پژوهشنامه مالیات
سال:1388 | دوره:دوره جدید - 17 | شماره:7 (مسلسل 55) |تعداد مقالات:7

یکی از فعالیتهای تجاری جدیدی که در سالهای اخیر ظهور پیدا کرده است، ایجاد و توسعه تجارت الکترونیکی است. با گسترش تجارت الکترونیکی احتمال فرار و گریز مالیاتی در درآمدهای جدیدی که قبلا به صورت سنتی اخذ می شد، وجود دارد. لذا با توجه به اهمیت این موضوع، پژوهش حاضر در نظر دارد پس از بررسی و مطالعه نظام مالیات بر تجارت الکترونیکی در سطح جهان، به ارایه الگویی جهت اعمال و اخذ مالیات از تجارت الکترونیکی در ایران بپردازد. یکی از زیرساختهای لازم برای تجارت الکترونیکی تامین امنیت می باشد، که از موارد بسیار پراهمیت در دنیای تجارت الکترونیکی به شمار می رود، و طالبان زیادی دارد. عدم وجود امنیت در فضای مجازی می تواند مانعی برای رشد و توسعه تجارت الکترونیکی باشد. الگوی پیشنهادی مقاله حاضر برای اعمال و اخذ مالیات از تجارت الکترونیکی بر مبنای استفاده از یک پایگاه الکترونیکی امن مبادلاتی است که در آن، دولت ضمن ارایه امنیت به کاربران و مبادله کنندگان، از آنان مالیات اخذ می کند. در این مقاله، با استفاده از روش دلفی و آزمونهای ناپارامتری علامت و فریدمن، به ارزیابی این الگو پرداخته ایم. نتایج این پژوهش بدین شرح است: بهترین نوع مالیات برای تجارت الکترونیکی، مالیات بر ارزش افزوده است اما این قوانین در کشور ما نیاز به تغییر دارند. ایجاد پایگاه الکترونیکی امن مبادلاتی از سوی دولت دارای توجیه اقتصادی می باشد. افراد و شرکتها تمایل کافی به استفاده از این پایگاه الکترونیکی را دارند. برای شناسایی و ردگیری افراد و شرکتها در محیط الکترونیکی باید از کد اقتصادی استفاده شود. بهترین روش تامین امنیت در یک پایگاه الکترونیکی استفاده از امضا و گواهی دیجیتالی است. فروشندگان بهترین واسطه ها برای جمع آوری و بازپرداخت مالیات به دولتها هستند. همچنین برقراری توافقاتی با سایر دولتها در زمینه تبادل اطلاعات مبادلات و اجتناب از اخذ مالیات مضاعف امری ضروری است.

ظرفیت مالیاتی در واقع اطلاعات لازم در مورد ظرفیت یک کشور و یا یک منطقه در تجهیز منابع مالیاتی برای پاسخ گویی به مشکلات مالی و اجرایی سیاست های اقتصادی را فراهم می آورد. در این مطالعه سعی بر آن بوده است که با استفاده از داده های تاثیرگذار بر میزان مالیات مشاغل و اشخاص حقوقی، ظرفیت مالیاتی این دو منبع در استان های مختلف کشور برآورد گردد. بنابراین با بررسی متغیرهای تعیین کننده درآمد مالیاتی استان ها، از داده های استان های مختلف کشور (28 استان) طی دوره 1379تا 1385 و از روش تحلیل مرزی تصادفی(SFA)  استفاده گردید تا کارایی هرکدام از استان ها برآورد گردد. مطالعه در خصوص کارایی استان ها در زمینه مالیات بر درآمد مشاغل و اشخاص حقوقی حاکی از آن بوده که در زمینه مالیات مشاغل بطور متوسط کارایی در دوره مذکور، برای استان های توسعه یافته بدون تهران 72.3 درصد و برای استان های کمتر توسعه یافته 66.5 درصد بوده است. همچنین در زمینه مالیات اشخاص حقوقی بطور متوسط کارایی برای استان های توسعه یافته بدون تهران 47.8 درصد و برای استان های کمتر توسعه یافته 72.4 بوده است. در این مقاله عدم کارایی هر استان را به عنوان شکاف بین ظرفیت قانونی و بالفعل استان در نظر گرفته و ظرفیت بالقوه محاسبه می شود. همچنین نتایج کوشش مالیاتی نشان می دهد که بطور متوسط در دوره، کوشش مالیاتی در مورد مالیات مشاغل کاهشی و در مورد مالیات اشخاص حقوقی افزایشی بوده است.

در دهه اخیر بررسی اهمیت مالیات در اقتصاد ایران، به مانند سایر کشورهای در حال توسعه، مورد توجه پژوهشگران عرصه اقتصاد و سیاستگذاران قرار گرفته است. در این مقاله ضمن بررسی یکی از مهمترین جنبه های سیستم مالیاتی یعنی مجموعه نظام انگیزشی آن نرخ های موثر مالیاتی با یک رویکرد کلان، محاسبه و تحلیل خواهد شد در این راستا گام برداشته ایم. مهمترین مساله اثربخشی نظام انگیزشی و نحوه عملکرد نرخهای موثر است. به همین خاطر با بهره گیری از مدل رشد نئوکلاسیک و نظریه جورگنسون درباره هزینه سرمایه و تعریف مسیر سرمایه گذاری اقدام شبیه سازی این سری زمانی انجام و در کنار سایر متغیرها اثرات هزینه سرمایه گذاری و عوامل تشکیل دهنده آن را در چارچوب این مدل مورد بررسی قرار گرفت. نتایج نشان داد که معافیت های موضوعی مالیات به عنوان انگیزه مالیاتی چندان تاثیری در سرمایه گذاری ندارد اما سرمایه گذاری می تواند با اصلاح سیستم استهلاک دارایی ها تحریک شود.

هدف از نگارش این مقاله بررسی رابطه مالیات و ساختار بازار در قالب برآورد ارتباط سه متغیر قدرت انحصاری صنعت (درجه تمرکز بازار)، مالیات (نرخ موثر مالیات بر شرکتها) و هزینه های راه اندازی (موجودی سرمایه به عنوان نمادی از آن) طی سالهای 1384-1374 با استفاده از دیدگاههای شومپیتر، گالبرایت و ساتن می باشد. یافته های این مقاله با دیدگاه شومپیتر و ساتن سازگاری دارد زیرا موید آن است که با افزایش نرخهای مالیات، قدرت انحصاری بازار افزایش می یابد. از طرف دیگر، با افزایش موجودی سرمایه، ورود بنگاهها به صنعت سخت تر می شود و در نتیجه، قدرت انحصاری صنایع و درجه تمرکز بازار بیشتر می شود.

تورم گسترده در جوامع مختلف و پیچیده تر شدن روش های تحلیل گری مالی، همراه با نیازهای متنوع استفاده کنندگان داخلی و خارجی و به ویژه حساسیت های مربوط به مراجع تصمیم گیرنده، ارایه اطلاعات واقع گرایا نه در فرآیند گزارشگری مالی را ایجاب نموده است. تجدید ارزیابی دارا یی های ثابت رویکردی است که خود نتیجه چنین تحولاتی محسوب می شود. هدف این پژوهش بررسی تاثیر تجدید ارزیابی دارایی شرکت ها بر افشای دارایی ها و مالیات بر درآمد شرکت ها است. در انجام این تحقیق از دو روش توصیفی از نوع همبستگی و پیمایشی استفاده شده است. علاوه بر استفاده از پرسش نامه داده های مورد نیاز از صورت های مالی شرکت های زیر مجموعه سازمان گسترش و نوسازی صنایع ایران و سازمان توسعه و نوسازی معادن و صنایع معدنی ایران برای دوره زمانی 1380 تا 1386 استخراج گردیده است. تجزیه و تحلیل نتایج تحقیق نشان دهنده آن است که در مجموع ارتباط قوی و موثری بین تجدید ارزیابی دارایی ها و افشای دارایی ها وجود دارد، از طرف دیگر تجدید ارزیابی دارایی ها برمالیات بر درآمد شرکت های مورد بررسی تاثیر گذاشته که البته رابطه تجدید ارزیابی با مالیات بر درآمد شرکت ها یک رابطه معکوس بوده است.

هر چند که نظام مالیاتی ایران در طی سال های گذشته سعی در اجرای برخی اصلاحات مثل معرفی پایه مالیات بر ارزش افزوده داشته است و بخصوص در زمینه اجرایی، اصلاحات مهمی را انجام داده، اما بسیاری از اشکالات ساختاری در نظام مالیاتی ایران همچنان برقرار است. برای انجام اصلاحات ساختاری با هدف بهبود نظام مالیاتی کشور می توان به دو صورت عمل کرد، یکی گسترش پایه های مالیاتی جدید و دومی بهبود عملکرد پایه های مالیاتی موجود است.در این مقاله در راستای اصلاح ساختاری نظام مالیاتی کشور از طریق معرفی پایه های مالیاتی جدید، به معرفی پایه مالیات بر عایدی سرمایه می پردازیم.در این مقاله در ابتدا مفاهیم تئوریک و کاربردی مرتبط با عایدی سرمایه معرفی و آثار اقتصادی این مالیات بررسی می شود و سپس در ادامه، تجربیات کشورهای مختلف در زمینه این پایه مالیاتی مورد بررسی قرار می گیرد. نتایج حاصل از بررسی ادبیات تئوریک، تجربی و بررسی تجربیات مرتبط با کشور های مختلف در این زمینه نشان می دهد که برای وضع مالیات بر عایدی سرمایه باید به مباحث: عایدی واقعی و غیر واقعی، عایدی بلند مدت و کوتاه مدت، تعدیلات نسبت به تورم و استهلاک در عایدی ایجاد شده، تفاوت عایدی با درآمد معمولی افراد و نحوه برخورد با زیان در مقابل عایدی توجه کافی مبذول گردد. در زمینه بررسی آثار این مالیات نیز نتایج نشان می دهد که وضع این مالیات می تواند برخی از متغیر های اقتصادی نظیر: سرمایه گذاری، پس انداز، سیاست های مالی شرکت ها، ترکیب سبد دارایی خانوارها، هزینه سرمایه و تقاضا برای دارایی ها و تعداد دفعات مبادله دارایی ها را نیز تحت تاثیر قرار دهد و جهت اثر گذاری این مالیات بر برخی از این متغیر ها تحت تاثیر روش های متفاوت وضع مالیات بر عایدی سرمایه است.

چند سالی است که بسیاری از کشورها بر نقش منحصر به فرد و استثنایی مالیات به عنوان یگانه ابزار جهانی در «به صرفه کردن» «سرمایه گذاری در بازار مسکن از طریق بازار سرمایه» توسط محمل (Vehicle) سرمایه گذاری REIT، پی برده اند و یکی پس از دیگری، بازارهای REIT خود را راه اندازی می کنند.با به کارگیری نهاد مالی نوین REIT (یا به بیانی دیگر، بکارگیری فن آوری نوین REIT در بازارهای ایران) با تمام ویژگی های مالی و مالیاتی آن، می توان با ساماندهی پایه های مالیاتی در بازار مسکن و اخذ مالیات از معاملات اوراق بهادار آنها در بازار سرمایه دست یافت، و همچنین توسط استاندارد سازی فرآیندها و نظارت ها در هر دو بازار سرمایه و مسکن، شاهد بهبود کارکرد نظام مالیاتی را در حوزه بازار سرمایه و مسکن باشیم. نقش حیاتی مالیات در بهبود فضای کسب و کار سرمایه گذاری سالم در بازار مسکن توسط بازار سرمایه و از طریق نهاد مالی REIT که منجر به کاهش درجه ریسک سرمایه گذاری در بازار سرمایه و بورس تهران خواهد شد غیر قابل انکار می باشد.هدف از این مقاله این است که با معرفی نهاد مالی REIT، نتایج بررسی های یک پژوهش تطبیقی ـ میدانی در حوزه «سرمایه گذاری در بازار مسکن از طریق بازار سرمایه» با تمرکز بر «مزایا و فرصت های مالیاتی در ایران»، تشریح گردد.