مجله علوم تربیتی و روانشناسی
سال:1385 | دوره:13 | شماره:4(ویژه نامه علوم تربیتی) |تعداد مقالات:7

تعیین جایگاه عقل و عقلانیت در نظامهای تربیتی یکی از کارهای اساسی در حوزه فلسفه تعلیم و تربیت است. در این نوشتار تلاش شده است تا بر مبنای آموزه های اسلامی موقعیت عقل را در یک نظام تربیتی اسلامی معلوم کنیم. برای این منظور توضیح داده شده که اولا عقل به اعتبار منشا و متعلق های مختلف وجوه متفاوتی دارد؛ و ثانیا تعیین این وجوه برای تعیین چیستی و جایگاه عقلانیت در ادبیات اسلامی اهمیت دارد. علاوه بر آن، گفته شده است که داشتن درک کافی از ماهیت عقل در گرو پاسخگویی به برخی از سوالاتی است که نظریه های مختلف معمولا به آن ها توجه داشته اند. برخی از این سوالات عبارتند از: امکانات و محدودیت های عقل، ماهیت فردی و اجتماعی عقل، نسبت و ارتباط عقل با احساس و عاطفه از سویی، و عمل و بخصوص عمل اخلاقی از سوی دیگر. در پایان با تاکید بر برخی ویژگی های اساسی عقل که حاصل پاسخ به سوالات فوق است، به برخی از استلزامات تربیتی منبعث از آن دیدگاه درباره عقل، در قالب روش و برنامه، اشاره شده است.

هدف اصلی پژوهش حاضر بررسی تطبیقی جایگاه مشارکت دبیران در نظام تصمیم گیری دبیرستان های نظری دولتی و غیرانتفاعی است. جامعه آماری این تحقیق از کلیه مدیران و دبیران دبیرستانهای نظری دولتی و غیرانتفاعی نواحی چهارگانه شهرستان اهواز اعم از پسرانه و دخترانه بوده و از این میان تعداد 320 نفر دبیر (160 نفر دبیر دبیرستانهای دولتی و 160 نفر دبیر دبیرستانهای غیرانتفاعی) و تعداد 80 نفر مدیر (40 نفر از مدیران دبیرستانهای دولتی و 40 نفر مدیر از دبیرستانهای غیرانتفاعی) به روش نمونه گیری مرحله ای تصادفی به عنوان دو نمونه اصلی تحقیق انتخاب شدند. جهت گردآوری داده ها از پرسشنامه محقق ساخته و از مصاحبه نیمه سازمان یافته استفاده شد. در تجزیه و تحلیل فرضیه های تحقیق از آزمون تحلیل واریانس دو راهه ANOVA و آزمون t و در سطح معنی داری 0.05 استفاده به عمل آمد. با توجه به نتایج این پژوهش می توان گفت که مدیران دبیرستانهای خصوصی در جلب مشارکت دبیران موفق نبوده اند. این مساله به عنوان یکی از عوامل اصلی تاثیرگذار بر عملکرد مدارس غیرانتفاعی یعنی مشارکت دادن معلمان در تصمیم گیریها قابل تامل است.

هدف عمده این پژوهش بررسی سطوح شناختی و شاخصهای رون سنجی سوالات امتحان نهایی دروس عربی، حسابان و زیست شناسی در مناطق برخوردار، نیمه برخوردار و غیر برخوردار و کل استان خوزستان بود. تعداد 1000 برگ امتحانی از هر جامعه به طور تصادفی نمونه های پژوهش بود. نتایج نشان داد که ویژگیهای روان سنجی سوالات امتحانات دروس در مقایسه با ملاکهای پیشنهادی قابل قبول بود. ضرایب تمیز اکثر سوالات امتحانی دروس مذکور بین دو گروه از دانش آموزان قوی و ضعیف در سطح احتمال P<0.05 تفاوت گذاشتند. ضرایب پایایی نشان داد که امتحانات از دقت و ثبات کافی برخوردار بودند. اعتبار محتوایی امتحانات حاکی از آن بود که طراحان سوالات توانسته بودند بین اهداف و محتوای دروس توازن مطلوبی برقرار کنند.

پژوهش حاضر به شناسایی عوامل کاربست یافته های پژوهشهای آموزشی در استان خوزستان می پردازد. به همین منظور 200 نفر از بین کارکنان دارای مدرک تحصیلی کارشناسی ارشد و بالاتر و دارندگان مدرک تحصیلی کارشناسی آشنا با روشهای پژوهش در استان با استفاده از روش نمونه گیری چند مرحله ایی تصادفی به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شدند. با رعایت شرایط انجام تحلیل عوامل، دو عامل از پرسشنامه محقق ساخته شامل عامل مدیریت و برنامه ریزی پژوهش با 30 ماده و عامل تعامل تصمیم گیرندگان و پژوهشگران با 28 ماه شناسایی گردید؛ که 43.017 درصد از واریانس عوامل موثر بر کاربست یافته های پژوهشی را تبیین می کنند. نتایج نشان می دهند که به منظور کاربست یافته های پژوهشی باید توجهات کافی به مراحل پیش، حین و پس از اجرای پژوهش مبذول گردد و پیشاپیش چشم اندازی از یافته های پژوهش و کاربرد آنها برای مخاطبان و تصمیم گیران ترسیم گردد. در این پژوهش با توجه به عوامل استخراجی، مدل یا الگوی کاربست یافته های پژوهشی ارایه و عناصر موجود در آن تبیین گردیده است. طراحی و پیشنهاد این الگو، یافته کاربردی مهمی ارزیابی می شود.

این پژوهش به منظور بررسی وضعیت حال مطالعه آزاد دانش آموزان دوره متوسطه استان مازندران و شناسایی و معرفی عوامل ترغیب کننده و بازدارنده مطالعه آنان انجام شده است. هدف آن ارایه تصویری از وضعیت و میزان مطالعه آزاد دانش آموزان دوره متوسطه و بسط اطلاعات موجود در زمینه های عادت به کتابخوانی و مطالعه آزاد در آن جامعه بوده است. در این پژوهش که از نوع پیمایشی - اکتشافی است، تعداد 382 نفر از دانش آموزان دوره متوسطه در استان مازندران به عنوان نمونه انتخاب شدند. نتایج این پژوهش نشان داد، میانگین مطالعه آزاد دانش آموزان 48.5 دقیقه در شبانه روز می باشد. بین میزان مطالعه آزاد دانش آموزان دختر و دانش آموزان پسر تفاوت وجود دارد. تحلیل عاملی گویه های مربوط به عوامل مطاعله دانش آموزان نشان داد که تشویق والدین به مطالعه فرزندان، وجود کتابخانه در محل تحصیل و برگزاری مسابقات کتابخوانی از جمله مولفه های ترغیب کننده ای بودند که با بیشترین واریانس تبیین شده در افزایش میزان مطالعه آزاد دانش آموزان تاثیر گذار بوده اند. مولفه های بازدارنده مطالعه شامل، گرانی کتاب، مشکلات اقتصادی، نداشتن فرصت کافی برای مطالعه مهمترین و موثرترین موارد در کاهش میزان مطالعه می باشند.

در این مقاله از نظریه اشاعه نوآوریها به عنوان روشی جهت بررسی و بازبینی نوآوریهای آموزشی استفاده شده است. بر مبنای نظریه اشاعه نوآوریها یک نوآوری ابتدا توسط پیشگامان اقتباس می شود چنانچه نتایج کاربرد و یا استفاده از این نوآوری مثبت باشد مورد توجه دیگر افراد نیز قرار می گیرد. همچنانکه یک نوآوری افراد بیشتری را به خود جلب می کند شمار افراد باقی مانده که نوآوری را اقتباس نکرده اند کمتر می شود در نتیجه نرخ اقتباس کمتر می شود تا اینکه یک نوآوری جدید جای نوآوری قبلی را بگیرد. بررسی تاریخچه نوآوریهای آموزشی در چند دهه قبل بیانگر این ست که نمودار اشاعه نوآوریهای معروفی همچون آموزش برنامه ای و تلویزیون آموزشی شکلی همچون زنگوله داشته اند. در اقع در طی یک چرخه در مرحله ای این نوآوریها در اوج اقتباس بوده اند ولی بعد از مدتی میزان اقتباس کمتر شده است. نگاهی به نوآوری جدید یادگیری الکترونیکی که چند سالی است ظهور کرده بیانگر پیروی از الگوهایی است که سالها پیش دیگر نوآوریها، آموزش برنامه ای و تلویزیون آموزشی، تجربه کرده بودند. واقعیتی که امروزه در حال آشکار شدن است آن است که پروژه های یادگیری الکترونیکی علی رغم آنکه خیلی زود توجه زیادی را به خود جلب کردند در حال حاضر در حال افول می باشند.

این پژوهش با هدف بررسی روند انتشار کتاب بعد از انقلاب اسلامی (81-1358) در استان خوزستان و با استفاده از روش توصیفی انجام گرفته است. اطلاعات مورد نیاز از طریق پرسشنامه و مصاحبه به دست آمده است. فعالیت انتشاراتی ناشران متاثر از پدیده جنگ و مهاجرت، ناهماهنگی توام با افت و رکود نشر، به خصوص در سالهای 60-58 و سالهای 60، 63، 67 و 72 را برای کتاب در برداشته است. یافته ها نشان می دهند که کتب تالیفی به ترتیب در بخش خصوصی و دولتی 477 و 157 عنوان، کتابهای ترجمه 132 و 93 عنوان، کتابهای چاپ اول 415 و 82 عنوان، کتابهای چاپ مجدد 81 و 25 عنوان، کتابهای غیر فارسی (عربی - انگلیسی) 24 و در بخش دولتی اعم از (عربی – لاتین - فرانسه) 14 عنوان، کتابهای تالیفی بر اساس محل نشر در بخش خصوصی 349 عنوان در اهواز و 10 عنوان در سوسنگرد متنشر شده اند. تولید ناشران از این نظر در بخش دولتی، صددرصد در اهواز متمرکز بوده است. بیشترین موضوعات در زمینه ادبیات و در بخش دولتی کتابهای درسی و کمک درسی و علوم کاربردی می باشد. بیشترین ناشران در بخش خصوصی (53.8 درصد) در مقطع کارشناسی و در بخش دولتی (11.5 درصد) در مقطع کارشناسی ارشد فعالیت دارند. مشکلات عمده ناشران در بخش خصوصی 58.3 درصد مربوط به سهمیه کاغذ، فیلم و زینک و در بخش دولتی به طور یکسان نداشتن صحاف، سهمیه کاغذ، فیلم و زینک، مشکلات مادی، نبود مراکز سیستم صحیح توزیع، عدم آگاهی دست اندرکاران نشر و عدم موضوعات عامه پسند و بی مسوولیتی و بی فکری می باشد. نتیجه یافته ها نشان داد به دلیل تفاوت فاحش میان تعداد ناشران در هر دو بخش، امکان مقایسه جهت تفاوتی معنی دار میسر نبوده و نشر استان خوزستان دارای عملکردی ضعیف می باشد.