فضای جغرافیایی
سال:1392 | دوره:13 | شماره:42 |تعداد مقالات:17

مجموع مرزهای جمهوری اسلامی ایران 8755 کیلومترمربع است که شامل 2700 کیلومتر مرز دریایی و 1893 کیلومتر مرز رودخانه ای و 4162 کیلومتر مرز خشکی می باشد. از مجموع رودخانه های مرزی 3 رودخانه مرزی درشمال کشور قرار دارند.مرزهای شمالی ایران، اعم از مرزهای خشکی و رودخانه ای و نیز مرزهای دریای خزر، طی یک رشته رویدادهای در دوره روسیه تزاری و اتحاد جماهیر شوروی استقرار یافته اند.مرزهای ایران همراه با تحولات بین المللی در دو سده نوزدهم و بیستم میلادی و با کاهش قدرت سلسله ها بویژه در دوره قاجار، روندی انقباضی داشته و باعت جدا شدن بخش هایی از کشور شد.همزمان با فروپاشی اتحاد جماهیر شوروی، ایران با شماری از جمهوری های تازه استقلال یافته همسایه شد و ادعاهای ارضی و مرزی تازه ای شکل گرفت. ایران از سوی شمال با کشورهای ترکمنستان، ارمنستان و جمهوری آذربایجان هم مرز گردید و خط مرزی ایران و جمهوری های شوروی سابق که قسمتی از آن را مرز آبی دریای کاسپین و مرزهای رودخانه ای تشکیل می دهد، جمعا در حدود 2643 کیلومتر است.پژوهش حاضر به روش تحلیلی – توصیفی صورت گرفته و برآن است تا با استفاده از داده هایی همچون نقشه، جدول و آمار به شناسایی تحولات ژئوپلتیکی مرزهای شمالی ایران پرداخته و با رویکردی علمی و نگرشی بازنگرانه این دگرگونی ها را مورد بررسی قرار دهد. سعی بر آن است تا به این پرسش که روند تغییرات مرزهای شمالی کشورمان چه بوده است، پاسخ دهد.

با توجه به اهمیت پهنه های آبی و دمای سطح آنها در تامین رطوبت کشور، سری های زمانی دمای سطح آب دریاهای خزر، سیاه، مدیترانه، سرخ، عمان و خلیج فارس در دوره 2008-1854 (155 سال) مورد بررسی قرار گرفتند. در این مطالعه از داده های دمای سطح آب بازسازی شده (ERSST) که به روشی تلفیقی از مقادیر واقعی شامل داده های دیده بانی شده توسط بویه های ثابت و شناور، ایستگاه های هواشناسی دریایی ثابت، کشتی های اقیانوس شناسی، کشتی های داوطلب، سنجنده های ماهواره ای و روش های محاسباتی برای مناطق و دوره های فاقد داده در شبکه های منظم 2×2 درجه جغرافیایی تهیه می شوند، استفاده شده است. نتایج این تحقیق نشان می دهد که در دوره مورد مطالعه بیشترین آهنگ افزایش دمای سالانه به میزان 0.0049 درجه سانتی گراد (0.5 درجه سانتی گراد در 100 سال) در دریای عمان رخ داده است. پس از آن دریای سرخ، خلیج فارس و دریای مدیترانه به ترتیب با آهنگ افزایش 0.0028، 0.0027 و 0.0019 درجه سانتی گراد در سال در رتبه های بعدی قرار دارند. روند تغییرات دما در چهار پهنه آبی مذکور معنی دار است. در همین دوره آهنگ تغییرات دریاهای خزر و سیاه بسیار کم بوده و معنی دار نمی باشند. تحلیل داده های مورد استفاده در 25 ساله اخیر نشان می دهد که آهنگ افزایش سالانه دما در تمامی پهنه های آبی یاد شده چندین برابر شده که آهنگ افزایش دمای دریای خزر از سایر پهنه ها بیشتر می باشد. با اعمال آزمون من-کندال، مشخص شد که در سال های 1981، 1954، 1972 و 1980 در الگوی زمانی دمای پهنه های آبی خلیج فارس، دریای عمان، دریای سرخ و مدیترانه تغییرات ناگهانی رخ داده است.

شمال غرب ایران به دلیل استقرار در منطقه برخورد دو سپر قاره ای (اوراسیا و عربستان) یکی از نواحی فعال تکتونیکی است. حوضه آبریز شهرچای نیز به علت وجود گسل های جنوبی بزقوش، قره چمن و غیره از نواحی فعال تکتونیکی در شمال غرب کشور می باشد. با استفاده از شاخص ها و شواهد ژئومورفولوژیک موجود در منطقه، تکتونیک فعال در حوضه های شمالی شهرچای (7 حوضه) مورد بررسی و تحلیل قرار می گیرد. شاخص های ژئومورفیک مورد استفاده شامل شاخص شیب طولی رودخانه (Sl)، شاخص سینوسی جبهه کوهستان (Smf)، نسبت پهنای کف دره به ارتفاع آن (Vf) و شاخص عدم تقارن حوضه آبریز (AF) می شوند. برای برآورد و محاسبه شاخص ها و شناسایی شواهد زمینی از نقشه های توپوگرافی، زمین شناسی، مدل رقومی ارتفاع (DEM) و تصاویر ماهواره ای استفاده شد. در این زمینه بازدیدهای میدانی نیز انجام شد. در ترسیم نقشه ها و نمودارها از نرم افزارهایArcGIS ،Excel  استفاده شد. نتایج تحلیل شاخص های ژئومورفیک با شاخص (Iat) نشان می دهد که 57.1 درصد حوضه های شمالی شهرچای دارای حرکات تکتونیکی متوسط هستند. در 28.6 درصد آنها فعالیت فرایندهای تکتونیکی زیاد می باشد و فقط در 14.3 درصد فعالیت تکتونیکی کم است. شواهد ژئومورفولوژیک متعددی در حوضه های با فعالیت تکتونیکی زیاد و متوسط وجود دارند که از بین آنها می توان به پرتگاه ها و دره های گسلی، مخروط افکنه های جبهه کوهستانی گسلی و مئاندری شدن رودخانه اشاره کرد.

بکارگیری معیارها و روش های کمی جهت سطح بندی سکونتگاه ها در سیستم فضایی مناطق از سویی منجر به شناخت میزان نابرابری نقاط سکونتگاهی و از سوی دیگر معیاری جهت تلاش در راستای کاهش و رفع نابرابری های موجود میان آنها محسوب می گردد. در واقع بررسی و شناخت وضعیت نواحی، قابلیت ها و تنگناهای آن در برنامه ریزی از اهمیت بسزایی برخوردار است. به طوری که استفاده از شاخص های اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی و بهداشتی و ... می تواند معیاری مناسب برای تعیین جایگاه نواحی در جهت رفع مشکلات و نارسایی های آنها برای نیل به رفاه اقتصادی و سلامتی اجتماعی باشد. با علم به این موضوع، هدف اصلی از انجام پژوهش حاضر، تعیین جایگاه استان خراسان شمالی در کشور از لحاظ برخورداری از شاخص های توسعه و همچنین بررسی وضعیت توسعه در سطوح مختلف استان و مقایسه آنها با یکدیگر می باشد. نتایج به دست آمده حاکی از آن است استان خراسان شمالی در مقایسه با سایر استان های کشور بر اساس روش موریس و امتیاز استاندارد رتبه 26 و بر اساس روش تاکسونومی رتبه 28 را کسب نموده، معضل عدم توازن در میزان توسعه یافتگی در سطوح مختلف (شهرستان و بخش) استان کاملا مشهود می باشد که به تفصیل بدان پرداخته شده است. لذا شکاف و تشدید نابرابری منطقه ای را موجب گردیده است. مطالعه نابرابری در مقیاس های مختلف، یکی از اقدامات ضروری و پایه ای برای برنامه ریزی و اصلاحات در جهت رشد اقتصادی همراه با عدالت اجتماعی است که می تواند در تخصیص منابع با هدف رفع نابرابری های منطقه ای مؤثر واقع گردد. لذا با توجه به این که رفع عدم تعادل، یکی از اهداف برنامه های توسعه کشور می باشد، ضروری است تا در بلندمدت، از طریق اعمال سیاست های سنجیده و منطقی شرایط لازم جهت کاهش و رفع عدم تعادل های موجود فراهم گردد.

طراحی ساختمان ها بر اساس اصول معماری همساز با اقلیم هر منطقه، علاوه بر ایجاد آسایش حرارتی در فضای داخلی ساختمان، سبب کاهش مصرف سوخت و سالم سازی محیط زیست خواهد شد. این امر در مناطقی همچون خرمشهر که یکی از گرم ترین و حادترین مناطق اقلیمی کشور بوده و دارای شرایط آب و هوایی سخت است، اهمیت دو چندان می یابد. نتایج تحقیقات نشان می دهد که در صورت توجه به مسائل اقلیمی در طراحی ساختمان های این منطقه، استفاده از تاسیسات کنترل کننده فضاهای داخلی به حداقل ممکن می رسد.در پژوهش حاضر روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده، جمع آوری اطلاعات از طریق منابع کتابخانه ای، الکترونیکی و میدانی می باشد؛ به این ترتیب که به بررسی ویژگی های آب و هوایی خرمشهر و انطباق آن بر مطالعات اقلیمی چندین دانشمند در این زمینه پرداخته شده، در نهایت استانداردهای اقلیمی عناصر مختلف مسکن و مجموعه های مسکونی استخراج می گردد. نتایج این تحقیقات راهنمای مناسبی جهت طراحان و به عنوان مرجعی جهت دستیابی به اصول طراحی معماری ساختمان های مسکونی همساز با این بوم می باشد.نتایج بررسی پیرامون شرایط اقلیمی خرمشهر نشان دهنده آن است که مشکل عمده در این شهر، بادهای گرم و غبارآلود منطقه و نیز شدت گرما در فصول گرم می باشد که در برخی مواقع تمهیدات معماری اقلیمی پاسخگو نبوده، استفاده از کولر گازی را ضروری می سازد. اما در فصل زمستان با استفاده از سیستم های غیرفعال خورشیدی و گاه وسایل حرارتی بسیار ساده، آسایش حرارتی برقرار می گردد. طراحی مناسب اجزای مختلف مسکن و نیز مکان یابی مناسب مجموعه های مسکونی (در حاشیه جنوبی رودخانه کارون)، این امکان را فراهم می سازد که از شرایط اقلیمی به نحو مطلوب بهره گرفته شده، از ورود عوامل آب و هوایی نامطلوب تا حد امکان جلوگیری به عمل آید.

در مقاله حاضر با استفاده از روش های تحلیل آمار توصیفی و استنباطی به مطالعه و ارزیابی تاثیر عناصر اقلیمی و آلاینده های هوای شهر سنندج بر میزان ورودی بیماری آسم و مرگ و میر سکته قلبی پرداخته شده است. جمعیت مورد بررسی تعداد افراد مراجعه کننده به بیمارستان ها در دوره 8 ساله (2001-2008) برای بیماری آسم و تعداد مرگ و میر طی دوره 5 ساله (2004-2008) برای بیماری سکته قلبی شهر سنندج بوده است. آمارهای مربوط به آلودگی از سازمان محیط زیست (سال 2008) و آمارهای مربوط به عناصر اقلیمی (2001-2008) از سازمان هواشناسی شهر سنندج تهیه گردیده است.نتایج حاصله نشان می دهد با وجود صرف عناصر آب و هوایی، افزایش هر واحد از عناصر میانگین حداقل دما، میانگین حداکثر رطوبت نسبی و سرعت باد غالب مرگ و میر سکته قلبی را به ترتیب 0.16، 0.06 واحد افزایش و 0.202 واحد کاهش داده است؛ اما در صورت وجود آلودگی، با افزایش هر واحد در میانگین حداقل دما و حداکثر سرعت باد، احتمال مرگ و میر به ترتیب 0.211 واحد افزایش و 0.360 واحد کاهش پیدا کرده است. پس هر واحد دما با وجود آلاینده ها در منطقه 0.051 واحد بر روی مرگ و میر بیشتر تاثیر داشت. بدون وجود آلاینده ها در منطقه، میزان تاثیر متوسط حداقل رطوبت نسبی، متوسط رطوبت نسبی، متوسط سرعت باد و سرعت باد غالب به ترتیب 0.160، 0.141، -0.632 و 0.198 مقدار بر روی مراجعه کننده های بیماری آسم شهر سنندج بوده است. در صورت وجود آلاینده ها و عناصر آب و هوا به طور توام، هیچ کدام از عناصر و آلاینده ها با ورودی بیمارستانی ناشی از بیماری آسم تاثیر معنی داری را نشان ندادند. مرگ و میر سکته قلبی در هر دو جنس زن و مرد معنی دار برآورد شده است و این درجه معنی داری با افزایش سن بیشتر خود را نشان می دهد. همچنین ارتباط بین هر دو جنس و مراجعه کننده و با سن های 0-20 و 21-40 معنی دار است؛ به عبارت دیگر برخلاف بیماری سکته قلبی، میزان آسم در سن های کمتر از 40 سال بیشتر دیده می شود. در مجموع، بیماری های سکته قلبی و آسم در شهر سنندج به ترتیب، تابع جنس و سن خاصی نیستند.

این تحقیق با هدف بررسی اثرات شکل گیری شبکه تولید و جمع آوری شیر بر توسعه روستایی و افزایش سطح رفاه روستاییان و تقویت پیوندهای روستایی-شهری انجام گرفته است. برای بررسی این موضوع از روش تحقیق توصیفی – تحلیلی استفاده شده است و برای گردآوری اطلاعات از دو روش اسنادی و پیمایش میدانی بهره گرفته شده است. در پیمایش میدانی از ابزار مشاهده و مصاحبه و تکمیل پرسشنامه از نخبگان روستایی، شیرآوران، ایستگاه ها و مراکز جمع آوری شیر استفاده شده است و داده ها و اطلاعات لازم ازجامعه آماری از طریق نمونه گیری مطبق از 42 روستای بخش مرکزی شهرستان هشترود به دست آمده است. به منظور تحلیل داده ها، از نرم افزارهای SPSSو Excel و آمارهای توصیفی و برای آزمون فرضیه تحقیق از آزمون رتبه علامت دار ویلکاکسون استفاده شده است. نتایج تحقیق بیانگر آن است که ایجاد زیرساخت ها و امکانات برای جمع آوری، فرآوری و بازاریابی محصولات لبنی پیش نیاز اساسی برای توسعه فعالیت های لبنی و زمینه ساز افزایش سطح رفاه و توسعه اقتصادی و تعادل بخشی و بهبود مناسبات شهر و روستا می باشد. لذا در راستای تنوع بخشی به درآمدهای حاصل از بخش کشاورزی، توجه به چگونگی تولیدات دامی بویژه فرآوردهای شیر و محصولات این بخش، همراه با کاهش هزینه های تولید می تواند به افزایش درآمدها و سطح رفاه روستائیان و ایجاد اشتغال و تنوع شغلی و در نهایت به پایداری اقتصادی منجر شود و به بهبود مناسبات اقتصادی شهر و روستا در راستای حفظ منافع تولیدکنندگان خرد روستایی از یک سو و تامین احتیاجات غذایی جامعه شهری به شکل مناسب از سوی دیگر یاری رساند.

یکی از مهم ترین عوامل موثر در مدیریت صحیح منابع آب، شناخت دقیق احتمالات رخداد بارش و نحوه توزیع روزهای متوالی خشک و بارانی است. چنین شناختی می تواند زمینه های مناسبی برای برنامه ریزان در جهت مقابله با اثرات مخرب خشکسالی ها و نوسانات شدید بارش ارائه دهد.در این مطالعه، به منظور تحلیل احتمالات رخداد بارش در استان همدان، از 7 ایستگاه هواشناسی این استان و داده های روزانه بارش استفاده شده است. روش مورد استفاده در این مطالعه مدل مرتبه اول زنجیره مارکوف می باشد. آمار بارش روزانه بر اساس ماتریس شمارش تغییر حالت روزهای بارانی و فاقد بارش مرتب شده، سپس ماتریس احتمال تغییر وضعیت بر اساس روش x2 و آزمون علیه روند اسپیرمن محاسبه گردید. با توان های مکرر این ماتریس، احتمال پایا و دوره بازگشت روزانه هر یک از دو حالت بارش و خشکی برآورد و دوره های بازگشت خشکی های 3، 4، 5، 6 و 7 روزه در طول سال و به صورت هفتگی (برای 52 هفته سال) محاسبه شده است. نتایج نشان می دهد که بیشترین احتمال وقوع روزهای خشک متوالی، خشکی های 3 روزه و کم ترین احتمال وقوع، خشکی متوالی 7 روزه می باشد. احتمال دوره بازگشت خشکی متوالی 3 روزه در طی فصول تابستان و پاییز به حدود 100 درصد رسیده ولی به طور کلی در هیچ کدام از هفته های سال میزان این احتمال کم تر از 80 درصد نیست. از هفته 24 تا 38 که شامل ماه های جولای و آگوست در فصل تابستان می باشد. احتمال خشکی متوالی 7 روزه نیز به حدود 100 درصد می رسد. نتایج محاسبه توزیع احتمال هفته های توام با بارندگی نشان داد که در اکثر ایستگاه ها از هفته 1 تا 21 و 42 تا 52 بیشترین احتمال وقوع بارش در طول سال وجود دارد و در هفته های 22 تا 41 احتمال بارش به حداقل میزان خود می رسد کمترین احتمالات روزهای خشک متوالی 7 روزه در فصل بهار و حداقل آن در هفته های 11 و 12 با احتمال 45 درصد می باشد.

شرایط اقلیمی یکی از فاکتورهای مهم در توسعه صنعت گردشگری هر منطقه جغرافیایی است. در این پژوهش با استفاده از شاخص اقلیم گردشگری میکزکوفسکی (TCI) اقلیم گردشگری در گستره استان های شمالی کشور حاشیه دریای خزر (گلستان، مازندران و گیلان) در محیط سامانه اطلاعات جغرافیایی (GIS) ارزیابی شده است. در نهایت توسط تحلیل خوشه ای شرایط اقلیم گردشگری برای استان های مورد مطالعه به عمل آمد. برای انجام پژوهش حاضر از هفت عنصر هواشناسی دخیل در شاخص اقلیم گردشگری 14 ایستگاه هواشناسی در گستره استان های شمالی استفاده گردید. تجزیه و تحلیل های اولیه با استفاده از نرم افزارهای آماری انجام گردید. در مرحله بعد با استفاده از رابطه های مدل میکزکوفسکی مقادیر TCI برای شهرهای مورد مطالعه استخراج گردید. در پایان مقادیر TCI وارد سامانه اطلاعات جغرافیایی (ArcGis) گردید و با استفاده از میان یابی به روش مجذور فاصله معکوس (IDW) مقادیر TCI به گستره استان ها تعمیم یافت و نقشه های پهنه بندی در مقیاس ماهانه برای استان های شمالی تهیه گردید. نتایج حاصل از این تحقیق نشان می دهد که در فصل بهار به طور کلی قسمت شرقی مناسب تر از قسمت غربی از نظر اقلیم گردشگری می باشد. در فصل تابستان تنها شهر سیاه بیشه در استان مازندران از شرایط عالی جهت گردشگری برخوردار است. در فصل پاییز، ماه آبان شرایط بهتری را نسبت به دو ماه دیگر دارد و دو شهر منجیل و مراوه تپه دارای بهترین شرایط جهت گردشگری می باشد. فصل زمستان به طور کلی از لحاظ اقلیم گردشگری وضعیت مناسب و ایده آلی در منطقه مشاهده نمی گردد. در پایان توسط تحلیل خوشه ای برای شهرهای مورد مطالعه تعداد چهار خوشه شناسایی گردید.

در این تحقیق ارتباط بین لکه های خورشیدی سالانه(ASN) و جمع بارش سالانه(APT) در سواحل شمالی خلیج فارس و دریای عمان با استفاده از دو روش آماری تابع همبستگی متقاطع و جداول توافقی مورد بررسی قرار گرفته است. ایستگاه های بوشهر، جاسک و شیراز تنها ایستگاه هایی هستند که در نیمه جنوبی ایران دارای داده های بارش بیش از صد سال هستند. داده های بارش این سه ایستگاه به ترتیب از سه منبع سازمان هواشناسی کشور، سازمان آب منطقه استان فارس و کتاب اسمیت سونین فراهم شد. شکاف های موجود در داده ها نیز توسط روش های مناسب رگرسیونی پر گردیدند. همچنین اعداد لکه های بین المللی روزانه نیز در دوره 1871 تا 2005 از مرکز ملی داده های ژئوفیزیکی آمریکا اخذ گردید.نتایج ضرایب همبستگی متقاطع، یک همبستگی منفی معنی دار را بین تاخیرهای سه ساله لکه های خورشیدی سالانه (ASN) و جمع بارش سالانه (APT) روی دو ایستگاه بوشهر و جاسک نشان می دهد اما هیچگونه رابطه معناداری برای ایستگاه شیراز در هیچکدام از تاکیرها به دست نیامد. بر این اساس برای تاکیرهای سه ساله دو ایستگاه جاسک و بوشهر، جداول توافقی متعددی در نظر گرفته شد. آزمون کی دو وجود ارتباط میان بارش و لکه های خورشیدی با تاخیر 3 ساله را برای جاسک اثبات نمود و ضریب کندال (تو-ب) نیز میزان شدت ارتباط را ضعیف و جهت آن را معکوس نشان داد؛ اما برای بوشهر و شیراز هرچند از نظر آماری ارتباط معنی داری حاصل نشد اما چون ضرایب کندال (تو-ب) برای بیشتر جداول توافقی منفی است لذا ارتباط بسیار ضعیف معکوس را نشان می دهد. از آنجا که کمینه های لکه های خورشیدی در سال های 2007 و 2008 میلادی رخ داده است، لذا انتظار می رود که بارش سواحل عمان (در جنوب ایران) ظرف سال های 2009 تا 2011 میلادی دوره نرمال و یا ترسالی را سپری کند.

پیش بینی واکنش هیدرولوژیک حوضه های آبخیز در قالب آبنمود خروجی حوضه، به بارش ورودی، از مهم ترین اهداف علم هیدرولوژی آب های سطحی در مدیریت وقایع فرین به ویژه طراحی و اجرای برنامه های سازه ای، مدیریت حوضه های آبخیز و توسعه پایدار منطقه ای است. از یک سو با توجه به هشدارهای هیات بین الدول تغییرات اقلیمی سازمان ملل متحد در خصوص گرم شدن زمین و افزایش وقایع فرین مانند خشکسالی ها و سیلاب ها بخصوص در عرض های جغرافیایی متوسط کره زمین و از سوی دیگر نقش آمار و اطلاعات مناسب در دستیابی به تحلیل های واقعی تر از وقایع سیلابی و نیز وسعت و نیاز حوضه های فاقد آمار به ویژه در کشورهای توسعه نیافته و درحال توسعه مانند ایران، این پژوهش به بررسی دقت و درجه کارایی مدل های آبنمود واحد لحظه ای ژئومورفوکلیماتولوژی و ژئومورفولوژی برای تعیین ابعاد آبنمود سیل یک رگبار با شدت و مدت معین در حوضه آبریز سد اکباتان همدان پرداخته و آن ها را باروش های ناش، روسو و scs مقایسه نموده و موثرترین و کارآمدترین مدل را معرفی کرده است. به منظور افزایش دقت و سرعت در اجرای کار از سیستم اطلاعات جغرافیایی و برای بررسی کارایی و دقت مدل ها از شاخص های آماری «میانگین توان دوم خطا» و «میانگین خطای نسبی» استفاده شده است. نتایج نشان می دهد که روش ژئومورفوکلیماتولوژی نسبت به روش های ژئومورفولوژی، ناش، روسو و scs به ترتیب 109.12، 168.56، 137.99، 195.26 درصد و روش ژئومورفولوژی نسبت به روش های ناش، روسو و scs به ترتیب 156.43، 121.77، 187.23 درصد و روش روسو نسبت به روش های ناش و scs به ترتیب 164.14، 186.55 درصد و روش ناش نسبت به  122.24 scsدرصد مناسب تر و کارآمدتر می باشند. لذا می توان در این حوضه، روش ژئومورفوکلیماتولوژی را که مبتنی بر داده های ژئومورفولوژی و اقلیم شناسی است برتر از سایر روش ها معرفی نمود.

روندیابی سیلاب، یکی از پیچیده ترین مسائلی است که در علم هیدرولیک کانال های باز و مهندسی رودخانه مورد بررسی قرار گرفته است. روش های مختلفی در زمینة روندیابی سیلاب وجود دارند که به دو گروه گسترده و متمرکز تقسیم بندی می شوند. امروزه تکنیک جدید استفاده از مدل شبکه های عصبی مصنوعی تکاملی که مبتنی بر هوش مصنوعی می باشد کاربرد گسترده ای در زمینه های مختلف علمی به ویژه مهندسی آب پیدا کرده است. در این تحقیق به روندیابی سیل در رودخانه مارون، بازه خیرآباد-پل فلور با استفاده از مدل های شبکه عصبی مصنوعی تکاملی JEN, FF, MNN و  RBFپرداخته شد. از جمله مواردی که به عنوان یک روش جدید بیان شده است تعیین تعداد و تاخیر زمانی موثر داده های ورودی در مدل های شبکه عصبی مصنوعی با استفاده از روش همبستگی عرضی خطی بین سری های زمانی ورودی ها و خروجی ها می باشد. با استفاده از الگوریتم ژنتیک ساختار مدل های شبکه عصبی مصنوعی از نظر تعداد لایه ها، تعداد گره ها در لایه پنهان، نوع تابع انتقال و الگوریتم یادگیری شبکه بهینه گردید. نتایج نشان می دهد که روش همبستگی عرضی به خوبی تعداد و تاخیر زمانی موثر داده های ورودی را تعیین می نماید. علاوه بر این مقایسه خروجی مدل ها با مقادیر واقعی نشان می دهد که مدل MNN انتخاب شده نسبت به مدل های آماری و مدل های دیگر شبکه عصبی مصنوعی توانایی ، انعطاف پذیری و دقت بیشتری در پیش بینی و روندیابی سیلاب در رودخانه مارون را دارند.

پژوهش حاضر با هدف تمهید زمینه برنامه ریزی ناحیه ای به ارزیابی بسترهای طبیعی- مدیریتی توسعه کشاورزی شهرستان های استان کرمانشاه پرداخته است. در این راستا از 8 شاخص توان طبیعی و 21 شاخص مدیریتی در مقوله های زیرساختی، نهادی و نیروی انسانی بهره گیری شده است. پس از رفع اختلاف مقیاس و وزن دهی به هر شاخص با استفاده از تحلیل عاملی، شاخص ترکیبی نهایی به دست آمد. نتایج گویای آن است که از نظر شاخص ترکیبی توان طبیعی شهرستان های سنقر و کرمانشاه با 5.49 و 5.06 در رتبه های اول و دوم و شهرستان های ثلاث و باباجانی و پاوه با امتیاز 3.74 و 3.46 در رتبه های یازدهم و دوازدهم قرار گرفتند. همچنین از بعد شاخص ترکیبی توسعه مدیریتی شهرستان های کرمانشاه و اسلام آباد غرب با 22.39 و 17.65 رتبه های اول و دوم و شهرستان های قصرشیرین و ثلاث و باباجانی با امتیاز 6.36 و 4.02 رتبه های یازدهم و دوازدهم را کسب نمودند. بالا بودن ضریب تغییرات در شاخص های ترکیبی نهادی (0.714)، زیرساختی (0.56) و نیروی انسانی (0.559) گویای فاصله زیاد شهرستان های استان از بعد بسترهای مدیریتی توسعه کشاورزی است. لذا توجه به توزیع متوازن توسعه در بخش کشاورزی استان مورد تاکید قرار گرفته است.