SYMPOSIUM OF IRANIAN PALEONTOLOGICAL SOCIETY | Year:2009 | دوره:2 |Papers Count:35

بیواستراتیگرافی نهشته های کرتاسه فوقانی رسوبات سانتونین - ماستریشتین حاوی نانوفسیلهای متنوعی است که در این مقاله مورد مطالعه قرار گرفته اند. واحدهای لیتواستراتیگرافی شامل ضخامتهای مختلفی از رسوبات شیلی و مارنی و تناوب آهک و شیل و همچنین آهک می باشد. در این مقاله تعداد 26 گونه و 16 جنس مختلف نانوفسیلهای آهکی مورد شناسایی قرار گرفته اند. زونهای نانوفسیلی مطالعه شده با بایوزنهای(1977) Sisingh  مقایسه شده اند.

سازند گورپی متشکل از مارن و شیلهای خاکستری مایل به آبی و به صورت فرعی شامل لایه های نازک از آهک رسی است که در جنوب باختری ایران به خوبی گسترش دارد. در این مطالعه سازند گورپی بر مبنای نانوفسیلهای آهکی در یال جنوبی کبیرکوه در برش کاور در استان ایلام مورد بررسی قرار گرفته است. هدف از نگارش این مطالعه معرفی نانوفسیلهای سازند گورپی و سن یابی سازند بر اساس آنهاست. بررسیهای انجام شده موید حضور نانوفسیلهای فراوان با حفظ شدگی بسیار خوب است که با استفاده از آنها تعداد 50 گونه و 21 جنس شناسایی گردیده و با میکروسکپ پلاریزان مطالعه و از آنها عکس برداری شده است. بر مبنای نانوفسیلهای شناسایی شده سن سازند گورپی در برش مورد مطالعه کامپانین آغازی تا دانین آغازی است که با زونهای CC18-CC26 سیسینگ و زونهای NP1- NP2 مارتینی مطابقت دارد. حضور گونه های Cruciplacolithus tenuis، Cruciplacolithus primus، Biantolithus sparsus و Micula murus در نمونه های مورد مطالعه، موید مرز K/T در رسوبات سازند گورپی است.

این تحقیق رسوبات متعلق به تورنزین - ویزئن در برش شهمیرزاد (واقع در شمال شهر سمنان) را مورد بررسی قرار می دهد. برش مزبور حاوی فونایی از بقایای بی مهرگان، مهره داران (ماهیها) و کنودونتها می باشد که در این تحقیق معرفی می گردند. مطالعه و تشریح نمونه های میکروفسیلی من جمله کنودونتها منجر به شناسایی گونه هایی از قبیل Bispathodus stabilis، Gnathodus semiglaber، Polygnathus inornathus، Polygnathus communis collinsoni، Polygnathus communis communis، Polygnathus bischoffi و Pseudopolygnathus multistriatus گردید. مجموعه به دست آمده با آغاز زون sulcata ظاهر می گردند. در قاعده سازند مبارک در برش مورد مطالعه یک افق شیلی و مارنی به ضخامت تقریبی 60 متر موجود است که غنی از فسیلهای بی مهرگان نظیر تریلوبیتهای Drevermannia habitus و Philipsia sp.، گاستروپدهایی همچون Bellerophon sp. و .Platyceras sp و کرینوئیدهایی نظیر Taxocrinid indeterminate و Paracosmetocrinus mobarakensis می باشد. مجموعه فسیلی به دست آمده از این افق سن کربنیفر زیرین (تورنزین - ویزئن) را مشخص می نماید.

روی هم رفته 197 نمونه از رسوبات سازند پادها و بهرام در ناحیه شاهزاده محمد کرمان واقع در 80 کیلومتری شمال کرمان به منظور بررسی پالینومرفهای آن انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفت. این نمونه ها در آزمایشگاه پالینولوژی اکتشاف وزارت نفت مورد تجزیه شیمیایی قرار گرفت. اغلب نمونه ها حاوی پالینومرفهای فراوان از قبیل آکریتارش، کیتینوزوآ، اسکلوکودونت و اسپور می باشد. در این تحقیق تنها گونه های آکریتارش (دریایی) و گونه های میوسپور (خشکی) این دو سازند مورد مطالعه قرار گرفته است که گونه های آکریتارش و میوسپور شناسایی شده در این ناحیه قابل مقایسه با نمونه های رسوبات دونین بالایی (فراسنین - فامنین) سایر نقاط ایران از جمله البرز، زاگرس، ایران مرکزی و کشورهای استرالیا، کانادا و آفریقا می باشد. بر مبنای نسبت درصد عناصر خشکی (میوسپورها) به عناصر دریایی (آکریتارشها)، محیط دریایی کم عمق برای رسوبات دونین بالایی در ناحیه شاهزاده محمد کرمان پیشنهاد می گردد.

در غرب حوضه رسوبی کپه داغ، مجموعه سنگهای کربناته شامل سنگ آهک و گلسنگهای آهکی (با سن تانتین) با رنگ روشن که به طور هم شیب بر روی کنگلومراها و ماسه سنگهای قرمز رنگ پسته لیق (با سن دانین) و در زیر شیلهای قهوه ای سازند خانگیران به سن ائوسن قرار گرفته اند، تحت عنوان سازند چهل کمان شناخته می شوند. نتایج حاصل از مطالعات سازند چهل کمان در جنوب غرب روستای جوزک منجر به شناسایی 4 مجموعه رخساره ای (7 رخساره) شده است که در کمربندهای دریای باز (Open marine)، پشته (Shoal)، لاگون (Lagoon) و پهنه جزرومدی (Ttidal flat) برجای گذاشته شده اند. آنالیز چینه نگاری سکانسی این سازند بر اساس مطالعه فرامینیفرها و رخساره های سنگی منجر به شناسایی 3 سکانس رسوبی رده سوم در مجموعه سنگهای رسوبی مورد مطالعه شده است که توسط مرزهای سکانسی نوع دوم از یکدیگر تفکیک شده اند. منحنی تفسیری تغییرات سطح دریا در این توالیها با منحنیهای جهانی تا حدودی انطباق نسبی نشان می دهد. داده های این تحقیق و تلفیق آن با سایر داده های حوضه رسوبی کپه داغ می تواند در بازسازی جغرافیای دیرینه این حوضه در زمان پالئوسن مورد استفاده قرار گیرد.

در این تحقیق بایوستراتیگرافی سازندهای سروک و ایلام در (چاه شماره 140) میدان نفتی آغاجاری مطالعه شده است. ضخامت سازندهای ایلام و سروک در این چاه به ترتیب 41.5 و 1150.5 متر و شامل سنگ آهک، آهک رسی، شیل است. در مطالعات بایوستراتیگرافی سازندهای مذکور ضمن تشخیص 42 گونه متعلق به 27 جنس از فرامینیفرهای پلانکتونی و بنتیک و گونه های الیگوستژینید (oligosteginid)، سه بایوزون در سازند سروک و یک بایوزون در سازند ایلام معرفی گردید. 1) Favusella washitensis & oligosteginid assemblage zone2) Nezzazata /alveolinid assemblage zone3) Nezzazatinella picardi / Dicyclina assemblage zone4) Rotalia skourensis / Algae assemblage zone بر مبنای بیوزونهای فوق سن سازند سروک آلبین پسین - تورونین و سن سازند ایلام سانتونین تعیین شده است.

توالی ضخیمی از سنگهای ژوراسیک میانی - پسین در بقیع (شمال غرب نیشابور) رخنمون دارد. مهمترین ماکروفسیلهای موجود در این توالی آمونیتها بوده که مورد بررسی قرار گرفته اند. حاصل این مطالعات، شناسایی و معرفی 46 جنس و 89 گونه آمونیتی است که 17 گونه آن، برای نخستین بار از ایران گزارش می شوند. فونای آمونیتی مزبور با زونهای زیستی مناطق حاشیه ای مدیترانه انطباق دارد. با توجه به فونای مورد بررسی سن باتونین پیشین - کیمیرجین برای مجموعه مورد مطالعه پیشنهاد می گردد.

در این مطالعه سازند مبارک که از سازندهای کربونیفر حوضه رسوبی البرز مرکزی می باشد، در مقطع میغان واقع در شمال خاور شاهرود مورد بررسی قرار گرفته است. در این مقطع لیتولوژی سازند مبارک شامل آهکهای مارنی، آهکهای ماسه ای، شیل، آهکهای متوسط تا ضخیم لایه حاوی فسیل، آهکهای بیوکلاستیک و آهکهای شیلی می باشد که حد زیرین آن با یک ماسه سنگ دانه درشت پیل دار به ضخامت تقریبی 3 متر آغاز می شود و با شیب 47o به سمت شمال باختر بر روی بخش 4 سازند خوش ییلاق به طور هم شیب قرار می گیرد. حد فوقانی آن را نیز آهکهای شیلی تشکیل می دهند که در زیر ماسه سنگهای درود واقع شده اند.در مطالعات انجام شده بر روی سازند مبارک حدود 100 مقطع نازک از قسمتهای مختلف این سازند تهیه شد که پس از مطالعه دقیق بر روی آنها با توجه به میکروفسیلهای فرامینیفری موجود در آن و ظهور و افول آنها هفت بیوزون مختلف در این سازند شناسایی شدند که شامل: بیوزونI  (F.T)، بیوزونII  (Tn1-2)، بیوزونIII  (Tn3 a-b)، بیوزون (Tn3c) IV ، بیوزون(V1a) V ، بیوزون (V1b-V2a) VI و بیوزون(V2b-V3a) VII  می باشد.به طور کلی سن سازند مبارک در این مقطع تورنزین تا ویزئن پیشنهاد می شود.

در این تحقیق، نقش روزن داران (فرامینیفرهای) بزرگ و نیز تاثیر عوامل مختلف محیطی نظیر شوری، تحرک آب، بستر، انرژی هیدرودینامیکی، نور و فرآیند همزیستی که بر روی توزیع فرامینیفرها اثر می گذارند را در برشی از سازند آسماری واقع در شرق گچساران مورد مطالعه قرار خواهیم داد تا بتوان از این طریق به بازسازی محیط دیرینه این سازند دست یافت. بر اساس مطالعه بیش از 130 نمونه از این برش و نحوه توزیع فرامینیفرها (ستون 1) مشاهده می شود که (1) در قسمتهای پایین سازند آسماری (ضخامت 1 تا 60 متر) روزن داران پلاژیک و روزن داران بنتیک بزرگ با دیواره نازک هیالین مانند لپیدوسیکلینیده ها و نومولیتیده های بزرگ با همزیست دیاتومه ای، به وفور دیده می شوند که دلیلی بر عمق زیاد، نور و انرژی کم، شوری نرمال و فائق آمدن زیر محیط رسوبی دریای باز است. (2) در قسمتهای میانی سازند آسماری (از ضخامت 61 تا 143متر) اندازه روزن داران کوچکتر شده، دیواره آنها ضخیم تر می گردد که نشان گر کاهش عمق، افزایش نور و انرژی و شوری بیشتر می باشد. (3) در قسمتهای بالاتر سازند آسماری (از ضخامت 144 تا 247 متر) فرامینیفرهای دوکی شکل با دیواره پرسلانوز (Borelis pygmea) حضور دارند که این حاکی از کاهش بیشتر عمق و افزایش نور، شوری و انرژی است. (4) در قسمتهای فوقانی سازند آسماری (ضخامت 248 متر تا انتهای مقطع) فرامینیفرهای پرسلانوز با صدف دیسکوئیدال (Borelis melo curdica) حضور دارند که نشان گر حداکثر کاهش عمق و شوری بیشتر محیط می باشد.

در این مطالعه دو مقطع چینه شناسی، تحت عنوان مقطع کوه گدوان و مقطع زکیان از سازندهای کژدمی و سروک انتخاب شده است. در مجموع ضخامت رسوبات این مقاطع 870 متر همراه با 600 مقطع میکروسکپی مورد مطالعه قرار گرفته است. به طور کلی میکروفاسیسهای شاخص در مقاطع مورد مطالعه شامل وکستون - پکستون - گرینستون - باندستون - فلوتستون و ردستون می باشد که این میکروفاسیسها در چهار گروه محیطی دریای باز، سد، لاگون و پهنه جزر و مدی قرار گرفته اند. با توجه به مطالعه فرامینیفرها، سن رسوبات فوق الذکر از آلبین زیرین تا سنومانین بالایی می باشد. در مجموع با توجه به مطالعه چینه نگاری سکانسی، چهار سکانس رسوبی درجه 3 (چرخه دسته سوم) برای رسوبات سازندهای کژدمی و سروک در منطقه مورد مطالعه شناسایی شده است.سکانس 1 (آلبین زیرین - میانی) مربوط به سازند کژدمی، سکانس 2 (آلبین بالایی - سنومانین زیرین) که رخساره محیط دریای باز بیشترین ضخامت سکانس را شامل شده و مربوط به قسمت بالایی سازند کژدمی و بخش زیرین سازند سروک است و سکانسهای 3 و 4 (سنومانین میانی - بالایی) که مربوط به بخش بالایی سازند سروک می باشد و دارای رخساره های آهک جابجا شده (قطعات و بلوکهای جابجا شده) می باشد.

هرچند تاکنون بیش از 4 گونه از اسبهای هیپاریونی از سازند مراغه در شمال باختری ایران گزارش شده است با این حال هیچ کدام نماینده نمونه های بزرگ این جنس که در دیگر مکانهای هم ارز با این سازند یافت می شوند، نبوده اند. بررسی نهشته های فسیلی در یک جایگاه فسیلی جدید در شمال تبریز منجر به یافت شدن جمجمه تقریبا کاملی از این اسبها شده است که به طور چشمگیری بزرگتر از نمونه های یافت شده در سازند مراغه می باشد. هرچند این نمونه همانندیهای فراوانی با اسبهای هیپاریونی بزرگ یافت شده در ترکیه، یونان، بلغارستان و اوکراین دارد ولی بخش پوزه ای آن بزرگتر از آنها بوده و احتمال تعلق آن به یک گونه جدید امکان پذیر می باشد.

برش مورد مطالعه در31o34’ طول شمالی و52o22’  عرض شرقی واقع در کوه بناریزه، شمال شرق آباده قرار گرفته است. رسوبات کربنیفر در این برش به دو بخش مشخص تقسیم می شود که شامل سنگ آهک نازک تا متوسط بعضا ورمیکوله همراه با شیل به رنگهای متنوع زرد، کرم تا خاکستری و آهکهای ضخیم لایه در راس برش است. با انجام مطالعات میکروسکوپی بر روی 147 مقطع نازک حضور فراوان کرینوئیدها به صورت پکستون/ وکستون، وکستون و ندرتا گرین استون قابل توجه می باشد. همراه با این کرینوئیدها ما شاهد حضور فرامینیفرهای آگلوتینه، مرجانها، استراکودها، بقایای هلوتورینها ،کلسی اسفرها، بریوزئرها، سوزن اسفنجها و آلگها می باشیم. جلبکها عمدتا متعلق به خانواده آلگهای سبز بوده که می توان به جنس و گونه های Albertaporella involuta، Kamaena delicate، Girvanella problematica، Koninkopora minuta و Pseudokamaena sp. و از فرامینیفرها به Hyperammina sappingtonsis و Tolypommia spp. اشاره کرد. بقایای هلوتورینهای شناسایی شده دارای اشکال متنوعی از قبیل غربالی، چرخی شکل، قلاب و صفحه ای بوده و اغلب متعلق به خانواده های Calclamnidae و Achistridae می باشند. این بقایا در این برش از تنوع و حفظ شدگی نسبتا خوبی برخوردار بوده و شامل Achistrum nicholsonia، Eocaudina gutschicki،Eeocaudina columcanthus ،Eeocaudina marginata وEeocaudin sp.  می باشند.

جهت انجام مطالعات میکروپالئونتولوژی و تعیین سن دقیق بخشهای کربناته کمپلکس افیولیتی باختر فریمان - شمال تربت حیدریه، برش کوه سفید در فاصله 18 کیلومتری باختر شهرستان فریمان و در باختر روستای عشق آباد انتخاب شد. پس از انجام برداشتهای صحرایی، نمونه برداری دقیق از منطقه مذکور و تهیه و مطالعه مقاطع میکروسکپی، سن کامپانین - ماستریشتین برای توالی کربناته کمپلکی افیولیتی مذکور به دست آمده است. فسیلهای حاصل، گونه هایی از فرامینیفرهای پلانکتونیک خانواده گلوبوترونکانیده نظیر Globotruncanita stuartiformis، Globotruncanita stuarti، Globotruncanita falsostuarti، Contusatruncana contusa، Globotruncanita conica و Globotruncana arca و فرمهایی از میکروفسیلهای غیرفرامینیفری خانواده کالسیسفرولیده همچون Calsispheaerula sp. و Pithonella sp. می باشند که زون رخساره ای یک (FZ1) منطبق بر فاسیس استاندارد سه (SMF3) را نشان می دهند.

سازند آب تلخ بیشتر از شیل و مارن به رنگ خاکستری تا خاکستری متمایل به آبی تشکیل شده است. در این برش سازند آب تلخ در یال جنوبی سنکلینال کلات نادری با روند کلی شمال غربی - جنوب شرقی قرار گرفته است. مرز زیرین و بالایی سازند آب تلخ به ترتیب با سازندهای آبدراز در زیر و نیزار در بالا بصورت پیوسته و هم شیب می باشد. ضخامت سازند آب تلخ در این برش 869 متر اندازه گیری شده که نسبت به برش الگو افزایش یافته است. به دلیل این که سازند آب تلخ در این برش دارای لیتولوژی یکنواختی می باشد لذا برخلاف برش الگو نمی توان آن را به بخشهای مختلفی تقسیم کرد. بر مبنای رنج - چارت رسم شده تعداد 39 جنس و 61 گونه از فرامینیفرهای پلانکتونیک و بنتونیک در این برش شناسایی شده و پس از رسم رنج - چارت برای اولین بار 4 بایوزون اصلی شامل: 1- Dicarinella asymetrica-Globotruncana ventricosa Interval Zone, 2-Globotruncana ventricosa-Globotruncana falsostuarti Interval Zone, 3-Globotruncana falsostuarti-Rosita contusa Interval Zone. 4-Globotruncanita conica–Rosita contusa Assemblage Zone . شناسایی شده است. بر اساس بایوزونهای شناسایی شده سن سازند آب تلخ در این برش کامپانین پیشین - ماستریشتین میانی تعیین شده است.

سازند گورپی یکی از مهمترین سازندهای حوضه رسوبی زاگرس به شمار می رود که به لحاظ پتانسیل سنگ منشا و حفظ شدگی خوب مواد آلی در آن مورد توجه بسیاری از پالینولوژیستها قرار گرفته است. نانوفسیلهای آهکی این سازند در برش دره شهر، سن انتهای سانتونین بالایی تا انتهای دانین را مشخص می کند. مرز بین کرتاسه و ترشیری K-T در این منطقه با توجه به وجود زون P0 فرامینیفرهای پلانکتونیک، به صورت پیوسته می باشد. محیط رسوبگذاری سازند گورپی در این برش با توجه به رخساره های میکروسکپی، فراوانی بالای میکروفسیلهای پلانکتونیک (فرامینیفرهای پلانکتونیک و نانوفسیلهای آهکی) بر مبنای تقسیم بندی فلوگل 2004 دریای باز Open marine می باشد. وجود برخی از سیستهای داینوفلاژله شاخص محیطی نیز محیط عمیق یا دریای باز Open marine را برای این سازند مشخص می کند. به منظور انجام مطالعات پالینواستراتیگرافی و پالینوفاسیس بر روی سازند گورپی در این برش پس از انجام مراحل آماده سازی نمونه ها به روش استاندارد، 200 اسلاید پالینولوژیکی تهیه و مطالعه گردید. در نهایت زونهای داینوسیستی تفکیک و با زونهای نانوفسیلی تطابق داده شد. پس از شمارش سه گروه عمده مواد آلی موجود در اسلایدها، داده های به دست آمده بر روی دیاگرام مثلثی Tyson 1993 پلات شد و در نتیجه 3 رخساره پالینولوژیکی :IV: Shelf to basin transition, VII-VIII: Distal dysoxic-anoxic shelf, IX: Distal suboxic-anoxic basin تعیین گردید.

بررسی زیست چینه نگاری سازند مبارک به سن کربنیفر زیرین در منطقه کیاسر (جنوب شرق ساری) منجر به شناسایی 9 جنس و گونه از مرجانهای انفرادی راسته رگوزا و یک گونه از راسته هتروکورالها شده است. با توجه به کمیاب بودن هتروکورالها در نهشته های کربونیفر ایران، وجود یک گونه از آنها در این ناحیه جالب توجه می باشد. با بررسی میکروفاسیسهای این مقطع می توان جایگاه این مرجانها را به مناطق سدی تا حاشیه دریای باز نسبت داد. با مطالعه مرجانهای انفرادی بزرگ این ناحیه و مقایسه سنی آنها با زونهای فرامینیفری این مقطع، می توان سن ویزین زیرین را برای این مرجانها در نظر گرفت.‍

سازند ایلام در جنوب غرب خرم آباد به ضخامت 204 متر عمدتا از تناوب های یکنواخت سنگ آهک در طی یک رسوب گذاری پیوسته در زمان تورونین میانی تا کامپانین پیشین تشکیل شده است. این سازند در برش مورد مطالعه با مرزی تدریجی بر روی سازند سورگاه قرار گرفته و توسط سازند گورپی نیز با مرزی تدریجی و پیوسته پوشیده شده است. در مطالعات حاضر 9 جنس، 30 گونه و 2 بایوزون از فرامینیفرهای پلانکتون تشخیص داده شد. سازند ایلام در برش مورد مطالعه از یک رخساره شیلی و سه میکروفاسیس کربناته به نام های مادستون، وکستون و پکستون دارای روزن بران شناور ساخته شده است. رخساره شیلی و میکروفاسیس های نام برده در بخش عمیق دریای باز ساخته شده اند به گونه ای که شیل در شرایط آرام محیطی نهشته شده است و انرژی محیطی از میکرو فاسیس با بافت مادستون به سوی میکرو فاسیس های با بافت های وکستون و پکستون افزایش یافته است. با توجه به اینکه میکروفاسیس های وابسته به بخش های کم عمق فلات قاره مانند سد، تالاب و پهنه های جزر و مدی در برش مورد مطالعه شناسایی نشده اند بنابراین ناحیه مورد مطالعه عمیق ترین بخش حوضه رسوبی در زمان تورونین میانی- کامپانین پیشین بوده است.

سازند کژدمی یکی از سازندهای گروه بنگستان است که با سن آلبین - سنومانین زیرین در زون ساختمانی زاگرس چین خورده (جنوب غرب ایران) واقع شده است. در این مطالعه سازند کژدمی به ضخامت 222 متر در شمال شیراز 10 کیلومتری غرب آثار باستانی نقش رستم (در محل روستای ساروئی جاده فرعی و آسفالته تخت جمشید - شول و جاده خاکی به طول 2 کیلومتر) و در شمال سه راهی حسن آباد از نظر بیوستراتیگرافی و پالئواکولوژی مورد بررسی قرار گرفته است. مرز سازند کژدمی با سازند داریان به صورت ناپیوستگی فرسایشی (Disconformity) است. وجود افق شاخص از جنس اکسید آهن و نیز مارن شدیدا گلوکونیتی موید اثبات این مطلب و تاکید بر خشکی زایی (Epirogenic) در حد بین سازندهای فوق الذکر است.مرز بالایی این سازند با آهکهای مارنی سازند سروک به صورت هم شیب و تدریجی می باشد، از نظر فسیل شناسی حضور فرامینیفرهای Choffatela sp.، .Daxi sp، Scandonea sp.، Valvulammina sp. و Pseudolituonella reicheli همراه با جلبکهای آهکی Lithocodium aggregatum که نشان گر آغاز سازند سروک به سن سنومانین زیرین می باشد. فسیلهای شاخص کژدمی شامل Ammobaculites goodlandensis، Marsonella trochus، Hemicyclammina sigali، Praechrysalidina infracretacea، Orbitolina (orbitolina) concava، Orbitolina (conicorbitolina) conica، Orbitolina (orbitolina) subconcava، Neomeris cretacea، Salpingoporella sp.، Trinocladus tripolitanus، Permocalculus irenae و Dissocladella deserta می باشند. 6 زون تجمعی بر اساس فسیلهای شناسایی شده شامل بیوزونهای Dictyoconus arabicus Taxon Range Zone، Salpingoporella annulata Interval Zone، Hemicyclammina sigali Taxon Range Zone، Orbitolina (orbitolina) subconcav Taxon Range Zone، Valvolamina picardi Taxon Range Zone و Lithocodium aggregatum Taxon Range Zone است.

رسوبات آهن دار متعلق به دونین پسین و عمدتا به سن فامنین دارای گسترش وسیعی در ایران مرکزی هستند. هماتیت به صورت پوشش خارجی ذرات مختلف اینتراکلست و بیوکلست و یا اووئیدهای از قبل تشکیل شده و همچنین به صورت ذرات پراکنده در ماتریکس سنگ دیده می شود. اغلب دانه های آهن دار اوولیتی دارای پوششی با لامیناسیونهای هم مرکز هستند که بین آنها لامینه هایی از جنس رس و ذرات آلومینوسیلیکات نیز دیده می شود. برخی لامینه ها به صورت موج دار (غیر مسطح) و غیر ممتد (منقطع) بوده و دارای ضخامت 2 تا 5 میکرون هستند و در واقع ظاهری شبیه رشد میکروبی سازنده آنکوئیدها دارند. لامینه های با اشکال لوله ای، چندین لایه از مراحل رشد میکروبی را در اطراف هسته نشان می دهند. ویژگیهای میکرومورفولوژیک و مینرالوژی دانه های اوولیتی دلالت بر نقش اساسی فاکتور بیوژنیک در تمرکز ذرات آهن به دور هسته داشته است.

مقطع بناریزه در 35 کیلومتری شمال آباده در مرز پرمین - تریاس با ضخامتی در حدود 24 متر توسط این تحقیق برای اولین بار مطالعه شده است. نهشته های کربناته نازک لایه در این مقطع با رنگ قرمز و میان لایه های زرد دیده می شود و شامل سه زون زیستی شامل Claraia beds، Paratirolites beds و Pseudogastrioceras beds است. در این تحقیق مرز در مقطع بناریزه با مناطقی مانند جلفا، همبست و شهرضا مقایسه گردیده است. سفالوپودها در هر سه بیوزون قابل تعقیب بوده، دو کفه ایها هم در تریاس آغازین قابل مشاهده اند. برای اولین بار فلسها و دندان ماهیها (Holocephalian) در مرز پرمین - تریاس در این تحقیق گزارش می شوند. فسیلهای اثری نیز در این منطقه در تریاس آغازین وجود دارد.

در این تحقیق یک افق کلیدی دارای فسیل گیاهی از گروه لیکوپودها (لپیدودندراسه و سیژیلاریاسه) از برشهای سه و زفره واقع در شمال و شمال شرق اصفهان و برش شهمیرزاد واقع در البرز مرکزی، مورد مطاله بیواستراتیگرافی و لیتواستراتیگرافی قرار گرفته است. فسیلهای به دست آمده از گیاهان دوران اول در این برشها شامل جنسهای وابسته بهLepidodendrales و یا Lycopods می باشند. بقایای دو گروه Sigillariacea و Lepidodendracea در این برشها با هم یافت شده اند. حضور جنسهای وابسته به این گروه ها در دونین میانی تا بالایی ایران که اکثرا به صورت ترکیبات آهن در آمده اند گویای این واقعیت است که این افقهای دارای بقایای گیاهی در محیطهای خشکی، گرم و مرطوب رسوب گذاری نموده و شرایط قاره ای در ایران مرکزی و لبه جنوبی البرز حاکم بوده است. در برش سه بقایای به دست آمده به ترکیبات آهن و یا به خاک نسوز (ایلیت و یا هیدرومیکا) تبدیل شده اند. در برش زفره تمامی نمونه های به دست آمده به ترکیبات آهن تبدیل شده و در برش شهمیرزاد بقایای این گیاهان به صورت ذغالسنگ در رگه های بسیار کم ضخامت دیده می شوند.

به منظور مطالعات سنگ چینه ای، زیست چینه ای و محیط رسوبی نهشته های کرتاسه زیرین در جنوب باختر راوه دلیجان دو برش زمین شناسی مناسب یکی در کوه فراق و دیگری در کوه غار انتخاب و مورد نمونه برداری قرار گرفت. مجموع ضخامت رسوبات این برشها 466.38 متر بوده و بخش عمده نهشته های کرتاسه را در این برشها سنگ آهکهای اوربیتولین دار نازک لایه تا توده ای خاکستری متمایل به آبی به سن آلبین - بارمین می سازد که برای اولین بار توسط نگارنده تحت عنوان سازند غیر رسمی دلیجا پیشنهاد می گردد. این مجموعه با واسطه چندین متر کنگلومرا و ماسه سنگ قرمز تیره تا قهوه ای رنگ (معادل با سازند سنگستان) با دگرشیبی زاویه دار بر روی شیل و ماسه سنگهای تیره رنگ گروه شمشک و به طور هم شیب زیر سنگ آهکهای ستبر لایه تا توده ای در برگیرنده ,Pseudonummoloculina sp., Chrysalidina sp. و Nezzazatinella picaridi  مربوط به سنومانین قرار دارد. این مجموعه بر اساس مجموعه میکروفونای مطالعه شده به سه واحد زیست چینه ای مجزا قابل تفکیک می باشد و می توان آن را هم ارز با سازندهای تفت و شاه کوه یزد در نظر گرفت. آثار رویداد زمین ساختی سیمرین میانی (آقانباتی، 1354) در این محدوده به خوبی نمایان است که از جمله شواهد آن می توان به نبودهای محلی نهشته های دریایی ژوراسیک پسین و دگرشیبی زاویه دار در بخش قاعده ای نهشته های کرتاسه پیشین اشاره نمود. آغاز پیشروی دریای کرتاسه نیز در ناحیه مورد مطالعه بارمین در نظر گرفته می شود. مطالعه رخساره های میکروسکوپی نیز نشان داد که بخش کربناتی نهشته های کرتاسه از رخساره های میکروسکوپی بیواسپارایت، بیواُاُاسپارایت، بیواُاُاینترااسپارایت، بیواینترااسپارایت، بیوپل اینترامیکرایت، بیوپلمیکرایت و بیومیکرایت تشکیل شده است که از لحاظ محیط رسوبی مربوط به محیطهای حاشیه حوضه، برجستگی پشت ریف، دامنه شیب، پلاتفرم، لاگون و منطقه کم عمق می باشد.

فون کلاسیک میوسن بالایی مراغه که به مدت 150 سال بر روی آن مطالعه شده است، در بیواستراتیگرافی، بیوژئوگرافی و ژئوکرونولوژی کاربرد دارد. این توالی بیواستراتیگرافی به بخشهای زیرین، میانی و بالایی تقسیم می شود و رنج یا محدوده سنی آن بین 7.5 تا 12 میلیون سال قبل می باشد. محدوده این تقسیمات گونه ای نشان می دهد توالی تکاملی و مشخصات آنها را با یک مقایسه تحلیلی جانور جغرافیا شناسی از فون پستانداران مراغه، ارتباطات میوسن بالایی - پلیوسن زیرین و یا تجمعهای ساوانا - موزائیک اوراسیا و آفریقا را نشان می دهد. اکتشاف Hystrix aryanensis به همراه سایر فسیلهای میوسن فوقانی در منطقه ایوند برای اولین بار می باشد.

پس از بررسی و مطالعه میکروفسیلهای برش سه که در طی گزارشهای قبلی به ژیوتین میانی نسبت داده شده بود مشخص شد که بخش بالایی این سکانس دارای سنی معادل اوایل فرازنین می باشد. از میکروفسیلهای غیر آهکی (کنودنت) شاخص در این برش می توان به جنس Ancyrodella اشاره داشت. تمامی گونه ها و زیرگونه های این جنس مربوط به اواخر ژیوتین - اوائل فرازنین هستند. علاوه بر جنس نام برده، گونه های مختلفی از جنسهای Icriodus و Polygnathus نیز به دست آمده است. نکته قابل توجه دیگر در این برش سن ماسه سنگهای قاعده برش است که قبلا به سیلورین نسبت داده شده بود ولی به دلیل یافت جنس Icriodus، در این مطالعه این سن به دونین تغییر می یابد.

سازند شیلی آب تلخ که از سازندهای کرتاسه بالایی حوضه کپه داغ می باشد، غنی از انواع میکروفسیلها خصوصا فرامینیفرها و استراکودها بوده و تاکنون پیرامون آنها و نیز نانوفسیلهای آهکی موجود در این سازند مطالعات فراوانی صورت گرفته است. این مطالعه برای اولین بار به طور جامع و کامل به بررسی و شناسایی داینوفلاژله ها و معرفی پالینوزونهای سازند آب تلخ پرداخته است. در مطالعه اسلایدهای پالینولوژی تهیه شده از سازند آب تلخ (برش حمام قلعه) انواع عناصر پالینومورف از جمله داینوفلاژله ها، آکریتارشها، اسکلوکودونتها، پوسته آلی میکروفرامینیفرها، خرده های قارچ و جلبک و اسپور و پولن گیاهان مشاهده گردید. با توجه به فراوانی و تنوع مناسب گونه های شناسایی شده داینوفلاژله (100 جنس و 190 گونه) دو سوپرزون Dinogymnium Super Zone و Palaeocystodinium bulliforme Super Zone (برای اولین بار) و چهار زون بینابینی Odontochitina coastata Interval Zone و Xenikoon australis Interval Zone و Isabelidinium korojonense Interval Zone و Cerodinium diebelii Interval Zone و یک ساب زون Senegalinium sp. Interval Subzone (برای اولین بار) معرفی و سن سانتونین بالایی - ماستریشتین زیرین برای آن مشخص گردید.

داینوفلاژله های توالی ضخیمی از سنگهای ژوراسیک پسین در برش دهنه حیدری (شمال غرب نیشابور) مورد بررسی قرار گرفته است. حاصل این مطالعات شناسایی 41 گونه مربوط به 29 جنس داینوفلاژله است. ارزش چینه شناسی گونه های داینوفلاژله شناسایی شده حاکی از سن اکسفوردین پسین - کیمریجین برای مجموعه رسوبی مورد مطالعه است. با محاسبه ضریب شباهت (CS) بین داینوفلاژله های به دست آمده در این مطالعه با نمونه های یافت شده در برش جاجرم و پل دختر که متعلق به البرز در نظر گرفته شده است و نمونه های شناسایی شده از مقطع تیپ سازند چمن بید، شباهت نمونه های این مطالعه با مقطع تیپ چمن بید بیشتر بوده، بنابراین ارتباط منطقه مورد مطالعه در زمان ژوراسیک پسین با کپه داغ بیشتر از البرز است.

در جنوب ارتفاعات پنجر در جنوب غرب شهرستان نطنز (نزدیک طرق)، سازند نای بند با رخنمونهای کم وسعت قابل مشاهده است. الگوی پراکندگی رخنمونهای سازند نای بند به صورت جدا از هم و تکه ای در میان رسوبات سازند شمشک که با گستردگی زیاد در جنوب کوههای کرکس وجود دارد، می باشد.در این سازند، دوکفه ایها مهمترین گروههای فسیلی هستند و در کنار آنها گروههایی همچون آمونیتها، مرجانها، قطعات مهره داران و ارتوسراسها نیز به چشم می خورند. در مقایسه با دیگر دوکفه ایهای تریاس دیرین در حوضه تتیس، دوکفه ایهای سازند نای بند با تاکسونهای سازنده ساختارهای قالبی مشخص می شوند.همراهی دوکفه ایها با مرجانها و آمونیتها همچون جنسهای Pinacoceras و Distichites در رسوبات تریاس بالایی نطنز از نظر توجیه محیط رسوبی آشفته بسیار حایز اهمیت است. بر اساس این مطالعه بر روی گونه های موجود در تریاس بالایی جنوب غرب شهرستان نطنز 10 نمونه از دوکفه ایهای سازند نای بند شناسایی شد.

در این پژوهش زیست چینه نگاری سازند گورپی در تاقدیس کوه برخ واقع در جنوب شهرستان لار مورد مطالعه قرار گرفته است. مرز زیرین سازند گورپی همساز روی سازند ایلام و مرز بالایی آن به صورت همساز در زیر سازند تاربور قرار دارد. بر اساس مطالعات انجام شده 8 جنس و 18 گونه از فرامینیفرهای پلاژیک و پنج بایوزون Globotruncana ventricosa Zone، Globotruncanita calcarata Zone، Globotruncana stuarti Zone، Globotruncana aegyptica Zone و Gansserina gansseri Zone تشخیص داده شده است. با توجه به بایوزونهای مذکور سن سازند گورپی در این ناحیه کامپانین میانی تا مایستریشتین میانی تعیین شده است.

نهشته های اردویسین زیرین و میانی سازند لشکرک در شمال ایران دارای تریلوبیتهای بنتیک، استراکود، بریوزوئن، بازوپایان و خارپوستان می باشند. در محدوده مرز کامبرین به اردویسین سنگهای کربناتی دریایی کم عمق حاوی Billingsella به رسوبات تخریبی ریز دانه تریلوبیت دار تبدیل می شود که شباهت زیادی با جنوب چین دارد. ترمادوسین بالایی با ظهور تریلوبیت Taihungshania در این ناحیه همراه است که کمی قدیمی تر از اولین ظهور این فسیل در آرموریکا و آناتولی ترکیه است اما به مراتب قدیمی تر از اولین ظهور آن در جنوب چین و قزاقستان می باشد.پایان اردویسین زیرین (فلوئین) با هجوم اجتماع بازوپای لینگولید به نام Thysanotos هم زمان است که در بالتیک (اسکاندیناوی، کوه های هالی کراس، جنوب کوه های اورال) و پرونیکا شناخته شده است. رسوب گذاری در اردویسین میانی شامل کربناتهای عرضهای معتدله با سرعت کم بوده که قابل مقایسه با بالتوسکاندیا می باشد. قرابت فونا با جنوب چین هنوز ادامه دارد که شامل تریلوبیت Ningkianites و بازوپای Yangtzeella می باشد. در ابتدی داریویلین (اردویسین میانی) یک دوره کوتاه مدت افت سطح آب دریا دیده می شود و فونای تریلوبیتی Neseuretus aff. tristani ظاهر می گردد که احتمالا مشابه با Neseuretus از سازند تبوک در عربستان سعودی است. بیوفاسیس Neseuretus معمولا با رسوبات اپی کراتونی نزدیک به ساحل مربوط به عرضهای بالای گندوانا همراه است.بخش بالایی سازند لشکرک آواری بوده و فونای تریلوبیتی نظیر Birmanites (که ویژه شرق پری - گندوانا است) و همچنین اجتماعات خارپوستان را به همراه دارد و شامل خارپوستان (کیسه تنان) اغلب Echinosphaerites به همراه Heliocrinites، Glyptosphaerites، Sinocystis و Glyptosphaerites می باشد که از اردویسین بالتوسکاندیا و پرونیکا گزارش شده است (لفبور و همکاران، 2005). استراکودهای این بخش شامل Cerninella و Ordovizona است. Cerninella ویژه عرضهای متوسط تا بالا (پرونیکا و آرموریکا) در انتهای اردویسین میانی و ابتدای اردویسین پسین است در حالی که ظهور Ordovizona در پری-گندوانا در طول انتهای اردویسین میانی یکی از رابطهای زیست جغرافیایی در حد جنس بین بالتیک و گندوانا محسوب می شود.

افقهای چینه ای ائوسن در سازند پابده در ناحیه ایلام غنی از فون فسیلی ماهیهای استخوانی می باشد. با مطالعات دقیق ریخت شناسی می توان به بسیاری از فاکتورهای زیستی از قبیل رژیم غذایی و عمق زیست و نیز قرابت آنها به ماهیهای امروزی پی برد. Proserrivomer یکی از جذابترین و منحصر به فردترین جنسهای موجود در این افقها می باشد که صرفا از ایران گزارش شده است. با استفاده از نمونه های متعدد و بررسی دقیق آنها، به بازسازی آناتومی و قرابت آن با جنس امروزی Serrivomer پرداخته ایم.

نهشته های سازند قم در برش چینه شناسی اندآباد واقع در شمال شرق ماه نشان از نظر محتویات فرامینیفرا مورد مطالعه قرار گرفتند و 39 جنس و 65 گونه فرامینیفرای بنتونیک و 3 جنس و 5 گونه فرامینیفرای پلانکتونیک از آنها تشخیص داده شد. بر پایه حضور، تجمع و گسترش چینه شناسی فرامینیفرا، سن نهشته های سازند قم در برش اندآباد، اکیتانین پسین تا بوردیگالین تعیین شد. تجمع، فراوانی و تنوع گونه ای فرامینیفرا در این برش نشان دهنده تغییر شرایط محیطی بوده و در طول برش چینه شناسی تنوع فرامینیفرا به طور متناوب کاهش و افزایش می یابد. بر مبنای تغییرات تنوع گونه ای، نهشته های سازند قم در برش اندآباد به 9 تجمع A (assemblage) تا I تقسیم بندی شد و فراوانی گونه های فرامینیفرا در هر تجمع، مشخص نمود که نهشته های سازند قم مربوط به محیط دریایی و سکوی قاره ای داخلی inner shelf بوده اما با نوسانات عمق همراه بوده است.

مطالعه نهشته های سازند قم در شرق رزن و برداشت نمونه از برش چینه شناسی منجر به شناسایی جنسها و گونه هایی از فرامینیفرهای بنتیک، پلاژیک و همچنین غیر فرامینیفرها شد. بر پایه فرامینیفرهای شاخص سن برش مورد مطالعه الیگوسن؟ - میوسن پیشین (بوردیگالین) تعیین گردید. ضخامت سازند قم در برش شاهنجرین 232 متر می باشد. بر اساس ظهور و افول فرامینیفرها در برش شاهنجرین می توان چهار بیوزون ذیل را از پایین به بالا معرفی نمود (بیوزون 1 و 2 به صورت محلی معرفی شده و بیوزون 3 و 4 با بایوزوناسیون آدامز و بورژوآ (Adams & Bourgeois, 1967) قابل مقایسه است. 1- Miogypsina Zone2- Miogypsinoides complanatus Zone3- Archaias kirkukensis Zone (Aquitanian)4- Meandropsina iranica, Borelis melo curdica Zone (Burdigalian)

در این پژوهش بخشهای چهل، چمپه و مول از سازند گچساران با توالی ضخیمی از نهشته های تبخیری و سنگهای کربناته در برش کوه گچ منطقه لار مورد مطالعه قرار گرفتند. هدف از این تحقیق، تعیین جنس و گونه های فرامینیفرهای بنتیک، معرفی تجمعات فونی و بایوزونهای موجود در سازند گچساران بوده که در نتیجه آن 19 جنس و 26 گونه از فرامینیفرهای بنتیک و 4 تجمع فونی، 2 زیرزون و 2 بایوزون مورد شناسایی قرار گرفت. بر این اساس، سن سازند گچساران در ناحیه لار استان فارس میوسن پیشین (آکیتانین - بوردیگالین) در نظر گرفته شد.

به منظور مطالعات فسیل شناسی و تعیین میکروفاسیس طبقات کرتاسه پیشین بلوک لوت، برش مهاباد در جنوب غرب شهرستان گناباد مورد بررسی قرار گرفت. رسوبات کرتاسه پیشین در منطقه مورد نظر را لایه هایی از کنگلومرا، ماسه سنگ، مارن و سنگ آهکهای ضخیم لایه تشکیل می دهند. این طبقات بر روی سازند شمشک قرار گرفته و با گذر ناپیوسته توسط رسوبات کرتاسه بالایی پوشیده می شوند. افق مارنی مذکور گونه هایی از خارپوستان خانواده توگزاستریده (Toxastridae) را شامل می شود که مطالعه سیستماتیک آنها در این نوشتار مورد نظر است. علاوه بر آن اجتماعی از روزن بران کف زی، جلبکهای آهکی، دوکفه ایها، شکم پایان و استراکودا که بیانگر محیط رسوبگذاری کم عمق و پلات فورم دریای آزاد می باشند نیز از برش مذکور به دست آمده اند. بر اساس این فسیلها، سن مجموعه فوق بارمین تا آلبین معرفی می شود.

این تحقیق بقایای حیاتی یک افق بسیار کم ضخامت نزدیک به ساحل با سن آلبین (کرتاسه) را در منطقه کلاه قاضی مورد مطالعه بیواستراتیگرافی از دیدگاه حضور ماکروفسیلهای ریز مقیاس قرار داده است. کاراپاس خرچنگهای بسیار کوچک از جنس Notopocorystes به همراه مرجانهای بسیار ریز (با قطر زیر سانتیمتر) برای اولین بار از کرتاسه پایینی منطقه کلاه قاضی اصفهان در ایران مرکزی به همراه لایه های رسوب گذاری کننده گزارش می گردد.