رشد اقتصادی از جمله اهدافی است که همواره مورد توجه دولت ها بوده است. در حال حاضر یکی از عمده ترین مشکلات کشورهای در حال توسعه، مساله تامین منابع سرمایه گذاری و چگونگی جذب و نگهداری آنهاست. رشد صنعت حمل و نقل در کشور ما طی سال های اخیر پاسخگوی تحولات عظیم و سریع تجارت جهانی نبوده و با توجه به سرمایه گذاری های اساسی و شتاب فراوان کشورهای منطقه در ایجاد قطب های تجاری، می بایست برنامه ریزی های گسترده ای در این زمینه انجام پذیرد. بدون شک تاخیر در این امر، رشد و توسعه این بخش اقتصادی را در ایران به مخاطره می اندازد. نقش بنادر در زنجیره عرضه و پشتیبانی تجارت جهانی موجب می شود تا بنادر قادر به کسب درآمدهای اضافی بسیار قابل توجهی شوند، که این درآمدها علاوه بر درآمدهای سنتی بنادر از محل فعالیت های تخلیه و بارگیری و استفاده از تاسیسات و تجهیزات بندری می باشد. امروزه رقابت بین کشورهای سرمایه پذیر در زمینه جذب سرمایه گذاران افزایش یافته است. به همین منظور در این مطالعه مقرر است تا با توجه به موقعیت استراتژیک خرمشهر و برخورداری از فضاهای مناسب در زمینه دریایی، عوامل تعیین کننده سرمایه گذاری در این بندر کهن معرفی گردد و بهترین راهکارها را در جهت جذب سرمایه گذاران ارائه نماید. بدین ترتیب با معرفی عوامل برون سازمانی و درون بندری بعنوان مولفه های تاثیرگذار در سرمایه گذاری بندری پرداخته شود و در نهایت ضمن بررسی مهمترین موانع موجود در امر مهم سرمایه گذاری در بنادر مانند موضوع ثبات اقتصادی، عدم استفاده از سیستم جامع بندری در راستای یکپارچه سازی فرآیندهای بندری و ضرورت ارتقاء هماهنگی ارگانهای دخیل، لزوم لایروبی اروند رود و همچنین توان و پشتوانه مالی سرمایه گذاران، به دنبال ارایه راهکارهای مفید و موثر در جهت رفع موانع موجود و ارتقاء وضعیت سرمایه گذاری حال حاضر در بندر خرمشهر باشد. بطوریکه این راهکارهای ارایه شده بتواند گامی بلند در شکوفایی هرچه بهتر اقتصاد کشور و منطقه بردارد.

سازمان بنادر و دریانوردی به عنوان شاهراه ارتباط آبی اقتصاد کشور، نیازمند بررسی وضعیت خدمات کتابخانه ها و اطلاع رسانی است. هدف: سنجش کیفیت خدمات کتابخانه های تخصصی سازمان بنادر و دریانوردی با استفاده از ابزار لایب کوال شامل سنجش سه مولفه، فضا، کارکنان و منابع از نظر میزان خدمات دریافت شده و خدمات مورد انتظار کاربران است. روش شناسی: این پژوهش به روش پیمایشی- توصیفی انجام شده و جامعه آماری آن شامل 5188 نفر از کارکنان بنادر انزلی، امیرآباد، نوشهر، رجایی، امام، بوشهر و سازمان مرکزی (تهران) است و نمونه گیری به شیوه تصادفی طبقه ای و روش گردآوری داده ها، پرسشنامه استاندارد لایب کوال است. یافته ها: یافته ها نشان می دهد که بر اساس فراوانی گویه های مولفه کارکنان، عامل رفتارشناسی‏‏، ادب و تواضع 102.8 درصد، بالاترین سطح و عامل دانش کافی با 46.6 درصد، پایین سطح را دارا است. گویه های مربوط به فضا از سطح انتظارات کاربران کمتر است. در این مولفه عامل وجود فضای آرام با 92.3 درصد بالاترین سطح و عامل وجود فضای مناسب کار گروهی با 75 درصد پایین ترین سطح را دارا می باشد. در گویه های مربوط به منابع در تمامی موارد، خدمات ارائه شده با سطح انتظارات کاربران با اختلاف قابل ملاحظه ای پایین می باشد. در این مولفه عامل وجود وب سایت کتابخانه ای با 50 درصد کمترین سطح و عامل وجود مجلات چاپی با 85 درصد بالاترین سطح را دارا می باشد . نتایج: نتایج نشان می دهدکه در کتابخانه های سازمان بنادر و دریانوردی در سه مولفه کارکنان، فضا و منابع، بین سطح انتظارات کاربران و خدمات ارائه شده فاصله معنی داری وجود دارد. نکته قابل توجه در خصوص مولفه کارکنان‏، این است که در عامل توانایی تخصصی فاصله بین انتظارات کاربران و خدمات ارائه شده بیشتر مشاهده می شود. در مورد مولفه منابع بین سطح انتظارات و خدمات ارائه شده در خصوص منابع الکترونیکی، وجود وب سایت کتابخانه ای و ابزارهای تسهیل کننده، فاصله معنی دار نسبت به منابع چاپی وجود دارد. مولفه فضا، فاصله بعیدی با سطح انتظارات کاربران دارد.

کشور ایران با توجه به سابقه تاریخی کشتیرانی و دریانوردی از قدیمی ترین کشورهای فعال جهان در این حیطه محسوب می شود و از ناوگان قابل توجهی در منطقه خاورمیانه و تا حدی در دنیا برخوردار است. افزایش تعداد شناورهای با سن بیش از 25 سال یا شناورهای فاقد کارایی لازم تحت پرچم ایران، در سنوات اخیر در کنار وجود تقاضا برای بازیافت کشتی در منطقه خلیج فارس و دریای عمان، لزوم توجه به این صنعت را بیش از پیش با اهمیت جلوه گر نموده است. چندین درخواست رسمی برای اوراق کشتی توسط شرکت های معتبر داخلی و تعداد زیادی انجام غیررسمی اوراق کشتی در سال های اخیر در جنوب کشور نشان از وجود ظرفیت های داخلی و خارجی در این رابطه دارد. در این تحقیق که به بررسی عوامل موثر بر پیاده سازی صنعت اوراق کشتی درایران (مورد کاوی استان بوشهر) می پردازد، جنبه های متفاوت استقرار صنعت اوراق کشتی و آثار و تبعات آن بررسی شده است. پرسشنامه به کار گرفته شده در این پژوهش در برگیرنده 38 پرسش می باشد که به کمک آن، و به کمک طیف چند گزینه ای لیکرت، دانسته های جامعه آماری اندازه گیری شده است. روایی و پایایی پرسشنامه تایید گردیده است. پژوهش حاضر، شامل مدیران، کارشناسان اداره کل بنادر و دریانوردی و اداره کل محیط زیست استان بوشهر و تکنسین ها و فعالان داک های ساخت و تعمیرات کشتی در سطح استان می باشد. با توجه به تایید تمام فرضیات، از حیث رتبه بندی عوامل با استفاده از آزمون فریدمن، نتایج این پژوهش حاکی از این است که عوامل نیروی کار، رقبا و موقعیت جغرافیایی بالاترین اولویت را دارا می باشند. وجود موانع زیست محیطی (ازجمله عدم قوانین و مقررات داخلی مناسب و شرایط حساس زیست محیطی استان بوشهر) جزو عوامل بازدارنده ایجاد این صنعت و وجود حجم قابل توجه ای از شناورهای دارای شرایط بازیافت در سطح استان و استان های ساحلی همجوار، وجود نیروی کار فراوان و موقعیت مناسب جغرافیای استان بوشهر در سطح منطقه از جمله عوامل محرک و مثبت برای ایجاد این صنعت معرفی گردید و در نهایت راهکارها و شیوه های برای ایجاد این صنعت در استان بوشهر با توجه به مزیت ها و محدودیت های موجود ارائه گردید.

کشور ایران دارای منافع کلان در مقوله دریا در ابعاد مختلف آن می باشد و روز به روز بر دایره این منافع و علایق افزوده می شود. آمارها حاکی از آن است که تا نود درصد واردات و صادرات کشور از طریق دریا صورت می پذیرد. افزایش بیش از پیش تعداد کشتی های تحت مالکیت ایران، نگرانی های روزافزون جنبه های زیست محیطی فعالیت کشتی رانی در منطقه حساس و ویژه خلیج فارس و دریای مازندران و برخورداری از سواحل طولانی در جنوب و شمال کشور همگی بر لزوم نقش آفرینی فعال و موثر دولت جمهوری اسلامی ایران در عرصه دریانوردی بین المللی و منطقه ای به طور عام و در این مقام تعامل با ارگان مهم بین المللی یعنی آیمو و مباحث مطروحه در آن گواهی می دهند. رشد بی سابقه توجه به مسایل دریانوردی و صنعت کشتی رانی در سطح ملی و کلان و در کنار آن توسعه روز افزون ظرفیت های اسکله ها و پشت کرانه های بنادر و توجه ویژه مسوولین عالی نظام به امر کشتی، دریا و بندر نیز بی دلیل نیست؛ چه از منظر توسعه اقتصاد حمل و نقل و چه از زاویه تقویت جنبه های حاکمیتی به آن نگریسته شود. جمهوری اسلامی ایران اگرچه پنجاه و چهار سال پیش به عضویت آیمو در آمد، اما با توجه به اهمیتی که صنعت دریانوردی در یکی دو دهه ی اخیر برای آن پیدا کرد، توجه ویژه ای را به خصوص در یک دهه ی اخیر به مقوله مقررات بین المللی دریایی و اجرای صحیح آن ها مبذول داشته است. این توجه و درک اهمیت موضوع موجب شد که در این پژوهش بدنبال بررسی حقوقی مواضع ایران در قبال معاهدات دریایی حقوق بین الملل دریایی و سازمان دریانوردی بین المللی (IMO) باشیم.

شاخص های متعددی به منظور تعیین عملکرد و کارآیی و همچنین ارزیابی موقعیت هر بندر نسبت به بنادر دیگر تعریف شده که به طور مستمر از سوی مدیران بنادر مورد استفاده قرار می گیرد. در این میان این شاخص ها، مدیریت و بکارگیری پرسنل متخصص، کار آزموده، سالم و با انگیزه و مهمتر از همه توجه به ارتقاء و توسعه فرهنگ ایمنی و بهداشت مکمل اصلی و ضامن موفقیت بنادر در رقابت بر سر کالا و سرمایه است. لذا در این پژوهش تلاش گردیده است با توجه به مسائل و مشکلات رایج کارگران خن کار در بنادر کشور از جمله نداشتن پوشش بیمه ای مناسب، تجهیزات ایمنی کافی، فقدان آموزشهای ایمنی لازم، پائین بودن حقوق و دستمزد و سایر مشکلات مشابه اقدام به شناسایی نقاط ضعف ها و تلاش در جهت حل این مشکلات صورت پذیرد که این امر با استفاده از تهیه پرسش نامه و رتبه بندی هر یک از عوامل فوق با استفاده از مدل ANP و بکارگیری نرم افزار Supper decision صورت پذیرفته است. در این پژوهش که با مطالعه موردی در خصوص کارگران خن کار در بندر امام خمینی (ره) انجام پذیرفته است، سعی شده تا با توجه به الزامات قوانین کارگری کشور در مناطق ویژه اقتصادی و توصیه نامه های سازمان بین المللی کار در مناطق ویژه اقتصادی کشور اقدام به ارائه راهکارهایی مدون جهت بهبود شرایط کاری و معیشتی این کارگران گردد. بر اساس نتایج به دست آمده بر اساس هدف اصلی پژوهش، از میان معیارهای اصلی پرسش نامه معیار پوشش بیمه ای کارگران با وزن نرمال 0.181 در اولویت اول و در میان زیر معیارها نیز، زیر معیار پرداخت حقوق به موقع کارگران پس از هر روز کاری با وزن نهایی 0.0618 در اولویت اول قرار گرفت. همچنین مطابق نتایج بدست آمده مشخص گردید که با انتقال مسوولیت تامین نیروهای کارگران خن کار از انجمن صنفی کارگران به شرکت ها و تعاونی های تامین نیروی انسانی که می بایست مطابق با قوانین کار در مناطق ویژه اقتصادی زیر نظر اداره اشتغال فعالیت نمایند می توان گامی موثر در جهت هماهنگ سازی قوانین مطابق با قوانین سازمان جهانی کار و همچنین بهبود شرایط کارگران خن کار در این بندر و نیز سایر بنادر کشور برداشت.

بررسی نشدن کامل و همه جانبه شاخصهای توسعه پایدار در طرح توسعه بندر شهید بهشتی یکی از دلایل اصلی عقب افتادن یک طرح ملی، از برنامه اصلی خود ( تقریبا به مدت 2 سال) بود. این عقب افتادگی، نقش بندر چابهار را به عنوان مهمترین رکن و دروازه ورودی محور شرق در منطقه کمرنگ کرد. این در حالی است که توسعه محور شرق و دستیابی به تجارت و ترانزیت کالا به کشورهای شرقی ایران و آسیای میانه از ارکان مهم و کلیدی در برنامه ریزی استراتژیک دولت جمهوری اسلامی ایران در توسعه و فعال سازی محور شرق محسوب می گردید. همچنین عقب افتادن از طرح به منزله از دست دادن فرصت و جایگاه و همچنین تقبل هزینه های مالی بسیاری (بدلیل تورم و افزایش قیمتها) برای سازمان بنادر و دریانوردی داشت. هرچند تحقیقات زیادی در زمینة توسعه پایدار در جهان صورت گرفته است، که عموما موضوع محوری محیط زیست مدنظر قرار داده شده با این حال در حوزة بنادر با عنایت به ویژگی های خاص آن، پژوهش های گسترده ای صورت نپذیرفته است. در ایران، به جز تحقیقات بسیار محدودی در سطح مطالعات کتابخانه ای، بررسی ریشه ای خاصی انجام نشده است. بررسی شاخص های توسعه پایدار مرتبط با توسعه بنادر ایران و وضعیت اعمال آنها درطرح توسعه بندر شهید بهشتی موضوع اصلی این رساله قرار گرفته است. اهداف مطالعه این تحقیق انتشار مفاهیم، تعریف توسعه پایدار بنادر به منظور شناسایی شاخص های کلیدی و مهم در توسعه پایدار بنادر و همچنین وضعیت اعمال آنها در طرح توسعه بندر شهید بهشتی چابهار با استفاده از روش آمیخته اکتشافی می باشد. در ابتدا با انجام مصاحبه و جلسات کانونی و با استفاده از روش تحلیل تم، شاخص های اولیه بدست آمده و با توجه به اطلاعات ادبیات تحقیق که شامل شاخص های معرفی شده از سوی سازمان ملل و همچنین شاخص های بدست آمده از بررسی چهار بندر مهم دنیا (لوس آنجلس، آنتورپ، سیدنی و روتردام)، فرضیاتی برای تحقیق بیان شده که بر طبق آن پرسشنامه ای تهیه و توزیع گردید و نتایج آن با استفاده از تحلیل آماری T تک نمونه ای مورد تحلیل قرار گرفت. در نهایت شاخص های اجتماعی، اقتصادی، زیست محیطی و نهادی به عنوان شاخصهای اصلی موثر در پایداری توسعه بنادر ایران همراه با چهل شاخص فرعی شناسایی گردید. در ادامه مشخص گردید شاخصهای اجتماعی، اقتصادی و نهادی به طور میانگین در سطح خوب و خیلی خوب در طرح توسعه بندر شهید بهشتی چابهار اعمال گردیده و تعدادی از شاخصهای فرعی زیست محیطی در طرح توسعه بندر شهید بهشتی چابهار به طور کامل اعمال نگردیده است.

مردم مناطق ساحلی همواره زندگی خود را در گرو فعالیت های دریایی یافته اند. دسترسی به آبهای آزاد جهت تجارت یکی از اصلی ترین بهره برداری های این مردم بوده است. مردم سیستان و بلوچستان نیز در این حوزه از دیر باز تجارت با مناطق حاشیه خلیج فارس، هند، پاکستان و شرق افریقا را به عنوان یکی از منابع درآمد خود به کار بسته اند. در این میان ایمنی دریانوردی همواره در عمل یکی از چالشهای این نوع دریانوردی سنتی بوده است. عامل انسانی همواره به عنوان یکی از موثرترین عوامل موثر بر ایمنی دریایی مطرح بوده و آموزش به عنوان یکی از کلیدی ترین مفاهیم ارتقا منابع انسانی می تواند بر عملکرد عامل انسانی در سوانح دریایی تاثیرگذار باشد. این تحقیق با عنوان «تاثیر آموزشهای تخصصی دریایی بر ارتقاء ایمنی شناورهای سنتی در بنادر استان سیستان و بلوچستان» است که در سال 1393 انجام شده است. در پژوهش حاضر، ابتدا به بررسی توصیفی آموزش های تخصصی دریایی موتور لنج های باری فعال در استان سیستان و بلوچستان پرداخته می شود. سپس با شناسایی عوامل موجود در این آموزش های تخصصی، اثربخشی هر یک از آنها بر ایمنی دریانوردی به کمک اطلاعات آماری مورد سنجش قرار می گیرد. در این تحقیق هر یک از این عوامل با استفاده از تکنیک آماری T جفتی از لحاظ اثربخشی بر ایمنی دریانوردی در شرایط قبل و بعد از آموزش سنجیده شده، نهایتا میزان اثربخشی آموزش های تخصصی موجود بر ایمنی دریانوردی موتور لنج های باری فعال در استان سیستان و بلوچستان ارزیابی می گردند. ابزار پژوهش حاضر، پرسشنامه از نوع محقق ساخته بوده و از نرم افزار SPSS نیز برای تحلیل داده ها استفاده شده است. نتایج این تحقیق بیانگر آن است که هر یک از عوامل موجود در این آموزش های تخصصی به صورت منفرد بر ارتقای ایمنی دریانوردی شناورهای سنتی موثر بوده و موجب ارتقاء آن گشته اند و به طور کلی نتایج به دست آمده حاکی از اثربخشی آموزش بر ایمنی موتور لنج های باری فعال در استان سیستان و بلوچستان می باشد.

توسعه روز افزون حمل و نقل دریایی و فعالیت های بندری منجر به افزایش انواع آلاینده ها در محیط زیست می شود. سالانه بالغ بر 1500 فروند کشتی در بندر انزلی پهلو داده می شود و با توسعه بندر در آینده ای نزدیک تولید گازهای آلاینده از کشتی ها مردم ساکن اطراف بندر را آسیب خواهند رساند البته قرار گرفتن بندر در داخل شهر یک چالش محسوب میگردد. در این تحقیق میزان گازهای آلاینده منتشره از ژنراتور کشتی ها که در اسکله پهلو گرفته بودند، با استفاده از دستگاه گاز آنالایزر مورد اندازه گیری قرار گرفتند. اگرچه سهم آلودگی هوا ناشی از کشتی ها به اندازه سایر منابع آلاینده نمی باشد ولی هر کشتی می تواند به عنوان یک کارخانه کوچک آلاینده هوا محسوب گردد. بر اساس پروژه توسعه بندر انزلی که از 10 پست اسکله به 24 پست اسکله ارتقاء داده خواهد شد آلودگی هوا رشد زیادی خواهد داشت. در این تحقیق نتایج بدست آمده حاصل از آنالیز گازها ی خروجی از ژنراتور 10 فروند کشتی با تیپ ها و زمان ساخت متفاوت که حدود 24 ساعت جهت عملیات تخلیه و بارگیری در اسکله حضور دارند نشان می دهد که گاز مونواکسید کربن با میزان 5913 پی پی ام نسبت به سایر گازهای آلاینده از میزان بیشتری نسبت به استانداردهای مناطق شهری و صنعتی برخوردار است. به نظر میرسد علت بالا بودن گازهای مونواکسید کربن ناشی از احتراق ناقص سوخت در ژنراتورها باشدکه با بهبود سیستم احتراق ومدیریت سوخت مرتفع می گردد. امروزه در برخی کشورهای پیشرفته دنیا استفاده از ژنراتور ها در اسکله محدود شده و کشتی ها از برق ساحلی استفاده می نمایند که این امر علاوه بر صرفه اقتصادی برای کشتی ها سبب کاهش آلودگی هوا در مقیاس محلی و اثرات جهانی می گردند.

امروزه استفاده از روش های عددی در بررسی ماهیت پدیده های طبیعی، حیطه وسیعی از علوم را به خود اختصاص داده است. تحلیل جریان اطراف اجسام یکی از مسائل اساسی در دینامیک سیالات می باشد و از اهمیت بالایی برخوردار است. بررسی میدان های سرعت، فشار و بررسی نیروهای وارد از سیال به جسم مانند نیروی لیفت و درگ در رژیم های مختلف جریان یکی از اهداف مورد بررسی در این حوزه می باشد. در این تحقیق پارامترهای هیدرولیکی جریان در اطراف مانع استوانه ای درون کانال روباز با بستر ثابت به صورت سه بعدی با کمک نرم افزار ANSYS-CFX بررسی شده است. هدف از انجام این تحقیق، بررسی تاثیر عدد رینولدز و فرود و تغییر عرض کانال بر پارامترهای جریان و تایید صحت محاسبات انجام شده توسط معادلات مکانیک سیالات حاکم بر جریان می باشد. لازم به ذکر است با توجه به متقارن بودن هندسه و شرایط مرزی حاکم بر جریان برای تعیین محاسبات، جریان از نصف حوزه، تحت عنوان حوزه محاسباتی استفاده گردیده است. جهت شبیه سازی سطح مشترک سیال هوا و آب از روش VOF استفاده شده است. این نرم افزار معادلات حاکم بر جریان را به روش حجم محدود حل کرده و جهت شبکه بندی میدان محاسباتی از شبکه های منشوری و مکعبی استفاده شده است. برای شبیه سازی در این تحقیق از نرم افزار ANSYS-CFX استفاده شده است.

یکی از مشکلاتی که اکثر پروژه های عمرانی ایران درگیر آن می باشد، مساله تاخیر و طولانی شدن زمان اجرای پروژه ها می باشد. این مساله سبب می شود علاوه بر افزایش هزینه های تمام شده پروژه ها، منافع و مزایای حاصل از احداث این پروژه ها نیز به تاخیر افتاده و گاهی اوقات اهداف اصلی پروژه نیز محقق نشود. تاخیر در اجرای پروژه ها دارای علل فراوانی است که برخی از آنها عبارتند از: • مشکلات مالی و اعتباری • مشکلات فنی • مشکلات مدیریتی • حوادث طبیعی و غیر مترقبه • تاخیر در تملک اراضی پروژه پروژه های بنادر و اسکله سازی نیز از این امر مستثنی نبوده و اجرا و بهره برداری از اکثر پروژه های فوق در ایران دارای تاخیر می باشند. این تاخیرات سبب می شود تا هزینه برخی از پروژه ها تا چندین برابر برآورد اولیه نیز برسد و بهره گیری از منافع پروژه نیز دچار مشکل شود. شناخت علل تاخیرات و ارائه راه حلهایی از دیدگاه مهندسی مدیریت ساخت سبب خواهد شد تا ضمن تسریع در روند اجرای پروژه های کنونی، جهت پروژه های آینده نیز راه حلهایی پیش بینی گردد تا پروژه های فوق با کمترین مشکل و تاخیر بهره برداری گردد. دراین تحقیق نیز سعی شده است تا ابتدا وضعیت پیشرفت و اجرای پروژه های بنادر و اسکله در استان خوزستان بررسی شده و سپس علل تاخیرات درساخت و بهره برداری از پروژه های فوق از منظر مهندسی مدیریت ساخت مورد بررسی قرار گیرد همچنین راهکارهای پیشنهادی جهت تسریع پیشرفت آنها نیز ارائه گردد. این تحقیق از نوع کاربردی می باشد.