احتمالی این متغیرها با یکدیگر بود.روش کار: این تحقیق یک مطالعه کوهورت بود که بر روی کارکنان یک کارخانه تولید سموم گیاهی انجام گردید. در مرحله اول 81 نفر از پرسنل نمونه خون دادند. سه ماه بعد نمونه گیری تکرار شد که 63 نفر از افرادی که درمرحله اول خون داده بودند مجددا نمونه دادند. جهت سنجش SOD, GPX گلبولهای قرمز و توتال آنتی اکسیدان ازکیت راندوکس و برای اندازه گیری SOD سرم ازکیت IBL به روش ELISA استفاده شد. سنجش MDA به روش شیمیایی با استفاده از تیوباربیتوریک اسید انجام گردید. سطح اطمینان برای کلیه آزمون ها 95% در نظر گرفته شد.یافته ها: بر اساس آزمون t زوجی SOD سرم و گلبول های قرمز، MDA سرم، GPX گلبول های قرمز و سرم به طور محسوس افزایش یافته بودند (05/0>p). همچنین کاهش سطح توتال آنتی اکسیدان سرم معنی دار بود (05/0>p). بین کاهش سطح کولین استراز و تغییرات متغیرهای مورد پ‍‍‍ژوهش رابطه معنی دار آماری مشاهده نشد.نتیجه گیری: از نتایج این مطالعه مشخص می گردد که مواجهه مستمر با سموم آفات نباتی در افزایش پراکسیداسیون چربی ها و کاهش میزان توتال آنتی اکسیدان سرم نقش دارد. لذا پیشنهاد می گردد که علاوه بر تشدید سیستم های محافظتی فیزیکی، با استفاده از مکمل­های غذایی در حفاظت افراد در برابر عوامل مضر محیط کار برنامه ریزی کاربردی صورت گیرد.

زمینه و هدف: یکی از بارزترین بیماری ها و عوارض ناشی از کار،اختلالات اسکلتی-عضلانی می باشد که در اکثر صنایع سالانه موجب تحمیل هزینه های درمانی-غرامتی بالا و آسیب های عضوی نیروی انسانی و از دست رفتن زمان کار می شود.این مطالعه با هدف بررسی و تعیین وضعیت انحناهای ستون فقرات گردنی ،پشتی و کمری با میزان شیوع اختلالات اسکلتی-عضلانی پشت در کارگران مونتاژ شرکت خودروسازی بهمن موتور انجام پذیرفت.روش کار: این مطالعه بصورت مقطعی و از نوع مطالعات توصیفی-تحلیلی می باشد. در بخش توصیفی به بررسی مشخصات دموگرافیک افراد تحت مطالعه و در بخش تحلیلی به بررسی رابطه بین متغیرهای وابسته با یکدیگر و همچنین رابطه متغیرهای مستقل با متغیر های وابسته پرداخته است. جامعه آماری شامل160نفر کارگران مرد مونتا‍ژ کار در شرکت بهمن موتور که در دو قسمت مونتاژ سواری و مونتاژ وانت مشغولند، است. داده ها از طریق پرسشنامه نوردیک، اندازه گیری با خط کش قابل انعطاف، متر نواری و ترازو جمع آوری و با استفاده از نرم افزار SPSS تجزیه و تحلیل شده است.نتایج: میزان شیوع اختلالات اسکلتی- عضلانی در جامعه مورد مطالعه بالا بود (%69.4±1.58). بیشترین میزان شیوع اختلالات اسکلتی-عضلانی مربوط به ناحیه کمر با تعداد 83 نفر (9/51%) و کمترین آن مربوط به ناحیه ران و باسن با تعداد 9 نفر (6/5%) بود. بین شیوع اختلالات اسکلتی-عضلانی پشت و متغیرهای مستقل طرح اعم از سن، سابقه کار و وضعیت تاهل ارتباط معنی دار وجود داشت (05/0>p) بین انحناههای گردنی، پشتی، کمری و شاخص دلماکس با میزان شیوع اختلالات اسکلتی-عضلانی پشت رابطه ای یافت نشد.نتیجه گیری: بررسی نشان داد که متغیرهای سن و سابقه کاری، قد و وضعیت تاهل با اختلالات اسکلتی-عضلانی رابطه دارند در حالی که بین میزان انحناهای ستون فقرات بجز انحنای گردنی آن هم در گروه مونتاژ سواری، با اختلالات اسکلتی-عضلانی رابطه وجود ندارد. پس این گونه می توان نتیجه گرفت که مسایل ژنتیکی و محیطی بر روی مبتلا شدن به اختلالات اسکلتی-عضلانی تاثیر می گذارد لذا در مورد مسایل ژنتیکی نمی توان دخالت نمود اما در مسایل محیطی می توان دستکاری نمود. از جمله این موارد به استخدام افرادی با سن کمتر و خصوصیات آنتروپومتریک متناسب با کار اشاره نمود.

زمینه و هدف: با توجه به زلزله خیز بودن کشور و انتظار گسترده مبنی بر آمادگی بیمارستانها برای مقابله با آن، وجود برنامه مقابله با حوادث غیر مترقبه، ضروری است. هدف این مطالعه بررسی میزان آمادگی بیمارستانهای تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی ایران نسبت به خطر زلزله در سال 1386 بود.روش کار: پژوهش حاضر مقطعی، توصیفی‐تحلیلی است. جامعه پژوهش 21 بیمارستان دولتی و خصوصی تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی ایران می باشدکه به صورت تصادفی ساده انتخاب شده اند. برای جمع آوری داده ها از چک لیست، پرسشنامه، مصاحبه و مشاهده و برای تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS و آزمون آماری دقیق فیشر استفاده شد.نتایج : یافته ها نشان داد 6/28 % ، 9/61 % و 5/9 % از بیمارستان های مورد مطالعه به ترتیب در سطح ضعیف، متوسط و خوب آمادگی قرار دارند. نتایج نشان داد سطح آمادگی بیمارستان ها در حیطه برنامه ریزی ایمنی تجهیزات و مواد خطرناک با تخصصی شدن آنها افزایش می یابد و این ارتباط از نظر آماری معنادار است (038/0=p). نتایج حاکی است بین سطح آمادگی بیمارستان ها درحیطه برنامه ریزی کاهش خطرات ساختمانی و دوره آموزشی مدیریت بحران ارتباط وجود دارد و این ارتباط از نظر آماری معنادار است (034/0=p).نتیجه گیری: برگزاری برنامه های آموزشی در میزان آمادگی بیمارستانها بسیار موثر می باشد.

زمینه و هدف: غذا های آماده برای مصرف، با توجه به آماده شدن و پختن آنها از قبل و نگهداری نسبتا طولانی در یخچال میتوانند زمینه مناسبی برای بیماریهای منتقله از غذا باشند. هدف از این تحقیق، بررسی تاثیر ماندگاری این فرآورده ها در یخچال مراکز عرضه می باشد.روش کار: در طی ده ماه تعداد 100 نمونه شامل 46 نمونه خوراک جگر و 54 نمونه خوراک سوسیس پخته شده از اغذیه فروشی های جنوب تهران به صورت تصادفی نمونه برداری و طبق دستورالعمل اداره کل مواد غذایی-آرایشی بهداشتی کشور مورد بررسی قرار گرفت. پس از انتقال نمونه ها، آنالیز میکروبی در روزهای اول، سوم، پنجم و هفتم نگهداری در یخچال انجام شد.نتایج: با توجه به آزمایشهای میکروبی انجام شده، 35 نمونه (8/64%) از خوراک سوسیس و 34 نمونه (9/73%) از خوراک جگر در روز اول، 44 نمونه (5/81%) خوراک سوسیس و 42 نمونه (3/91%) خوراک جگر در روز سوم، 47 نمونه (1/87%) خوراک سوسیس و 44 نمونه (6/95%) خوراک جگر در روز پنجم و 50 نمونه (3/92%) خوراک سوسیس در روز هفتم غیر قابل مصرف بودند (0001/0>p) تفت دادن غذا قبل از مصرف نیز اثر کامل در رفع آلودگی میکروبی نداشته است (05/0>p). افزایش شمارش کلی میکروارگانیسم ها نسبت به حد مجاز استاندارد، مهمترین عامل بازدارندگی مصرف نمونه های غذایی بوده است.نتیجه گیری: نتایج ما نشان می دهد که نگهداری غذاهای از قبل آماده شده در یخچال سبب افزایش بار میکروبی مواد غذایی پخته شده در طی زمان می شود .

زمینه و هدف: آمبلیوپی چشم از مهمترین علت های کم بینایی و نابینایی است. برآورد شده است که بیش از یک میلیون نفر در کشور دچار عوارض ناشی از تنبلی چشم هستند. در مطالعه مقدماتی انجام شده در شهرستان شاهرود جهت بررسی اعتبار آزمون غربالگری رایج در مهدهای کودک نشان داده است که حساسیت غربالگری رایج، که معاینات مقدماتی آن توسط مربیان آموزش دیده مهدها انجام می شود، بسیار پایین است. در این مطالعه درصد پیدا کردن هزینه شناسایی هر بیمار در غربالگری رایج و غربالگری جایگزین (استفاده از اپتومتریستها بجای مربیان آموزش دیده مهدها) هستیم.روش کار: این مطالعه از نوع هزینه-اثربخشی است و هدف اصلی برآورد هزینه های وارد بر شناسایی هر بیمار در روش معمول غربالگری تنبلی چشم در مهد کودکها و غربالگری به شیوه استفاده از اپتومتریستها و مقایسه آنها بوده است. در واقع بجای مربیان آموزش دیده مهدها، از اپتومتریستها در معاینات مقدماتی استفاده شده است. بررسی هزینه شناسایی هر بیمار در صورت استفاده از معیارهای متفاوت معاینات در غربالگری از اهداف دیگر طرح است.نتایج: هزینه شناسایی هر بیمار در روش اپتومتریستها و با معیار اصلی معاینات غربالگری (حدت بینایی 10/7 یا کمتر یا انحراف ظاهری در یک یا دو چشم)، نصف روش معمول غربالگری است. معیارهای حدت بینایی 10/7 یا کمتر-حدت بینایی 10/8 یا کمتر، بطور یکسان کمترین هزینه و معیار حدت بینایی 10/7 یا کمتر یا TNO≥120 دید بعد)، بیشترین هزینه را داشت. هر معیاری که توسط اپتومتریست انجام می شود، هزینه (شناسایی هر بیمار) کمتری نسبت به روش مقابل داشت. هزینه های قابل اجتناب در شناسایی هر بیمار در صورت جایگزینی روش، از 250000 ریال در شیوع 4/7% تا 1185000 ریال در شیوع 4/1% متغیر است. روش بکارگیری اپتومتریستها در شیوعهای پایین تر از 5/3% بسیار به صرفه تر از شیوعهای بالاتر از آن است. ویژگی معیارهای متفاوت معاینات تاثیر قابل ملاحظه تری نسبت به حساسیت آنها روی هزینه شناسایی هر بیمار داشت. در بررسی تاثیر شیوع بیماری روی این نسبت مشخص شد که با کاهش شیوع، هزینه شناسایی هر بیمار در هر دو روش افزایش می یابد ولی این افزایش در روش معمول بسیار بیشتر از روش مقابل است.نتیجه گیری: روش بکارگیری اپتومتریستها برای شناسایی هر بیمار، نصف هزینه برای روش معمول را صرف میکند. در مناطق دارای شیوع کم بیماری این تفاوتها بیشتر چشمگیر و به نفع روش اپتومتریستها خواهد بود.

زمینه و هدف: امروزه رشد فزاینده صنعت، تغییر آنها و عرضه فن آوری جدید باعث بروز اختلالات اسکلتی-عضلانی  Musculoskeletal Disorders (MSDs) در محیط های صنعتی شده که یکی از عوامل شایع آسیب های شغلی و ناتوانی در کشورهای صنعتی و کشورهای در حال توسعه است. این پژوهش با اهداف الف) تعیین شیوع علایم اختلالات اسکلتی-عضلانی در اندامهای فوقانی ب) تعیین فشار وضعیتی وارده بر اندامهای فوقانی با روش LUBA ج) تعیین عوامل خطر ارگونومیک و فردی موثر در وقوع علایم اختلالات اسکلتی-عضلانی افراد مونتاژ کار کارخانجات مخابراتی ایران در شهر شیراز انجام شده است.روش کار: در این مطالعه مقطعی، 193 مونتاژکار از 8 واحد خط مونتاژ شاغل در کارخانجات مخابراتی ایران در شهر شیراز که به طور تصادفی انتخاب شده بودند بررسی شدند. داده ها با استفاده از پرسشنامه نوردیک و پرسشنامه ارزیابی ارگونومیکی LUBA به صورت مصاحبه در محل کار گردآوری شدند. برای تعیین اثر عوامل موثر بر وقوع اختلالات اسکلتی-عضلانی از آزمون کای دو و برای تعیین اثر عوامل موثر برشاخص فشار وضعیتی از آزمون های آنالیز واریانس یکطرفه، کروسکال والیس و برای تعیین عوامل خطر از آنالیز رگرسیون لجستیک چند گانه استفاده شد.نتایج: طی 12 ماه گذشته، بیشترین شیوع در ناحیه کمر، (9/67%) گزارش شد. آزمون های آماری نشان دادند که بین درد نواحی فوقانی بدن افراد مورد مطالعه با متغیرهای سن، جنس، شغل، مدت زمان کار در روز و حرکت چرخشی در نواحی فوقانی و شرایط محیط کار رابطه معنی داری وجود دارد (01/0>p). نتایج ارزیابی با LUBA نشان داد که درصد بالایی از کارکنان مونتاژ مورد مطالعه دارای شاخص فشار وضعیتی بالای 5 هستند (89.64%).با بررسی نتایج درد در اندامهای فوقانی و شاخص فشار وضعیتی مشخص گردید بین درد در اندامهای فوقانی و شاخص فشار وضعیتی رابطه معنی داری وجود دارد (05/0>p). همچنین بین واحد شغل و ایجاد فشار وضعیتی رابطه معنی داری وجود دارد (05/0>p).نتیجه گیری: شیوع اختلالات اسکلتی-عضلانی در مونتاژکاران مورد مطالعه بالاست. در بین عوامل موثر در بروز اختلالات اسکلتی-عضلانی، فشار وضعیتی وارده بر اندام ها و طراحی نامناسب محیط کار اصلی ترین عوامل مرتبط با اختلالات اسکلتی-عضلانی هستند. هر گونه برنامه مداخله ای جهت پیشگیری از اختلالات اسکلتی-عضلانی در میان مونتاژکاران باید بر کاهش فشارهای وضعیتی متمرکز شود. 

زمینه و هدف: هودهای آزمایشگاهی اولین لایه حفاظتی برای کارکنان آزمایشگاه در برابر عوامل شیمیایی زیان آور می باشند. با توجه به کثرت شاغلین در آزمایشگاه ها بویژه در صنایع پتروشیمی؛ این پژوهش با هدف ارزیابی عملکرد هودهای آزمایشگاهی، با استفاده از گاز ردیاب انجام گردید. تا بتوان بر اساس آن عملکرد هودهای آزمایشگاهی را مورد ارزیابی قرار داد.روش کار: در این پروژه عملکرد 22 عدد هود در آزمایشگاه یک شرکت پتروشیمی تحت ارزیابی قرار گرفت. بدین منظور عملکرد هودها بر اساس آزمونهای کیفی (سرعت دهانه) با استفاده از آنمومتر حرارتی و کمی (گاز ردیاب) با استفاده از گاز SF6، مطابق با استاندارد ASHRAE 110-95 انجام شد .نتایج: میانگین سرعت دهانه هر یک از هودها در مقایسه با حداقل مقدار قابل قبول سرعت دهانه80  (fpm) نشان داد که 09/9% از هودها آزمون را با موفقیت گذرانده (001/ (p=0و دارای سرعت دهانه قابل قبول می باشند. مقایسه نتایج آزمون گاز ردیاب با حداکثر قابل قبول استاندارد (ASHRAE 110 1/0 ppm) نشان داد که 5/4% از هودها معیار پذیرش را کسب نمودند.بررسی نتایج نشان داد که تمامی هودهایی که دارای سرعت دهانه مناسب بودند (09/9% از هودها) در آزمون گازردیاب حداقل معیارهای قابل قبول را نداشتند و هودهایی که از این معیار برخوردار بودند (5/4%) از مجموعه هودهای با سرعت قابل قبول (09/9%) نمی باشند.نتیجه گیری: به دلیل عدم همخوانی میان آزمونهای سرعت دهانه و گازردیاب، بررسی عملکرد هودهای آزمایشگاهی الزاما باید بر اساس آزمون کمی گاز ردیاب انجام پذیرد از طرفی آزمون سرعت دهانه که یک آزمون تکمیلی است و سنجش آن به تنهایی منجر به نتایج کاذب می گردد.

زمینه و هدف: اکریلونیتریل به عنوان ماده اولیه اصلی در تولید رزین ABS (اکریلونیتریل بوتادین استایرن) به طور وسیعی در صنعت پتروشیمی و دیگر فرآیندهای صنعتی و تجاری مورد استفاده قرار می گیرد. تجزیه زیستی این ترکیب به دلیل ویژگی های سمی آن به آسانی توسط میکروارگانیسم ها انجام نمی شود و در صورت عدم تصفیه مناسب، تخلیه پساب آلوده به اکریلونیتریل می تواند سبب بروز آلودگی شدید محیط زیست شود. هدف از انجام این تحقیق، جداسازی و شناسایی گونه باکتریایی تجزیه کننده اکریلونیتریل از لجن فعال سیستم تصفیه فاضلاب صنعت پتروشیمی و همچنین، بررسی سرعت کاهش غلظت یا حذف کامل آن در سیستم تصفیه زیستی توسط گونه جداسازی شده می باشد. به علاوه، تغییرات غلظت محصولات میانی و نهایی حاصل از تجزیه اکریلونیتریل نیز مورد مطالعه قرار گرفته است.روش کار: برای انجام این تحقیق، سه راکتور زیستی ناپیوسته هر کدام به حجم 250 میلی لیتر مورد استفاده قرار گرفت. جمعیت میکروبی مورد نیاز برای راه اندازی سیستم، از لجن فعال برگشتی حوض هوادهی سیستم تصفیه فاضلاب مجتمع پتروشیمی تبریز تامین گردید. به منظور تامین مواد معدنی و عناصر جزیی مورد نیاز میکروارگانیسم ها از محیط بافر فسفات (PBM) و جهت تامین کربن و نیتروژن مورد نیاز سیستم زیستی از اکریلونیتریل به عنوان آلاینده استفاده شد. همچنین، از محیط کشت R2A به منظور دستیابی به باکتری خالص و از رنگ آمیزی گرم، مشاهده میکروسکوپی و آزمون های بیوشیمیایی با بهره گیری از محیط های انتخابی از جمله اکسیداسیون یا تخمیر گلوکز(O-F glucose) ، مک کانکی آگار(MacConkey agar) ، آگار آهن حاوی سه قند لاکتوز، ساکارز و گلوکز (TSI)، ائوزین متیلن بلو(EMB) ، سالمونلا شیگلا آگار(SS agar) ، SIM، آزمون های احیا نیترات، ذوب ژلاتین، تخمیر لاکتوز، اکسیداز و کاتالاز جهت شناسایی باکتری استفاده شد. در نهایت، بازده سیستم زیستی در تجزیه غلظت های اولیه مختلف اکریلونیتریل و محصولات میانی و نهایی حاصل از فرآیند تجزیه زیستی مورد مطالعه قرار گرفت.نتایج: نتایج بدست آمده نشان دهنده میانگین حذف 46% و 98% اکریلونیتریل به ترتیب در مدت 46 و 70 ساعت پس از شروع واکنش در غلظت اولیه 500 میلی گرم بر لیتر بود. در غلظت اولیه 700 میلی گرم بر لیتر، متوسط حذف اکریلونیتریل در سیستم زیستی پس از گذشت 46 و 94 ساعت از شروع واکنش، به ترتیب برابر 50% و 6/98% بود، در صورتیکه با اعمال غلظت اولیه 1000 میلی گرم بر لیتر، میانگین حذف پس از 46 و 94 ساعت به ترتیب 30% و 40% بوده و با گذشت 118 ساعت از شروع واکنش، غلظت متوسط اکریلونیتریل در نمونه های برداشت شده 580 میلی گرم بر لیتر بود. نتایج مربوط به جداسازی و شناسایی گونه باکتریایی در شرایط بهینه عملکرد سیستم زیستی حکایت از نقش موثر باسیل گرم منفی متعلق به گروه گاما پروتئوباکتریا (Proteobacteria) تحت عنوان پسودوموناس پوتیدا (Pseudomonas putida) داشت.نتیجه گیری: تجزیه اکریلونیتریل با استفاده از فرآیندهای زیستی امکانپذیر می باشد، حال آنکه کارآیی گونه های مختلف باکتریایی در تجزیه زیستی این ترکیب متفاوت است. باسیل گرم منفی پسودوموناس پوتیدا به راحتی به محیط دارای اکریلونیتریل تا غلظت 700 میلی گرم بر لیتر سازگار می شود و از کربن و نیتروژن حاصل از تجزیه آن به منظور رشد و ساختارسازی سلولی می تواند استفاده نماید. همچنین، این گونه علاوه بر استفاده مستقیم از اکریلونیتریل، از اکریلیک اسید و آمونیاک نیز به ترتیب به عنوان منبع تامین کربن و نیتروژن مورد نیاز استفاده می نماید. بنابراین، انتظار می رود گونه شناسایی شده نقش مهمی در تصفیه فاضلاب واحد ABS صنایع پتروشیمی ایفا نماید.