علوم کشاورزی و منابع طبیعی
سال:1382 | دوره:10 | شماره:4 |تعداد مقالات:22

در این تحقیق قارچ عامل بیماری از طوقه های پوسیده فلفل جداسازی و Phytophthora capsiciتشخیص داده شد. در مجموع 151 جدایه باکتریایی از ریزوسفر گیاهان مختلف جدا شد که 37 جدایه متعلق به باکتریهای گرم مثبت و سودوموناسهای فلورسانت با استفاده از روش کشت متقابل توانایی آنتاگونیستی علیه قارچ P.capsici نشان دادند. از میان جدایه های آنتاگونیست 6جدایه با بیشترین تأثیر روی قارچ P.capsici جهت مطالعات بعدی انتخاب شد. براساس آزمونهای بیوشیمیایی، فیزیولوژیکی و مرفولوژیکی، جدایه های 1083 و Pseudomonas fluorescens,D و جدایه های 1061,2001,BS و Bacillus subtilis,703 تشخیص داده شدند. دو جدایه 1083 و D توانستند از طریق تولید آنتی بیوتیک و متابولیتهای فرار، از رشد میسلیوم قارچ P.capsici در شرایط آزمایشگاه جلوگیری نمایند. جدایه 1083 روی محیط کینگ ب (KB) حاوی 25 میکرومول کلرید آهن تولید سیدروفور نمود و از رشد قارچ Geotrichum candidum ممانعت نمود در حالیکه جدایه D در هیچیک از غلظت های کلرید آهن نتوانست تولید سیدروفور کند. در آزمایش اثر متابولیتهای مایع جدایه های B.subtilis روی قارچ P.capsici جدایه های BS و2001 بیشترین و جدایه 1061 کمترین تأثیر ر ادر جلوگیری از رشد میسلیوم قارچ فوق داشتند. متابولیتهای فرار کلیه جدایه های B.subtilis از رشد میسلیوم قارچ P.capsici ممانعت به عمل آوردند و میزان بازدارندگی هر یک از جدایه ها تحت تآثیر محیط کشت مورد استفاده بود. در آزمایش بررسی تولید سیانید هیدروژن (HCN) توسط جدایه های آنتاگونیست، تنها جدایه های P.fluorescens توانایی تولید سیانید هیدروژن را داشتند. در مجموع باکتریهای آنتاگونیست بخصوص جدایه های B.subtilis از کارایی مؤثری در جلوگیری از رشد میسلیوم قارچ عامل بیماری در محیط کشت برخوردار بودند.

تأثیر تنش شوری بر رشد و عملکرد دو رقم گندم زاگرس و تجن با چهار سطح شوری 1.7، 4.7، 8.7 و 14.5 دسی زیمنس برمتر مورد مطالعه قرار گرفت. آزمایش به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار اجرا گردید. در مرحله گلدهی سطح و وزن خشک برگ و ماده خشک کل بوته ها در گلدان اندازه گیری شد. در مرحله رسیدگی، متغیرهای رویشی و زایشی ارزیابی شدند. سطح و وزن خشک برگ و کل ماده خشک در گلدان در زمان گلدهی در تیمار شوری 8.7 دسی زیمنس برمتر در هر دو رقم کاهش یافت، ولی این کاهش در رقم تجن معنی دار نبود. در مرحله رسیدگی در تنش های 8.7 و 14.5 دسی زیمنس برمتر، تعداد ساقه، وزن خشک ساقه و برگ، تعداد سنبله و وزن خشک آن و کل ماده خشک در گلدان در هر دو رقم کاهش معنی داری یافت. در هر دو رقم کاهش وزن هزار دانه فقط در تنش 14.5 دسی زیمنس برمتر معنی دار بود. تعداد سنبلچه در سنبله در هر دو رقم با افزایش شوری کاهش یافت. با افزایش شوری تعداد دانه در سنبله در رقم تجن افزایش و در زاگرس کاهش یافت ولی از نظر آماری اختلاف بین تیمارها در هر دو رقم معنی دار نبود. تعداد دانه در سنبلچه در رقم تجن با افزایش تنش افزایش یافت، ولی در زاگرس بیشترین تعداد دانه در سنبلچه در تیمار 4.7 دسی زیمنس برمتر مشاهده شد. عملکرد دانه در رقم زاگرس در شوری های 8.7 و 14.5 و در تجن در 14.5 دسی زیمنس بر متر، نسبت به شاهد بطور معنی داری کاهش یافت. با این حال میانگین عملکرد در سطوح شوری 4.7، 8.7 و 14.5 دسی زیمنس برمتر در زاگرس 46 درصد بیشتر از تجن بود.

در بهار و تابستان سال 1380 نمونه برداریهای متوالی از بوته های کدوی دارای علائم موزائیک، بدشکلی، شکستگی رنگ برگ و میوه و تاولی شدن میوه در مراحل مختلف رشد بوته های کدو در استان خراسان به منظور شناسایی ویروس موزاییک هندوانه تیپ 1 و ویروس موزاییک هندوانه تیپ 2 به عمل آمد. برای شناسایی عامل این ویروسها از روش سرولوژیکی DAS-ELISA استفاده شد و نهایتاً در گیاهان بیمار با علایم مذکور، ویروس موزائیک هندوانه تیپ 1(WMV-1) و ویروس موزائیک هندوانه تیپ 2 (WMV-2) تشخیص داده شد. برای تعیین پراکنش ویروس مذکور، نمونه برداری به طور تصادفی در مزارع کدو انجام شد و در این مورد نیز از روش سرولوژیکی DAS-ELISA استفاده گردید و از 500 نمونه جمع آوری شده، 98 نمونه آلوده به WMV-1 و 134 نمونه دارای آلودگی به WMV-2 بودند. تعدادی از نمونه ها دارای آلودگی مشترک به ویروسهای WMV-1 وWMV-2 بودند که این مورد نشان می دهد ویروسهای مذکور یکدیگر را حفاظت تقاطعی نمی نمایند. در بررسی دامنه میزبانی این ویروسها، WMV-2 نسبت به WMV-1 دارای دامنه میزبانی وسیعتری بود. همچنین در این پژوهش، خالص سازی WMV-2 انجام شد و جهت تأیید خالص سازی از روشهای اسپکتروفتومتری و الکتروفورز پروتئین پوششی استفاده شد و نهایتاً وزن مولکولی پروتئین پوششی WMV-2 برابر با 34047 دالتون تعیین گردید.

به منظور بررسی اثر تنش خشکی بر عملکرد دانه، برخی از اجزای عملکرد و شاخص های مقاومت پنج ژنوتیپ جولخت (Hordeum vulgare L.) در سال زراعی 80-1379 در مزرعه تحقیقاتی چم خانی واقع در 15 کیلومتری جنوب غربی یاسوج آزمایشی به صورت کرت های خرد شده با طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در سه تکرار به اجرا در آمد. کرت های اصلی شامل تنش خشکی در چهار سطح شامل تنش خشکی بعد از مرحله پنجه زنی(مرحله 23 زادوکس)، تنش خشکی بعد از مرحله ساقه رفتن (مرحله 33 زادوکس)، تنش خشکی بعد از مرحله گرده افشانی (مرحله 65 زادوکس) و عدم تنش خشکی در همه مراحل نمو گیاه بود و برای ایجاد تنش خشکی، آبیاری متوقف گردید. کرت های فرعی آزمایش شامل پنج ژنوتیپ جولخت به شماره های کلکسیون بین المللی FICC1725,FICC1571,FICC1570,FICC0963 وFICC2712 بود. نتایج حاصل نشان داد با وجود آنکه اثر تیمارهای آبیاری بر روی کل ماده خشک، عملکرد و اجزای عملکرد گیاه در سطح احتمال 5 درصد معنی دار بود، در شرایط مزرعه ای تنش بعد از مرحله گلدهی کاهش معنی داری در میزان عملکرد دانه دربر نداشت. همچنین در تیمار تنش خشکی بعد از مرحله پنجه زنی میانگین عملکرد دانه ژنوتیپ های مورد آزمایش 224 گرم بر مترمربع بود، در صورتی که با قطع آبیاری بعد ازمرحله ساقه رفتن عملکرد دانه بیشتری (312 گرم برمترمربع) بدست آمد. براساس شاخص تحمل به تنش، ژنوتیپ FICC2712 از پایداری عملکرد بالاتری برخوردار بود.

اثر کیفیت آب آبیاری بر روی عملکرد جو در یک آزمایش مزرعه ای و خاک سیلتی مورد مطالعه قرار گرفت. این طرح در محدوده سد وشمگیر استان گلستان و در زمینی که دارای زهکش زیرزمینی می باشد طی سالهای 1377-1375 به اجرا در آمد. تیمار آبیاری با سه سطح شوری 0.76، 5 و10 دسی زیمنس بر متر و هشت ژنوتیپ مختلف جو با استفاده از طرح کرتهای نواری در چهار تکرار مورد ارزیابی قرار گرفتند. نتایج نشان داد که استفاده از آب شور نسبت به آب غیرشور عملکرد جو را به اندازه 11 درصد کاهش داده است. بالاترین و پایین ترین میانگین عملکرد جو به ترتیب مربوط به تیمار غیرشور (0.76 دسی زیمنس بر متر)، 4288 و تیمار شور(10 دسی زیمنس بر متر) ، 3830 کیلوگرم در هکتار بدست آمده است. تجزیه نمونه های خاک طی دو سال آزمایش نشان داد که در تیمار شور (10دسی زیمنس بر متر )شوری عصاره اشباع خاک در عمق 30-0 سانتی متری از 1.4 در شروع آزمایش به 5.3 و در عمق 60-30 سانتی متری از 2.4 در شروع آزمایش به 3 دسی زیمنس بر متر در انتهای آزمایش رسیده است.

از کلکسیون طرح حبوبات دانشکده کشاورزی دانشگاه تهران 5 لاین نخود سیاه تحت 5 رژیم آبیاری قرار گرفتند تا واکنش آنها نسبت به شیب کاهش رطوبت در دوره رشد زایشی مورد بررسی قرار گیرد. رژیم های آبیاری با شیب کاهشی 5، 10، 15 و 20 درصد نسبت به شاهد (حفظ رطوبت در حد ظرفیت مزرعه) در دوره دو هفته ای از آغاز گلدهی تا پایان رشد فیزیولوژیک اعمال گردید. تیمارهای آزمایشی بصورت کرتهای خرد شده و در قالب بلوکهای کامل تصادفی با چهار تکرار با هم مقایسه شدند. رژیم های مختلف آبیاری در کرتهای اصلی و لاین های نخودسیاه به شماره های 4488، 4283، 4348، 5132 و 5436 که در آزمایشهای قبلی به عنوان لاین های امیدبخش از میان 362 لاین مورد بررسی انتخاب شده بودند در کرتهای فرعی قرار گرفتند. لاین های مختلف نخود سیاه نسبت به کاهش رطوبت از دوره آغاز گلدهی تا پایان رشد فیزیولوژیک واکنش های متفاوتی نشان دادند. به طور میانگین به لحاظ تولید زیست توده و عملکرد بذر در بوته، به ترتیب لاین های 4283 و 4488 بیشترین تولید را در میان سایر لاینها داشتند. لاین 4283 نسبت به شیب کاهش مقدار آبیاری حساسیت بیشتری را نسبت به سایر لاینها نشان داد در حالیکه لاین 4488 به لحاظ ثبات در تولید زیست توده و بذر در سطوح مختلف آبیاری نسبت به سایر لاینها برتری داشت. صفات تعداد غلاف و بذر در بوته از مهمترین اجزاء در تعیین عملکرد بذر در این آزمایش بودند.

به منظور بررسی اثر تنش خشکی و شناسایی برخی از شاخص های مقاومت به آن در گیاه ریحان، یک آزمایش گلدانی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی، با چهار تیمار و چهار تکرار انجام گردید. تیمارهای آبیاری مورد استفاده جهت اعمال تنش کمبود آب عبارت بودند از: 100 درصد، 85 درصد، 70 درصد و 55 درصد ظرفیت مزرعه ای. این تیمارها از مرحله 6 تا 8 برگی شدن بوته ها شروع شده و مقادیر مختلف رطوبت خاک با توزین روزانه گلدانها و اضافه نمودن آب به آنها در حد ثابت نگه داشته می شد. در شروع گلدهی (حدود 5 هفته پس از شروع تیمارهای آبیاری) پتانسیل آب برگ، میزان نسبی آب (RWC) برگ، دمای برگ، مقادیر پرولین و قندهای محلول اندازه گیری شد. نتایج تجزیه های آماری نشان داد که اثر سطوح مختلف رطوبت خاک بر صفات اندازه گیری شده معنی دار است. با کاهش مقدار آب خاک، پتانسیل آب برگ و میزان نسبی آب برگ کاهش اما دمای برگ، میزان پرولین و قندهای محلول افزایش یافت. نتایج این تحقیق نشان داد که گیاه ریحان به هنگام مواجه با شرایط خشکی، با بستن روزنه ها و افزایش انباشت پرولین و قندهای محلول (تنظیم اسمزی) واکنش نشان می دهد.

شرایط محیطی حاکم در یک منطقه خاص تعیین کننده تولید پنبه در آن منطقه هستند. آزمایشی در ایستگاه تحقیقات پنبه هاشم آباد گرگان در سال 1379 به صورت کرت های خرد شده در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی به منظور تعیین اثرات شرایط محیطی بر ریزش گل و قوزه در پنبه صورت گرفت. به منظور بررسی تأثیر شرایط محیطی متفاوت در طی دوره گلدهی و قوزه دهی پنبه از تاریخ کاشت های مختلف استفاده شد، که 4 تاریخ کاشت (4 و 19 اردیبهشت و 4 و 19 خرداد) به عنوان فاکتور اصلی و سه رقم پنبه (ساحل، سای اکرا324 و دلتاپاین) به عنوان فاکتور فرعی در نظر گرفته شد. درصد ریزش گل و قوزه در کلیه ارقام با تأخیر در کاشت به صورت خطی افزایش یافت. بین ریزش گل و قوزه و عملکرد در کلیه ارقام رابطه خطی وجود داشت. با افزایش ریزش گل و قوزه، عملکرد به صورت خطی کاهش یافت. میزان کاهش در بین ارقام متفاوت بود که شیب کاهش عملکرد رقم سای اکرا 324 نسبت به دو رقم دیگر کمتر بود. میزان افزایش ریزش گل و قوزه در رقم ساحل دو برابردو رقم دیگر بود. ریزش گل و قوزه با دمای متوسط روزانه، تعداد روزها با دمای بیشتر از 30 و 35درجه سانتی گراد همبستگی مثبت و معنی دار و با سرعت باد و رطوبت نسبی همبستگی منفی نشان داد. به عبارت دیگر، با افزایش دما میزان ریزش گل و قوزه افزایش و با افزایش سرعت باد و رطوبت نسبی میزان ریزش گل و قوزه کاهش یافت. با توجه به همبستگی مثبت و بالای دما با ریزش و همبستگی منفی سرعت باد و رطوبت نسبی با این صفت، نتیجه گیری شد که عامل مهم محیطی در ریزش گل و قوزه پنبه، دماست و تأثیر سایر عوامل به صورت غیرمستقیم از طریق دما اعمال می شود. بررسی احتمال وقوع دماهای بالاتر از 30 و 35 درجه سانتی گراد نشان داد که احتمال وقوع این دماها در تیر و به ویژه در مرداد زیاد است، بنابراین پیشنهاد می شود که کشت پنبه دراین منطقه در اولین فرصت در صورت مساعد بودن شرایط آب و هوایی و آماده بودن زمین در فروردین ماه صورت گیرد تا مراحل زایشی گیاه با دماهای بالای مرداد ماه مواجه نشود.

به منظور بررسی اثرات سه آرایش کاشت مستطیل (40×60)، مربع (20×20) و لوزی (20×20) بر رشد گلرنگ، آزمایشی در مزرعه تحقیقاتی دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان با استفاده از لاین شماره 10، رقم داراب 295، اراک 2811و زرقان 279 اجرا گردید. نتایج تجزیه رشد نشان داد که روند تغییرات در رابطه با درجه روز رشد در موضوع وزن خشک کل، سرعت رشد محصول، سرعت رشد نسبی، شاخص سطح برگ و سرعت جذب خالص در تمام آرایش های کاشت و ارقام مشابه بود. به عنوان مثال، شاخص سطح برگ در تمام تیمارها با افزایش درجه روز رشد ابتدا افزایش و سپس کاهش یافت. رقم اراک 2811 در مقایسه با سایر ارقام دارای بیشترین وزن خشک کل و سرعت رشد محصول بود ولی دارای کمترین سرعت جذب خالص بود. سرعت رشد نسبی در آرایش کاشت مستطیل کمتر از دو آرایش کاشت دیگر بود. مقادیر سرعت جذب خالص آرایش مستطیل حدوداً بعد از 900 درجه روز رشد کمترین بود. آزمایش نشان داد که عملکرد دانه تحت تأثیر آرایش کاشت و ارقام قرار گرفته است. رقم اراک به طور معنی داری بیشترین عملکرد دانه (3746 کیلوگرم در هکتار) را داشت. آرایش کاشت های متساوی الفاصله ( مربع و لوزی ) نیز بالاترین عملکرد دانه را به دست آورد.

به منظور مقایسه واکنشهای ارقام تیپ دسی و کابلی نخود به شوری در مرحله هتروتروف، در سال 1379، آزمایشی در گلخانه دانشگاه تبریز انجام شد. در این بررسی، 40 بذر از هر یک از ارقام جم، هاشم (کابلی)، کاکا و پیروز(دسی) انتخاب و به مدت 8 روز در گلدانهای حاوی خاک با شوریهای 0.9 (شاهد)، 2.6 و 4.9 دسی زیمنس بر متر رویانده شدند. فاکتورهای آزمایش شامل ارقام و سطوح شوری بودند که به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی ترکیب شدند. در این بررسی، صفات درصد آب، غلظت سدیم، پتاسیم، کلسیم و نسبت پتاسیم به سدیم در ریشه چه و ساقه چه، و وزن خشک گیاهچه مورد سنجش قرار گرفتند. نتایج نشان داد که در سطح دوم شوری، ارقام تیپ کابلی در مقایسه با ارقام تیپ دیگر از غلظت پتاسیم و کلسیم کمتر و همچنین نسبت K/Na و وزن خشک گیاهچه پایین تر و در مقابل، از غلظت بیشتر سدیم در ریشه چه و ساقه چه برخوردار بودند. براساس وزن خشک گیاهچه، ارقام تیپ دسی نسبت به دو رقم تیپ دیگر تحمل شوری بالاتری را نشان دادند که لازم است بیشتر مورد توجه متخصصان اصلاح نباتات قرار گیرد. برخلاف شرایط تنش، در شرایط فاقد تنش، بیشتر بودن غلظت پتاسیم و کلسیم در ریشه چه و یا ساقه چه نمی تواند معیار برتری ارقام مورد بررسی در نظر گرفته شود، زیرا بین این صفات با وزن خشک گیاهچه رابطه معنی داری بدست نیامد. در تجزیه کلاستر ارقام بر اساس 11 صفت در وضعیت وجود تنش شدید شوری، دو کلاستر حاصل شد. در کلاستر اول، ارقام تیپ دسی و در کلاستر دوم ارقام تیپ دیگر قرار داشتند. در وضعیت عدم وجود تنش شوری، ارقام تیپ کابلی، کاکا و پیروز سه کلاستر جداگانه را به خود اختصاص دادند. به لحاظ وجود رابطه مثبت و معنی دار بین وزن خشک گیاهچه و غلظت عناصر پتاسیم و کلسیم در شرایط تنش شدید شوری، به نظر می رسد که شاید بتوان از این صفات به عنوان شاخص های گزینش ارقام متحمل به شوری استفاده نمود. شایان ذکر است که برای حصول اطمینان از این امر لازم است که در آزمایشات تکمیلی، وراثت پذیری این صفات نیز تعیین گردد.

این تحقیق با استفاده از 20 رأس بز نر رائینی بالغ 2.5-2 ساله با وزن اولیه 2.5 30 کیلوگرم به مدت 84 روز انجام گردید. بزها در قالب یک طرح کاملاً تصادفی با 4 جیره آزمایشی و 5 تکرار در هر جیره تغذیه شدند. مقدار پروتئین غیرقابل تجزیه در جیره های 1(جیره پایه)، 2، 3 و 4 به ترتیب 2.75، 4.86، 5.91 و 6.97 درصد در ماده خشک بود. مقدار انرژی قابل سوخت و ساز در تمام جیره ها در حدود 10.04 مگاژول در کیلوگرم ماده خشک بود. جیره غذایی دامها با استفاده از جدولهای استاندارد غذایی (1998) AFRC متوازن شدند. در ابتدا و انتهای دوره آزمایش الیاف بدن چیده شد. همچنین یک نمونه الیاف از ناحیه پهلوی سمت چپ بزها برای اندازه گیری خصوصیات کمی و کیفی الیاف برداشت شد. نتایج به دست آمده نشان داد که وزن بیده ناشسته بزهای تغذیه شده با جیره های مختلف آزمایشی به ترتیب 311.4، 300.6، 302.6 و 280.6 گرم، وزن بیده شسته شده 221.4، 218.6، 235.1 و 215.4 گرم، مقدار کرک شسته شده 131.3، 110.8، 121.7 و 111.8 گرم، طول کرک 22.9، 20.5، 20.1 و 21.5 میلی متر و قطر کرک آنها 18.7، 18.6، 18.6 و 18.9 میکرون بود که اختلاف بین میانگین ها در هر کدام از صفات فوق معنی دار نبود. بنابراین با توجه به نتایج به دست آمده افزایش سطح پروتئین غیر قابل تجزیه بیشتر از مقادیر توصیه شده در جدولهای استاندارد غذایی (1998) AFRC تأثیر معنی داری بر خصوصیات کمی و کیفی الیاف تولیدی بزهای نر رائینی ندارد.

طی یک دوره شش ماهه ( از مرداد تا دی ماه سال 1380) مراحل رسیدگی تخمدان ماهی کفال خاکستری (دوره تکامل تخمدان) در استخرهای پرورشی جنوب شرق دریای خزر (گمیشان) از نظر بافت شناسی مورد بررسی قرار گرفت و تغییرات بافتی در طی روند تکامل تخمدان بررسی گردید. در این تحقیق مراحل مختلف تکامل اووسیت ها ( تغییرات هسته و قطر تخمک و چگونگی ایجاد وزیکولهای زرده، دانه های زرده و قطرات چربی) بررسی شد. نتایج حاصله نشان داد که مرحله اول و دوم رشد تخمدان در مرداد و اوایل شهریور، مرحله سوم در شهریور و مرحله چهارم در مهر و آبان صورت می گیرد. بنابراین از آبان ماه می توان مولدین را جهت رسیدگی نهایی، تحت القاء هورمونی قرار داد.

با توجه به اینکه استقرار مطلوب زادآوری طبیعی هدف شیوه های جنگل شناسی تک گزینی می باشد، بررسی نقش شیوه های جنگل شناسی تک گزینی درختی و گروهی بر کمیت و کیفیت زادآوری، در چهار پارسل سری یک جنگل شصت کلاته گرگان انجام شد (شیوه ها ده سال پیش به اجرا درآمد). ابتدا تعداد 80 قطعه نمونه دایره ای (1000متر مربعی) با استفاده از روش سیستماتیک تصادفی انتخاب گردید. سپس در داخل هر قطعه نمونه تعداد 9 میکروپلات (3×3 متر) پیاده شد. (در مجموع 720میکروپلات). در آخرین مرحله، شمارش تعداد نهال ها، اندازه گیری ارتفاع نهال ها و سنجش سلامتی آنها در داخل هر میکروپلات انجام گرفت. نتایج تجزیه واریانس یک طرفه، مقایسه چندگانه آزمون توکی و آزمون کای اسکوئر مربوط به پارامترهای مورد اندازه گیری آشکار کرد که بین میانگین فراوانی نهال ها، میانگین فراوانی نونهال ها و نهال های گونه ممرز، بین درصد سالم، درصد شاداب، درصد متقارن و درصد قائم نهال ها در دو شیوه در سطح 5 درصد اختلاف معنی داری وجود دارد. لذا در حصول زادآوری طبیعی، کمیت و کیفیت نهال های مستقر شده شیوه جنگل شناسی تک گزینی درختی نسبت به شیوه جنگل شناسی تک گزینی گروهی بهینه است. چون در برشگاههای بزرگتر، توده از حالت کلیماکس خود خارج شده و در نتیجه درصد استقرار زادآوری گونه های اصلی کاهش می یابد. بنابراین با توجه به نتایج مطلوب شیوه جنگل شناسی تک گزینی درختی توصیه می شود که جزء دستورالعمل تهیه طرح های جنگلداری قرار گیرد.

این مطالعه به منظور تعیین پوشش گیاهی در ارتفاعات بین 1350 تا 1500 متری از سطح دریا در جنگلهای شرق اردبیل انجام گرفت. برای این منظور نمونه برداری به روش تصادفی ـ سیستماتیک و با شدت 1.3 درصد به روش براون بلانکه انجام شد. تعداد کل پلاتهای نمونه برداری 65 عدد بود، براساس مطالعه پوشش گیاهی در منطقه 136 گونه گیاهی تشخیص داده شد که 131 گونه به ماگنولیوفیت (109 گونه دو لپه ای و 22 گونه تک لپه ای)، 4 گونه به پولی پودیوفیت (سرخسها) و 1 گونه به بریوفیت (خزه) تعلق دارند، و نیز تعداد 8 گونه چه درخت 22 گونه درختچه ای و 101 گونه علفی وجود دارد. نتایج مطالعه حاضر نشان می دهد که ارتفاع از سطح دریا در تنوع و تراکم پوشش گیاهی در دو جامعه فندق ـ بلوط و فندق ـ کرب تأثیر دارد. شیب و جهت، در تغییر پوشش گیاهی نقش مهمی دارند. در منطقه مورد مطالعه سه جامعه گیاهی نیز تشخیص داده شد. جامعه فندق ـ بلوط (Querceto-coryletum) که این جامعه در ارتفاع 1460-1380 متر از سطح دریا، در شیبهای متفاوت بین 35-5 درصد، اغلب در جهات جنوبی و جنوب غربی، بر روی خاکهای لوم سیلتی و با درصد پوشش کل 100-75 درصد قرار دارد. جامعه فندق ـ راش (Fageto-coryletum) که این جامعه در ارتفاع 1500-1370 متر از سطح دریا، در شیبهای متفاوت بین 60-10 درصد، اغلب در جهات شمالی و شمال غربی ، بر روی خاکهای لوم سیلتی و با درصد پوشش کل 100-80 درصد قرار دارد. جامعه فندق ـ کرب (Acero-coryletum) که این جامعه هم در ارتفاع 1500-1440 متر از سطح دریا، در شیبهای پایین بین 15-2 درصد، در جهت جنوبی، بر روی خاکهای لوم سیلتی و با درصد پوشش کلی 100-75 درصد قراردارد. در مجموع نتیجه گیری شد که در این منطقه جهت، شیب و ارتفاع از سطح دریا در تعیین جوامع گیاهی نقش اساسی دارند.

در این تحقیق، زمان تثبیت ماده حفاظتی سلکور در دماهای 10،20 و 30 درجه سانتی گراد در چوب برون و چوب درون گونه تبریزی مورد مطالعه و بررسی قرار گرفت. نمونه های آزمونی 2×2×2 سانتی متری چوب با میانگین رطوبت 14 درصد با محلول حفاظتی سلکور 2 درصد اشباع شد. در طول زمان از نمونه های موجود در دماهای اشاره شده عصاره گیری و غلظت کروم شش ظرفیتی موجود در محلول با استفاده از روش دی فنیل کربازید و اسپکتروفتومتری اندازه گیری شد. این عمل در سه تیمار حرارتی مذکور تا رسیدن به تثبیت 99.8 درصد ادامه یافت. نتایج نشان داد که اولاً دما نقشی مؤثر در سرعت تثبیت کروم دارد، ثانیاً چوب برون و چوب درون دارای عملکرد متفاوتی هستند. به طور کلی، تثبیت در چوب درون دیرتر از چوب برون صورت گرفت. سریع ترین تثبیت در دمای 30 درجه سانتی گراد به دست آمد. این تثبیت برای چوب برون 460ساعت (19روز) و برای چوب درون 1132 ساعت (47روز) طول کشید.

سیل یکی از پدیده هایی است که می تواند همه ساله خسارت های جانی و مالی فراوانی را پدید آورد. استان گلستان نیز همه ساله شاهد وقوع سیلهایی در رودخانه های اترک و گرگانرود و زیر حوزه های آنها می باشد. در برنامه های مقابله با سیل، پیشگیریهای غیر سازه ای، از جمله پهنه بندی خطرسیل، از توجیه اقتصادی بیشتری برخوردار هستند. بررسی مناسب ترین روش تعیین ضریب مانینگ برای بخشی از محدوده رودخانه اترک و شناسایی عوامل مؤثر بر سطح سیل گیری همان بخش از اهداف این تحقیق می باشند. پس از تعیین مناسب ترین توزیع آماری در مورد آمار دبی حداکثر لحظه ای سالانه در ایستگاه هیدرومتری محدوده مورد مطالعه، دبی حداکثر لحظه ای در دوره های بازگشت مختلف (2 تا200ساله) محاسبه شد. محدوده مورد تحقیق براساس خصوصیات مورفولوژیکی و هیدرولیکی به تعدادی بازه تقسیم شده و پلان رودخانه و نیمرخ های طولی و عرضی رودخانه و مقاطع برداشت شدند. مقادیر ضریب مانینگ در هر بازه به روشهای چاو، کاون و سازمان مدیریت و برنامه ریزی تعیین شد که روش چاو در مقایسه با سایر روشها دارای کمترین خطا در تعیین ضریب مانینگ تشخیص داده شده است. با به کارگیری این روش و با استفاده از نرم افزار HEC-RAS، تراز سطح آب در هر مقطع محاسبه و نیمرخ طولی سطح آب در رودخانه ترسیم شد. آنگاه، پهنه های خطر سیل برای دوره های بازگشت بیان شده ترسیم و مساحت اراضی سیل گیر محاسبه شد. نتایج نشان می دهند که سیلهای با دوره بازگشت بسیار کوتاه (2ساله و 5ساله) نیز اراضی زراعی را تحت تاثیر قرار می دهند. از علل خطر سیل گیری زیاد اراضی اطراف رودخانه، شیب بسیار کم رودخانه (حتی کمتر از 0.0005) و رویش درختچه های نسبتا متراکم و گزهای بلند (حتی در مواردی به ارتفاع بیش از یک متر) در رودخانه می باشد. همچنین در حالی که برای سیل با دوره های بازگشت کوتاه تر از 100 سال، خطر سیل گیری مناطق مسکونی وجود ندارد، اما با توجه به وضعیت زمین شناسی منطقه (وجود اراضی لسی و با قابلیت فرسایش پذیری زیاد) خطر نفوذ آب و تخریب ابنیه وجود دارد.

برآورد دبی های حداکثر لحظه ای در زیر حوضه های فاقد آمار از اهمیت زیادی برخوردار است. استفاده از مدل منطقه ای یکی از روشهایی است که در آن دبی حداکثر لحظه ای بصورت تابعی از مساحت حوضه تعریف می شود ولی انتظار می رود شدت سیل تابعی از سایر پارامترهای فیزیوگرافیک و اقلیمی نظیر ضریب شکل، بارندگی متوسط حوضه و … باشد. هدف از تحقیق حاضر یافتن مناسب ترین مدل برای تخمین دبی های حداکثر لحظه ای با دوره های بازگشت مختلف در زیر حوضه های گرگانرود می باشد. با بررسی ایستگاه های هیدرومتری حوضه مورد مطالعه20 ایستگاه انتخاب گردیده و در حوضه های ایستگاه های مزبور، 13 عامل فیزیوگرافیک و اقلیمی استخراج شده است. سپس با استفاده از تجزیه و تحلیل عاملی، پنج عامل مهم انتخاب گردیده که در مجموع 93.9 درصد واریانس تغییرات در داده های اصلی را نشان می دهند. با استفاده از دو عامل مساحت و تراکم زهکشی، مناطق همگن هیدرولوژیکی مطابق تحلیل خوشه ای مشخص گردیده اند. با بکارگیری روش رگرسیون چند متغیره و پنج عامل منتخب، مدلهای برآورد دبی با دوره های بازگشت مختلف در دو حالت ارائه گردید که در حالت اول برای کل منطقه بدون در نظر گرفتن مناطق همگن و در حالت دوم مدلها در مناطقی با شرایط همگن در نظر گرفته شد و در نهایت نتایج به دست آمده از دو نوع مدل مورد بررسی و مقایسه قرار گرفتند. بطوریکه در سه گروه همگن بترتیب 5 زیرحوضه با R2 برابر یک و MSD برابر صفر مدل قابل قبول نبوده، در گروه همگن دوم با 10 زیر حوضه اگر چه با توزیع F و سطح اطمینان معنی داری بوده ولی مقدار2 R پایین تری رانشان می دهد و بالاخره در گروه همگن سوم مانند گروه همگن 1 برای 5 زیر حوضه با وجود R 2 برابر یک در توزیع F معنی دار نبوده است. در استفاده از این مدل ها با توجه به ضریب تبیین و آزمون F برای کل حوضه مناسب به نظر آمده، لذا برای دوره بازگشت های 2، 3، 5 و 10 ساله با تأکید بر تأثیر عامل مساحت بر میزان دبی حداکثر لحظه ای با نتایج دیگر محققان مطابقت دارد. در دوره های بازگشت 25،50 و 100 ساله علاوه بر مساحت، ارتفاع متوسط حوضه نیز به عنوان عامل مهمی در میزان دبی های حداکثر لحظه ای مورد توجه قرار گرفته است که با نتایج مطالعات در دیگر حوضه های جهان مطابقت دارد.

جریان در مقطع لبریز مجاری روباز، یک جریان خودواسنجی شده است؛ به طوری که می توان با اندازه گیری عمق، مقدار بده خروجی از مقطع راتعیین کرد. این موضوع در جریان هایی که بده در طول کانال ثابت است، برای مجاری با هندسه مقطع مختلف و رژیم جریان زیربحرانی یا فوق بحرانی، مورد مطالعه گسترده قرار گرفته است. اما در مورد رابطه بده و عمق لبریزی در مجاری با جریان متغیر مکانی تاکنون مطلبی منتشر نشده است. در مقایسه با جریان با بده ثابت، ارائه مدل تحلیلی برای یافتن رابطه بده و عمق لبریزی در این نوع جریان، به دلیل نامشخص بودن برخی از عوامل مؤثر، مانند شکل توزیع فشار در طول کانال دشوار است. در این تحقیق، با ایجاد یک مجموعه آزمایشگاهی، این رابطه در جریان متغیر مکانی با افزایش بده برای مقطع دایره ای شکل مورد بررسی قرار گرفته است. برای شیب های ملایم و مقطع دایره ای با قطرهای متفاوت، نتایج آزمایشگاهی نشان داد که اعماق لبریزی اندازه گیری شده، ye و بحرانی محاسبه شده، yc، در این نوع جریان به هم نزدیکتر هستند تا در جریان با بده ثابت. این در حالی است که نتیجه اندازه گیری ها همچنان توزیع غیر هیدروستاتیک فشار در مقطع لبریزی را تأیید می کند. بر اساس نتیجه بدست آمده که به ویژگی جریان متغیر مکانی باز می گردد، می توان ارتباط بین بده اندازه گیری شده و بده محاسبه شده را تحلیل کرد. بر این مبنا، معادله ای برای برآورد عمق بحرانی به کمک عمق لبریزی پیشنهاد گردید که به وسیله آن امکان تعیین بده با دقت مطلوب میسر شد.