گنجینه اسناد
سال:1398 | دوره:29 | شماره:4 (پیاپی 116) |تعداد مقالات:7

هدف: توضیح نقش دفتر بین المللی کار در تدوین قوانین کار در ایران در اواخر دوره قاجار و عصر پهلوی اول. روش/ رویکرد پژوهش: داده ها از اسناد وزارت امور خارجه و سازمان اسناد ملی ایران (ساکما) گردآوری شده است. یافته ها و نتیجه گیری: در آغاز، دولت علاقه چندانی به تدوین و وضع قوانین کار نداشت. عقب ماندگی اقتصادی کشور و نبود طبقه کارگر صنعتی و ناسازگاری رضاشاه با احزاب چپ حامی حقوق طبقه کارگر، در تردید او برای وضع قانون کار موثر بود. او موضوع را داخلی می پنداشت و گمان می کرد می تواند به تصمیمات مجامع بین المللی بی توجه بماند؛ اما سرانجام زیر فشار عاملی دفتر بین المللی کار به وضع نخستین قوانین کارگری ایران تن دهد.

هدف: بندر گز در جنوب شرقی دریای خزر بعد از ورود روس ها رونق گرفت. هدف روس ها در بندر گز سیطره تجاری، و مهم تر از آن سلطه بر ایالت خراسان بود. پس از توسعه راه آهن روسیه به شرق خزر، برتری آن ها در بندر گز کاهش یافت. محمدحسن و محمدحسین امین الضرب و تومانیان ها برخی ازجمله تاجران ایرانی بودند که به فعالیت در این بندر کوچک ولی مهم پرداختند. هدف مقاله حاضر تحلیل فعالیت های آنهاست. روش/ رویکرد پژوهش: داده ها از اسناد آرشیوی و منابع کتابخانه ای استخراج شده است. یافته ها و نتیجه گیری: اهمیت تجاری و موقعیت جغرافیایی بندر گز سبب رونق تاسیسات بندری و فعالیت تجار خارجی و داخلی دوره قاجار در آن جا شد. تجار ایرانی بعداز مدت ها تجارت باواسطه با روسیه و با به دست آوردن سرمایه و استفاده از ضعف تجاری روسیه در بعداز جنگ جهانی اول، خود به بازرگانی در این بندر پرداختند و باعث رونق آن شدند.

هدف: تبیین اهمیت احداث، مرمت و توسعه راه مشهد-عشق آباد و آن در دوره قاجار از 1305 تا 1340ق. روش/رویکرد پژوهش: داده ها از اسناد موجود در اداره اسناد و تاریخ دیپلماسی وزارت امور خارجه و سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران گردآمده است. یافته ها و نتیجه گیری: با کوشش های ابوالقاسم ملک التجار صاحب امتیاز راه و حمایت و پیگیری تاجران و دولت مردان ایرانی، و تجار روسی و سفارت روسیه ساختن این راه تجاری ممکن شد. واکنش و اعتراض برخی مالکان زمین های دو سوی راه و مخالفت برخی تجار مشهدی سبب تغییر مسیر، و دخالت سفارت و تاجران روسیه هم سبب کندی احداث و توسعه آن شد. کمبود امکانات و پول؛ تغییر مسیر راه؛ مطالبه عواض راهداری دیگر علل کندی پیشرفت کار شد. حاج غلام رضا رییس التجار، پسر ابوالقاسم ملک التجار، برای سهولت رفت وآمد مسافران و حمل ونقل کالای بازرگانان مسیر راه را به اندازه نیاز تغییر داد. هرچند این ابتکار در کوتاه مدت برای برخی، زیان اقتصادی درپی داشت، در بلندمدت بر سود تاجران خراسان افزود و به توسعه شهر مشهد کمک کرد.

هدف: دوره سلطنت رضاشاه مرحله ای در ارتقای موقعیت اجتماعی زنان ایران بود. دولت در اجرای برنامه تجدد و سکولاریسم، برنامه های متعدد ازجمله تاسیس دانشسراهای دخترانه تاسیس کرد که شکل سازمان یافته تر دارالمعلمات به شمار می رفت. هدف تامین و تربیت معلمان زن بود. این ابتکار در آن زمان در ارتقای جایگاه آموزشی و فرهنگی زنان نقش موثر داشت. نشان دادن این نقش هدف این مقاله است. روش/ رویکرد پژوهش: داده ها از اسناد و مدارک آرشیوی و کتابخانه ای گردآوری و تحلیل شده است. یافته ها و نتیجه گیری: تاسیس دانشسراهای دخترانه سبب افزایش سواد زنان و تامین آموزگاران زن شد و زمینه ورود زنان را به عرصه عمومی، به ویژه دستگاه اداری و مراکز علمی فراهم کرد. از این رو در ارتقای موقعیت موثر بود؛ هرچند در ابتدا عمدتا به زنان طبقه بالا محدود بود.

هدف: امکان سنجی ایجاد آرشیو شهری برای شهر تهران. روش/ رویکرد: ابزار گردآوری داده ها پرسش نامه محقق ساخته است. جامعه پژوهش شامل 65 نفر از اعضای شورای شهر تهران، کارشناسان شاغل در سازمان فرهنگی و هنری شهرداری تهران، و متخصصان آرشیو ملی ایران است. یافته ها و نتیجه گیری: امکان تامین نیروی انسانی، ساختمان، منابع، تجهیزات فنی و امکانات لازم بیش از متوسط، و تامین بودجه و امکانات مالی در حد متوسط ارزیابی دانسته شد. شهرداری می تواند در پروژه نقش موثر داشته باشد. پیشنهاد می شود شهرداری تهران با طلب یاری از مردم، ساختمانی متناسب با استانداردهای آرشیوی و مجهز به تجهیزات، منابع و نیروی انسانی متخصص به این پروژه اختصاص دهد.

هدف: عرضه چارچوبی برای توصیف عنوان منابع آرشیوی براساس قواعد پنج استاندارد بین المللی ایساد-جی، رد، مد3، داکس، و آر دی ای. روش/ رویکرد پژوهش: پژوهش حاضر توصیفی-تطبیقی است. برای گردآوری داده ها و اطلاعات از منابع کتابی و اسناد استفاده شده است. پس از دسته بندی و تطبیق داده ها و اطلاعات، قواعد مشترک و متمایز کاربرددار در توصیف عنوان مواد آرشیوی در جداولی تحت عنوان قواعد عمومی و تخصصی عرضه شده است. یافته ها و نتیجه گیری: مطابق استانداردها عنوان های کاربرددار در منابع آرشیوی به دو طبقه عمومی عنوان رسمی و عنوان اختیاری تقسیم می شوند. عنوان رسمی خود شامل عنوان کامل، عنوان موازی، عنوان برابر، عنوان فرعی، و عنوان متغیر است. عنوان اختیاری نیز عنوانی است که از ترکیب سه جزء عنصر نام، عنصر ماهیت و عنصر موضوعی به دست می آید.

هدف: انواع رتوش در نگاتیوهای عکاسی پایه شیشه ای کلودیونی و ژلاتینی در قرن 19 و ابتدای قرن 20 رایج بوده است. در این مقاله شیوه ها، ابزار، و مواد این کار بررسی شده است. روش/ رویکرد پژوهش: این مطالعه بر روی آثار موجود در آلبوم خانه مجموعه کاخ گلستان انجام شده است. یافته ها و نتیجه گیری: رتوش در نگاتیوهای عکاسی پایه شیشه ای با استفاده از مواد و ابزارهایی مانند، گرافیت (مداد)، برنده ها و ساینده ها، رنگ های مختلف، کاغذ، صمغ و. . . انجام می شده است. همه فنون رتوش زیرمجموعه دو گروه اصلی افزایش و کاهشی قرار می گیرد.