مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resources

نسخه انگلیسی
مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resources

video

مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resources

sound

مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resources

نسخه انگلیسی

مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resources

بازدید:

68
مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resources

دانلود:

0
مرکز اطلاعات علمی Scientific Information Database (SID) - Trusted Source for Research and Academic Resources

استناد:

اطلاعات مقاله نشریه

عنوان

ارزیابی اقدام های تاب آورانه با خشکسالی در کاهش آسیب پذیری خانوارهای روستایی (مطالعه موردی: دهستان رستاق شهرستان خلیل آباد)

صفحات

 صفحه شروع 73 | صفحه پایان 92

چکیده

 1. مقدمه دور نمای وضعیت خشکسالی ایران طی 30 سال آینده نشان می دهد که خشکسالی در کشور رو به افزایش خواهد بود و در سال های 2025, 2030, 2035 بیشتر نقاط کشور با خشکسالی شدید و بسیار شدید روبه رو خواهد بود. در این راستا, وضعیت خشکسالی در سال های 2040 به مراتب بحرانی تر از قبل خواهد بود. در این راستا, یکی از راهکارهای اساسی کاهش آسیب پذیری خانوارهای روستایی در برابر خشکسالی-های اخیر, افزایش اقدام های تاب اورانه جوامع روستایی در برابر اختلال و آشفتگی ایجاد شده در زندگی آنان است. از این رو, ارتباط تنگاتنگ روستا و کشاورزی, پیامدهای منفی آن نیز بر کشاورزی بیشتر نمایان می شود. به همین خاطر اقدامات تاب آورانه در مقابل خشکسالی برای بهتر عملکرد محصولات, دام ها, مراتع و چراگاه ها و دیگر اجزای بخش کشاورزی تاثیرگذار بوده و منجر به کاهش کیفیت و کمیت تولیدات و درآمد خانوارهای روستایی, در نتیجه کاهش سطح استاندارد زندگی آنان را به دنبال داشته است. لذا, انجام اقدام های تاب آورانه توسط خانوارهای روستایی در مقابله با خشکسالی برای حفظ معیشت پایدار خانوارها ضروری می باشد. خلیل آباد کاشمر و دهستان رستاق.نیز کشاورزی به عنوان فعالیت اصلی و ارتزاق خانوارهای روستایی محسوب می شود. تامین معیشت اکثر خانوارهای روستایی این منطقه بر پایه درآمد حاصل از کشاورزی است. کشاورزی در این منطقه معمولا به میزان و توزیع بارش های و توده-های حاکم در سطح دهستان بستگی دارد. فصلی بودن این توده ها بر میزان خشکسالی در این منطقه افزوده است و خشکسالی و مقدار بارش, به عنوان چالشی دیرین در این منطقه بوده است. بنابراین, توجه به این اقدام های تاب آورانه می تواند سطح آسیب پذیری را بر خانوارهای روستایی کاهش دهد. لذا در این پژوهش به ارزیابی اقداما های تاب آورانه با خشکسالی در کاهش آسیب پذیری خانوارهای روستایی در دهستان رستاق.پرداخته می شود. 2. مبانی نظری تحقیق وابستگی اقتصاد روستایی به عوامل ناپایدار ساز طبیعی آسیب هایی را در سکونتگاه های روستایی پدید آورده است. از جمله آسیب های طبیعی, می توان خشکسالی را مثال زد که مفهوم آن دسترسی به منابع اب از شرایط متوسط پایین تر است. این پدیده یکی از مخاطره های طبیعی است که فروانی آن در مناطق خشک و نیمه خشک زیاد می باشد. خشکسالی یکی از مخرب ترین مخاطرات است که به عنوان یک رویداد آهسته و یا خزنده در حال افزایش است. خشکسالی را معلول یک دوره شرایط خشک غیرعادی در نظر می گیرند که به اندازه کافی دوام داشته و منجر به ایجاد عدم تعادل در وضعیت هیدرولوژی یک منطقه خاص گردد. در این ارتباط, نقش کشاورزی در معیشت اصلی خانوارهای روستایی و آسیب پذیری آن از پدیده خشکسالی, لزوم سیاست گذاری های عملیاتی را دراستای کاهش آسیب پذیری خانوارهای روستایی اهمیت بخشیده است. زیرا, مهم ترین مقوله و متغیر غیرکنترلی در بخش کشاورزی, بارندگی, آب و هوا و در نهایت خشکسالی است که نیروی غالب به شدت تاثیرگذار بر روند, حجم و جدول زمانی و مکانی تولیدات بخش کشاورزی است و گاهی چنان اثر خود را می گذارد که اثر سایر متغیرها و ابزارهای سیاست گذاری را معکوس می کند. بنابراین, باتوجه به اینکه, منابع اصلی تامین مواد غذایی خانوارهای روستایی, تولیدات زراعی و باغی و دامداری است. آسیب پذیری خانوارهای روستایی از مخاطره طبیعی به نام خشکسالی افزایش می دهد که زمینه ساز چالش های محلی-فضایی و ناپایداری سکونتگاه های روستایی می شود. از طرفی, پیامدهای ناشی از خشکسالی ها نه تنها از شدت, استمرار و گستره خشکسالی تاثیر می پذیرید, بلکه میزان آسیب پذیری جوامع نیز دراین زمینه تاثیر گذار است 3. روش تحقیق پژوهش پیش رو از نوع توصیفی – تحلیلی است که جهت بررسی پارامترهای مورد بررسی سود جسته, دارای دو بخش عمده بوده است. بخش اول را مطالعات اسنادی, کتابخانه ای و استفاده از امکانات اینترنتی جهت بررسی مواردی چون ادبیات موضوع, پیشینه تحقیق, مفاهیم و غیره به خود اختصاص داده و بخش دوم در قالب پژوهش های میدانی جهت جمع آوری آماری اطلاعات و تکمیل پرسشنامه انجام گردیده است. بدین منظور با توجه به سؤالات اساسی تحقیق اقدام به شاخص سازی در دو بخش اقدامات تاب آورانه با خشکسالی و آسیب پذیری خانوارهای روستایی در مواجهه با خشکسالی در خانوارهای مورد مطالعه و نهایتاً تهیه پرسشنامه شده است. تعداد خانوار دهستان رستاق.2748خانوار در سال 1395 بوده و بر اساس آخرین تقسیمات سیاسی کشوری شامل 7 روستا می باشد. در این پژوهش از نمونه گیری تصادفی استفاده شده است و با فرمول کوکران حجم نمونه تعیین گردید است. حجم آماری2748N= تعداد حجم نمونهn=337 برآورد شده است. براساس فرمول تخصیص متناسب تعداد حجم نمونه در هر روستا مشخص شد. در نهایت برای تجزیه و تحلیل داده ها از تحلیل های آماری و فضایی مثل مدل آنتروپی شانون, مدل کوپراس و ویکور و نرم افزار SPSS, استفاده گردیده است. 4. یافته های تحقیق مروری بر یافته های, نشان می دهد در سال 1395, 2/10 درصد مزارع سطح زیرکشت بین 5/2 تا 5 هکتار بوده اند, این در حالی است که در سال 1400 این میزان به صفر رسیده است. بدیهی است که در طول دوران خشکسالی, مزارعی توانسته اند به فعالیت خود ادامه دهند که از آب کافی برخوردار بوده اند. نتایج این بررسی نشان می دهد که ابعاد اقدام های مدیریتی با ضریب 320/0 و اقدام های آبیاری نوین با ضریب290/0, دارای بیشترین امتیاز و اقدام های زراعی و باغی با ضریب 257/0 و اقدام های دامی با ضریب 133/0, کمترین امتیاز برخوردار هستند. در این میان, از بین روستاهای مورد مطالعه, روستاهایی همچون نقاب به دلیل دسترسی به استفاده از تکنولوژی آبیاری نوین, متنوع نمودن معیشت, امادگی داشتن در زندگی برای شرایط سخت(خشکسالی), کشت محصولات مقاوم و کم آب بر, پیوستگی مکانی قطعات اراضی و. . . ., بیشترین اقدام های تاب آورانه در سطح روستاهای این دهستان را انجام دادند. نتایج تحقیق مؤید آن است که بین این دو متغیر رابطه معناداری وجود دارد. ضریب همبستگی بین اقدام های تاب آورانه و سطح آسیب پذیری در خانوارها 597/0-می باشد که با توجه به مقادیر حاصل, با سطح اطمینان 99 درصد می توان گفت که بین این دو متغیر, ارتباط معکوس و معنادار با همبستگی متوسط برقرار می باشد 5. بحث و نتیجه گیری کشور پهناور ایران در منطقه خشک و نیمه خشک قرار گرفته و با توجه به شرایط توپوگرافی, دارای اقلیمی متنوع می باشد. در این بین افزایش جمعیت, فشار بسیاری را بر استفاده بی رویه و نا مطلوب از منابع طبیعی آب و خاک برای افزایش محصولات کشاورزی وارد می سازد. تولید محصولات کشاورزی به ویژه کشت دیم, همبستگی بالایی با مقدار نزولات جوی و برخی از عوامل اقلیمی دارد. در این میان, خشکسالی از جمله پرهزینه ترین حوادثی است که اثرات جبران ناپذیری را بر بخش های اقتصادی وارد می سازد. در این راستا, معیشت خانوارهای روستایی را خشکسالی به مخاطره می اندازد چرا که ارتباط تنگاتنگ روستا و کشاورزی, آسیب پذیری خانوارها را در پی داشته است و اقتصاد آن ها مختل کرده است و تداوم آن, شدت آسیب پذیری بر خانوارهای روستایی را دو چندان کرده است. از این رو انجام اقدام های تاب آورانه می تواند مرهمی بر دل خانوارهای روستایی باشد و تا حدودی از شدت این آسیب پذیری بر اقتصاد خانوارها و روستاها بکاهد. لذا, هدف پژوهش حاضر, ارزیابی اقدام های تاب آورانه با خشکسالی در کاهش آسیب پذیری خانوارهای روستایی(مطالعه موردی: دهستان رستاق. می-باشد که در نوع خودش در مقایسه با مطالعات مشابه در ارتباط با اقدام های تاب آورانه خانوارهای روستایی در مواجهه با خشکسالی قابل توجهه می باشد.

استنادها

  • ثبت نشده است.

    • ارجاعات

  • ثبت نشده است.

    • استناددهی

    مقالات مرتبط نشریه ای

  • ثبت نشده است.

    • مقالات مرتبط همایشی

  • ثبت نشده است.

    • طرح های مرتبط

  • ثبت نشده است.

    • کارگاه های پیشنهادی






    بازگشت به بالا
    telegram sharing button
    whatsapp sharing button
    linkedin sharing button
    twitter sharing button
    email sharing button
    email sharing button
    email sharing button
    sharethis sharing button