مجله دانشکده بهداشت و انستیتو تحقیقات بهداشتی
سال:1387 | دوره:6 | شماره:2 |تعداد مقالات:9

زمینه و هدف: استفاده از نمایه توده بدن برای مشخص نمودن وزن بدن، یکی از روشهای مورد قبول در تعیین افراد چاق است. BMI بالای 30 چاقی محسوب میشود که یک عامل خطر برای بسیاری از بیماریهاست، که پاتوژنز آنها همراه با افزایش رادیکالهای آزاد مشتق از اکسیژن می باشد. این مطالعه از نوع کارآزمایی بالینی است و به منظور بررسی اثر کاهش وزن بر آنتی اکسیدانهای آنزیمی و ارتباط آن با عناصر (Cu, Zn, Fe, Mg, Se) انجام شده است.روش کار: با اخذ رضایتنامه کتبی برای گرد آوری داده ها، از پرسشنامه های اطلاعات عمومی و تن سنجی و 24 ساعت یادآمد خوراک 3 روز قبل و بعد از مداخله برای برآورد مقدار ریز مغذی دریافتی از غذا و توصیه رژیم غذایی با انرژی محدود به مقدار 1000-500 کیلوکالری کمتر از انرژی مصرفی قبل از مداخله برای کاهش وزن حدود %10 روی 30 نفر از زنان چاق سالم 50-19 سال انجام شد. 10 میلی لیتر خون قبل و بعد از مداخله برای اندازه گیری آنتی اکسیدانهای آنزیمی در RBC از نمونه ها گرفته و به روش آنزیمی و کیت آزمایش شدند.نتایج: میانگینهای گلوتاتیون ردوکتاز (GR) و کاتالاز (CAT) بعد از کاهش وزن، افزایش معنی داری در سطح (P<0.01) داشت و تغییر معنی داری در میانگینهای سوپراکسید دیسموتاز (SOD) و گلوتاتیون پراکسیداز (GPX) وجود نداشت. از نظر ارتباط و همبستگی بین SOD, GPX, CAT و GR با عناصر کم مقدار (Cu, Zn, Fe, Mg, Se) دریافتی از غذا فقط همبستگی خطی منفی بین روی دریافتی روزانه با (GPX) افراد مورد بررسی قبل از مداخله با r=-0.395 و P<0.05 وجود داشت.نتیجه گیری: کاهش وزن حدود %10 می تواند گام موثری در بالا بردن آنزیمهای آنتی اکسیدانی، برای به حداقل رساندن صدمه رادیکالهای آزاد جهت کاهش آسیب استرس اکسیداتیو در زنان چاق داشته باشد و توجه به ریز مغذیهای رژیم غذایی نیز که در فعالیت این آنزیمها در بدن موثرند لازم است.

زمینه و هدف: نوجوانی، پویاترین دوره در مسیر رشد بشر است که تقریبا دهه دوم زندگی را در بر می گیرد و بلوغ یکی از بحرانی ترین پدیده های این دوره، است. لذا اهمیت پرداختن به بهداشت نوجوانان به خصوص دختران نوجوان که نه تنها برای خود بلکه برای خانواده، و نسل آینده نیز روشن است. اولین گام در طراحی برنامه جامع آموزشی تاکید بر نیاز سنجی گروه هدف در بستر جامعه هدف می باشد. در این مقاله هدف ما نشان دادن کارآیی رویکرد نیاز سنجی در شناسایی و مقایسه اولویت های آموزشی بهداشت بلوغ دختران از دیدگاه دختران، مادران و معلمین جهت تغییرات موثر در رفتار های بهداشتی دختران است.روش کار: این پژوهش، از نوع مطالعه کیفی است. 12 نفر از دانش آموزان دختر مقطع راهنمایی منطقه شش تهران، 12 نفر از مادران و 7 نفر معلمین آن منطقه با شرکت در جلسات متمرکز گروهی در تهیه پرسشنامه نیمه ساختار یافته مشارکت کردند. این افراد با نمونه گیری هدفمند انتخاب شدند. گفتگو با افراد مورد بررسی دست نویس شد و بر پایه روش آنالیز محتوایی مورد تحلیل قرار گرفت که منجر به تکمیل پرسشنامه نهایی شد.نتایج: اثر بخشی کاربردی رویکرد نیازسنجی در موارد زیر را نشان داده می شود: مشخص کردن تفاوت های اساسی در اولویت های سلامت بلوغ دختران از دیدگاه سه گروه هدف، تعیین کردن سطح نیازهای بهداشتی دختران، تعیین اولویت های آموزشی سلامت بلوغ برای سه گروه هدف. نتایج همچنین فقدان درک جامعی از آموزش سلامت جنسی در مدرسه را نشان داد.نتیجه گیری: طبق یافته ها پیشنهاد می شود که رویکرد نیازسنجی یکی از راههای مفید و ضروری جهت آموزشهای متناسب با نیاز های بهداشتی گروه های هدف می باشد. برای داشتن درک صحیح از نیاز های واقعی بهداشتی دختران نوجوان، نیاز به اکتشاف اولویتهای آنان از دیدگاه خودشان و افراد دخیل در رفتار های بهداشتی آنان می باشد، بر این اساس، نیازسنجی به عنوان اولین قدم موثر در ارتقای سلامت پیشنهاد می گردد.

زمینه و هدف: متیل ترشیری بوتیل اتر (MTBE) یک ماده اکسیژن دار افزودنی به سوخت می باشد که به عنوان جایگزین تترا اتیل سرب جهت کاهش آلاینده های خروجی از اگزوز اتومبیل ها استفاده می شود. این ماده شیمیایی آلی در آبهای مناطقی که ریخت و پاش بنزین در آنها صورت می گیرد به وضوح دیده می شود. این تحقیق با هدف امکان بررسی حذف MTBE از آب آشامیدنی در نقطه مصرف با استفاده از فرایند جذب به کمک کربن فعال دانه ای ایرانی انجام گرفته است.روش کار: از بستر کربن فعال دانه ای ایرانی جهت حذف MTBE از آب آشامیدنی در نقطه مصرف استفاده شده است. غلظت های تهیه شده از MTBE در آب که به صورت مصنوعی ساخته شده است 50ppb و 100ppb می باشد. همچنین اثر کلروفرم در غلظت 100ppb و کلر باقیمانده در دو غلظت 0.2 و 0.5 میلی گرم بر لیتر بر حذف MTBE از آب مورد بررسی قرار گرفت.نتایج: ستون فوق قادر است 375 لیتر آب حاوی MTBE با غلظت 50ppb، کلروفرم 100ppb و کلر باقیمانده 0.2ppm را تصفیه نماید در صورتی که میزان کلر باقیمانده به 0.5ppm افزایش یابد، میزان آب تصفیه شده برابر 335 لیتر می باشد. همچنین ستون قادر است 195 لیتر آب حاوی MTBE با غلظت 100ppb، کلروفرم 100ppb و کلر باقیمانده 0.2ppm را در حالتی که میزان MTBE خروجی کمتر از استاندارد مورد نظر است، تصفیه نماید.نتیجه گیری: در این تحقیق مشخص شد که کلر باقیمانده و کلروفرم باعث اشغال محل های فعال کربن و در نتیجه کاهش ظرفیت جذب MTBE میگردد. علاوه بر این تمایل کربن فعال در جذب کلر باقیمانده و کلروفرم بیشتر از MTBE می باشد.

زمینه و هدف: غنی سازی شغل، روشی است که برای افزایش رضایت و انگیزش شغلی کارمندان استفاده می شود. مدل ویژگیهای شغلی هاکمن و اولدهام (1976) به عنوان پایه ای برای تعداد زیادی از تلاشهای غنی سازی شغل عمل می کند. هدف از این مطالعه، تعیین ارتباط ویژگیهای شغلی با رضایت شغلی در میان کارکنان بیمارستانهای تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی تهران در سال 1386 بود.روش کار: نوع مطالعه مقطعی از نوعی توصیفی- تحلیلی بود. محیط پژوهش 6 بیمارستان (دولتی و خصوصی) امام خمینی، دکتر شریعتی، بهارلو، ضیائیان، مدائن و آزادی بودند که همگی تحت پوشش دانشگاه علوم پزشکی تهران قرار دارند. تعداد نمونه 400 نفر بود شامل 200 نفر کارمند (50 درصد)، 151 پرستار (38 درصد) و 49 پزشک (12 درصد). روش نمونه گیری، طبقه ای بود. ابزار جمع آوری اطلاعات، پرسشنامه ای دو بخشی بود که بخش اول آن مربوط به شناخت شغل و بخش دوم آن ناظر به رضایت شغلی بود. پایایی پرسشنامه با انجام test-retest و با استفاده از ضریب همبستگی پیرسون تایید شد (r=0.88). آزمونهای مورد استفاده برای تحلیل داده ها linear-by-linear و ordinal logistics regression analysis بودند.نتایج: ارتباط معنی داری میان توان بالقوه انگیزشی (Motivational Potential Score= MPS) و اجزای آن (به جز بازخورد) با رضایت شغلی مشاهده شد (P<0.05) و ماهیت شغلی بیشترین تاثیر را روی رضایت شغلی داشت.نتیجه گیری: یافته ها نشان می دهند که تمامی ویژگیهای شغلی (به جز بازخورد) روی رضایت شغلی تاثیر مثبت داشتند. اگرچه محیط کاری نیاز به باز سازی دارد اما مهم این است که به این نکته توجه داشته باشیم که ویژگیهای شغلی نقش زیادی در تغییر سطح رضایت کارکنان دارند.

زمینه و هدف: استافیلوکوکوس اورئوس یکی از مهمترین عوامل بیماریزای انسانی می باشد و به علت مقاومت روزافزون در برابر داروهای ضد باکتریایی، به صورت یکی از نگرانی های اصلی سلامت عمومی در آمده است. سویه های مقاوم به متی سیلین استافیلوکوکوس اورئوس به عنوان یک عامل بیماری زای مهم در سطح جامعه و بیمارستان مطرح می باشند. از اینرو، بررسی ژنوتیپی این سویه ها در بیماران مبتلا به عفونت های استافیلوکوکی جهت مسیریابی آلودگی ها و کنترل عفونت های بیمارستانی حایز اهمیت است.روش کار: در این مطالعه، 103 ایزوله استافیلوکوکوس اورئوس از بیمارستان های دانشگاه علوم پزشکی تهران جمع آوری شدند و از نظر ژن hvr مورد بررسی مولکولی قرار گرفتند. بررسی تنوع الگوی های آنتی بیوتیکی با انجام آنتی بیوگرام به روش دیسک دیفیوژن برای 13 آنتی بیوتیک صورت گرفت.نتایج: بررسی الگوهای حساسیت آنتی بیوتیکی 21 آنتی بیوتایپ مجزا را نشان داد. 64 ایزوله مقاوم به متی سیلین بودند (MRSA) و بر اساس نتایج واکنش زنجیره ای پلیمراز ناحیه بسیار متغیر hvr، ده الگوی متفاوت از این ژنوتایپ شناسایی شد.نتیجه گیری: تنوع بالای الگوهای ناحیه hvr مشاهده شده در این تحقیق را می توان به عنوان ابزاری مناسب در کنار سایر تکنیک های مولکولی در تایپینگ این میکرو ارگانیسم مورد استفاده قرار داد. ضمنا بررسی مداوم الگوهای مقاومت و خصوصیات ژنوتیپی این ارگانیسم به منظور کنترل عفونت های کسب شده از بیمارستان و جامعه توصیه می گردد.

زمینه و هدف: افزایش امید به زندگی و کاهش میزان باروری باعث افزایش تعداد افراد سالمند در سراسر جهان شده، به گونه ای که پیر شدن جمعیت به یکی از مهمترین چالش های بهداشت عمومی در قرن کنونی تبدیل گشته است. بررسی مطالعات قبلی انجام گرفته در سایر کشورها حاکی از این است که شناسایی عوامل موثر بر فاکتورهای شیوه زندگی و نیازهای آموزشی گروه مداخله به طراحی برنامه های ارتقای سلامت موثر کمک می نماید. این مطالعه در سال 1386 با هدف تعیین آمادگی سالمندان جهت اتخاذ شیوه زندگی سالم و درک عوامل موثر بران در شهر تهران انجام گرفت.روش کار: این پژوهش کیفی با استفاده از بحث گروهی متمرکز بر روی 60 نفر از سالمندان کانون های سالمندی انجام گرفت، روش نمونه گیری بصورت هدفدار بوده و از روش تجزیه و تحلیل کیفی جهت تحلیل داده استفاده شد.نتایج: نتایج به دست آمده حاکی از این است که افراد مختلف، تعابیر گوناگونی از معنای سلامت داشتند. و علل متفاوتی را برای سلامتی جسم و روح مهم می دانستند. از موانع گوناگونی بر سر راه پیروی از برنامه غذایی سالم نام برده شد و تقریبا همه شرکت کنندگان در مطالعه، از نظر آمادگی مصرف میوه و سبزی در مرحله قبل از تامل قرار داشتند. از نظر فعالیت فیزیکی اکثریت واحدهای پژوهش در مراحل آمادگی و عمل واقع بودند در این مطالعه، از منافع و موانع گوناگونی جهت انجام منظم فعالیت فیزیکی منظم نام برده شد.نتیجه گیری: تحصیح شیوه زندگی تحت تاثیر عوامل فراوانی قرار دارد. نتایج این مطالعه به تدوین راهبردهای آموزشی مناسب در خصوص شیوه زندگی سالم کمک فراوانی می کند.

زمینه و هدف: یکی از روشهای پرداخت در نظام بیمارستانی ایرانی، روش پرداخت موردی است و نظام طبقه بندی که بعنوان پایه و اساس جهت بکارگیری این روش استفاده می شود، نظام گلوبال نام دارد. اجرای این نظام در سال 1378 و با حمایت وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی آغاز گردید و در حال حاضر، جهت پرداخت در سطح دوم و سوم ارایه خدمات، مورد استفاده قرار می گیرد. در این نظام، بیماران بر طبق 60 مورد از اعمال جراحی شایع طبقه بندی می شوند. اما پس از گذشت چند سال از اجرای این روش پرداخت، هنوز سوالات زیادی در مورد آن در اذهان وجود دارد. این مطالعه، با هدف تعیین وضعیت محاسبه گلوبال هزینه اعمال جراحی در مقایسه با محاسبه غیر گلوبال آنها در انستیتو کانسر در سال های 1382 و 1383 به مرحله اجرا در آمده است.روش کار: این پژوهش، مطالعه ای است گذشته نگر از نوع توصیفی- تحلیلی که به بررسی وضعیت محاسبه گلوبال هزینه اعمال جراحی (464 عمل جراحی گلوبال انجام شده در انستیتو کانسر طی سالهای 1382 و 1383) در مقایسه با محاسبه غیر گلوبال این اعمال جراحی می پردازد. داده های مورد نیاز در مورد هزینه های واقعی اعمال جراحی، از طریق سیستم اطلاعات بیمارستانی (HIS) جمع آوری شده و اطلاعات مورد نیاز در مورد هزینه های گلوبال نیز از بخشنامه های سالیانه شورایعالی بیمه در مورد نحوه محاسبه هزینه اعمال جراحی گلوبال بدست آمده است. به منظور تحلیل داده ها از نرم افزار SPSS 11.5 و آزمون ناپارامتری Wilcoxon استفاده شده است.نتایج: نتایج حاکی از آن است که تفاوت بین هزینه اعمال جراحی گلوبال پرداخت شده از سوی شرکتهای بیمه گر به بیمارستانها با هزینه های واقعی آنها در سال 1383 نسبت به سال 1382 کاهش یافته است. همچنین، تفاوت چشمگیری بین هزینه های گلوبال اعمال جراحی با هزینه واقعی آنها در هر یک از سالهای 1382 و 1383 به چشم می خورد (هزینه های واقعی بسیار بیشتر از هزینه های گلوبال می باشد) که این تفاوت در هر دو سال 1382 و 1383 از نظر آماری معنی دار می باشد (p<0.001).نتیجه گیری: برخی مسوولین وزارت بهداشت و نیز مسوولین انستیتو کانسر، علت کاهش تفاوت بین هزینه اعمال جراحی گلوبال پرداخت شده از سوی شرکتهای بیمه گر به بیمارستانها با هزینه های واقعی آنها را افزایش آگاهی پزشکان و پرسنل واحد حسابداری و ترخیص در مورد این اعمال جراحی و دستورالعملهای مربوط به آنها و نیز افزایش تعرفه های گلوبال پرداختی به بیمارستانها در سال 1383 نسبت به سال 1382 و از سوی دیگر، دلیل تفاوت چشمگیر بین هزینه های گلوبال اعمال جراحی با هزینه واقعی آنها در هر یک از سالهای 1382 و 1383 را عدم توجه به نرخ واقعی تورم، نوع بیمارستان، وجود بیماریهای همراه در بیماران در تعیین میزان تعرفه های گلوبال دانسته اند. در نهایت، پیشنهاد می گردد جهت منطقی تر نمودن تعرفه های گلوبال، عواملی چون نرخ واقعی تورم در جامعه، نوع بیمارستان، وجود یا عدم وجود بیماری همراه در بیمار در محاسبه تعرفه های مذکور مدنظر قرار گیرند.

زمینه و هدف: خشونت خانگی علیه زنان علاوه بر جنبه های انسانی و حقوق بشری، یک مشکل عمده سلامتی به حساب می آید و عواقب جسمی، روانی و اجتماعی آن می تواند سلامت زنان، خانواده و جامعه را به خطر اندازد. این پدیده اختصاص به یک منطقه جغرافیایی و یا طبقه خاص اجتماعی ندارد و در همه جوامع و تمام لایه های اجتماعی قابل ردیابی است، هرچند میزان شیوع، نوع، شدت، عواقب و عوامل خطر آن متفاوت است. در این مقاله عوامل زمینه ساز بروز خشونت خانگی علیه زنان در ایران و راهکارهای پیشگیری از آن از دیدگاه زنان و مردان تهرانی و صاحبنظران ارایه شده است.روش کار: در این پژوهش کیفی، ابتدا جلسات بحث گروهی متمرکز با حضور 50 زوج از مناطق مختلف شهر تهران در 8 گروه و در طی دو روز انجام شد. از جنسیت، سطح سواد و سابقه خشونت خانگی به عنوان ملاک های تقسیم افراد به گروه های هشت گانه استفاده گردید و نتایج حاصل از بحث ها دسته بندی و تحلیل شد. سپس با تشکیل نشست کارشناسی با حضور 50 نفر از صاحبنظران و متخصصان علمی و اجرایی رشته های مختلف از بخش های دانشگاهی و تحقیقاتی، سازمان های سیاست گذاری و اجرایی زیر مجموعه سه قوه مقننه، قضاییه و مجریه و مراکز زنان در سه گروه آموزش عمومی و اطلاع رسانی به جامعه، نقش نظام بهداشتی و نظام قضایی کشور به بحث و تبادل نظر پرداخته و نتایج در نشست عمومی نهایی شد.نتایج: عوامل زمینه ساز از نظر زوج ها و صاحبنظران در چهار گروه عوامل فرهنگی اجتماعی، عوامل اقتصادی، عوامل قانونی و حقوقی، و عوامل پزشکی، و راهکار های پیشگیری و کنترل در سه دسته راهکارهای آموزشی، قانونی و حمایتی ارایه گردید.نتیجه گیری: آموزش و اطلاع رسانی مناسب برای زوجین و جامعه، تاکید بر مسوولیت نظام سلامت و توانمندسازی پرسنل و پزشکان برای کمک به آسیب دیدگان و زنان در معرض خشونت، شفاف سازی، اصلاح و رفع خلاهای قانونی و تقویت ضمانت اجرایی قوانین، تاسیس مرکز ملی پژوهش و برنامه ریزی، احداث مراکز امن برای زنان آسیب دیده از راهکار های ضروری است.