تحقیقات اطلاع رسانی و کتابخانه های عمومی (پیام کتابخانه)
سال:1390 | دوره:17 | شماره:2 (پیاپی 65) |تعداد مقالات:7

هدف: هدف پژوهش، شناسایی وضعیت پیوندهای وب گاه های ادارات کل کتابخانه های عمومی زیر نظر نهاد کتابخانه های عمومی کشور از طریق تحلیل انواع پیوندهای وب می باشد.روش: روش پژوهش حاضر، تحلیل پیوند است که یکی از روش های وب سنجی است. گردآوری داده ها با استفاده از نرم افزار لکزی یو آر ال و موتور کاوش یاهو انجام گرفته است. حجم نمونه آماری مورد پژوهش، وب گاه های ادارات کل کتابخانه های عمومی استان های کشور (شامل 30 وب گاه) است. اطلاعات گردآوری شده در یک پایگاه اطلاعاتی در نرم افزار آماری اکسل وارد شد و پس از آن با توجه به پرسش های مطرح شده، داده ها شمارش و رتبه بندی تحلیل گردید.یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد که وب گاه های ادارات کل کتابخانه های عمومی استان های خراسان رضوی، آذربایجان شرقی و قم دارای بیشترین تعداد پیوند دریافتی هستند و در نتیجه از بالاترین میزان رویت برخوردارند. به لحاظ تعداد صفحات و میزان حضور در وب، و همچنین تعداد خودپیوندها، وب گاه های ادارات کل کتابخانه های عمومی خراسان رضوی، مازندران و آذربایجان شرقی در وضعیت بهتری نسبت به دیگر وب گاه ها قرار دارند. از نظر نوع دامنه پیوندهای دریافتی، 61.21 درصد پیوندهای دریافتی متعلق به دامنه ir است. به لحاظ ضریب تاثیرگذاری، وب گاه های ادارات کل کتابخانه های عمومی تهران، کردستان و قم به ترتیب با ضریب تاثیر 0.422، 0.362 و 0.345 در رتبه های اول تا سوم قرار گرفتند. به لحاظ تبادل پیوند، تنها میان 8 مورد از این وب گاه ها (26 درصد) ارتباط و همکاری برقرار شده است.اصالت / ارزش: تاکنون پژوهش مجزایی درباره تحلیل پیوندهای موجود در وب گاه کتابخانه های عمومی یا وب گاه ادارات کل کتابخانه های عمومی ایران صورت نگرفته است. بررسی وب گاه کتابخانه ها با استفاده از روش وب سنجی به منظور شناسایی وضعیت پیوندهای وب گاه ها، ارزیابی و سنجش میزان حضور در محیط وب، مشاهده پذیری و تاثیرگذاری وب گاه ها مزایای مهمی برای کتابخانه ها دارد و منجر به شناسایی نقاط ضعف و قوت آنها شده و می تواند به حضور موثر در اینترنت و بهبود خدمات اینترنتی کمک شایانی نماید.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی تولیدات علمی حوزه علوم کتابداری و اطلاع رسانی کشور ایران در محدوده زمانی 2009-1994 است.روش: روش پژوش حاضر تحلیل استنادی است. جامعه پژوهش را کلیه مدارک (مقاله، گزارش، نقد و بررسی، ...) ارائه شده در حوزه علوم کتابداری و اطلاع رسانی توسط کشور ایران تشکیل می دهد که طی سال های 1994 تا 2009 وارد پایگاه وب آو ساینس شده اند. به منظور جست و جوی این مدارک در پایگاه، ابتدا کلیه نشریات مربوط به حوزه علوم کتابداری و اطلاع رسانی که در قسمت JCR پایگاه وب آو ساینس نمایه شده بودند، شناسایی شدند که مشتمل بر 61 مجله بود. سپس میزان تولیدات علمی کشور ایران در 61 مجله حوزه علوم کتابداری و اطلاع رسانی نمایه شده در پایگاه وب آو ساینس مورد بررسی قرار گرفت. علاوه بر آن رشد سالانه انتشارات کشور بر اساس رگرسیون نمایی نیز محاسبه گردید.یافته ها: بر اساس میزان R2 مربوط به رشد سالانه تولیدات علمی، میزان رشد کشور ایران طی 16 سال مورد بررسی معنی دار است (p<0.05). نتایج نشان داد که کشور ایران طی سال های مورد بررسی نرخ رشد 33 درصدی داشته است. بررسی نوع مدارک نیز نشان داد که مجموع 96 رکورد کشور ایران در 4 قالب مختلف و تنها به زبان انگلیسی ارائه شده است که بیش ترین قالب متعلق به مقاله بود. با بررسی ضریب تاثیر مجلات نیز مشخص شد که نویسندگان کشور ایران بیش تر در مجلاتی دست به انتشار زده ا ند که ضریب تاثیر پایینی داشتند. بالاترین ضریب تاثیر متعلق به مجله JOURNAL OF INFORMETRICS بود که تنها 2 مدرک از کشور ایران در آن منتشر شده است. در ادامه، خوشه های شکل گرفته در نقشه تاریخ نگاشتی بر اساس «ال سی اس» و «جی سی اس» همراه با برترین های این حوزه علمی به تصویر کشیده شده است. نتایج نشان داد که موقعیت جغرافیایی، هم زبانی و هم موضوعی در میزان استنادها در سطح جهانی و محلی تاثیرگذار است.اصالت / ارزش: پژوهش حاضر سعی دارد، تولیدات علمی کشور ایران در حوزه علوم کتابداری و اطلاع رسانی را مورد بررسی قرار دهد تا بتواند چشم اندازی را برای سیاست گذاران و مدیران پژوهشی ارائه دهد.

هدف: هدف از این پژوهش تعیین میزان جامعیت، مانعیت و مدت زمان جست و جو در دو پایگاه نما و نمایه و همچنین مقایسه دو ابزار نمایه سازی اصطلاحنامه و رده بندی ده دهی دیویی در این دو پایگاه است.روش: این پژوهش با استفاده از روش پیمایشی - تحلیلی صورت پذیرفته است. اطلاعات مورد نیاز آن با مشاهده مستقیم منابع پایگاه مقالات نما و نمایه گردآوری شده است. جامعه آماری، مقالات مشترک در دو پایگاه مقالات فارسی نما و نمایه در دو حوزه موضوعی کتابداری و اطلاع رسانی و تاریخ (610 مقاله) است که 240 مقاله به روش نمونه گیری نسبی و تصادفی انتخاب گردید.یافته ها: یافته های پژوهش نشان می دهد که میزان جامعیت (در حوزه کتابداری و اطلاع رسانی و تاریخ) در پایگاه نما 56 درصد و در پایگاه نمایه 40 درصد و میزان مانعیت (در حوزه کتابداری و اطلاع رسانی و تاریخ) در پایگاه نما 58 درصد و در پایگاه نمایه 35 درصد، و نیز مدت زمان جست و جو در پایگاه نما 1 دقیقه و 13 ثانیه و در پایگاه نمایه 2 دقیقه و 13 ثانیه است. استفاده از آزمون آماری تی برای نمونه های مستقل در این پژوهش بیانگر این است که از نظر جامعیت، مانعیت و مدت زمان جست و جو اختلاف معنی داری بین پایگاه نما و پایگاه نمایه وجود دارد، اما همبستگی در این معیارها در دو پایگاه مستقیم و معنی دار است. نتایج به دست آمده از پژوهش نشان می دهد که پایگاه نما از نظر میزان جامعیت و مانعیت و مدت زمان جست و جو در وضعیت مطلوب تری نسبت به پایگاه نمایه قرار دارد و می توان گفت استفاده از اصطلاحنامه در نمایه سازی پایگاه نما بر نتایج بازیابی از آن پایگاه تاثیر مثبت و موثر گذاشته است.اصالت / ارزش: بر اساس نتایج پژوهش جست و جوگران اطلاعات می توانند در انتخاب پایگاه متناسب با نیاز خود بهتر تصمیم گیری کنند و نیز طراحان پایگاه ها دریابند که برای تولید پایگاه از کدام زبان کنترل شده در سازمان دهی منابع استفاده کنند.

هدف: هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تاثیر استنادی مقاله های مجلات علمی - پژوهشی فارسی زبان ایران در سه حوزه موضوعی علوم پزشکی، علوم کشاورزی و علوم انسانی است که در پایگاه استنادی SID نمایه شده اند.روش: در این پژوهش از روش تحلیل استنادی استفاده شده است. جامعه آماری پژوهش حاضر را کلیه مقاله های دارای 2 استناد و بیش از 2 استناد مجلات علمی - پژوهشی فارسی سه حوزه علوم پزشکی، علوم کشاورزی و علوم انسانی که بین سال های 80 تا 85 منتشر شده و در پایگاه SID نمایه شده اند تشکیل می دهد. برای انتخاب مقالات از روش نمونه گیری هدفمند استفاده شده است. ابتدا اطلاعات کتابشناختی هر مقاله و نیز اطلاعات کتابشناختی مربوط به استنادهای آن ها از پایگاه SID استخراج گردید. برای تحلیل آماری داده ها نیز از نرم افزار اس پی اس اس استفاده شد.یافته ها: باتوجه به نتایج پژوهش میانگین استنادی سه حوزه مورد بررسی 3.08 استناد به دست آمد. همچنین بر اساس نتایج حاصل از تحلیل های استنباطی تفاوت معنی داری بین سه حوزه موضوعی از لحاظ تاثیر استنادی وجود ندارد. در کل، یافته های این پژوهش نشان داد نرخ استنادی مقاله های مجلات علمی - پژوهشی فارسی زبان ایران بسیار پایین است و بسیاری از آن ها هیچ استنادی دریافت نکرده اند، بنابراین باید در استفاده از استنادهای این مقاله ها در امر ارزیابی تاثیر علمی پژوهشگران با احتیاط عمل شود.اصالت / ارزش: تعداد استنادهای مقاله های مجلات علمی به عنوان یک شاخص مهم برای ارزیابی تاثیر انتشارات یک کشور بر جامعه علمی مورد استفاده قرار می گیرد، از این رو این پژوهش وضعیت تاثیر استنادی مقاله های مجلات علمی - پژوهشی فارسی زبان ایران در سه حوزه موضوعی علوم پزشکی، علوم کشاورزی و علوم انسانی را روشن می کند.

هدف: هدف از پژوهش حاضر، کشف میزان آگاهی از خود-آرشیوی توسط نویسندگان پرتولید ایرانی بر اساس نمایه های استنادی موسسه اطلاعات علمی (آی. اس. آی) در حوزه های علوم و علوم اجتماعی می باشد.روش: روش پژوهش حاضر، توصیفی - پیمایشی و از نوع مشاهده است و داده های مورد نیاز پژوهش با مرور وب  سایت های 80 نویسنده پرتولید ایرانی در چهار رشته از علوم (شیمی، زیست شناسی، ریاضیات، علوم کامپیوتر و سیستم های اطلاعاتی) و چهار رشته از علوم اجتماعی (علوم اجتماعی، اقتصاد، روان شناسی و مدیریت) به دست آمده است. نرم افزار به کار رفته جهت تجزیه و تحلیل داده ها، نرم افزار اکسل می باشد.یافته ها: نتایج پژوهش نشان می دهد که میزان آگاهی نویسندگان پرتولید ایرانی از این مفهوم بسیار کم است، چنانچه از چهار رشته علوم، نویسندگان پرتولید ایرانی در رشته ریاضیات با %3.25 درصد بیشترین سطح خود-آرشیوی را در زمان انجام پژوهش داشته اند. همچنین، پژوهش نشان می دهد که نویسندگان پرتولید ایرانی در حوزه علوم اجتماعی هیچ اقدامی مبتنی بر خود-آرشیوی نداشته اند. علاوه بر این، نسبت خود-آرشیوی ممکن به خود-آرشیوی تحقق یافته در کلیه رشته ها قابل ملاحظه است. بیشترین سطح خود-آرشیوی ممکن در میان رشته های علوم مربوط به زیست شناسی و کمترین سطح مربوط به علوم کامپیوتر و سیستم های اطلاعاتی است؛ در حالی که کمترین اختلاف میان خود-آرشیوی ممکن و خود-آرشیوی تحقق  یافته نیز در علوم کامپیوتر و سیستم های اطلاعاتی به چشم می خورد. علاوه بر این، بیشترین سطح خود-آرشیوی ممکن در میان رشته های علوم مربوط به رشته اقتصاد است.اصالت / ارزش: به نظر می رسد علی رغم این  که در سال های اخیر خود-آرشیوی به عنوان یکی از موثرترین روش های اشاعه اطلاعات بوده است، اما این مفهوم آن چنان که شاید در میان محققان پرتولید ایرانی به کار گرفته نشده است. نتایج این پژوهش به پژوهشگران امکان آشنایی با این مفهوم و وضعیت خود-آرشیوی در حوزه های مورد مطالعه را می دهد و از این طریق افق های نوینی جهت اشاعه و دسترس پذیر ساختن آثار علمی آشکار می سازد.

هدف: هدف پژوهش حاضر بررسی و ارزیابی وب سایت های شیعی فارسی بر اساس سیاهه وارسی طراحی شده توسط محقق بر اساس معیارهای سیلبرگ، اس.ام.آر.تی. و اکشن فور هلس است تا برترین وب سایت ها را برای استفاده علاقه مندان معرفی نماید.روش: پژوهش از نوع ارزیابانه است به طوری که از طریق جست و جو در محیط اینترنت، اطلاعات 75 وب سایت فارسی زبان با موضوع تشیع استخراج شد سپس این اطلاعات این وب سایت ها در مقایسه با سیاه وارسی طراحی شده، مورد ارزیابی قرار گرفت.یافته ها: نتایج نشان می دهد که میانگین کلی مطابقت این سایت ها با سیاهه وارسی 57.17 درصد است که در این میان دسترسی به مطالب با 100 درصد بیشترین، و روزآمدسازی با 23.68 درصد کمترین میزان مطابقت با سیاهه وارسی را دارا بوده اند. از میان وب سایت ها، وب سایت تبیان با 35 امتیاز و وب سایت غدیر و جلگه با 11 امتیاز به ترتیب بهترین و ضعیف ترین وب سایت ها بودند. در کل، میانگین نمرات 76 سایت مورد مطالعه 22.18 از 47 با انحراف معیار 5.32 بود که نشان دهنده عملکرد ضعیف وب سایت های مورد مطالعه است.اصالت / ارزش: از آنجایی که به مقوله ارزیابی وب سایت های مذهبی در کشور پرداخته نشده است، این پژوهش می تواند نقطه شروعی برای انجام این کار بوده و ضمن آشناسازی طراحان این وب سایت ها با استانداردهای این حیطه، به نشان دادن نقاط قوت و ضعف موجود در آنها کمک کند. همچنین این تحقیق می تواند با نشان دادن فاصله بین وضع موجود تا وضع مطلوب، به بهبودکیفیت ارائه اطلاعات مذهبی و در نتیجه رضایت استفاده کنندگان یاری رساند.

هدف: هدف پژوهش حاضر، بررسی سطح سواد اطلاعاتی و نقش آن در فرایند آموزش دانشجویان یادگیری الکترونیکی در دانشگاه های شیراز، صنعتی امیرکبیر و علم و صنعت است.روش: پژوهش از نوع کاربردی و روش آن پیمایشی است و ابزار گردآوری اطلاعات، پرسشنامه ای محقق ساخته است. جامعه آماری پژوهش شامل 1400 دانشجوی سال آخر مقاطع تحصیلی کارشناسی و کارشناسی ارشد مشغول به تحصیل در بخش آموزش الکترونیکی سه دانشگاه مورد بررسی است که طبق جدول مورگان و با روش نمونه گیری خوشه ای تصادفی تک مرحله ای، 300 نفر به  عنوان نمونه تعیین شدند.یافته ها: نتایج تحلیل داده ها که با استفاده از آزمون نیکویی برازش کای دو، تی استودنت و همبستگی پیرسون و اسپیرمن به دست آمد، نشان داد که 1. سطح سواد اطلاعاتی پایین است 2. بین سطوح مختلف سواد اطلاعاتی اختلاف وجود دارد و 3. بین سطح سواد اطلاعاتی و عملکرد تحصیلی دانشجویان دانشکده های یادگیری الکترونیکی در دانشگاه های مورد بررسی رابطه مثبت معنادار وجود دارد.اصالت / ارزش: به دلیل ویژگی ها و تفاوت هایی که یادگیری الکترونیکی با آموزش مرسوم دارد، اهمیت و ضرورت سواد اطلاعاتی در این فرایند آموزشی بیشتر است و با توجه به بررسی های انجام شده، تاکنون پژوهشی نقش و سطح سواد اطلاعاتی افراد را در فرایندهای یادگیری الکترونیکی مورد بررسی قرار نداده است.